زبان کودکان را یاد بگیرید!

مجله شهرزاد : برقراري ارتباط کلامی مقوله‌ای است خیلی مفصل‌تر از به زبان آوردن چند کلمه مختصر و مفید. و شاید همین کافی باشد تا بدانید وقتی کودک شما به حرف می‌افتد بیشتر از این‌که بفهمید دقیقا کدام کلمات را به زبان می‌آورد دنبال این هستید که زبان گفتاری او را متوجه شوید و بدانید دقیقا با این واژه می‌خواهد چه منظوری را برساند و چه نوع ارتباطی را با شما برقرار کند. این درست مثل زبان بزرگ‌ترهاست. زبان بچه‌ها پیچیدگی‌های خودش را دارد. به خصوص وقتی تازه می‌خواهند حرف بزنند. در این مواقع است که شما باید زبان آن‌ها را درک کنید؛ زبانی که گاهی بیانگر احساسات آنهاست، گاهی خشم‌شان را نشان می‌دهد، بعضی وقت‌ها خواسته‌هایشان را عیان می‌کند و خلاصه این‌که همیشه منظور خاصی پشت زبان بی‌زبانی آن‌ها نهفته، زبان گفتاری بچه‌هایی که تازه قرار است حرف زدن را یاد بگیرند.

وقتی او تازه به دنیا آمده است....

باورتان می‌شود؟ این اتفاق حتی ممکن است در چند روز ابتدایی که نوزاد شما تازه پا به این دنیای پر سر و صدا گذاشته است، واقع شود. نوزاد شما در همین چند روز ابتدایی تولد در مقابل صدای شما عکس‌العمل نشان می‌دهد و در برابر کنش‌های صورت شما مانند خنده، واکنش خواهد داشت. در ۲ ماهگی او برای ابراز احساساتش از صدا‌ها استفاده می‌کند. دقیقا وقتی این صداهای نامفهوم از دهانش خارج می‌شود شک نکنید که منتظر پاسخی از طرف پدر و مادرش است. همه چیز خیلی ساده است. گاهی اوقات وقتی بچه گریه می‌کند گرسنه است و از والدینش می‌خواهد که به او غذا بدهند. در واقع در همین محدوده سنی است که او متوجه می‌شود با صدا‌ها می‌تواند پیرامون آنچه اطرافش اتفاق می‌افتد کنترل داشته باشد! شاید باورش برای شما سخت باشد اما نوزاد شما از‌‌ همان بدو تولد درصدد برقراری ارتباط است؛ به ویژه با پدر و مادرش که در دنیا برای او از هر چیز دیگری باارزش‌تر هستند!

وقتی او ۲ ماهه می‌شود....

در ۲ ماه اولیه تولد نوزاد صداهای مخصوص به خودش را مثل ببل یا بغ بغ را از خودش در می‌آورد! این صدا‌ها معمولا زمانی به گوش شما می‌رسد که اوضاع مرتب است و نوزاد از شرایطش راضی است. در این مواقع وقتی والدین در مقابل این صدا‌ها واکنش نشان می‌دهند و با نوزاد خود حرف می‌زنند ناخودآگاه به او یاد می‌دهند که چطور باید در مقابل حرفی از طرف دیگران پاسخی بدهد و به نوعی آرام آرام به او یاد می‌دهند که چطور باید یک ارتباط کلامی دوطرفه برقرار کند. در این مواقع باید در چشم‌های نوزاد نگاه کرد و بعد با او حرف زد. در این صورت شما ارتباط چشمی و کلامی را همزمان به او یاد می‌دهید و برایش درونی می‌کنید. والدین باید در ۳ ماهگی نوزاد خود شیوه صحبت را با او خیلی آرام و هوشیارانه تغییر دهند. به عنوان مثال اگر مادر به‌‌ همان زبان بچگانه سوال کند: امروز حالت چطور است؟ نباید بلافاصله سراغ جمله بعدی برود بلکه باید صبر کند تا نوزاد در مقابل این سوال او واکنشی نشان بدهد. اینجاست که نوزاد یاد می‌گیرد باید در مقابل حرف‌های مادرش واکنشی نشان بدهد. این واکنش می‌تواند‌‌ همان صدای ببل باشد یا یک خنده صدادار یا شاید هم فقط لبخند. مهم نیست نوزاد شما دقیقا متوجه شده باشد که شما چه گفته‌اید بلکه مهم این است که او بداند در برابر کنش گفتاری شما باید واکنشی نشان بدهد. در واقع شما یک قدم دیگر در راه آموزش برقراری ارتباط به او برداشته‌اید.

وقتی او ۳ ماهه می‌شود....

تغییر بزرگ بعدی در یادگیری برقراری ارتباط در حدود ۳ ماهگی نوزاد شما اتفاق خواهد افتد. در این مقطع سنی توانایی نوزاد شما برای تمرکز کردن بر ارتباط چشمی بالا می‌رود. در واقع او در مقابل چیزهایی که برایش جالب هستند توقف می‌کند و چشم‌هایش را به آن‌ها می‌دوزد. به خصوص اسباب‌بازی‌هاي براق با رنگ‌های شاد که می‌توانند خیلی براي نوزاد شما جالب توجه باشند. در این مرحله پدر و مادر می‌توانند اسباب بازی‌هاي جذاب برای نوزاد را بردارند و نزدیک او ببرند و درباره آن با نوزاد خود صحبت کنند. والدین می‌توانند یک عروسک را بردارند و آن را نزدیک صورت نوزاد خود بگیرند، تکانش بدهند و به نوزاد بگویند: این عروسک را نگاه کن!

این اتفاق کمک می‌کند تا نوزاد بین اشیا و گفتار ارتباط برقرار کند. چون شما دقیقا با او درباره آن عروسک صحبت کرده‌اید. این موضوع یکی از اصول اولیه برقراری رابطه است. فراموش نکنید برای بالا بردن توانایی گفتاری نوزاد هیچ چیز مهم‌تر از صحبت کردن با او نیست. محققان معتقدند صحبت مستقیم درباره هر چیزی یا هر اتفاقی که توجه نوزاد شما را به خود جلب کرده است می‌تواند بهترین راهکار باشد. اگر شما این اصول اولیه را به خصوص در ۶ ماه ابتدایی تولد نوزاد رعایت کنید و البته جدی بگیرید در واقع کمک بزرگی به او کرده‌اید تا توانایی ضروری برقراری ارتباط را فرا بگیرد. باور کنید این مهم کم از غذا دادن، عوض کردن پوشک و تمیز نگه داشتن نوزاد، حمام کردن او و دکتر بردنش نيست.

البته لازم نیست از این بابت خیلی نگران باشید چون محققان بر این عقیده‌اند که بیشتر والدین بدون اینکه متوجه باشند این آموزش را به طور کاملا طبیعی و ناخودآگاه به نوزاد خود می‌دهند.



کار‌شناسان هیچ‌وقت بر سر این‌که چه مقدار از توانایی گفتاری همه ما در زمان نوزادی ذاتی است و چقدر از آن را از پدر و مادر خود یاد می‌گیریم، به اتفاق نظر نرسیده‌اند.

در عین حال بیشتر پدر و مادر‌ها کاملا ناخودآگاه در برابر کنش نوزادان خود بدون اینکه قصد جدی برای آموزش آن‌ها داشته باشند، واکنش نشان می‌دهند. با این حال راهکارهایی وجود دارد که اگر والدین آن‌ها را در دستور کار خود قرار دهند می‌توانند توانایی گفتاری نوزاد خود را هم بالا ببرند. اصلی‌ترین این راهکار‌ها‌‌ همان گفت‌وگوی مستقیم با نوزاد است که مهارت برقراری ارتباط او و البته توانایی گفتاری‌اش را افزایش می‌دهد:

1 -گفتگو را به بخش ثابت ارتباط خود با نوزادتان تبدیل کنید. مثلا وقتی او را حمام می‌کنید، وقتی به او غذا می‌دهید یا وقتی با او بازی می‌کنید، در همه این زمان‌ها می‌توانید با او حرف بزنید.

2- وقتی از خود صدا درآورد یا دست و پایش را برای شما تکان داد حتما پاسخ او را با حرف یا لبخند بدهید. او برای برقراری ارتباط سهم خود را انجام داده و حالا نوبت شماست که سهم خودتان را انجام بدهید.

3- از نوزاد خود سوال بپرسید، درست همانطور که از یک بچه بزرگ‌تر که توانایی پاسخ دارد، می‌پرسید. البته طبیعی است که نوزاد نمی‌تواند جواب معقولی به شما بدهد! اگر او یک لبخند بزند، اخم بکند یا خنده‌های ریزی تحویل شما بدهد یعنی اینکه در تلاش است پاسخ سوال شما را بدهد و این تلاش او قطعا ستودنی است!

4- ممکن است برای نوزاد خود کتاب بخوانید، یا اینکه عکس‌های داخل کتاب را به او نشان بدهید و درباره‌شان صحبت کنید. در عین حال نباید توقع داشته باشید که نوزاد شما واکنشی بیشتر از دست و پا تکان دادن یا درآوردن صداهایی مثل ببل نشان بدهد هر چند هیچ‌وقت برای اینکه نوزاد شما یاد بگیرد خواندن و گوش دادن هم جنبه‌های دیگری از برقراری ارتباط هستند، دیر نیست بنابراین شما تلاش خودتان را بکنید.

5- بیشتر پدر و مادر‌ها بی‌صبرانه منتظر شنیدن اولین کلمه از زبان نوزادشان هستند. اگرچه کار‌شناسان معتقدند پدر و مادر‌ها باید منتظر باشند تا کوچولوی آن‌ها وقتی که با آن‌ها صحبت می‌کند حواسشان را به آن‌ها بدهند و البته صدای خوشایندی مانند خنده و قهقهه از او بشنوند.