تضمین سلامت حجاج ایرانی با این راهکارها

هفته نامه سلامت: حج تمتع بزرگ‌ترین تجمع مسلمانان جهان است که میلیون‏ها انسان را از سراسر کره خاکی به کشور عربستان می‏کشاند. قطعا ازدحام متراکم حجاج، گرمای بیش از حد هوای عربستان، فعالیت زیاد و سختی اعمال حج، دوری از کشور و خانواده، همسفران ناآشنا و از همه مهم‌تر کهولت سن بسیاری از حجاج، آنها را با مشکلات و از جمله بیماری‏هایی طی سفر مواجه خواهد کرد که می‏تواند لذت سال‏ها انتظار برای رسیدن به این لحظات مقدس و بهره‏ برداری عرفانی از آن را به کام خود و دیگران تلخ کند.

هرچند پزشکان کاروان‏ها اصول اولیه بهداشتی و مراقبتی را به حجاج آموزش می‌دهند و تا پایان سفر با آنها همراه خواهند بود، اما متخصصان هم توصیه‏ هایی برای زائران دارند که خواندن و دانستن آنها به سلامت زوار کمک قابل‌توجهی خواهد کرد.

معمولا طی سفر حج میزان ابتلا به عفونت‌ها، به‏ خصوص عفونت‌های تنفسی افزایش می‏یابد. علت این مشکل هم ازدحام بیش از حد جمعیت از ملیت‌ها و کشورهای مختلف است که هر یک می‌توانند بیماری‌های خاص منطقه‌شان را با خود همراه داشته باشند. میکروب‌های بیماری‌زا می‌توانند به‌راحتی از راه‌های مختلف از جمله عطسه، سرفه و ترشحات تنفسی که روی سطوح مختلف قرار می‏گیرند و در تماس با دست‌ها و صورت افراد زیادی هستند یا از راه تنفسی بیماری‌ را به دیگران منتقل کنند.

به همین دلیل هر ساله تعداد زیادی از حجاج با بیماری‌ها و عفونت‌های تنفسی بسیار جدی برمی‌گردند که حتی ممکن است در افراد با بیماری‌های زمینه‌ای یا مبتلا به بیماری‌های قلبی‌- عروقی باعث بستری یا حتی مرگشان شود. از جمله این عفونت‌ها که در سال‌های اخیر بسیار مساله‌ساز شده می‏توان به بیماری‏های‌ مرس و ابولا اشاره کرد، اما از بیماری‏های دیگری مانند آنفلوانزا، مننژیت، عفونت پنوموکوک و ... هم نباید غافل شد.

برای پیشگیری از آنفلوانزا واکسن بزنید

این بیماری معمولا ابتدای فصل سرما شیوع پیدا می‌کند. هرچند در کشور عربستان هوا بسیار گرم است، اما افرادی که از نیمکره شمالی به عربستان مسافرت می‌کنند و بیماری آنفلوانزا در کشور آنها شیوع دارد می‌توانند ویروس آنفلوانزا را با خود به عربستان ببرند و به‌راحتی به سایر افراد انتقال دهند.

آنفلوانزا بیماری تنفسی بسیار شدیدی است و در سالمندان، خانم‌های بارداری که در سفر حج شرکت کرده‌اند، افرادی که زمینه بیماری‏های مختلف، به‏خصوص بیماری‌های قلبی- ریوی دارند، افراد با ضعف سیستم ایمنی، بیمارانی که از داروهای کورتونی استفاده می‌کنند، کسانی که قبلا پیوند اعضا داشته‌اند، افرادی که سابقه استعمال دخانیات را دارند، افراد بالای ۵۰ سال، افرادی که آسم و برونشیت مزمن دارند و... می‌تواند به بیماری مرگباری تبدیل شود، بنابراین بهتر است همه حجاج قبل از عزیمت به سفر برای پیشگیری از ابتلا به بیماری، واکسن آن را تزریق کنند.

تزریق واکسن مننژیت شرط ورود به عربستان است

عفونت تنفسی دیگری که در ایام حج شایع می‌شود، عفونت مننگوکوکی است. این بیماری هم از راه ترشحات تنفسی آلوده منتقل می‌شود و اتفاقا در کشور عربستان بسیار شایع است. به همین دلیل همه افرادی که به حج می‌روند حتما باید واکسن این بیماری را تزریق کرده باشند. اگر فردی واکسن مننگوکوک یا مننژیت را تزریق نکرده باشد، اجازه ورود به کشور عربستان را نخواهد داشت. واکسن مننژیت معمولا بین ۲ تا ۳ سال مصونیت ایجاد می‌کند بنابراین اگر فردی طی ۳-۲ سال گذشته این واکسن را تزریق کرده باشد دیگر نیازی به تجدید آن ندارد.

واکسن دیگری که برخی افراد از جمله بیماران با نقص سیستم ایمنی، سالمندان،‌ بیمارانی که کورتون مصرف می‌کنند یا بیماری‌های زمینه‌ای مختلف دارند باید آن را تزریق کنند، واکسن پنوموکوک است. بیماری پنوموکوک هم باعث ابتلای افراد به بیماری‌های تنفسی و ریوی و حتی عفونت مغزی می‌شود و می‌تواند در صورت ابتلا بسیار خطرناک باشد. واکسن‌ها حداقل باید 2 هفته قبل از عزیمت به سفر تزریق شوند.

بیماری مرس تفاوت چندانی با سایر عفونت‏های تنفسی ندارد

کنار همه بیماری‌هایی که ممکن است حجاج در طول سفر حج به آنها مبتلا شوند، بیماری مرس هم قرار دارد. بیماری مرس تقریبا از سال 2014 میلادی در کشور عربستان شایع شد. به نظر می‌رسد منشاء این عفونت تنفسی در خفاش‌ها بوده است. خفاش‌ها در تماسی که با شترها داشتند آنها را آلوده کردند و طی تماسی که شترها با انسان‌ها داشتند، آلودگی به انسان منتقل شد و حالا ویروس جدیدی پدید آمده که به‌راحتی می‌تواند از انسانی به انسان دیگر منتقل شود.

اصول پیشگیری از بیماری مرس همان اصول اولیه بهداشتی است. تنها تفاوت بیماری مرس این است که ویروسش به تازگی پدیدار شده، درنتیجه تبلیغات زیادی برای آن انجام گرفته اما واقعیت این است که مرس هم با درجاتی خفیف‌تر یا شدیدتر شبیه سایر عفونت‌های تنفسی است و تفاوت چندانی با آنها ندارد.

بعد از حج سال گذشته چند مورد مرس در ایران گزارش شد ولی با تمهیدات مناسب بیماری شیوع پیدا نکرد. امسال هم پیش‌بینی می‌کنیم بیماری مرس بین زائران شیوع پیدا کند و حتی بیشتر از سال قبل باشد، اما واقعیت این است که آنجا میکروب‌ها و ویروس‌های زیادی مانند ویروس مرس، ویروس سارس، کرونا ویروس و... وجود دارند که همه آنها در این ایام شیوع پیدا می‌کنند، اما گاهی بعضی از آنها مانند ویروس آنفلوانزا در سال 88 و 89 بیشتر مورد توجه قرار می‏گیرند.

ما در سال‌های گذشته تحقیقی در کشور عربستان انجام دادیم و ویروس‌های مختلفی را که زائران ما به آنها مبتلا شده بودند نمونه‌برداری کردیم و به تهران فرستادیم. آزمایش‌هایی که روی این نمونه‌‌ها انجام شد، نشان داد طیف وسیعی از عفونت‌ها و انواع مختلف عفونت‌های باکتریایی، ویروسی و حتی قارچی در موسم حج شیوع پیدا می‌کنند، بنابراین اگر زائران اصول کلی مراقبت‌های بهداشتی اولیه بیماری‌های تنفسی را بدانند و رعایت کنند می‌توانند امیدوار باشند به بیماری‌های مختلف مبتلا نمی‌شوند. البته این موضوع در مورد ابولا صدق نمی‌کند.

ابولا بیماری بسیار مسری‌ای است. این بیماری در غرب آفریقا شیوع زیادی پیدا کرد و قدرت سرایت بالایی داشت بنابراین مورد توجه قرار گرفت. به همین دلیل کشور عربستان و سازمان بهداشت جهانی سال گذشته اجازه حضور زائران کشورهای غرب آفریقا را که این بیماری در آنها شیوع پیدا کرده بود، ندادند و مواردی از ابولا در سفر حج گزارش نشد.

امیدواریم امسال هم این بیماری در سفر حج دیده نشود زیرا ویروس ابولا نه‌تنها در ترشحات تنفسی، بلکه در تمام ترشحات بدن از جمله عرق وجود دارد و به‌راحتی می‌تواند سایر افراد را آلوده کند و عوارض و مرگ‌ومیر جدی در حجاج ایجاد کند. راه‌های پیشگیری از ابولا زدن ماسک، پوشیدن دستکش و... است که عملا به‌دلیل گرمای زیاد عربستان بسیار سخت خواهد بود.

بهترین راه درمان عفونت‌های تنفسی استراحت است

استراحت، خواب کافی و تغذیه مناسب بهترین راه درمان عفونت‌های تنفسی است، اما بسیاری از حجاج حتی با وجود بیمار شدن در ایام حج تمایلی به استراحت ندارند و از تمام توان خود برای بهره‌گیری از سفر استفاده می‌کنند، در حالی که کم‌خوابی، پیاده‌روی زیاد و اشتهای نامناسب برای خوردن غذا، بدن را ضعیف و برای ابتلا به عفونت‌های مکرر مساعد می‌کند. اگر زائر استراحت کافی داشته باشد و از پیاده‌روی‌ها و فعالیت‌های بیشتر به‌خصوص سرزدن به بازارها و فروشگاه‌‌های بزرگ آن هم در هوای گرم بپرهیزد، زودتر بهبود پیدا می‌کند و حال مساعدتری برای انجام فرایض واجبش دارد.

دستانتان را مرتب بشویید

عفونت‌های تنفسی معمولا از دو راه هوا و دستان آلوده منتقل می‌شوند. انتقال از راه هوا معمولا کمتر شایع است، اما آلوده شدن دست‌ها به ترشحات تنفسی افراد بیمار از راه‌های مختلف و تماس آنها با صورت، بینی، چشم‌ها و حتی دهان به‌راحتی میکروب‌های بیماری‌زا را وارد بدن می‌کند. به همین دلیل هم ما عمدتا از راه دستانمان به میکروب یا ویروس سرماخوردگی آلوده می‌شویم بنابراین توصیه می‌‌شود در ایام حج به‌دلیل حجم زیاد جمعیت و احتمال زیاد آلودگی، دستانتان را مرتب، به‌خصوص قبل از صرف غذا با آب و صابون بشویید و از تماس دستانتان با دهان، بینی، چشم‌ها و گوش‌هایتان بپرهیزید. همین کار ساده در پیشگیری از ابتلا به عفونت‌های تنفسی بسیار موثر است.

از مصرف غذاهای خارج از هتل به شدت بپرهیزید

عفونت‌های گوارشی هم از جمله عفونت‌هایی هستند که ممکن است حجاج را به‌دلیل رعایت نکردن مسائل بهداشتی مبتلا کنند. هرچند شیوع این عفونت‌ها به اندازه عفونت‌های تنفسی نیست، اما این احتمال وجود دارد که زائران دچار گاستروآنتریت یا اسهال و استفراغ شوند. آنچه باید زائران به آن توجه کنند تا از انواع مسمومیت‌های غذایی درامان باشند این است که حتما قبل از صرف غذا دستان خود را با آب و صابون بشویند و از مصرف غذاهای خارج از هتل که در آشپزخانه سازمان حج و زیارت تهیه نمی‌شوند به شدت بپرهیزند. همچنین بهتر است از نوشیدن آب‌های متفرقه بیرون از هتل خودداری شود.

از قرار گرفتن در معرض باد سرد کولرها خودداری کنید

بیشتر افراد بر این باورند که سرماخوردگی مخصوص فصل سرماست بنابراین با توجه به هوای گرم عربستان امکان سرماخوردگی وجود ندارد، در حالی که این‌طور نیست. گرمای هوا باعث تعریق زیاد و تشنگی فراوان می‌شود و تمایل افراد را به نوشیدن آب سرد و قرار گرفتن در معرض باد کولر افزایش می‌دهد.

وقتی بدن گرم یکباره در معرض هوای سرد، به‌خصوص کولرگازی‌های بسیار قوی هتل‌ها، پاساژ‌ها، مساجد و... قرار می‌گیرد، سیستم ایمنی به شدت ضعیف و ناکارآمد می‌شود و میکروب‌هایی که به طور معمول در حلق و مجاری تنفسی زندگی می‌کنند، فعال می‌شوند و عفونت جدی و گسترده‌ای ایجاد می‌کنند، بنابراین توصیه اکید این است که هرگز بعد از قرارگیری در گرما و تعریق فراوان در معرض باد کولر نباشید یا آب بسیار سرد ننوشید تا بدنتان ضعیف نشود و دچار سرماخوردگی یا سایر بیماری‌ها نشوید.

به پزشکان کاروان‏ها برای تجویز دارو اصرار نکنید

مشکل دیگری که در سفر حج وجود دارد، درخواست و اصرار بیش از حد زائران برای تجویز دارو از پزشک کاروان است. زمانی که زائری به هر دلیلی دچار بیماری می‌شود برای اینکه بتواند هرچه سریع‌تر بهبود پیدا کند و اعمالش را انجام دهد، از پزشکان کاروان داروهایی طلب می‌کند که مصرف آنها به هیچ‌وجه درست نیست. از جمله این داروها می‌توان به دگزامتازون یا داروهای کورتون‌دار اشاره کرد. دگزامتازون سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند. درنتیجه دیگر توان مقابله با میکروب‌هایی که باعث بیماری شده، ندارد.

در حالت عادی مقابله سیستم ایمنی بدن با میکرواگارنیسم‌ها باعث التهاب می‌شود که تظاهرات و نمود آن به صورت مشکلات بالینی از جمله آبریزش بینی، تب، سردرد، گلودرد، گوش‌درد، بدن‌درد و... دیده می‌شود، اما وقتی داروی دگزامتازون سیستم ایمنی بدن را ضعیف کند، مبارزه‌ای هم انجام نمی‌گیرد و علائم بالینی به سرعت فروکش می‌کنند و بیمار فکر می‌کند بهبود یافته است، در حالی که سیستم ایمنی ضعیف شده و ویروس‌ها یا میکروب‌هایی که وارد بدن شده‌اند هم قو‌ی‌تر و فعال‌تر شده‌اند و حال بیمار پس از یکی- دو روز به شدت بدتر می‌شود و عفونت‌های جدیدی در بدنش ایجاد خواهد شد.

هنگام سجده بر زمین از جانماز استفاده کنید

در کشور عربستان نمی‌توان از مهر استفاده کرد و هر کس این کار را انجام دهد مورد اذیت و آزار قرار می‌گیرد. درنتیجه بسیاری از زائران ایرانی برای ادای فرضیه نماز روی سنگفرش‌ها می‌ایستند. سطوح سنگی هم با پای برهنه بسیاری از افراد در تماس بوده‌اند و حتی به ترشحات تنفسی آنها آلوده شده‌اند. درنتیجه ممکن است هنگام سجده، چشم و بینی به‌راحتی با سطح آلوده سنگ تماس پیدا کرده و فرد را آلوده کند. از این‌رو، توصیه می‌شود حتما با خود پارچه تمیزی به عنوان جانماز داشته باشید تا وقتی پیشانی‌تان را روی سنگ قرار می‌دهید، چشم‌ها، بینی و دهانتان در تماس با سنگ آلوده نشود و بیمار نشوید.

البته پارچه تمیز را فقط باید هنگام خواندن نماز پهن کنید و انداختن آن روی زمین برای مدت طولانی کار درستی نیست زیرا ممکن است روی آن پا بگذارند و باعث آلودگی آن شوند. در سال‌های قبل دیده شده استفاده از جانماز به طور معناداری در کاهش ابتلا به بیماری‌های تنفسی موثر بوده است.

بعد از نماز هم حتما دستانتان را که با زمین در تماس بوده، بشویید. متاسفانه بسیاری از افراد بعد از نماز، دستانی را که با زمین آلوده در تماس بوده به صورتشان می‌کشند و آلودگی را به‌راحتی منتقل می‌کنند و خود را در معرض بیماری‌ قرار می‌دهند.

با زائران حج‌ دیده‌بوسی نکنید

وقتی زائران حج از سفر برمی‌گردند، علاوه بر بار معنوی ممکن است به‌دلیل حضور در حجم انبوهی از جمعیت کشورهای مختلف جهان، بار میکروبی فراوانی با خود داشته باشند. از این‌رو، ممکن است به‌راحتی با دست دادن و دیده‌بوسی میکروب‌ها را به اطرافیان خود منتقل کنند. درنتیجه هرساله به دنبال بازگشت حجاج از عربستان عده زیادی از هموطنانمان به بیماری‌های تنفسی مبتلا می‌شوند. به همین دلیل به استقبال‌کنندگان توصیه می‌شود از دیده‌بوسی با زائران حج بپرهیزند یا پس از دست دادن با آنها دستانشان را با آب و صابون بشویند تا احتمال ابتلا به بیماری در آنها کاهش پیدا کند.

خودمراقبتی بیماری‌ها و مشکلات زنان

به‌طور کلی، خانم‌ها بعد از سفر به عربستان با ۴ مشکل عمده مواجه می‌شوند که شامل خونریزی‌ها، عفونت‌ها، اورژانس‌های زنان و مامایی و بیماری‌های زنان در اثر تغییر محیط است. متاسفانه همه این مشکلات می‌تواند برای زائران خانم استرس و اضطراب ایجاد کند بنابراین، مهم‌ترین اصل برای داشتن یک سفر روحانی و خوب داشتن آرامش و پرهیز از هرگونه نگرانی و اضطراب است.

یکی از مواردی که در خانم‌ها استرس زیادی ایجاد می‌کند، خونریزی‌های واژینال است. این نگرانی حتی ‌مدت‌ها قبل از سفر شروع می‌شود و حین سفر ادامه می‌یابد بنابراین، به همه خانم‌ها توصیه می‌شود اولا نگرانی و استرس خود را کنترل کرده و از هرگونه اقدام خودسرانه در مصرف قرص‌های پیشگیری از بارداری برای عقب انداختن عادت ماهانه در خانم‌های جوان‌تر یا پیشگیری از لکه‌بینی و خونریزی در خانم‌هایی که در حال یائسه شدن هستند، خودداری کنند زیرا بسیاری از این خونریزی‌ها از لحاظ پزشکی و شرعی راه‌حل دارند بنابراین، بهتر است خانم‌ها به‌خصوص کسانی که هنوز یائسه نشده‌اند، قبل از سفر حج حتما با متخصص زنان ترجیحا متخصصی که به اعمال حج اشراف دارد، مشورت کنند زیرا پزشک آشنا به مسائل حج می‌داند خانم‌ها در چه زمان‌هایی به طهارت نیاز دارند و نباید در آن زمان‌ها عادت ماهانه باشند و چه زمان‌هایی داشتن طهارت مهم نیست و اگر خانم عادت ماهانه هم باشد، مشکلی برایش ایجاد نمی‌شود.

اصولا اگر خانم زائری در طول سفر حج، عادت ماهانه شود، مشکل خاصی ندارد، مگر زمان‌هایی که نیاز به طهارت دارد. این زمان‌ها فقط شامل طواف و خواندن نماز طواف است. باید بدانید زائر ابتدا یک عمره تمتع و بعد یک حج تمتع به جا می‌آورد. برای به جا آوردن عمره تمتع زائران باید ابتدا به میقات‌ها بروند و نیت کنند. در این زمان زائر نیاز به طهارت ندارد بنابراین اگر خانمی مثلا در مسجد شجره عادت‌ ماهانه باشد، مشکلی برایش ایجاد نمی‌شود و می‌تواند به‌راحتی و با شرایط خاصی که روحانی کاروان در اختیارش قرار می‌دهد، محرم شود، اما وقتی زائر وارد شهر مکه می‌شود و می‌خواهد به مسجدالحرام برود تا طوافش را انجام بدهد و نمازش را بخواند باید پاک باشد. در این شرایط یا زائر فرصت دارد و می‌تواند صبر کند تا خونریزی‌‌اش تمام شود یا فرصت ندارد.

در این صورت می‌تواند با پزشکان متخصص زنان که در هتل‌ها مستقر هستند، مشورت کند تا با اقدامات لازم کمک کنند تا زائر طواف عمره و نماز طوافش را انجام بدهد، اما بعد از طواف سایر اعمال مثل سعی صفا و مروه، تقصیر یا حضور در منا و عرفات و رمی جمرات به طهارت نیاز ندارند و اگر خانمی خونریزی ماهانه داشته باشد اشکالی ندارد.

بعد از 3 روز منا و عرفات زائران دوباره وارد مکه می‌شوند تا حج تمتع را که شامل طواف و نماز طواف و طواف نساء و نماز طواف نساء است، انجام بدهند. در این زمان هم زائران باید طهارت داشته باشند. همان‌طور که متوجه شدید فقط زمان‌های محدودی است که فرد باید پاک شود و خونریزی‌ ماهانه نداشته باشد. حال اگر زائر با متخصص زنان آگاه در زمینه حج مشورت کند به‌راحتی می‌تواند زمان عادت ماهانه‌اش را با نظر و تجویز داروهای لازم زیرنظر پزشک تغییر بدهد تا در زمان الزام طهارت، خونریزی نداشته باشد.

توجه داشته باشید لزومی ندارد زائر سرتاسر یک ماهی که در مکه و مدینه حضور دارد، پاک باشد و عادت ماهانه نشود زیرا جلوگیری از بروز عادت ماهانه طی زمان طولانی و حتی ۳۰ روزه با مصرف داروهای پیشگیری‌کننده عوارض جانبی بسیار زیادی برای خانم ایجاد می‌کند. اگر پس از مشورت با پزشک متخصص زنان نیازمند مصرف دارو باشید، داروی مورد نیازتان را به میزانی که پزشک برایتان تجویز کرده، به‌موقع و سر ساعت مشخصی استفاده کنید. اگر زائری باز هم حین سفر دچار مشکل لکه‌بینی یا خونریزی‌های غیرعادی شد باید بدون هیچ‌گونه استرس و دلهره‌ای به متخصص زنان مراجعه کند.

توصیه می‌شود به هیچ‌وجه خوددرمانی نکنید و دارویی به توصیه افراد مختلف مثل هم‌اتاقی یا سایر خانم‌ها نخورید یا برای قطع هرچه سریع‌تر خونریزی دوز داروهایتان را افزایش ندهید. یادتان باشد نحوه مصرف دارو و میزان آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است و با توجه به شرایط هر فرد تفاوت می‌کند. به همین علت هم تاکید داریم به توصیه‌های افرادی که از دارو مصرف کرده‌اند تا خونریزی‌شان قطع شود، عمل نکنید و حتما خودتان با پزشک مشاوره داشته باشید.

ممکن است فردی عادت ماهانه باشد. در این صورت اگر فرصت باشد باید اجازه داد تا زمان خونریزی طی شود، ولی اگر فرصت نباشد و شرایط سنی و جسمی خانم اجازه بدهد می‌توان از دارو استفاده کرد تا خونریزی زودتر از موعد به اتمام برسد. برخی مواقع شرایط سنی و جسمی خانمی که عادت ماهانه شده این اجازه را به پزشک نمی‌دهد تا برای قطع خونریزی دارو تجویز کند بنابراین باید خونریزی زمان خود را بگذراند.

گاهی هم خانم وقت عادت ماهانه‌اش نیست، اما به‌دلیل دلهره و اضطراب سفر دچار انقباضات زیر شکم و کمر می‌‌شود و به خونریزی یا لکه‌بینی می‌افتد و باز اضطراب تشدید می‌شود، در حالی که شاید واقعا خونریزی یا لکه‌بینی حکم حیض را نداشته باشد و بتوان با دارودرمانی آن را برطرف کرد.

حتی ممکن است خونریزی حکم استحاضه داشته باشد و خانم بتواند خیلی راحت اعمالش را انجام بدهد، بنابراین اصل اول هنگام مواجه شدن با خونریزی در هر شرایط و زمانی حفظ آرامش و مشاوره با متخصص زنان و روحانی کاروان است. خانم‌هایی که در ایران از آی‌یو‌دی به‌عنوان روش پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنند در صورتی که شرایط لازم برای مصرف قرص جلوگیری از بارداری برای پیشگیری از خونریزی طی سفر دارند باید حتما قبل از اعزام به حج با مراجعه به پزشکشان آی‌یو‌دی را خارج کنند.

در غیر این صورت در تمام طول سفر دچار لکه‌بینی‌ خواهند شد که به دارودرمانی هم جواب نمی‌دهد. اگر خانمی داروهای مختلفی استفاده می‌کند باید حتما این موضوع را به پزشک معالجش اطلاع بدهد زیرا تداخل داروهای پیشگیری از بارداری با داروهای مختلف مهم است. گاهی تاثیر قرص‌های پیشگیری کم و لکه‌بینی بیشتر می‌شود. گاهی هم آثار داروهای دیگر کم می‌شود و بیماری زمینه‌ای بیمار شدت پیدا می‌کند، بنابراین مصرف داروهای ضدبارداری باید با آگاهی باشد.

برخی پزشکان به‌دلیل سفر حج یا درمان فیبروم برای خانم‌ها آمپول‌هایی که یائسگی موقت می‌دهند، تجویز می‌کنند. این آمپول‌ها در عربستان یافت نمی‌شود بنابراین خانم‌های زائر باید این آمپول‌ها را در ایران تهیه کنند و با خود ببرند. توجه داشته باشید حمل این دارو هم شرایط خاص خودش را دارد که باید از پزشک معالج پرسیده شود. اگر شرایط حمل دارو رعایت نشود، اثردهی‌دارو از بین خواهد رفت.

خانم‌هایی که به تازگی باردار شده‌اند باید از رفتن به حج انصراف بدهند زیرا اگر طی سفر دچار مشکلی مثل خونریزی، سقط و... شوند، علاوه بر اینکه خودشان درگیر می‌شوند و از عملشان بازمی‌مانند، افراد دیگری را هم درگیر کار خودشان می‌کنند، بنابراین بهتر است خانم‌های باردار با توجه به شلوغی و ازدحام حج تمتع و مشکلاتی که ممکن است برایشان اتفاق بیفتد به این سفر نروند. بهترین زمان برای رفتن به حج برای خانم‌هایی که به تازگی زایمان کرده‌اند، ۶ هفته بعد از سزارین و ۳ هفته بعد از زایمان طبیعی است.

بخش دوم: عفونت‌ها

طی سفر حج ممکن است بسیاری از خانم‌ها دچار عفونت‌های ادراری و واژینال شوند. متاسفانه بسیاری از زائران برای اینکه طولانی‌مدت وضو داشته باشند یا برای اینکه نخواهند زود به زود به توالت بروند، مصرف آب آشامیدنی خود را کم می‌کنند. از سوی دیگر، هوا بسیار گرم است و تعریق بدن به شدت بالاست. درنتیجه میزان آب بدن کم می‌شود و شیوع عفونت‌ها و سنگ‌های ادراری افزایش می‌یابد بنابراین به همه زائران توصیه می‌شود به میزان کافی آب بنوشند.

اگر خانمی دچار علائم ادراری مانند سوزش و تکرر ادرار یا درد هنگام ادرار کردن شد باید برای بررسی و درمان به پزشک کاروان مراجعه کند.

در بیشتر هتل‌ها توالت ایرانی وجود دارد، اما برخی از هتل‌ها هم توالت ایرانی ندارند و زائران باید از توالت فرنگی استفاده کنند. در این شرایط بهتر است خانم‌ها از کاورهای مخصوص توالت فرنگی استفاده کنند تا دچار مشکل نشوند. در صورتی که زائری دچار بی‌اختیاری ادرار است یا فکر می‌کند ممکن است در شرایطی دچار تکرر ادرار شود می‌تواند با خود تعدادی پد بی‌اختیاری ادرار همراه داشته باشد و از آنها استفاده کند. در این صورت دیگر نگران نجس شدن لباس‌هایش و استرس و اضطراب اینکه کجا لباس‌هایش را آب بکشد یا تعویض کند، نخواهد شد. مساله دیگر عفونت‌های واژینال است.

تعریق بالای بدن از یک سو و گرمای بیش از حد هوا از سوی دیگر شیوع عفونت‌های قارچی را افزایش می‌دهد بنابراین، برای کاهش این مشکل بهتر است لباس‌های زیر آزاد، گشاد و نخی بپوشید، زود به زود لباس‌های زیرتان را عوض کنید و به‌موقع آنها را بشویید و در جای خشک و خارج از حمام و توالت پهن کنید تا خشک شود. سعی کنید هر روز دوش بگیرید و خود را تمیز نگه دارید. بعد از هر بار طهارت حتما خود را با دستمال یکبار مصرف بهداشتی خشک کنید.

مصرف ماست در پیشگیری یا کاهش بار عفونت‌های قارچی و میکروبی بسیار موثر است بنابراین، حتما از ماستی که در اختیارتان قرار‌ می‌دهند، استفاده کنید. اگر طی سفر دچار علائمی مانند سوزش یا خارش ناحیه تناسلی شدید یا ترشحاتتان غیرطبیعی شد، بلافاصله قبل از شدت یافتن علائم به پزشک مراجعه کنید و دارو بگیرید تا عفونتتان پیشرفت نکند.

توجه داشته باشید بعد از منا و عرفات شیوع عفونت‌های ادراری و واژینال، به‌خصوص عفونت‌های قارچی به شدت افزایش می‌یابد. مهم‌ترین علتش هم این است که تعداد توالت‌ها در صحرای عرفات محدود است و افراد زیادی با فرهنگ‌های مختلف از آنها استفاده می‌کنند. درنتیجه هم توالت‌ها تمیز نیستند و هم صف‌های استفاده از آنها طولانی است.

از این‌رو، بسیاری از زائران آب کمتری می‌نوشند تا مجبور نشوند از توالت‌های عمومی استفاده کنند. به زائران خانم توصیه می‌شود هنگام منا و عرفات چند لباس زیر همراه داشته باشند تا مجبور نباشند لباس‌های زیرشان را در صحرای عرفات بشویند چون هم آبی که برای شستشو استفاده می‌شود ممکن است آلوده باشد و هم اینکه جایی برای پهن کردن لباس نیست.

درنتیجه لباس به همان صورت چلانده‌شده گوشه‌ای گذاشته می‌شود تا خشک شود. همه این عوامل باعث آلودگی لباس زیر به انواع آلودگی‌ها می‌شود. پوشیدن چنین لباسی فرد را با مشکلات متعددی مواجه می‌‌کند و به همین علت میزان شیوع عفونت‌های ادراری و واژینال یا آلودگی‌های پوستی بعد از منا و عرفات در خانم‌ها به شدت افزایش می‌یابد، بنابراین توصیه می‌شود حتما لباس زیر متعدد، 2 دست لباس احرام و پد بی‌اختیاری همراه ببرید تا نگران آلوده بودن لباس‌هایتان نشوید و استرس نگیرید.

لازم به ذکر است شیوع عفونت‌های واژینال در خانم‌هایی که برای جلوگیری از عادت ماهانه از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنند نیز به‌دلیل افزایش میزان ترشحات بیشتر دیده می‌شود. درنتیجه این افراد باید بهتر و بیشتر مسائل بهداشتی را رعایت کنند.

تغییر محیط و رژیم غذایی، به‌خصوص کاهش مصرف سبزیجات، میوه‌ها و لبنیات هنگام مسافرت فلور طبیعی واژن را تغییر می‌دهد و فرد را مستعد ابتلا به برخی عفونت‌ها می‌کند که تحت‌عنوان «عفونت‌های میکروبی حاد» شناخته می‌شوند. علائم این عفونت‌ها شامل سوزش ناحیه، احساس سوزش هنگام ادرار کردن و ترشحات بدبو و غیرطبیعی است، بنابراین خانم‌های زائری که با چنین علائمی مواجه می‌شوند باید برای جلوگیری از پیشرفت بیماری سریع به پزشک کاروان مراجعه کنند.

دکتر حمید عمادی، متخصص عفونی و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

دکتر مریم احمدی،متخصص زنان و زایمان، پزشک حج