چیکار کنیم بچه چاقالو نشه؟!

مجله شهرزاد : تغذیه مناسب اهمیت زیادی در تندرستی انسان و پیشرفت او در امور اجتماعی دارد. امروزه تغذیه مناسب یکی از گزینه‌های رفاه محسوب می‌شود.به همین دلیل چاقی دوران کودکی یکی از مهم‌ترین مسائل پزشکی است زیرا تاثیر زیادی بر زندگی کودک دارد و خطر ابتلا به بیماری‌ها را در او افزایش داده وباعث ایجاد مشکلات روحی واجتماعی می‌شود. احتمال بروز چاقی در بزرگسالی در کودکان چاق زیاد است و همچنین خطر بیماری‌هایی مثل بیماری قلبی و سکته به همان نسبت زیاد است. بنابراین آموزش تغذیه به کودکان و نوجوانان در زمان رشد در سلامت خانواده و بالتبع آن جامعه تاثیر خواهد داشت.

از آنجا که گرایش به مصرف فرآورده‌های پروتئینی مانند سوسیس و کالباس و فست‌فودهای کم‌ارزش به عنوان وعده غذای اصلی، در جامعه زیاد شده که این مسئله نشانه کم‌بودن دانش تغذیه ایرانیان است.دوران کودکی بهترین زمان برای جلوگیری از تشکیل سلول‌های چاقی در کودکان است.اختلالات روانی مانند تنبلی، افسردگی، مشکلات اجتماعی در کودکان، طردشدن از سوی دیگران به ویژه همسالان، کاهش اعتماد‌به‌نفس و احساس ناامنی و مورد تمسخر و آزار قرارگرفتن از جمله مسائلی است که در کودکان چاق دیده می‌شود. حتی خود خانواده نیز که در ابتدا با کلماتی مانند تپل، بامزه و... از چاقی کودک نوپای خود یاد و او را به پرخوری تشویق می‌کند، کودک را تنبل و چاق می‌خواند و باعث آزار روانی او می‌شود.بي‌تحركي كودكان وكاهش فعاليت بدني (استفاده بيش از حد از كامپيوتر، تماشاي تلويزيون به مدت طولاني و ...) و كاهش فرصت‌هاي بازي در خارج از منزل موجب مي‌شود بخشي از انرژي دريافتي از مواد غذايي در بدن به صورت چربي تجمع پيدا كرده و سبب اضافه وزن و چاقي شود.


کودکانی که به طور مرتب بیشتر از نیازشان، انرژی دریافت می‌کنند و دچاراضافه وزن می‌شوند، اگر چنین روندی را تغییر ندهند، بیش از پیش چاق خواهند شد.

عوامل مختلف زیادی باعث عدم تعادل بین انرژی مصرفی و دریافتی می‌شود که برخی از آنها عبارتند از:

۱-عوامل ژنتیک: در برخی خانواده‌ها چاقی ارثی است و احتمال چاقی در کودکی که پدر،مادر،خواهر یا برادرش چاق هستند، زیاداست.البته عوامل ژنتیک به تنهایی باعث چاقی نمی‌شود. چاقی زمانی که کودک بیش از مقدار مورد نیاز خود انرژی دریافت کند، اتفاق می‌افتد.
2- عادات غذایی: امروزه افراد غذاهای سالم و مغذی مثل میوه، سبزی و غلات کامل(سبوس‌دار) را کمتر و غذاهای آماده و نوشابه را بیشتر مصرف می‌کنند.این مواد خوراکی دارای چربی و کالری بالایی هستند وسایرمواد مغذی درآنها کم است.

3- فعالیت بدنی و ورزشی: تماشای تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری و ویدئویی در بین کودکان باعث کاهش تحرک بدنی در آنها شده است. به عنوان مثال، کودکان آمریکایی به طور متوسط روزانه 3 ساعت به تماشای تلویزیون می‌پردازند و معمولا در این مواقع خوراکی‌ها و تنقلات پرکالری فراوانی مصرف می‌کنند.چنین کارهایی باعث بی‌تحرکی و کاهش مصرف انرژی می‌شود.


اگر کودک شما چاق است می‌توانید از افزایش وزن او جلوگیری کنید. پدر و مادر می‌توانند به کودک خود کمک کنند تا وزن خود را در حد طبیعی نگه دارد.

• در دوران نوزادی، شیرخوارگی و زمان شروع غذای کمکی، می‌توانید از چاقی کودک پیشگیری کنید.

• در سنین پایین باید به کودک میان وعده‌های مغذی و کم چرب بدهید و هر روز او را تشویق به انجام فعالیت بدنی ( مثل انواع ورزش‌ها ) کنید.

• می‌توانید به بچه‌های بزرگتریاد بدهید که غذاهای سالم و مغذی را برای خود انتخاب کنند و ورزش‌های مفید انجام دهند.همچنین باید مدت زمان تماشای تلویزیون و بازی کامپیوتری یا ویدئویی را کاهش دهند. به آنها یاد دهید غذاهای سالم و مغذی را برای خود انتخاب کنند و ورزش‌های مفید را انجام دهند.

دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه در مورد چاقی کودکان وراهکارهای کاهش وزن در کودکان نکاتی را مطرح مي‌کند.

بر اساس تحقیقات و پژوهش‌های انجام شده در کودکان و نوجوانان مهم‌ترین علت چاقی دریافت خوراکی‌های پرکالری است. خوراکی‌های پرکالری مانند فست فود و غذاهای پرچرب است که مقداری کالری در واحد وزن دارند.کاهش فعالیت‌های بدنی و زندگی شهری و آپارتمانی به نوعی فرصت ورزش کردن را از همه خانواده‌ها گرفته است. نبود امکانات ورزشی در پارک‌ها و همچنین رفتارهای اشتباه غذاخوری و غذاهای صنعتی که نیمه پخته هستند ونیاز به جویدن کمتری دارند، باعث می‌شوند غذا سریع‌تر مصرف شود که همین سبب می‌شود حجم زیادی غذا مصرف شده که منجر به چاقی می‌شود.

به صورت کلی عوامل چاقی در کودکان را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد.

• خوردن غذاهای پرکالری و غذاهای صنعتی که دریافت چربی را افزایش می‌دهند. هر یک گرم چربی ۹ کیلوکالری و هر یک گرم پروتئین ۴ کیلوکالری انرژی دارد. چربی‌ها یا به صورت آشکار یا نیمه پنهان هستند. چربی‌های آشکار مانند ماست پرچرب و شیر پرچرب هستند. همه اینها باعث می‌شود دریافت کالری بیشتر و افزایش وزن ایجاد شود. غذاهای پرکالری مهم‌ترین علت چاقی در تمام دنیا هستند.

• کاهش فعالیت‌های فیزیکی و ورزش نکردن و تغییر عادات غذاخوری در خانواده‌ها از جمله خوردن غذاهای صنعتی و نیمه پخته که نیاز به جویدن کمتری دارند و سریع مصرف می‌شوند باعث می‌شود احساس سیری طبیعی در بدن دیرتر اتفاق ‌افتد و منجر به اضافه وزن ‌شود.

مسلما کودکان چاق باید وزن‌شان را کم کنند. اول از همه باید عادات مصرف غذایی آنها اصلاح شود. برای این کار اول باید از خانواده شروع کرد. خانواده‌ها باید عادات غذایی را تغییر دهند و از خورن غذاهای فست فود و غذاهای نیمه پخته صنعتی خودداری کنند و فرصت فعالیت فیزیکی و ورزش را برای کودک به وجود بیاورند. رژیم یک مسئله مهم است که بر اساس راهنماهای موجود انجام می‌شود وکاملا استانداد و علمی است.در کودکان زیر ۷ سال همانند بزرگسالان رژیم درمانی صورت نمی‌گیرد چون با توجه به سرعت رشد در این سن ممکن است آسیب‌هایی برای کودک به وجود بیاید وبراساس دستورات سلامت و تغذیه رژیم به معنی رژیم درمانی نیست. انتخاب مناسب خوراکی و عادات درست غذایی خانواده و افزایش فعالیت‌های فیزیکی و ورزش با حمایت خانواده توصیه می‌شود.


کودکانی که بالای ۷ سال دارند ممکن است در اثرچاقی درمعرض خطر باشند. براساس استانداردهای سلامت علاوه بر موارد ذکر شده در بالا این کودکان می‌توانند تحت رژیم درمانی واقعی قرار بگیرند.این رژیم باید حتما تحت نظر متخصص تغذیه و با توجه به شرایط کودک، عادات غذایی و شرایط خانوادگی و پیشینه کودک از هر نظرصورت گیرد. در رژیم هر فرد کالری مورد نیاز او را حساب می‌کنند و برحسب آن رژیم خاص را به فرد می‌دهند.در رژیم برای هر فرد معمولابین ۲۰۰ تا ۵۰۰ کیلوکالری کم می‌کنند. منوی غذایی براساس شرایط جسمی و خانوادگی و عواملی که در اجرای رژیم مهم است در نظر گرفته می‌شود.هر رژیم برای هر فرد بر اساس مدت زمان خاصی انجام می‌شود.