مشکل دردناکی به نام بوی بد دهان

مجله سیب سبز: بعضی زمان‌ها می‌بینید که وقتی دارید با آدم‌ها حرف می‌زنيد قیافه‌شان در هم می‌رود یا موقع حرف زدن با شما، خودشان را عقب می‌کشند و اصلا حاضر نیستند در فاصله نزدیک با شما صحبت کنند. اگر هم جرات به خرج دهید و بپرسید جریان چیست بعید است کسی به شما بگوید دهان‌تان بوی بدی می‌دهد. بوی بد دهان یا نفس بد بو یا به اصطلاح علمی‌اش هالیتوزیس (halitosis) یکی از مشکلات به ظاهر پیش پا افتاده اما در واقع بسیار مهمی است که به راحتی می‌تواند وجهه اجتماعی شما را در محیط کار و اجتماع به‌خطر انداخته و حتی در محیط خانواده و شخصی نیز روابط شما را با اشکال روبه‌رو کند. اگر دهان شما هم بد بو است خواندن این مقاله را از دست ندهید.

بوی سیر و پیاز

بوی بد دهان یا نفس بد بو درجات و علل متفاوتی دارد. برخی افراد خود از بوی بد دهان‌شان آگاه هستند و حتی اگر شدت این بو اندک باشد فورا متوجه شده و به‌دنبال راه حل می‌گردند. در حالی که برخی دیگر به هیچ وجه متوجه بوی بد دهان خود(حتی اگر شدید هم باشد) نیستند و تنها ممکن است از اظهار نظر سایرین متوجه این مشکل شوند. بوی بد دهان می‌تواند موقتی یا مزمن باشد. در شرایط موقتی، خوردن برخی غذاهای خاص مثلا سیر یا پیاز باعث این بوی بد می‌شود و با عبور ترکیبات این غذا از بدن بوی بد هم برطرف می‌شود. غذا نخوردن به مدت طولانی نیز می‌تواند باعث بد بو شدن دهان شود. اما ممکن است بوی بد حالت مزمن و کمابیش دائمی داشته باشد که علت آن می‌تواند وجود مشکلاتی مزمن در دستگاه گوارش یا دستگاه تنفسی یا حتی بخش‌هایی دیگر از بدن باشد. مصرف مداوم سیگار نیز می‌تواند به‌طور مزمن باعث ایجاد نفس بد بو شود.


درمان بوی بد با منشا دهانی

تمام افرادی که دهان‌شان بوی بدی می‌دهد در نخستین گام به دندانپزشک مراجعه می‌کنند. اگر علت بوی بد به‌خاطر مشکلات حفره دهان باشد برطرف کردن آنها اغلب بوی بد دهان را به‌طور کامل ازبین می‌برد. حذف پوسیدگی، تعویض ترمیم‌ها و روکش‌های نامناسب، جرم‌گیری یا در مواردی جراحی لثه و خارج کردن دندان‌های عفونی غیرقابل نگهداری با حذف عفونت و برطرف کردن محل تجمع مواد غذایی مشکل را حل خواهد کرد. در عین حال باید توجه داشت که بدون داشتن بهداشت دهانی نامناسب تمامی این اقدام‌ها بی‌نتیجه خواهد بود. برای داشتن دهانی خوش بو فرد باید روزی دو یا سه‌بار مسواک بزند، دست کم روزی یک بار از نخ دندان استفاده کند و حتما موقع تمیزکردن دهان، سطح زبان را هم مسواک بزند. در ضمن اگر کسی از پروتز متحرک استفاده می‌کند حتما باید هر روز آن را با دقت تمیز کند. کسانی که اپلاینس‌های ارتودنسی داخل دهان دارند هم باید با دقت زیر و اطراف این اپلاینس‌ها را تمیز کنند.

به دهان و دندان‌های‌تان فکر کنید

عمده‌ترین علت بوی بد دهان به مشکلات حفره دهان مربوط می‌شود. وجود پوسیدگی‌های دندانی، ترمیم‌های معیوب و قدیمی، روکش‌های نامناسب و دندان‌های شکسته و عفونی همه می‌توانند عامل ایجاد بوی بد دهان باشند. در این موارد بقایای مواد غذایی در حفرات پوسیده و دندان‌های شکسته یا در لبه ترمیم‌ها و روکش‌های نامناسب گیر کرده و به‌قول معروف فاسد می‌شوند. بوی حاصل از این واکنش‌های شیمیایی باعث ایجاد بوی بد دهان می‌شود. این بو عمدتا توسط خود فرد قابل تشخیص است.

حالت دیگر وجود مشکلات لثه است. وجود هرگونه التهاب و عفونت به واسط پلاک یا جرم می‌تواند باعث ایجاد بوی بد دهان شود. در این حالت معمولا لثه‌ها متورم و خون چکان است و قطعات بزرگی از جرم روی دندان‌ها و زیر لثه وجود دارند. عمیق شدن شیار لثه‌ای نیز باعث گیر کردن بقایای مواد غذایی و ایجاد بوی بد می‌شود. بوی بد ناشی از بیماری‌های لثه چون از یک منشا عفونی سرچشمه می‌گیرد بسیار ناخوشایند است. مشکل بعدی به زبان مربوط می‌شود. زبان دارای شیار و برجستگی و فرورفتگی‌های متعددی است و هر کدام از این بخش‌ها می‌توانند محلی برای تجمع بقایای بسیار ریز مواد غذایی باشند. این مواد غذایی اگر تمیز نشوند، می‌توانند بوی بدی در دهان ایجاد کنند.

خشکی دهان نیز می‌تواند عامل نفس بد بو باشد. دهان اغلب افراد بعد از بیدار شدن از خواب به دلیل همین خشکی بد بو است که معمولا با خوردن مقداری آب یا صبحانه به‌سرعت برطرف می‌شود. البته گاهی به دلیل مصرف برخی داروها نیز دهان خشک می‌شود.

مشکلات دستگاه گوارش هم متهم هستند

در موارد اندکی هم مشکلات گوارشی به‌خصوص در معده می‌توانند باعث بوی بد دهان شوند. مشکلاتی مانند ریفلاکس(بازگشت غذا به مری) یا وجود فیستول در مری. در ضمن خوردن برخی غذاها نیز باعث بوی بدی می‌شوند مانند سیر، پیاز یا غذاهای چرب. البته بوی بد به دلیل غذا موقتی بوده و به سرعت از بین می‌رود. برخی بیماری‌ها نیز می‌توانند باعث بوی بد دهان شوند اما شیوع این موارد بسیار اندک است. مواردی از قبیل نارسایی کبدی، عفونت یا نارسایی کلیوی، برخی انواع تومور و برخی بیماری‌های متابولیک نادر. البته اگر احیانا فردی مبتلا به این بیماری‌ها باشد پیش از بد بو شدن حفره دهان، از طریق علائم واضح دیگری متوجه مشکل خود خواهد شد.

بوی بد بعد از جراحی‌های حفره دهان

برخی بیماران بعد از جراحی‌های دندان عقل، جراحی لثه یا جراحی ایمپلنت بوی بدی در دهان خود احساس می‌کنند. این بوی بد به دلیل برهم خوردن تعادل باکتریایی حفره دهان اتفاق می‌افتد و معمولا خیلی زود برطرف می‌شود. رعایت دقیق بهداشت دهان و استفاده از دهانشویه‌های تجویز شده توسط دندانپزشک از شدت این مشکل خواهد کاست.


مواد خوشبو کننده مفید هستند یا نه؟

در حال حاضر در تمام سوپرمارکت‌ها و داروخانه‌ها انوع و اقسام دهانشویه‌ها، مواد خوشبوکننده دهان و آدامس با طعم‌های مختلف به فروش می‌رسد. متاسفانه بسیاری از مردم تصور می‌کنند صرف استفاده از این مواد مشکل بوی بد دهان را برطرف کرده و دیگر به دنبال درمان منشا این بوی بد نمی‌روند. باید گفت دهانشویه‌ها یا آدامس یا حتی انواع خمیردندان در صورتی که دندان‌ها و لثه دچار مشکل باشند تاثیر خاصی در کاهش بوی بد دهان و برطرف کردن این مشکلات نخواهند داشت. این قبیل مواد در بهترین حالت به‌طور موقتی بوی بد دهان را کاهش می‌دهند اما چون منشا اصلی مشکل کماکان وجود دارد خیلی زود دوباره نفس بد بو خواهد شد. اما اگر مشکلات دهان و دندان برطرف شده باشد استفاده از این مواد به‌عنوان بخشی از بهداشت دهان بسیار موثر و مفید خواهد بود.

نگذارید دهان‌تان خشک شود

اگر علت بوی بد دهان خشکی دهان به‌واسطه بیماری یا مصرف برخی داروهاست باید تا حد امکان از خشک شدن دهان جلوگیری کرد. جویدن آدامس، مصرف مداوم آب و مرطوب کردن دهان حتی در حد یکی، دو جرعه و مصرف داروها و خمیردندان‌های ضد خشکی دهان یا مصرف بزاق مصنوعی در کاهش این مشکل موثر خواهند بود.

شاید مشکل در تنفس شماست

اگر بعد از برطرف کردن مشکلات مربوط به حفره دهان و ارتقای سطح بهداشتی مشکل بوی بد دهان برطرف نشد امکان وجود مشکلات در دستگاه تنفسی مورد بررسی قرار می‌گیرد. وجود انسداد در بینی و عفونت و التهاب در سینوس‌ها، حلق و لوزه‌ها همگی می‌توانند باعث نفس بد بو شوند جدای از این گاهی عفونت دستگاه تنفسی تحتانی مانند برونشیت و سایر عفونت‌های ریه نیز می‌توانند دهان را بد بو کنند.

این توصیه‌ها را جدی بگیرید:

• سعی کنید روزی دو یا سه بار مسواک زده و دست کم یک‌بار از نخ دندان استفاده کنید.
• حتما سطح زبان را هم با مسواک تمیز کنید.
• به محض از ریخت افتادن موهای مسواک آن را تعویض کنید.
• جویدن آدامس به خوشبو شدن دهان، جلوگیری از خشکی دهان و تکمیل بهداشت دهان کمک خواهد کرد.
• هر ۶ ماه یک‌بار به دندانپزشک مراجعه کنید تا اگر مشکلی در لثه، دندان‌ها یا ترمیم‌های شما وجود دارد به‌سرعت درمان شود.
• در صورت داشتن مشکلات تنفسی حتما با متخصص گوش و حلق و بینی مشورت کنید.
• تا حد امکان از خوردن غذاهای چرب و سنگین خودداری کنید چون تا مدتی باعث بد بو شدن دهان می‌شوند.
• خوردن سبزیجات معطر مثل نعناع(یا نوشیدن عرق نعناع) در برطرف کردن بوی بد دهان و معده موثر است.
• در طول روز به حد کافی آب بنوشید.
• سیگار نکشید.