در این موقعیت‌های خطرناک چه باید کرد؟

مج له سیب سبز : کمک‌های اولیه آنقدر مهم هستند که شاید بهتر بود در مدارس جزء درس‌های اجباری قرار می‌گرفت! به طور حتم می‌توان گفت بیشتر افراد جامعه ما اطلاعات کامل و درستی در این مورد ندارند. در اینجا شما را با چند حادثه اورژانسی رایج، آشنا می‌کنیم. البته یادتان نرود قبل از هر اقدامی ابتدا با اورژانس تماس بگیرید؛ مسئولان اورژانس بهترین راهنما برای شما هستند. به همین خاطر به سراغ دکتر محمد امین زارع، متخصص طب اورژانس، استادیار دانشگاه علوم پزشكی تهران رفته‌ایم تا در مورد اورژانس‌های پزشکی توضیحاتی به شما بدهد.

با اورژانس‌ها چه باید بكنیم؟

احتمالا جعبه كمك‌های اولیه را دیده‌اید و شاید اصلا یك جعبه كمك‌های اولیه هم در خانه‌تان داشته باشید، اما چقدر از آن استفاده می‌كنید؟ اصلا بلد هستید از این جعبه و محتویات آن استفاده كنید؟ می‌دانید هركدام از محتویات این جعبه به چه كاری می‌آید؟ مصاحبه اصلی بخش سلامت خانواده، مصاحبه‌ای است با دكتر محمدامین زارع، متخصص طب اورژانس كه به طور جامع و كامل در مورد وقایع و اتفاقاتی كه ممكن است برای شما و اعضای خانواده‌‌تان پیش بیاید و احتیاج به رسیدگی اورژانس دارد توضیح داده است. در این مطلب شما می‌توانید متوجه شوید كه بهترین اقدام در زمان رخ دادن برق‌گرفتگی، سانحه همراه با شكستگی، بریدگی و سوختگی در خانه چیست و چگونه می‌توانید به چنین مصدومی كمك كنید. به نظر من تمام اعضای خانواده باید این مطلب را بخوانند و نكته‌های آن را به خاطر بسپارند.

اما جدا از این مطلب سایر مطالب بخش سلامت خانواده را هم به شما توصیه می‌كنم. اولین خواندن در مورد سیر بیماری آنفلوآنزا در بدن انسان است. این وقایع‌نگاری روزبه‌روز به شما كمك می‌كند تا متوجه شوید كه چگونه به بیماری آنفلوآنزا مبتلا می‌شوید و چگونه آن را به دیگران انتقال می‌دهید و چگونه می‌توانید از ابتلا به آن دور بمانید و در صورت ابتلا، چگونه خود را درمان كنید؟ مطلب دیگری هم كه به شما توصیه می‌كنم آن را مطالعه كنید، مطلبی است در مورد استفاده از داروهای تیروئیدی برای لاغری كه بسیاری از افراد (به خصوص خانم‌ها) از آن استفاده می‌كنند؛ در این مطلب به شما گفته می‌شود كه داروهای تیروئیدی اصلا چه هستند و آیا استفاده از آنها لاغری به همراه می‌آورد یا نه و آیا این لاغری بی‌عارضه است یا نه.آخرین مطلب هم ترجمه‌‌ای است در مورد «سكته مغزی»، علت بروز و راه‌هایی برای پیشگیری از بروز آن برای شما كه نگران سلامت پدر و مادرها و مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها هستید؛ این مطلب را از دست ندهید!

وقتی زخمی خونریزی شدید دارد

درمورد زخم‌ها و بریدگی‌ها بهترین کار اعمال فشار مستقیم و مداوم روی زخم است. متاسفانه بیشتر افراد زمانی که روی زخم فشار وارد می‌کنند، بعد از مدتی فکر می‌کنند باید فشار را قطع كرده و ببینند برای زخم چه اتفاقی افتاده است، درحالی که این کار باعث می‌شود خونریزی دوباره جریان پیدا کند؛ بنابراین لازم است حداقل به مدت ۵ دقیقه روی زخم فشار مداوم ایجاد کنیم. اگر بتوانید فشار را به صورت دستی وارد کنید بهتر است. معمولا در این فاصله، لخته تشکیل می‌شود و انعقاد خون اتفاق می‌افتد؛ درنتیجه جلوی خونریزی تا حد زیادی گرفته می‌شود. برای این کار می‌توانید از پارچه‌ای تمیز یا گاز استریل استفاده کنید. اگر امکان پانسمان وجود دارد می‌توان چند گاز استریل را روی زخم در حال خونریزی گذاشت و آن را بست و بعد مجددا با دست روی گازها فشار داد. یادتان باشد اگر تمام پانسمان‌ها خونی شد باید روی آنها گازهای جدید قرار دهید. هرگز پانسمان قبلی را از روی زخم برندارید. در چنین حالتی فرد ۲پانسمانه می‌شود. بهتر است فشار را به صورت دستی وارد کنید و در صورت امکان، ناحیه بریدگی را بالاتر از سطح قلب نگه دارید تا فشارخون در آن قسمت کمتر شده و خونریزی خود به خود کنترل شود.

وقتی یک اندام قطع شده

درمورد قطع‌شدگی‌ها، مثلا انگشت یا بخشی از آن «مدت زمان طلایی» و «محل قطع‌شدگی» از اهمیت بالایی برخوردارند. هرچه اندام‌ها نزدیک‌تر به بدن قطع شوند برای مثال اگر پا از قسمت ران قطع شود مدت زمان طلایی کمتر خواهد بود تا وقتی که یک انگشت قطع شود. انگشت را می‌توان تا ۲۴ ساعت بعد پیوند زد؛ البته اگر له نشده باشد. هرگز نباید اندام قطع شده را در آب یا چیزی مشابه آن غوطه‌ور کرد و هرگز نباید آن را در نایلون بدون تهویه هوا پیچید. این اعمال خود باعث آسیب بافت می‌شوند. توصیه می‌شود یک ظرف یخ درست کنید، اندام قطع شده را بشویید، خشک کنید و بین گاز نسبتا مرطوب بپیچید. بعد آن را در یک کیسه پلاستیکی در باز روی یخ‌ها بگذارید و همزمان با انتقال مریض، آن را نیز به مراکز درمانی برسانید. عضو قطع شده نباید مستقیم با یخ در تماس باشد تا آب به داخل آن نفوذ نکند. اگر هم مجبور بودید سر کیسه را ببندید، حتما اجازه دهید مقداری هوا در آن باقی بماند.

وقتی در دست‌تان میخ فرو رفته است

اگر جسمی که وارد بدن شده، برنده نباشد و به‌راحتی قابل درآمدن باشد و در استخوان و نزدیکی مفصل نباشد می‌توان یک بار برای درآوردن آن اقدام کرد؛ در غیر این صورت بهتر است به آن دست نزنید؛ برای مثال اگر چاقو یا یک جسم زاویه‌دار مانند قلاب ماهیگیری در بدن فرو رفت اصلا نباید به آن دست زد چون ممکن است در راه خروج، صدمه بیشتری به بافت وارد کند. در هر صورت توصیه می‌شود جسم خارجی دست‌کاری نشود و هرچه سریع‌تر فرد به مراکز درمانی منتقل شود. اگر بتوانید سریع به مركز درمانی برسید، لازم نیست کار خاصی کنید یا برای مثال دور جسم فرورفته گاز استریل بپیچید؛ برای مثال چاقو هم در مسیر رفت و هم در مسیر برگشت باعث ایجاد پارگی می‌شود. اگر بخواهید دور این چاقو را گاز بپیچید، حرکت حاصل از این دست‌کاری آسیب را بیشتر می‌کند. استفاده از گاز در شرایطی توصیه می‌شود که اطراف جسم فرورفته خونریزی وجود داشته باشد. برای کنترل خونریزی می‌توان گاز را در اطراف آن گذاشت و فشار داد نه اینکه گاز را دور جسم پیچید.

وقتی پای «برق» در میان است

مهم‌ترین اصل در کمک به مریض برق‌گرفته، قطع جریان برق است. هیچ‌وقت توصیه نمی‌شود قبل از قطع برق به مریض دست بزنید. ابتدا باید منبع برق از فیوز یا جای نزدیک‌تر قطع شود. اگر هم نتوانستید آن را قطع کنید باید حتما کفش عایق بپوشید و حواس‌‌تان باشد كه روی محیط‌های خیس پا نگذارید. سپس می‌توانید از یک وسیله عایق مانند یک تکه چوب خشک برای جدا کردن فرد از جریان برق استفاده کنید اما اگر فشار برق قوی باشد، ممکن است چوب نیز خاصیت رسانایی پیدا کند! در چنین مواقعی توصیه می‌شود تا زمانی که پرسنل مجرب نرسیده‌اند به فرد دست نزنید، زیرا نه‌تنها او را نجات نمی‌دهید، كه خودتان را هم برق می‌گیرد.

در این موارد به طور حتم اورژانس، خدمات تخصصی‌تری ارائه می‌کند تا اینکه خود شما بخواهید مریض را به مراکز درمانی برسانید. همیشه توصیه می‌شود با اورژانس در تماس باشید؛ حتی اگر خودتان بخواهید مریض را به بیمارستان ببرید. در بسیاری از اوقات خود اورژانس توصیه می‌كند مریض را خودتان و با سرعت هرچه تمام‌تر به نزدیک‌ترین مرکز درمانی برسانید. به هرحال در برق‌گرفتگی اصطلاحی وجود دارد مبنی بر اینکه یا بیمار در محل فوت می‌كند یا مشکل خاصی برایش ایجاد نمی‌شود. بیمار نجات‌یافته باید برای پیگیری بقیه عوارض و درمان سوختگی‌ها و اختلالات الکترولیدی احتمالی به مراکز درمانی منتقل شود. بسیاری از اوقات، مشکل خود برق‌گرفتگی نیست، بلکه عوارض همراه آن است؛ برای مثال ممکن است فرد حین برق‌گرفتگی به گوشه‌ای پرت شده و مهره‌های گردنش آسیب‌دیده باشند. در چنین وضعیتی اگر بیمار را به صورت غیرحرفه‌ای جابه‌جا کنید، باعث می‌شوید آسیب بیشتر به بدنش وارد شود؛ بنابراین توصیه این است که حداقل با مرکز اورژانس در تماس باشید.

وقتی جسمی داخل چشم فرو رفته

اگر جسمی داخل چشم فرو برود هرگز نباید به آن دست زد. چشم، حساس‌تر از سایر نقاط است. حتی پلک زدن به تنهایی می‌تواند باعث جابه‌جایی جسم شود و همین موضوع، درآوردن آن را با مشکل روبه‌رو می‌سازد. بسیاری از اوقات دیده شده که فرد، خود برای درآوردن سوزن از داخل چشم اقدام کرده و تکه‌ای شکسته از سوزن داخل چشمش باقی مانده است؛ همین موضوع، کار را سخت‌تر می‌کند.

وقتی احتمال شکستگی می‌دهید

اگر دچار ضربه‌ای سخت شدید و احتمال شكستگی دادید، بدانید كه کمک‌های اولیه در زمان شکستگی بستگی به عامل شکستگی دارد. گاهی دست و پا بر اثر زمین خوردن، برخورد با یک تکه چوب، بازی کردن یا افتادن یک جسم سنگین روی آنها می‌شکند. در چنین مواردی ضربه مستقیما به دست یا پا وارد شده است. در این صورت می‌‌توانید مریض را تکان دهید و به نزدیک‌ترین درمانگاه یا بیمارستان برسانید. توصیه می‌شود حین جابه‌جایی، اندام آسیب‌دیده بالاتر نگه داشته شود و تا جایی که ممکن است بی‌حرکت باشد.

اگر هم شکل اندام عوض شده باشد باید در همان شکل به مرکز درمانی منتقل شود یعنی اصلا نباید اندام را صاف کرد چون ممکن است باعث آسیب عروقی شود.

تنها افراد متخصص می‌توانند این کار را انجام دهند. آتل بستن نیز یک کار نسبتا تخصصی است و افراد عادی نباید این کار را انجام دهند. گاهی اوقات شکستگی بر اثر تصادف یا مانند آن اتفاق می‌افتد. در چنین مواردی هیچ‌وقت توصیه نمی‌شود فرد را جابه‌جا کنید، زیرا ممکن است همزمان با شکستگی، بقیه اندام‌ها نیز آسیب‌دیده باشند.

وقتی قلب درد می‌گیرد

یکی از مشکلات رایج در مورد دردهای قلبی، تاخیر در انتقال بیمار به مراکز درمانی است. هیچگاه نباید درد قفسه سینه را دست‌کم گرفت. به محض اینکه فرد در قفسه سینه، دست چپ، شکم و... احساس درد کرد باید به مراکز درمانی مراجعه کند تا تحت نظر قرار بگیرد و مراقبت‌های لازم برایش انجام شود. در حین جابه‌جایی از خانه به مرکز درمانی لازم نیست هیچ کار خاصی انجام دهید؛ فقط باید سریع‌تر بیمار را به مرکز درمانی برسانید. اگر فکر می‌کنید اورژانس سریع‌تر مراجعه می‌کند یا اگر مریض بد حال است و مرکز درمانی دور است باز هم بهتر است با آمبولانس اورژانس منتقل شود زیرا اورژانس حین انتقال هم می‌تواند خدماتی ارائه دهد اما اگر مرکز درمانی خیلی نزدیک بوده و امکان انتقال خیلی سریع فراهم است، می‌توانید با اتومبیل شخصی بیمار را منتقل کنید.

البته این را بدانید كه به کار بردن اصطلاح «سکته» برای تمام دردهای قلبی درست نیست. تشخیص اینکه سکته اتفاق افتاده یا خیر، به عهده پزشکان بیمارستان است. معمولا اصطلاح «سکته مغزی» درمورد افرادی به کار می‌رود که یک طرف بدن‌شان فلج می‌شود. اصطلاح «سکته قلبی» نیز برای کسانی استفاده می‌شود که دچار درد قفسه سینه، تنگی نفس و سایر علائم سکته می‌شوند. افراد عادی از روی علائم بیمار نمی‌توانند از وقوع سکته مطمئن شوند. در این مواقع نیز توصیه می‌شود ابتدا با اورژانس تماس بگیرید. با این کار متخصصان اورژانس حداقل چند سؤال از شما می‌پرسند و بر اساس جواب‌هایتان چند توصیه مفید می‌کنند و در صورت لزوم برای انتقال بیمار به محل موردنظر مراجعه می‌کنند؛ بنابراین قبل از هرکاری با اورژانس ۱۱۵ یا اورژانس‌های پیش‌بیمارستانی تماس بگیرید.

وقتی دندان می‌شکند

اگر دندان‌تان شکست، آن را بشویید و در یک ظرف حاوی شیر یا سرم فیزیولوژیک قرار دهید. اگر هم امکانش وجود دارد آن را زیر زبان خود نگه دارید و فوری به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشکان ماده‌ای سیمانی‌شكل دارند که به وسیله آن دندان را سرجای اولیه‌اش می‌چسبانند. برخی‌ها معتقدند باید دندان را سر جای اولیه‌اش قرار داد و بعد به دندانپزشک مراجعه کرد، درحالی که اگر خودتان دندان را سرجای اولش بگذارید ممکن است مجددا بیفتد. این کار بیشتر در مواقعی توصیه می‌شود که دندان از ریشه درآمده باشد و به راحتی بتوانید آن را سرجای اولش قرار دهید. به طور کلی نگه‌داشتن دندان داخل دهان به‌خصوص برای کودکان خطرناک است زیرا ممکن است ناخودآگاه وارد مجرای تنفسی‌شان شود. بین بیمارستان و دندانپزشکی، بهتر است دندانپزشکی را انتخاب کنید زیرا در بیمارستان مواد لازم برای چسباندن دندان وجود ندارد و این کار تخصص دندانپزشکان است.