چگونه از خودمان در مقابل بیماری های آمیزشی محافظت کنیم؟

هفته نامه سلامت - ترجمه از علی نیکویی: بیماری های آمیزشی بیماری های عفونی ناشی از باکتری ها، ویروس ها و سایر عوامل بیماری زا هستند که در بیشتر موارد از طریق مقاربت جنسی و در برخی موارد از طریق تماس نزدیک پوست به پوست ناحیه تناسل منتقل می شوند. فقط دو راه وجود دارد که شما بتوانید به طور کامل از بیماری های آمیزشی در امان بمانید: یا از رابطه جنسی پرهیز کنید یا اطمینان داشته باشید که طرف مقابل تان عفونت ندارد.

کاندوم و سایر شیوه های محافظتی مشابه آن می توانند خطر اغلب بیماری های آمیزشی را کاهش دهند اما حتی این وسایل نیز در صددرصد موارد موثر نیستند. جای گفتن ندارد که شمار معدودی از افراد گزینه اول را انتخاب می کنند و بسیاری از افراد به طور گاهگاهی یا همیشگی از کاندوم و وسایل مشابه آن استفاده می کنند. گروهی نیز فکر می کنند در یک رابطه تک همسری با یک فرد به ظاهر بدون عفونت جنسی هستند و بعد از این که متوجه می شوند تصورشان اشتباه بوده، بهت زده می شوند.

بیش از ۲۰ ویروس و باکتری می توانند در رابطه جنسی از یک طرف به طرف دیگر منتقل شوند. بسیاری از این میکروب ها از جمله کلامیدیا و ویروس تبخال تناسلی روی سطح دستگاه تناسلی زندگی می کنند. این عفونت ها حین تماس های تناسلی (از جمله مقعدی و دهانی) قابل انتقال هستند. برخی از ویروس ها از جمله ویروس ایدز در منی و سایر مایعات بدنی زندگی می کنند. این عوامل بیماری زا بیش از همه از راه رابطه جنسی واژنی یا مقعدی بدون محافظت منتقل می شوند.

چگونه از خودمان در مقابل بیماری های آمیزشی محافظت کنیم؟

فقط زمانی که در یک رابطه تک همسری مطلق باشید و همسرتان دچار عفونت نباشد، از بیماری آمیزشی در امان هستید. در غیر این صورت باید از کاندوم لاتکس یا سایر وسایل محافظتی مشابه استفاده کنید. هر چه شمار طرف های آمیزشی فرد بیشتر باشد، احتمال دچار شدنش به عفونت های جنسی بیشتر می شود. در آغاز هر رابطه از هر نوع (شامل ازدواج تک همسری) که با رابطه زناشویی همراه است، طرفین باید ابتدا از لحاظ عفونت های جنسی آزمایش شوند. بسیاری از افراد از مبتلا بودن شان به بیماری های آمیزشی بی خبر هستند و صرف سوال کردن از آنها در این باره کافی نیست.

اگر احیانا رابطه پر خطر آمیزشی داشته اید، باید اندام های تناسلی تان را در سریع ترین زمان ممکن با آب و صابون بشویید و انجام آزمایش از لحاظ بیماری های آمیزشی را در نظر بگیرید. در برخی موارد لازم است آزمایش ها چند ماه پس از شروع رابطه تکرار شوند، چرا که دورهای تاخیری وجود دارد که با وجود انتقال میکروب به شما، آزمایش مربوط به آن ممکن است منفی باشد.

شایع ترین نشانه های بیماری های آمیزشی کدامند؟

توجه داشته باشید که شایع ترین عفونت های جنسی برای مثال عفونت با کلامیدیا ممکن است علائم چندانی نداشته باشند یا حتی کاملا بدون علامت باشند. اگر هر یک از این علائم شایع بیماری های آمیزشی که در ادامه می آید در شما ظاهر شد، باید نزد پزشک بروید.

* ترشح غیرمعمول از اندام های تناسلی مانند ترشحات بی رنگ مخاطی یا چرک

* احساس درد یا سوزش هنگام رابطه یا ادرار کردن

* هر دردی در ناحیه لگنی

* زخم ها در هر بخش بدن

* تاول های کوچک روی اندام های تناسلی که می ترکند و دلمه می بندند.

* زگیل روی اندام های تناسلی یا نزدیک به آنها

* گلو درد پس از سکس دهانی

* در زنان احساس دل پیچه و درد، خونریزی در فواصل عادت ماهانه و خونریزی حین یا پس از مقاربت واژنی

* ترشح از مقعد یا درد و خونریزی هنگام اجابت مزاج

با شایع ترین بیماری های آمیزشی آشنا شوید

انواع بیماری های آمیزشی پیامدهای متفاوت و در نتیجه درمان های متفاوتی دارند. در ادامه به موارد عمده بیماری های منتقل شونده از رابطه جنسی اشاره می کنیم:

۱. عفونت یا کلامیدیا

کلامیدیا با نام علمی کلامیدیا تراکوماتیس نوعی باکتری است که به آسانی حین رابطه جنسی منتقل می شود. عفونت کلامیدیا از شایع ترین بیماری های آمیزشی است و بسیاری از افراد دچار این عفونت از ابتلای خود به آن بی خبرند.

گرچه برخی از افراد دچار این عفونت ممکن است متوجه ترشحات غیرمعمول از اندام های تناسلی شان یا درد هنگام ادرار کردن شوند، بسیاری از افراد هیچ علامتی از عفونت ندارند. عفونت با کلامیدیا ممکن است یک بیماری خاموش باشد اما می تواند به پیامدهایی شدید منجر شود. اگر عفونت کلامیدیا درمان نشود، ممکن است به بیماری التهابی لگن در زنان بینجامد که یکی از عوامل عمده ناباروری در آنهاست. این میکروب در مردان باعث عارضه «اپیدیدمیت» می شود که به صورت تورمی دردناک در اطراف بیضه است و می تواند توانایی باروری را کاهش دهد.

عفونت کلامیدیا در خانم های باردار می تواند هنگام زایمان به نوزادان شان منتقل شود. نوزدانی که به کلامیدیا آلوده می شوند، ممکن است در طول چند هفته اول زندگی دچار عفونت چشم و ریه با این میکروب شوند. خبر خوب این است که کلامیدیا به سرعت با درمان آنتی بیوتیکی قابل درمان است و به این ترتیب می توان از عوارض احتمالی آن جلوگیری کرد. اگر احتمال می دهید دچار عفونت کلامیدیا باشید، باید برای تشخیص و درمان به پزشکان مراجعه کنید. یک آزمایش ساده می تواند این میکروب را شناسایی کند. حتی اگر علامتی از عفونت کلامیدیا نداشته باشید، در برخی موارد انجام مرتب آزمایش برای آن ممکن است فکر خوبی باشد. به یاد داشته باشید هم شخص دچار عفونت و هم همسرش باید درمان شوند تا از عفونت مجدد پیشگیری شود. همچنین توصیه می شود زنانی که تشخیص عفونت کلامیدیا در آنها داده شده، ۳ ماه پس از اتمام درمان دوباره از لحاظ این عفونت آزمایش شوند چرا که خطر عفونت مجدد در آنها وجود دارد.

۲. تبخال تناسلی

تبخال تناسلی مانند کلامیدیا یک عفونت بسیار شایع است که اغلب مورد توجه قرار نمی گیرد. این عفونت ممکن است علائم خفیفی داشته باشد یا بی علامت باشد، اما برخی افراد متوجه احساس سوزش یا مورمور شدن در اندام های تناسلی می شوند که به دنبالش تاول های دردناک یا زخم های باز بروز می کند. این زخم ها پس از چند هفته برطرف می شود اما ویروس برای تمام عمر در بدن باقی می ماند.

اگر علائم شما شدید باشد یا زخم ها مرتب عود کنند، پزشک تان ممکن است داروهای ضد ویروسی برای کاهش بروز آنها برای شما تجویز کند. افراد حین فعال بودن بیماری با احتمال بیشتری ممکن است ویروس بیماری را به دیگران سرایت دهند اما حتی اگر فرد بی علامت باشد تا حدی خطر انتقال عفونت به طرف مقابل وجود دارد.

بررسی ها نشان داده اند مصرف روزانه داروهای ضد ویروسی می تواند خطر انتقال تبخال تناسلی را به طرف مقابل کاهش دهد اما این خطر به صفر نمی رسد، بنابراین هر کسی که دچار عفونت یا تبخال تناسلی است، حتی اگر زخم های واضحی ندارد، هنوز باید هنگام برقراری رابطه از کاندوم استفاده کند.

3. زگیل تناسلی

100 نوع متفاوت ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) وجود دارد و حدود 30 نوع از آنها از راه رابطه زناشویی منتقل می شوند. برخی از این ویروس ها می توانند زگیل تناسلی ایجاد کنند و برخی دیگر به سرطان منجر می شوند.

دستگاه ایمنی معمولا پیش از این که این ویروس فرصت آسیب زدن پیدا کند، آن را نابود می کند اما گاهی این ویروس سال ها در بدن زنان باقی می ماند و در نهایت در صورت شناسایی و درمان نشدن به سرطان دهانه رحم می انجامد.

انجام نمونه برداری از دهانه رحم با آزمایش پاپ اسمیر، بهترین راه برای پیشگیری از عوارض خطرناک ویروس پاپیلوم انسانی است.

بارزترین علامت عفونت با این ویروس ایجاد زگیل تناسلی است. اگر متوجه وجود زگیل روی اندام های تناسلی تان شدید، در کمترین زمان ممکن نزد پزشک بروید و از رابطه زناشویی پرهیز کنید تا شما و همسرتان درمان شوید.

از آنجایی که این ویروس از راه تماس پوست به پوست منتقل می شود، تنها راه پیشگیری از آن جلوگیری از قرار گرفتن در معرض آن است. خوشبختانه در حال حاضر واکسنی در اختیار است که زنان را در برابر گونه های شایع پاپیلوم انسانی که باعث زگیل تناسلی و سرطان دهانه رحم می شوند، محافظت می کند.

مراکز کنترل و پیشگیری بیماری های آمریکا توصیه می کنند دختران 11 و 12 ساله و دختران زنان 13 تا 26 ساله که تا به حال واکسینه نشده اند یا افرادی که دوره واکسن شان را کامل نکرده اند، این واکسن را تزریق کنند. گرچه شاهدی در دست نیست که نشان دهد کاندوم های لاتکسی از انتشار این ویروس جلوگیری می کنند اما شواهد موجود نشان می دهند استفاده از کاندوم ممکن است به کاهش خطر ابتلا به زگیل تناسلی یا سرطان گردن رحم کمک کند.

4. ایدز

اچ آی وی میان عفونت های آمیزشی بیش از همه مایه ترس و وحشت است. این ویروس عامل ایجاد «نشانگان نقصان ایمنی اکتسابی» یا ایدز است که فقط در سال 2007 میلادی باعث مرگ 2 میلیون نفر در سراسر جهان شد.

این بیماری در اغلب موارد از طریق تماس جنسی و نیز استفاده مشترک از سرنگ های آلوده به خون منتقل می شود. افرادی که دچار نشانگان نقص ایمنی اکتسابی می شوند، دستگاه ایمنی بسیار ضعیفی دارند و در نتیجه در معرض عفونت های فرصت طلب و برخی سرطان ها هستند. اگر شما مبتلا به HIV باشید، پزشک تان ممکن است داروهای قدرتمندی برای مقابله با این ویروس تجویز کند و خوشبختانه این داروها شما را از دچار شدن به ایدز در مان نگه می دارند.

با این وجود، مسیر درمان موفقیت آمیز ایدز برای اغلب افراد آسان نیست. برای این که مانع از شکست درمانی شوید، باید داروها را برای تمام طول عمر مصرف کنید و اغلب این داروها، بالقوه می توانند آثار جانبی عمده ای داشته باشند.

البته روشن است که بهترین راه برای جلوگیری ایدز این است که در قدم اول اصلا به اچ آی وی مبتلا نشوید. این موضوع به این معناست که شیوه آمیزش ایمن مانند استفاده از کاندوم که خطر بیماری های آمیزشی از جمله اچ آی وی را کاهش می دهند، به کار ببندید. همچنین استفاده نکردن از سرنگ های مشترک و پرهیز از بی بندوباری جنسی باعث محافظت قوی در برابر این ویروس می شود.

5. سوزاک

این بیماری باکتریایی برای قرن ها شایع بوده و با وجود پیشرفت ها در درمان های پزشکی، نشانه ای از فروکش کردن نشان نمی دهد. علائم اصلی سوزاک ترشح از اندام های تناسلی و اشکال در ادرار کردن یا سوزش هنگام آن است. اگر سوزاک درمان نشود ممکن است به عفونت مجرای تناسلی و حتی انتشار به مفاصل و خون بینجامد. در زنان سوزاک می تواند باعث «بیماری التهابی لگنی» و ناباروری شود. از طرف دیگر، به عفونت وخیم نوزادان و نابینایی آنها منجر شود.

درمان فوری این عفونت با آنتی بیوتیک ها باعث رفع شدن آن و پیشگیری از عوارض ناشی از آن می شود. علائم سوزاک شامل درد یا سوزش در ادرار کردن، ترشح زرد یا خونی از واژن، خارش مقعد یا ترشح از آن، درد و خونریزی هنگام اجابت مزاج و وجود چرک و درد آلت تناسلی مرد است.

استفاده از کاندوم از جنس لاتکس در هر بار مقاربت واژنی، یا مقعدی به پیشگیری از این بیماری کمک خواهد کرد.

6. سیفیلیس

گرچه شیوع سیفیلیس در سال های اخیر کاهش یافته، همچنان تشخیص داده می شود و نکته مهم این است که می تواند خطر دچار شدن به اچ آی وی را افزایش دهد. اگر عفونت سیفیلیس درمان نشود، باعث نابینایی و در نهایت مرگ می شود. نخستین نشانه بیماری اغلب یک زخم بدون درد به نام «شانکر» است که معمولا روی اندام های تناسلی یافت می شود. چند هفته بعد دانه های پوستی ممکن است در سراسر بدن ظاهر شود که معمولا کف های گروها و پاها را می پوشاند. ظهور این دانه های پوستی ممکن است با خستگی، تب خفیف، ریزش مو و تورم غدد لنفاوی همراه باشد. سیفیلیس در صورت درمان نشدن در مراحل پیشرفته آسیب های بازگشت ناپذیر قلبی و عصبی ایجاد می کند.

7. هپاتیت B

هپاتیت B ناشی از ویروسی است که به کبد حمله می کند. این ویروس باعث عفونت مادام العمر می شود و با ایجاد بافت جوشگاهی در کبد به سرطان کبد یا نارسایی کبد و در نهایت مرگ منجر خواهد شد.

علائم عفونت با ویروس هپاتیت B شامل خستگی، زردی، درد شکمی، بی اشتهایی، تهوع و استفراغ و درد مفصل است، اما در 30 درصد افراد دچار عفونت با این ویروس هیچ علامتی بروز نمی کند. بهترین راه برای محافظت در برابر این بیماری وخیم استفاده از واکسن هپاتیت B است. سایر احتیاطات برای پیشگیری از انتقال این بیماری آمیزشی استفاده از کاندوم از جنس لاتکس، استفاده نکردن اشتراکی از سرنگ، مواد مخدر یا اقلام شخصی مانند تیغ و مسواک است.