همه چیز درباره داشتن لثه سالم و زیبا
اگر بپرسید مهم‌ترین جزء یک لبخند زیبا چیست قطعا همه می‌گویند دندان سالم و زیبا. اما در کنار سلامت و زیبایی دندان‌ها، سلامت و فرم لثه‌ها نیز از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.
مجله سیب سبز: اگر بپرسید مهم‌ترین جزء یک لبخند زیبا چیست قطعا همه می‌گویند دندان سالم و زیبا. اما در کنار سلامت و زیبایی دندان‌ها، سلامت و فرم لثه‌ها نیز از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است در حدی که زیباترین دندان‌ها اگر با لثه‌ای بیمار و عفونی احاطه شوند نه‌تنها لبخند زیبایی نمی‌سازند بلکه به دلیل عفونت لثه یا تحلیل رفتن آن جلوه خود را نیز از دست داده و صاحب چنین دندان و لثه‌ای قطعا لبخند زیبایی نخواهد داشت. لثه بافتی است که معمولا تا دچار مشکلی مانند خونریزی یا تحلیل شدید نشود کسی به آن توجه نمی‌کند و همین عاملی برای پیشرفت موذیانه و آرام‌آرام بيماري‌هاي لثه است.
ویژگی یک لثه سالم
لثه سالم صورتي‌رنگ بوده و سفت و محکم به استخوان زیرین چسبيده و نمايي شبيه پوست پرتقال دارد یعنی دانه‌دانه است. از طرف دیگر لثه سالم فاقد تورم، قرمزي و خونریزی بوده و در محل تماس با دندان كاملا صاف و داراي لبه تيز است که اصطلاحا به آن لبه چاقویی می‌گویند. رنگ صورتي لثه سالم در برخي افراد كه رنگ چهره تيره دارند، ممکن است به صورت لكه‌هاي قهوه‌اي‌رنگ ديده شود. اگر ساير علائم لثه سالم وجود دارد و فقط رنگ آن قهوه‌اي است اين لثه سالم است.
همه دردسرها به خاطر پلاک
ما در حفره دهان ۲ بیماری عمده داریم؛ پوسیدگی و بیماری لثه و بافت‌های نگهدارنده دندان. هر دوي اینها هم به دنبال تشکیل پلاک میکروبی روی سطوح دندان ایجاد می‌شوند. پلاک میکروبی لايه‌ای بي‌رنگ است که روی سطوح سخت محیط دهان(مثل دندان یا روکش) تشكيل مي‌شود. پلاک میکروبی در ابتدای تشکیل قابل رویت نیست و به راحتي با مسواك زدن پاك مي‌شود ولي شست‌وشو فقط با آب يا دهانشويه‌هاي معمولي آن را پاک نمی‌کند بنابراين بايد براي پاك كردن آن از وسايلي مکانیکی مانند مسواك و خمير دندان و نخ دندان استفاده كرد. اگر پلاك ميكروبي هر روز يا در مراحل اوليه از سطح دندان تميز نشود، املاح موجود در بزاق و مواد غذايي در آن رسوب کرده و منجر به ايجاد جرم می‌شود كه یک بافت سفت و سخت است.
متهم اصلی
جرم در واقع یک کانون عفونی است. جرم دندان علاوه بر اينكه براي لثه و بافت‌هاي نگهدارنده دندان بیماری‌زا بوده و باعث ایجاد عفونت می‌شود، به دلیل داشتن سطحی ناهموار منجر به تجمع بیشتر پلاک نیز می‌شود و همین پلاک عفونت و التهاب لثه و بافت‌های نگهدارنده دندان (مثل استخوان نگهدارنده دندان) را تشدید می‌کند. با عمل جرم‌گيري تعداد اين ميكروب‌ها در دهان به مراتب كمتر مي‌شود. برخلاف تصور بسیاری از مردم، جرم با مسواك زدن پاك نشده و برای برداشتن آن باید بیمار به دندانپزشک مراجعه کرده و وي با ابزار دستی یا ماشینی برای بیمار عمل جرم‌گیری را انجام دهد.
آیا جرم‌گیری به دندان صدمه می‌زند؟
این شاید رایج‌ترین پرسشی است که یک دندانپزشک در طول دوران کاری خود با آن روبه‌رو مي‌شود. باید گفت این تصور کاملا غلط است. عمل جرم‌گیری به هیچ‌وجه برای دندان مضر نیست و باعث صدمه زدن به دندان یا برداشت مینای دندان نشده و به هیچ‌وجه قادر به تراش دادن دندان نیست. در واقع قدرت این دستگاه‌ها کمتر از حدی است که بتواند مینای دندان را بردارد.
از کجا بفهمیم لثه دچار مشکل است
علائم بيماري لثه که به صورت متداول افراد را به سمت درمان سوق می‌دهد می‌تواند یک یا ترکیبی از موارد زیر باشد:
تغيير رنگ لثه به سمت قرمزی، خونريزي لثه هنگام مسواك زدن یا خوردن مواد خوراکی سخت مانند سیب یا هویج، جدا شدن لثه از دندان، بو و طعم بد دهان، لقی دندان‌ها، حرکت و چرخش دندان از محل اولیه خود، گیر غذایی، احساس فشار بین دندان‌ها و آرامش آن پس از استفاده از خلال یا نخ دندان.
نکته مهم اینکه در اغلب موارد درد وجود ندارد و این قضیه باعث بی‌توجهی بسیاری از بیماران می‌شود اما با مشاهده علائم اولیه و درمان آن می‌توان از عوارض جدی از دست دادن دندان جلوگیری کرد.
وقتی فقط لثه عفونی است
اگر عفونت و التهاب تنها به بافت لثه محدود باشد به آن ژنژویت می‌گویند. ژنژیویت خفیف‌ترین نوع از بيماري‌هاي لثه است که باعث ایجاد لثه‌ای متورم و قرمز شده که به آسانی خونریزی می‌کند. این نوع بیماری عموما متعاقب کنترل نامناسب بهداشت دهان ایجاد شده و به دلیل اینکه التهاب به بافت‌های زیرین (استخوان و الیاف نگهدارنده دندان) نفوذ نکرده با جرم‌گیری و رعایت کامل بهداشت دهان درمان شده و عوارض آن کاملا برگشت‌پذیر است.
وقتی کارد به استخوان می‌رسد
با گذشت زمان و عدم درمان ژنژویت، پلاک به فضای زیر لثه گسترش پیدا کرده و مواد سمی حاصل از میکروب‌های پلاک به همراه واکنش‌های التهابی بدن باعث تخریب استخوان و بافت‌های نگهدارنده دندان شده و در نهایت باعث لقی دندان و از دست رفتن آن می‌شود. در این حالت بیمار دچار پریودونتیت شده است. این مراحل نیز عموما کند و بدون درد پیش می‌رود. پریودنتیت زیرگروه‌های متعددی دارد که عمده‌ترین آنها شامل این موارد است: پریودنتیت مزمن که معمولا در افراد بالای ۴۰ سال بروز می‌کند، پریودنتیت پیشرونده در سنین پایین و گاهی با پیش‌زمینه فامیلی و ژنتیک و نیز پریودنتیت مرتبط با بيماري‌هاي سیستمیک مانند دیابت، بيماري‌هاي قلبی-عروقی و بيماري‌هاي تنفسی.
پولیش کنید، زیبا شوید
بیماری‌های لثه با روش‌های جراحی یا غیرجراحی قابل درمان هستند. در روش‌هاي غيرجراحي درمان‌ها غيرتهاجمي و كم‌هزينه در جهت كسب سلامت بافت‌های نگهدارنده دندان است. اين امر در بعضي موارد با درمان‌هایی مانند جرم‌گيري و پوليش كردن دندان‌ها و گاهی به‌دنبال آن استفاده از درمان‌هاي كمكي و جانبي مانند دهانشويه‌ها و تجويز موضعي يا سيستميك دارو به دست می‌آید. بسياري از بيماران ممكن است نياز به درمان ديگري نداشته باشند و تنها نيازمند معاينات متناوب و درمان‌هاي نگهدارنده جهت حفظ سلامت لثه و زیبایی لبخند خود باشند. زماني كه درمان‌های غیرجراحی نتواند سلامت لثه را بازيابي كند یا زماني كه بافت نگهدارنده دندان به حدي تخريب شده كه با درمان‌هاي غيرجراحي قابل ترميم نباشد جراحي لثه به‌منظور بازسازي آناتومي بافت‌های نگهدارنده و نيز برقراري شرايط مناسب جهت انجام بهداشت دهان مطلوب ضروری است. به طور كلي ۴ نوع درمان جراحي لثه داریم که شامل جراحي‌هاي حذف پاكِت، درمان‌هاي بازسازي‌كننده، جراحي افزايش طول تاج و پیوند بافت نرم است.
جراحی‌های زیبایی لثه
گاهی اوقات جدا از درمان بیمارهای لثه از درمان‌های جراحی به‌عنوان درمان زیبایی نیز استفاده مي‌شود. مثلا در برخی افراد موقع خنده مقدار زیادی از لثه دیده مي‌شود و دندان‌ها نیز کوتاه هستند. در اين موارد جراح مي‌تواند با جراحي افزايش طول تاج روی بخشی از لثه که هنگام لبخند دیده می‌شود و استخوان زیر آن مشکل را برطرف كند. در اين روش بافت لثه و استخوان تغيير شكل داده شده تا سطح بيشتري از دندان نمايان شود. در بعضي موارد نيز به دليل وسعت پوسيدگي يا شكستگي دندان به زير لثه يا عدم وجود نسج دندان جهت‌گير كافي روكش، جراحي افزايش طول تاج انجام می‌شود تا با تنظيم و تصحيح سطح لثه و استخوان درمان ترميمي، زيبايي يا پروتز مناسب انجام شود.
تنها راه چاره
تنها راه پیشگیری از بیمارهای لثه و البته پوسیدگی دندانی، برداشت مکانیکی روزانه و دقیق پلاک میکروبی است که با مسواک زدن و نخ کشیدن به‌دست مي‌آيد. اگر موفق به پیشگیری از تشکیل پلاک نشویم تجمع پلاک منجر به پوسیدگی دندان و تخریب پریودنشیم (بافت نگهدارنده دندان) و نیز تبعات شناخته شده آن از قبیل بيماري‌هاي قلبی- عروقی، تولد زودرس نوزاد یا تولد نوزاد کم‌وزن و... می‌شود.
جرم‌گیری تنها فایده ندارد
درمان‌هاي جراحی و غیرجراحی و به دنبال آن تركيبي از بهداشت دهان مناسب و نيز معاينات منظم زمان‌بندي شده باعث افزايش شانس نگهداري دندان‌هاي طبيعي و كاهش ابتلا به مشكلات پزشكي مرتبط با بيماري لثه مي‌شود.
یک نکته مهم اینکه جرم‌گیری و جراحي لثه واكسن نیست و در صورت عدم رعايت بهداشت دهان مطلوب و معاينات منظم پس از درمان امكان عود مجدد بيماري بسيار زياد است. این مشکلی است که متاسفانه در بسیاری از بیماران دیده مي‌شود چون بعد از جرم‌گیری یا جراحی تصور می‌کنند دیگر دچار چنین مشکلی نخواهند شد و در نتیجه بهداشت خود را به درستی رعایت نمی‌کنند.
ویژگی یک لثه سالم
لثه سالم صورتي‌رنگ بوده و سفت و محکم به استخوان زیرین چسبيده و نمايي شبيه پوست پرتقال دارد یعنی دانه‌دانه است. از طرف دیگر لثه سالم فاقد تورم، قرمزي و خونریزی بوده و در محل تماس با دندان كاملا صاف و داراي لبه تيز است که اصطلاحا به آن لبه چاقویی می‌گویند. رنگ صورتي لثه سالم در برخي افراد كه رنگ چهره تيره دارند، ممکن است به صورت لكه‌هاي قهوه‌اي‌رنگ ديده شود. اگر ساير علائم لثه سالم وجود دارد و فقط رنگ آن قهوه‌اي است اين لثه سالم است.
همه دردسرها به خاطر پلاک
ما در حفره دهان ۲ بیماری عمده داریم؛ پوسیدگی و بیماری لثه و بافت‌های نگهدارنده دندان. هر دوي اینها هم به دنبال تشکیل پلاک میکروبی روی سطوح دندان ایجاد می‌شوند. پلاک میکروبی لايه‌ای بي‌رنگ است که روی سطوح سخت محیط دهان(مثل دندان یا روکش) تشكيل مي‌شود. پلاک میکروبی در ابتدای تشکیل قابل رویت نیست و به راحتي با مسواك زدن پاك مي‌شود ولي شست‌وشو فقط با آب يا دهانشويه‌هاي معمولي آن را پاک نمی‌کند بنابراين بايد براي پاك كردن آن از وسايلي مکانیکی مانند مسواك و خمير دندان و نخ دندان استفاده كرد. اگر پلاك ميكروبي هر روز يا در مراحل اوليه از سطح دندان تميز نشود، املاح موجود در بزاق و مواد غذايي در آن رسوب کرده و منجر به ايجاد جرم می‌شود كه یک بافت سفت و سخت است.
متهم اصلی
جرم در واقع یک کانون عفونی است. جرم دندان علاوه بر اينكه براي لثه و بافت‌هاي نگهدارنده دندان بیماری‌زا بوده و باعث ایجاد عفونت می‌شود، به دلیل داشتن سطحی ناهموار منجر به تجمع بیشتر پلاک نیز می‌شود و همین پلاک عفونت و التهاب لثه و بافت‌های نگهدارنده دندان (مثل استخوان نگهدارنده دندان) را تشدید می‌کند. با عمل جرم‌گيري تعداد اين ميكروب‌ها در دهان به مراتب كمتر مي‌شود. برخلاف تصور بسیاری از مردم، جرم با مسواك زدن پاك نشده و برای برداشتن آن باید بیمار به دندانپزشک مراجعه کرده و وي با ابزار دستی یا ماشینی برای بیمار عمل جرم‌گیری را انجام دهد.
آیا جرم‌گیری به دندان صدمه می‌زند؟
این شاید رایج‌ترین پرسشی است که یک دندانپزشک در طول دوران کاری خود با آن روبه‌رو مي‌شود. باید گفت این تصور کاملا غلط است. عمل جرم‌گیری به هیچ‌وجه برای دندان مضر نیست و باعث صدمه زدن به دندان یا برداشت مینای دندان نشده و به هیچ‌وجه قادر به تراش دادن دندان نیست. در واقع قدرت این دستگاه‌ها کمتر از حدی است که بتواند مینای دندان را بردارد.
از کجا بفهمیم لثه دچار مشکل است
علائم بيماري لثه که به صورت متداول افراد را به سمت درمان سوق می‌دهد می‌تواند یک یا ترکیبی از موارد زیر باشد:
تغيير رنگ لثه به سمت قرمزی، خونريزي لثه هنگام مسواك زدن یا خوردن مواد خوراکی سخت مانند سیب یا هویج، جدا شدن لثه از دندان، بو و طعم بد دهان، لقی دندان‌ها، حرکت و چرخش دندان از محل اولیه خود، گیر غذایی، احساس فشار بین دندان‌ها و آرامش آن پس از استفاده از خلال یا نخ دندان.
نکته مهم اینکه در اغلب موارد درد وجود ندارد و این قضیه باعث بی‌توجهی بسیاری از بیماران می‌شود اما با مشاهده علائم اولیه و درمان آن می‌توان از عوارض جدی از دست دادن دندان جلوگیری کرد.
وقتی فقط لثه عفونی است
اگر عفونت و التهاب تنها به بافت لثه محدود باشد به آن ژنژویت می‌گویند. ژنژیویت خفیف‌ترین نوع از بيماري‌هاي لثه است که باعث ایجاد لثه‌ای متورم و قرمز شده که به آسانی خونریزی می‌کند. این نوع بیماری عموما متعاقب کنترل نامناسب بهداشت دهان ایجاد شده و به دلیل اینکه التهاب به بافت‌های زیرین (استخوان و الیاف نگهدارنده دندان) نفوذ نکرده با جرم‌گیری و رعایت کامل بهداشت دهان درمان شده و عوارض آن کاملا برگشت‌پذیر است.
وقتی کارد به استخوان می‌رسد
با گذشت زمان و عدم درمان ژنژویت، پلاک به فضای زیر لثه گسترش پیدا کرده و مواد سمی حاصل از میکروب‌های پلاک به همراه واکنش‌های التهابی بدن باعث تخریب استخوان و بافت‌های نگهدارنده دندان شده و در نهایت باعث لقی دندان و از دست رفتن آن می‌شود. در این حالت بیمار دچار پریودونتیت شده است. این مراحل نیز عموما کند و بدون درد پیش می‌رود. پریودنتیت زیرگروه‌های متعددی دارد که عمده‌ترین آنها شامل این موارد است: پریودنتیت مزمن که معمولا در افراد بالای ۴۰ سال بروز می‌کند، پریودنتیت پیشرونده در سنین پایین و گاهی با پیش‌زمینه فامیلی و ژنتیک و نیز پریودنتیت مرتبط با بيماري‌هاي سیستمیک مانند دیابت، بيماري‌هاي قلبی-عروقی و بيماري‌هاي تنفسی.
پولیش کنید، زیبا شوید
بیماری‌های لثه با روش‌های جراحی یا غیرجراحی قابل درمان هستند. در روش‌هاي غيرجراحي درمان‌ها غيرتهاجمي و كم‌هزينه در جهت كسب سلامت بافت‌های نگهدارنده دندان است. اين امر در بعضي موارد با درمان‌هایی مانند جرم‌گيري و پوليش كردن دندان‌ها و گاهی به‌دنبال آن استفاده از درمان‌هاي كمكي و جانبي مانند دهانشويه‌ها و تجويز موضعي يا سيستميك دارو به دست می‌آید. بسياري از بيماران ممكن است نياز به درمان ديگري نداشته باشند و تنها نيازمند معاينات متناوب و درمان‌هاي نگهدارنده جهت حفظ سلامت لثه و زیبایی لبخند خود باشند. زماني كه درمان‌های غیرجراحی نتواند سلامت لثه را بازيابي كند یا زماني كه بافت نگهدارنده دندان به حدي تخريب شده كه با درمان‌هاي غيرجراحي قابل ترميم نباشد جراحي لثه به‌منظور بازسازي آناتومي بافت‌های نگهدارنده و نيز برقراري شرايط مناسب جهت انجام بهداشت دهان مطلوب ضروری است. به طور كلي ۴ نوع درمان جراحي لثه داریم که شامل جراحي‌هاي حذف پاكِت، درمان‌هاي بازسازي‌كننده، جراحي افزايش طول تاج و پیوند بافت نرم است.
جراحی‌های زیبایی لثه
گاهی اوقات جدا از درمان بیمارهای لثه از درمان‌های جراحی به‌عنوان درمان زیبایی نیز استفاده مي‌شود. مثلا در برخی افراد موقع خنده مقدار زیادی از لثه دیده مي‌شود و دندان‌ها نیز کوتاه هستند. در اين موارد جراح مي‌تواند با جراحي افزايش طول تاج روی بخشی از لثه که هنگام لبخند دیده می‌شود و استخوان زیر آن مشکل را برطرف كند. در اين روش بافت لثه و استخوان تغيير شكل داده شده تا سطح بيشتري از دندان نمايان شود. در بعضي موارد نيز به دليل وسعت پوسيدگي يا شكستگي دندان به زير لثه يا عدم وجود نسج دندان جهت‌گير كافي روكش، جراحي افزايش طول تاج انجام می‌شود تا با تنظيم و تصحيح سطح لثه و استخوان درمان ترميمي، زيبايي يا پروتز مناسب انجام شود.
تنها راه چاره
تنها راه پیشگیری از بیمارهای لثه و البته پوسیدگی دندانی، برداشت مکانیکی روزانه و دقیق پلاک میکروبی است که با مسواک زدن و نخ کشیدن به‌دست مي‌آيد. اگر موفق به پیشگیری از تشکیل پلاک نشویم تجمع پلاک منجر به پوسیدگی دندان و تخریب پریودنشیم (بافت نگهدارنده دندان) و نیز تبعات شناخته شده آن از قبیل بيماري‌هاي قلبی- عروقی، تولد زودرس نوزاد یا تولد نوزاد کم‌وزن و... می‌شود.
جرم‌گیری تنها فایده ندارد
درمان‌هاي جراحی و غیرجراحی و به دنبال آن تركيبي از بهداشت دهان مناسب و نيز معاينات منظم زمان‌بندي شده باعث افزايش شانس نگهداري دندان‌هاي طبيعي و كاهش ابتلا به مشكلات پزشكي مرتبط با بيماري لثه مي‌شود.
یک نکته مهم اینکه جرم‌گیری و جراحي لثه واكسن نیست و در صورت عدم رعايت بهداشت دهان مطلوب و معاينات منظم پس از درمان امكان عود مجدد بيماري بسيار زياد است. این مشکلی است که متاسفانه در بسیاری از بیماران دیده مي‌شود چون بعد از جرم‌گیری یا جراحی تصور می‌کنند دیگر دچار چنین مشکلی نخواهند شد و در نتیجه بهداشت خود را به درستی رعایت نمی‌کنند.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
نظر کاربران
بسیار خوب