مقایسه سزارین در ایران و آمریکا

روزنامه هفت صبح: در ایالات متحده هیچ پزشکی نمی تواند بدون ارائه یک دلیل پزشکی قابل قبول اقدام به سزارین مادر کند و آنچه به عنوان سزارین اختیاری در ایران رایج است، امری آسیب رسان تلقی می شود

این روزها کافی است نگاهی به زنان باردار در میان فامیل، دوستان و آشنایان خود بیندازید تا به این نکته پی ببرید که اغلب آنها برای وضع حمل به سزارین تمایل دارند. همینطور پزشک متخصص شان هم آنها را به این عمل تشویق می کند.

سزارین که باید در مواردی اضطراری و در صورت تشخیص پزشک استفاده شود؛ این روزها خود خواسته به وفور در ایران انجام می شود. افزایش غیرعادی و بی دلیل این عمل در میان مادران ایرانی بدون در نظر گرفتن عواقب آن، این سوال را به وجود می آورد که مشکل از کجاست و چرا مادران باردار به این سمت سوق داده شدند؟

سزارین چیست؟

سزارین یک عمل جراحی است که با شکافتن پوست روی شکم، عضلات زیر آن و دیواره رحم همراه است. تقریبا ۱۰ درصد زایمان ها در جهان به روش سزارین انجام می شود. در کشورهای پیشرفته انجام این عمل باید با دلایل پزشکی مانند عدم تطابق سر جنین بالگن مادر، قرار گرفتن غیرعادی جنین در رحم، عدم چرخش جنین، مشکلات مربوط به بند ناف و جفت، حاملگی های چندقلویی خصوصا بیشتر از دوقلو، سزارین قبلی، فشار خون، قند خون مادر و ... انجام شود که حتما باید با مشورت پزشک باشد.
پیش از عمل شکم مادر شسته و موهای روی آن اصلاح می شود. همچنین یک سرم به مادر وصل می شود تا مایعات و داروهای لازمه از طریق به او رسانده شود. قبل از بیهوشی، پارچه های استریل روی شکم مادر پهن می شود. بعضی از پزشکان، بیهوشی کامل نمی دهند و نوعی بی حسی ایجاد می کنند که از کمر به پایین بی حس می شود.

البته در اغلب موارد، عمل به شکل بیهوشی عمومی صورت می گیرد. سپس جدار شکم را با یک برش باز می کنند و به ترتیب چندین لایه پوست برش می خورد و یک برش هم روی رحم ایجاد می شود. مرحله بعد، تولد نوزاد است که معمولا در همان دقایق اول جراحی صورت می گیرد. سپس جفت از همان شکاف خارج می شود. در آخر شکاف های ایجاد شده بخیه زده می شوند که این مرحله طولانی ترین بخش است. بخیه های روی پوست معمولا از نوع کشیدنی هستند که یک تا دو هفته پس از زایمان باید آنها را کشید.


تفکر اشتباه برخی زنان درباره زایمان طبیعی

یکی از علت های افزایش میزان سزارین در ایران، خود مادران هستند. متاسفانه برخی از خانم ها نگرش غلطی به زایمان طبیعی دارند. البته این نگرش منفی می تواند ناشی از برخورد بد ماماها و سایر دستیارها هنگام زایمان طبیعی باشد. بعضی از زنان فکر می کنند که هر کس امروزی تر است باید سزارین شود و حتی اصطلاحاتی مانند اینکه زایمان طبیعی یک نوع وحشی گری است نیز به کار می برند.

در صورتی که اگر مادری زایمان طبیعی را با شرایط آرام تجربه کند پس از آن احساس شادابی بیشتری دارد و کمتر دچار افسردگی می شود امروزه در کشورهای پیشرفته زایمان طبیعی را یک موفقیت بزرگ برای زنان می دانند و سزارین را یک شکست تلقی می کنند. مادران در این دسته از کشورها زایمان طبیعی را نشانی از سلامت و قدرت خود می دانند. از نظر پیشرفته بودن هم باید تذکر داد. با این که سزارین یک عمل پیشرفته به حساب می آید ولی درصورتی که برای بیمار ضروری نباشد. انجام آن اصلا عاقلانه نیست. امروزه در آمریکا هیچ پزشکی نمی تواند بدون یک علت پزشکی قابل قبول اقدام به سزارین بیمار کند و چیزی به عنوان سزارین اختیاری که در ایران رایج است، وجود ندارد. قبلا اعتقاد بر این بود که اگر شخصی یک بار سزارین شود، باید همیشه سزارین شود ولی امروزه گفته می شود که اگر مادر در یک بیمارستان مجهز قرار دارد و علت پزشکی هم برای سزارین دوم وجود ندارد؛ می تواند تحت نظر یک متخصص زنان و زایمان، زایمانی طبیعی انجام دهد.


عوارض و مشکلات سزارین برای مادر

با اینکه نشستن و راه رفتن بعد از این عمل با درد شدید همراه است اما مادران باید حتما راه بروند تا از تجمع گاز در روده ها جلوگیری کنند. مادر پس از جراحی باید چند روز (بسته به نظر پزشک) در بیمارستان بستری باشد اما در مقابل آن پس از زایمان طبیعی مادر با کمی استراحت به حالت اولیه باز می گردد. مادران بعد از زایمان طبیعی می توانند به فرزند خود شیر دهند و از در آغوش کشیدن نوزاد خود لذت ببرند؛ در حالی که پس از سزارین به دلیل اثر داروهای بیهوشی بلافاصله نمی توان این عمل را انجام داد. ضمنا شیر دادن بعد از سزارین باید با کمک شخص دیگری انجام گیرد زیرا مادر نمی تواند به راحتی بنشیند و نوزاد را برای شیر دادن در آغوش بگیرد.

دردهای پس از سزارین نیز خیلی زیاد است به طوری که مادر نیاز به مسکن پیدا می کند در حالی که به صورت معمولی و طبیعی مادر تنها هفت تا هشت ساعت قبل از زایمان طبیعی درد خواهد داشت، اما در مورد سزارین این دردها چند روز ادامه پیدا می کند سایر عوارض این عمل جراحی به همین موضوع ختم نمی شود. خونریزی های پس از عمل که گاهی به صورت لخته های خونی است و در برخی از موارد بسیار خطرناک و حتی کشنده هستند. عفونت و چسبندگی های رحم، لوله ها و حتی روده ها، عوارض بیهوشی و دردهای مربوط به بخیه ها که دوران نقاهت آن حدودا شش هفته طول می کشد. مشکلات ادراری مانند سوزش و عفونت های اداری و درد ناحیه مثانه پس از سزارین از دیگر عوارضی است که می توان به آنها اشاره کرد. مادر پس از سزارین نیاز به پرستاری بیشتری دارد و از همین رو ممکن است سایر افراد خانواده هم برای مراقبت از او و کودکش دچار دردسر شوند. یکی دیگر از مشکلات سزارین، عوارض مادری آن است. هزینه یک عمل سزارین به علاوه هزینه های بستری شدن پس از آن حدود چهار برابر و یا بیشتر از یک زایمان طبیعی است. تحقیقات انجام شده در ایران نشان می دهد سزارین به عنوان مهمترین خطر جدی افسردگی پس از زایمان تلقی می شود. سزارین در هر صورت یک عمل جراحی است و به دنبال آن مشکلات ناشی از جراحی نیز برای مادر پیش خواهد آمد که ممکن است سلامت مادر را تهدید کند. در نهایت باید به این نکته توجه داشت که عوارض روش سزارین به مراتب دشوارتر و نگران کننده تر از زایمان طبیعی در شرایط مناسب است.

چرا آمار سزارین در ایران بالاست؟

یکی از دلایل بالا بودن این آمار ترس زنان باردار از زایمان طبیعی به دلیل عدم آگاهی است. البته برخی پزشکان با حمایت از این عمل موجب تقویت این حس در بیماران خود می شوند. دلیل طرفداری عده ای از پزشکان از سزارین قابل پیش بینی بودن زمان آن است که پزشک می تواند برنامه شخصی و کاری خودش را راحت تر تنظیم کند. همچنین استفاده از تکنولوژی در انجام زایمان، ترس از شکایت بیماران، محرک های مالی مانند تعرفه بیشتر، صرف زمان کمتر و قابل کنترل و سیستم آموزش پزشکی در دانشگاه ها نیز دلایل دیگر رغبت پزشکان برای انجام این عمل است. 75 درصد سزارین هایی که در کشور ایران انجام می شود، غیرضروری و به صورت انتخابی بوده است. میزان بالای سزارین های غیرضروری در کشور ایران زنگ خطر برای متولیان بهداشت و درمان است. طبق بیانیه سازمان بهداشت جهانی، در سال 1985 کشورهایی که میزان سزارین در آنها زیر 10 درصد است از کمترین میزان مرگ و میر نوزدان تازه متولد شده برخوردارند. میزان کلی سزارین در غرب که طی 1980 به 25 درصد رسیده بود، با راهکارهای دولت ها بسیار کاهش یافت و هم اکنون در بعضی کشورها به کمتر از 10 درصد رسیده است. میانگین این آمار در غرب هم اکنون چیزی نزدیک به 20 درصد است. همچنین باید به این نکته اشاره کرد که بالا رفتن آمار عمل سزارین، نشان دهنده دو واقعیت تلخ در جامعه ایران است. نخست اینکه عده ای به دنبال منافع مالی خود، حاضر هستند جان مادر و نوزادش را به خطر بیندازند و دوم اینکه سطح آگاهی جامعه در مسائل پزشکی، هنوز در حدی قرار نگرفته که بتواند معایب و مزایای شیوه علم نوین پزشکی را از یکدیگر تشخیص دهد. خطرات و معایبی که برای زایمان طبیعی ذکر می شوند در مقابل سزارین بسیار ناچیز است و سوالی که مطرح می شود این است که اگر زایمان طبیعی در همه موارد برای مادر عملی مضر و خطرآفرین است پس چگونه در طول تاریخ به وفور انجام می شده است و حتی امروزه در کشورهای پیشرفته با موفقیت همراه است؟

عوارض سزارین برای جنین

جنینی که با عمل سزارین پا به جهان می گذارد هم از این مشکلات بی نصیب نمی ماند. مشکلات تنفسی و یرقان یکی از این مشکلات است. البته منظور پزشکان این است که احتمال بروز این مشکلات در نوزادان سزارینی بیشتر از نوزادان زایمان طبیعی است نه اینکه حتما در هر نوزادی که با روش سزارین به دنیا می آید این مشکلات نیز پیش می آید. در زایمان طبیعی فشاری که در حین زایمان طبیعی به قفسه سینه نوزاد وارد می آید کمک زیادی به تمیز کردن ریه های او از ترشحات و مایعات می کند که برقراری یک فعالیت تنفسی عادی را برای او را ممکن می سازد. برخی معتقدند سزارین برای نوزاد بهتر است، چرا که فشار به سر بچه وارد نمی شود. باید در این مورد گوشزد کرد که این فشار برای نوزاد مفید هم هست چرا که با حالت مکشی که ایجاد می شود ریه های او پاک می شوند. به همین علت است که مشکلات تنفسی در نوزدان سزارینی بیشتر از زایمان طبیعی است. از بابت فشار روی سر جنین نیز نباید نگران بود چون استخوان های سر او به صورت طبیعی به نحوی هستند که این فشار را به خوبی تحمل می کنند.