خطـرات استـخر، در کمین خانم ها

شنا‌كردن و رفتن به استخر يكي از دلچسب‌ترين سرگرمي‌ها در گرماي تابستان است. آن‌قدر كه خيلي از خانم‌ها و به‌خصوص دخترخانم‌هاي جوان تابستان‌شان را با برنامه‌ريزي براي رفتن به استخرهاي شنا طي مي‌كنند؛ اما در كنار لذت شنا كردن و بهره بردن از اين ورزش مفرح يك نگراني هميشگي هم وجود دارد و آن اين‌كه آلودگي احتمالي آب استخرها تا چه حد مي‌تواند براي خانم‌ها و دخترخانم‌هاي جوان دردسرساز باشد يا اين‌كه چند درصد از بيمارهاي عفوني بانوان ناشي از آب آلوده استخرهاست؟

اين پرسش‌ها وقتي جدي‌تر مي‌شوند كه بدانيم شايع‌ترين علت مراجعه بانوان به پزشك متخصص زنان عفونت‌هاي دستگاه تناسلي است و معمولا اين مراجعه‌ها در فصل تابستان و به‌دنبال گرايش بيشتر به استخرها زياد هم مي‌شود. در اين گزارش دكتر آزيتا صفارزاده، متخصص زنان به اين پرسش‌ها پاسخ داده و البته در كنار آن‌ها توضيح روش‌هاي پيشگيري و درمان مشكلات عفوني قارچي راهم توضيح مي دهد.



معمولا يكي از شايع‌ترين دلايل مراجعه بانوان به متخصص زنان نگراني از ايجاد عفونت در دستگاه تناسلي است كه البته اين نگراني چندان هم بي‌مورد نيست چون اين عفونت‌ها هر چند به دلايل مختلف ممكن است بروز پيدا كنند اما به هر حال، سلامت بانوان را به خطر مي‌‌اندازند. در يك نگاه كلي عفونت‌هاي شايع ناحيه تناسلي بانوان ناشي از 4 عامل مهم است كه عبارتند از: باكتريوواژيناليس، كانديدياز، تريكومونا واژيناليس و تبخال تناسلي كه هر كدام شيوه درماني خاص ‌خودشان را دارند. اما در ميان اين عوامل، شايع‌ترين عفونت دستگاه تناسلي، عفونت قارچي‌است.

داستان اين نوع عفونت‌ها نيز از اين قرار است: در واژن 5 تا 30 درصد خانم‌ها به‌صورت طبيعي قارچ وجود دارد؛ البته نوعي قارچ كه بيماري‌زا نيست؛ اما اگر شرايط مهيا باشد همين عوامل غيربيماري‌زا، تبديل به قارچ‌هاي بيماري‌زا مي‌شوند. البته اين قارچ‌ها حتي در روده بعضي از انسان‌ها هم وجود دارند و به همين دليل ممكن است هنگام اجابت مزاج و در اثر آلوده شدن ناحيه تناسلي زمينه‌ساز عفونت‌هاي قارچي شوند. به‌طور كلي براي جلوگيري از عفونت‌هاي قارچي دستگاه تناسلي بايد اين نكته را درنظر بگيريم، هميشه يك‌سري فاكتورهاي مساعدكننده وجود دارد كه بايد آن‌ها را به حداقل برسانيم تا شانس رشد مجدد بيماري را از بين ببريم. فاكتورهاي زمينه‌ساز عفونت قارچي عبارتند از: ديابت، بارداري، هورمون درماني و استفاده از هورمون استروژن، مصرف قرص‌هاي ضدبارداري، مصرف مكرر آنتي‌بيوتيك و بالاخره تاثيرگذارتر از ديگر فاكتورها آب‌آلوده و حتي كلر موجود در آب استخر.

از همين روست كه با شروع فصل تابستان، شيوع اين عفونت‌ها هم بيشتر مي‌شود. بانوان بايد به ياد داشته باشند كه آب آلوده استخر و گاهي كلر باعث كاهش حساسيت باسيل نگهبان واژن مي‌شود كه يكي از دلايل عمده ابتلا به عفونت‌هاي قارچي است. به همين دليل دقت در انتخاب استخر‌هاي عمومي از نظر ميزان سلامت آب آن‌ها بسيار مهم است.



با وجود شيوع زياد عفونت‌هاي قارچي در تابستان بايد اين نكته را هم ياد‌آور شد كه خوشبختانه درمان اين نوع عفونت‌ها چندان دشوار نيست و به محض تشخيص، به‌سادگي مي‌توان با استفاده از انواع و اقسام درمان‌هاي دارويي، خوراكي و موضعي و در عين حال رعايت نكاتي مثل استفاده از مرطوب كننده‌هاي پوست به‌دليل حساسيت پوست در ناحيه آلوده، استفاده از لباس زير راحت و تهيه شده از الياف نخ طبيعي و رعايت بهداشت فردي به درمان آن‌ها پرداخت. اما نكته اصلي اينجاست كه به‌دليل حضور هميشگي اين قارچ‌ها در بدن هميشه احتمال ابتلاي دوباره به آن‌ها حتي بعد از يك دوره كامل درمان نيز وجود دارد. از اين‌رو بانوان نبايد مراجعه منظم به پزشك و مراقبت‌هاي مكرر را فراموش كنند.



يكي از عوامل شيوع عفونت‌هاي قارچي در زنان هم‌زمان با فصل تابستان، گرايش بانوان به استخرهاي شناست. محيط مرطوب استخر‌ها از يك طرف و كلر موجود در آب از طرف ديگر (به‌دليل از بين بردن حساسيت باسيل نگهبان واژن) احتمال ابتلا به عفونت‌هاي قارچي را بيشتر مي‌كند. به همين دليل توصيه من به بانوان علاقه‌مند به شنا اين است كه استخرهايي را براي اين ورزش مفرح تابستاني انتخاب كنند كه از سلامت آب آن‌ها (براساس ميزان استفاده از مواد ضد‌عفوني‌كننده) مطلع باشند. اما دقت به تنهايي كافي نيست، براي پيشگيري از مشكلات عفوني احتمالي بايد يادشان باشد كه بعد از بيرون‌آمدن از استخر، خودشان را كاملا خشك نگه‌دارند. به هيچ وجه از حوله يا لباس زير خيس و حتي نم‌دار استفاده نكنند. هرگز روي مايواي خيس، لباس نپوشند حتي در فاصله كوتاه استخر تا منزل، زيرا محيط مرطوب مسلما احتمال شيوع قارچ را بيشتر مي‌كند. بهتر است مايوها را بعد از هر بار شنا، در معرض نور مستقيم آفتاب قرار بدهند تا كاملا خشك شوند. اما براي اطمينان بيشتر حتي بعد از خشك شدن هم بهتر است قسمت داخلي آن را اتو كنند و بالاخره اين‌كه بد نيست روي استفاده از محلول‌هاي شست و شو هم حساب كنند. اين محلول‌ها به شرطي كه مورد تاييد پزشك متخصص باشند راه حل مناسبي براي پيشگيري از ابتلا به عفونت‌هاي قارچي به شمار مي‌روند.



متاسفانه حتي در دخترخانم‌هاي نوجواني كه هنوز به سن قاعدگي نرسيده‌اند هم احتمال ابتلا به عفونت‌هاي قارچي وجود دارد. البته عفونت در اين گروه بيشتر ناشي از جسم خارجي است تا عفونت‌هاي قارچي. از همين رو در مراجعه به متخصص زنان هم نخستين اقدام بررسي احتمال وجود جسم خارجي در واژن آن‌هاست. اين جسم خارجي مي‌تواند به‌علت شنا در آب آلوده استخرها و در اثر درنظر نگرفتن سلامت آب استخر، رخ بدهد. بنابراين اگر دختر نوجوان شما قرار است تابستان را با شنا‌كردن بگذراند بايد براي انتخاب يك استخر مناسب وقت بگذاريد.

البته حتي با انتخاب يك استخر مطمئن از نظر سلامت آب، همچنان تذكر توصيه‌هايي مثل شست‌و‌شوي كامل و دوش گرفتن بعد از شنا، خشك نگهداشتن بدن و به‌طور كلي نپوشيدن لباس‌هاي زير مرطوب به دختران نوجوان بسيار ضروري است. نكته مهم ديگر اين‌كه يادتان باشد به فرزندتان تذكر بدهيد كه حتما لباس شنا را در بياورد و بعد لباس بپوشد چون ديده شده كه اغلب دخترخانم‌هاي نوجوان به اين نكته بي‌توجهند و همين بي‌احتياطي به ظاهر ساده مي‌تواند زمينه ساز بسياري از مشكلات عفوني در آن‌ها شود.


نکته : محيط مرطوب استخر‌ها و كلر موجود در آب احتمال ابتلا به عفونت‌هاي قارچي را بيشتر مي‌كند. بنابراين در انتخاب استخرها بايد از سلامت آب ‌آن‌ها مطمئن شويد



در كنار استخرهاي عمومي سفر هم عامل ديگري است كه ممكن است زمينه ساز ابتلاي خانم‌ها به مشكلات عفوني شود. آن هم به‌دليل استفاده از آب‌هاي تصفيه نشده و آلوده براي شست‌و شو. در حقيقت آب آلوده، نقش مهمي در عفونت دستگاه تناسلي دارد بنابراين به‌خصوص در طول سفر و هنگام استفاده از دست‌شويي‌هاي بين راهي بايد به تصفيه بودن آب دقت كنيد.

در كنار آب آلوده، انگل‌ها هم هستند كه مي‌توانند زمينه ساز ابتلا به اين بيماري شوند. به‌خصوص انگلي به نام (تريكومونا) كه در آب استخر و حتي وان و به‌طور كلي جاهاي مرطوب تا ۲۴ ساعت زنده مي‌ماند و مي‌تواند به بدن افراد مختلف منتقل شود. متاسفانه ابتلا به اين انگل نشانه‌هاي بارزي ندارد به‌همين دليل كنترل و درمان آن معمولا ساده نيست. با اين حال، شايع‌ترين نشانه‌هاي ابتلا به اين بيماري به‌صورت ترشحات زرد مايل به سبز، خارش و بروز پيدا مي‌كند. بنابراين خانم‌ها بايد به تغييرات اين‌چنيني حساس باشند و با مشاهده هر كدام از آن‌ها حتما به پزشك متخصص زنان مراجعه كنند.



به‌طور كلي از آنجا كه محيط استخر‌ها محيطي بسته است و در مدت زمان محدودي تعداد زيادي از افراد در آن شنا مي‌كنند هميشه احتمال انتقال عفونت از طريق آب آن‌ها وجود دارد حتي اگر آب استخر از هر نظر پاكيزه و مورد تائيد باشد. بنابراين يادآوري اين نكته ضروري است كه بايد از ضد‌عفوني شدن آب استخر با كلر مطمئن باشيد چون حتي با وجود اين‌كه گاهي همين كلر موجب تحريك پوست و در نتيجه احتمال عفونت واژن در افرادي كه از استخر استفاده مي‌كنند، مي‌شود ، مي‌تواند از احتمال انتقال بسياري از عفونت‌هاي قارچي مثل كانديدا آلبكين، عفونت‌هاي باكتريايي و ميكروبي مانند عفونت كلاميديايي جلوگيري كند.

با وجود رعايت همه اين نكات و پيشگيري از مشكلات احتمالي بانواني كه از قرص ضد‌بارداري استفاده مي‌كنند و همين‌طور خانم‌هايي كه سيستم ايمني ضعيفي دارند و بالاخره ديابتي‌ها بيشتر از ديگران مستعد ابتلا به عفونت‌هاي قارچي از طريق آب‌ آلوده هستند و بايد بيشتر از ديگران مراقب سلامت خود باشند. البته خانم‌هاي باردار هم به نوعي در اين گروه قرار دارند و بايد در انتخاب استخر شناي مناسب حساسيت ويژه‌اي داشته باشند، زيرا متاسفانه عفونت‌هاي قارچي بيشترين تاثير منفي را در زنان باردار دارند. اين عفونت‌ها در حالت پيشرفته حتي مي‌توانند منجر به پارگي كيسه آب شوند. به همين دليل دقت در انتخاب استخر در مورد خانم‌هاي باردار به‌مراتب با اهميت‌تر از ديگران است.

البته تاكيد روي انتخاب استخرهاي مناسب از نظر سلامت يك بخش ماجراست و مراقبت‌هاي بعد از شنا هم بخش ديگر كه شايد به همان اندازه مهم و تاثير‌گذار است. محيط گرم و مرطوب هميشه بهترين دليل براي ايجاد عفونت‌هاست و به همين دليل خانم‌ها بايد حتما بعد از شنا در استخر دوش بگيرند و به‌طور كامل خودشان را خشك كنند.


يادتان باشد عفونت‌هاي قارچي معمولا عوارض طولاني مدت بارزي ندارند چون با رعايت بهداشت فردي و رعايت يكسري نكات اصولي به سادگي قابل درمانند؛ اما درصورت نبود ‌درمان، اين احتمال وجود دارد كه عوارض اين بيماري مثلا، خارش طولاني مدت منجر به ايجاد زخم در دهانه رحم، خونريزي يا لك‌ بيني در بانوان شود كه خواه‌،‌ناخواه هر كدام از آن‌ها عوارض طولاني مدت را در پي خواهند داشت. مشكل اصلي اين بيماري در برخي موارد بدون نشانه بودن است. متاسفانه برخي خانم‌ها به عفونت‌هاي دستگاه تناسلي مبتلا هستند اما نشانه ظاهري آشكاري در آن‌ها وجود ندارد بنابراين بدون اين‌كه بدانند ناقل بيماري هستند.

براي پيشگيري از عوارض اين چنيني بهترين راه حل مراجعه سالانه به متخصص زنان است. خانم‌ها و دخترخانم‌هاي جوان حتي اگر هيچ نشانه‌‌اي از بيماري نداشته باشند بايد حداقل هر ۶ ماه و حداكثر سالي يك بار به متخصص زنان مراجعه كنند و مورد آزمايش و معاينه قرار بگيرند تا از سلامت جسماني خود مطمئن شوند.


نکته : عفونت‌هاي ناشي از قارچ معمولا بو ندارند و درصورت ترشحات چركي با بوي نامطبوع بايد به فكر عفونت‌هاي باكتريايي و درمان مناسب آن‌ها باشيد



بد نيست بدانيد اگر خانمي به هر دليلي به عفونت‌هاي ناحيه تناسلي مبتلا باشد، مي‌تواند آب استخر را آلوده كند. به همين دليل است كه بسياري از خانم‌ها و حتي دخترخانم‌ها به دليل شنا و رفتن به استخر دچار مشكلات عفونت دستگاه تناسلي مي‌شوند. براي پيشگيري از چنين مشكلي توصيه من به همه خانم‌ها و حتي دخترخانم‌ها اين است كه قبل از رفتن به استخرهاي شنا حتما براي آگاهي از سلامت خود به متخصص زنان مراجعه كنند و تحت معاينه قرار گيرند. رعايت اين نكته ساده به آن‌ها كمك مي‌كند تا اگر عفونتي هم وجود دارد ابتدا تحت درمان قرار بگيرند و به اين ترتيب خودشان را از مشكلات احتمالي دور كنند هم اين‌كه ناخواسته افراد ديگر را آلوده نكنند.

البته يادآوري اين نكته ضروري است كه حتي درصورت درمان كامل حتما به اين نكته دقت كنند كه بعد از بيرون آمدن از آب استخر و دوش گرفتن، بدن‌شان را كاملا خشك كنند. حتي چند دقيقه زودتر از آب بيرون بيايند تا فرصت كافي براي قرار گرفتن در معرض جريان هوا را داشته باشند. چون محيط مرطوب مانند بدن خواه، ‌ناخواه محيط مناسبي براي رشد ميكروب‌ها و قارچ‌ها فراهم مي‌كند و يكي از شرايط ابتلاي دوباره به بيماري‌هاي عفوني قارچي است.


در كنار همه نكاتي كه تذكر داده شد براي كم‌كردن احتمال ابتلا به اين بيماري‌ها بد نيست در انتخاب لباس‌ و پوشش‌هاي مناسب هم حساس باشيد. زيرا پوشيدن لباس‌هاي زير تنگ، چسبان و گرم مانند پوشيدن مداوم شلوار، گن، ساق شلواري يا جوراب شلواري و هر عاملي كه اجازه ندهد تهويه در محوطه واژن به‌خوبي انجام بگيرد مي‌تواند عامل ابتلا به عفونت‌هاي قارچي باشد. آن هم به يك دليل ساده و آن اين‌كه محيط رشد قارچ، محيطي گرم و مرطوب است. خيلي از خانم‌ها ممكن است تجربه كرده باشند كه وقتي به مسافرت مي‌روند يا به هر علتي نمي‌توانند لباس زير خود را به‌موقع عوض كنند، به‌خصوص زماني كه به نواحي مرطوب مي‌روند، دچار عفونت قارچي مي‌شوند. بنابراين رعايت اين نكات مي‌تواند تا حدي از ابتلا به اين عفونت‌ها پيشگيري كند.



خانم‌ها و دخترخانم‌هاي جواني كه بخش عمده‌اي از تفريح‌هاي تابستاني‌شان را به شنا كردن در استخرهاي عمومي اختصاص مي‌دهند بايد نسبت به عفونت‌هاي دستگاه تناسلي حساس و مراقب نشانه‌هاي اين بيماري باشند. همه خانم‌ها در حالت عادي داراي ترشحات واژن هستند اما در شرايط نرمال اين ترشحات بي‌رنگ، بي‌بو و شفافند و نگران‌كننده نيستند اما هر تغيير غيرمعمولي در اين حالات بايد خانم‌ها را براي مراجعه به پزشك متخصص تحريك كند. به عبارت ديگر، اگر با افزايش ناگهاني و بيش‌از حد يا حتي تغيير غلظت اين ترشحات مواجه شديد بايد به پزشك مراجعه كنيد چون هر كدام از اين نشانه‌هاي به ظاهر ساده حاكي از يك فرآيند غيرمعمول در سيستم طبيعي بدن شماست.

البته در شرايط حادتر، احتمال رخ دادن نشانه‌هايي مثل خارش، سوزش، بوي بد و حتي درد هنگام دفع ادرار هم غيرقابل پيش‌بيني‌ نيست. با اين همه يادآوري اين نكته ضروري است كه بروز اين نشانه‌ها دليل قطعي ابتلا به عفونت‌هاي قارچي نيست. يعني ممكن است اين نشانه‌ها به دلايلي ديگري ايجاد شده باشد مثلا اين‌كه در خانم‌هاي باردار و حتي مادران شير‌ده به‌دليل قطع موقتي قاعدگي و كمبود هورمون زنانه هم ممكن است اين نشانه بروز پيدا كند. در اين صورت اين افراد به بيماري (واژنيت آتروفيك) يا (خشكي واژن) مبتلا هستند كه نشانه‌هايي مثل عفونت دارد اما در حقيقت عفونت ندارد.

به‌طور كلي شايع‌ترين نشانه‌هاي ابتلا به عفونت‌هاي قارچي عبارتند از: خارش دهانه رحم، ترشحات سفيد پنيري شكل، سوزش ادرار، قرمزي همراه با خشكي و حساسيت پوست در ناحيه تناسلي، التهاب و ورم دهانه رحم و قرمزي آن، ضايعات حاشيه‌اي، سائيدگي و حساسيت پوست. اين نكته را هم به ياد داشته باشيد كه عفونت‌هاي ناشي از قارچ معمولا بو ندارند و درصورت ترشحات چركي با بوي نامطبوع بايد به فكر عفونت‌هاي باكتريايي و درمان مناسب آن‌ها باشيد.