تربیت یک کودک چقدر هزینه دارد؟

ماهنامه معیشت: بسیاری از زوج های جوان پس از ازدواج برنامه های مختلفی را برای پیشرفت و لذت بردن از زندگی طراحی می کنند. آنها می خواهند تحصیل کنند، پول بیشتری به دست آورند، سفر کنند و از لذت های کوچک و بزرگ زندگی برخوردار شوند. اما تمام این نیازها و تمایلات به تامین مالی نیاز دارد. به همین دلیل تلاش برای افزایش درآمد و پس انداز کافی به یکی از اولویت های اصلی تبدیل می شود. با این حال این تلاش ها ظاهرا در تضاد کامل با وظیفه یا میلی دیگر قرار می گیرد که در هر مرد و زن جوانی وجود دارد؛ این میل چیزی نیست جز تولد و پرورش کودک.

به همین دلیل، بررسی هزینه های مرتبط با فرزندان و ارزیابی پیشین آنها می تواند به مدیریت بهتر بودجه در خانواده یاری رساند.

در ایران، مطالعه عملی و مستقلی درباره میزان هزینه های پرورش هر کودک انجام نگرفته است و بیشتر اعداد و ارقام ارائه شده در این زمینه بر تخمین های تقریبی استوار هستند. به علاوه هزینه های رشد هر کودک به صورت جدی تحت تاثیر عوامل فرهنگی، منطقه ای و جغرافیایی، سطح تحصیلات والدین و موارد دیگر قرار می گیرد. با این حال، به نظر می رسد موارد ثابتی در این هزینه ها وجود دارد که می توان آنها را شناسایی نموده و سپس براساس عوامل منطقه ای و زمانی میانگین هزینه های رشد و پرورش هر کودک را محاسبه کرد. در زیر برخی از هزینه های ثابت مرتبط با رشد هر کودک، از تولد تا سن ۱۸ سالگی مورد بررسی قرار گرفته است:

۱- هزینه های آموزشی


جایگاه تحصیل و آموزش کودکان در ایران به صورت روزافزونی ارتقا یافته و هر روز والدین بیشتری به اهمیت این مساله آگاهی می یابند. از این رو هر پدر و مادر براساس توانایی خود سعی دارد بهترین امکانات آموزشی را برای فرزندان فراهم کند و از این طریق آینده آنها را تضمین نماید. برخی والدین از مقطع پیش دبستانی و حتی پیش از آن، بر استفاده از مدارس و مراکز خصوصی تاکید دارند و بخش قابل توجهی از بودجه خود را به هزینه های مرتبط با پرورش کودکان در این مراکز اختصاص می دهند. البته درخصوص مطلوبیت آموزش های جدی به کودکان، در سنین پیش از سن مدرسه بحث های جدی وجود دارد.

برخی محققان معتقدند که فشار آموزشی بر کودکان خردسال ممکن است در کنار افزایش آگاهی علمی آنها به زیان های دیگری منجر شود. با این حال مباحث انتقادی پیرامون فشار آموزشی به کودکان کم سن نتوانسته اند از میل و اشتیاق والدین به کودکانی دانا و پراطلاعات بکاهند. این اشتیاق به طور طبیعی باعث هزینه کردن بخش زیادی از درآمد خانواده در زمینه آموزش و تحصیل فرزندانی می شود. کلیه هزینه های آموزش از دوران مهدکودک تا انتخاب دبیرستان اگر بچه در مدارس دولتی تحصیل کند سالانه حداقل ۱میلیون تومان و اگر در مدارس غیرانتفاعی باشد سالانه حداقل از ۳ میلیون تومان تا ۳۰ میلیون تومان متغیر است. البته این هزینه ها بسته به نوع آموزش، رتبه مدرسه، تعداد کلاس های فوق برنامه و... متغیر است.

البته در کشور ایران، هزینه های آموزشی فرزندان به ۱۸ سالگی محدود نمی شود و به سبب شرایط خاص موجود، بسیاری از هزینه های تحصیلی آنها در مقاطع بالاتر، حتی دکتری نیز بر عهده پدر و مادر قرار می گیرد! از این رو در محاسبه میانگین هزینه های آموزشی هر کودک باید سنین بزرگ سالی آنها را نیز مدنظر قرار داد.

۲- مسکن مناسب


شاید زوجی جوان بتوانند در آپارتمانی کوچک با یک اتاق خواب یا حتی بدون آن به خوبی زندگی کنند، اما با ورود فرزندان ادامه این وضعیت ممکن نخواهد بود. کودکان در مسیر رشد خود به فضای اختصاصی خود نیاز دارند، زمانی که به سنین نوجوانی برسند اتاقی مخصوص می خواهند و از این رو خانه مسکونی بزرگتری نیاز خواهد بود. البته این هزینه ها در زمان تولد نخستین فرزند اغلب قابل چشم پوشی است، اما والدین باید از لحظه نخست چشم انداز آینده را ترسیم نمایند و هزینه های مرتبط با مسکن مناسب و نحوه تامین این هزینه ها در گذر زمان را مشخص کنند. ولی حداقل باید ۲۰ درصد برای تامین مسکن مناسب به خانه فعلی که دارید اضافه کنید.

۳- غذای مناسب


این عامل البته به والدین دارای فرزند محدود نمی شود و هر فرد باید برای حفظ سلامتی و تامین انرژی کافی دسترسی مناسبی به تغذیه داشته باشد. اما با ورود کودکان شرایط به صورت جدی تغییر می کند. نخستین تغییر واضح اضافه شدن به تعداد افراد خانواده است که به طور طبیعی نیاز بیشتری به تهیه غذا و خوراکی ایجاد خواهد کرد. اما هزینه های غذای کودکان صرفا به مساله تعداد محدود نیست.

مادران در دوران بارداری نیازهای تغذیه ای جدیدی پیدا می کنند که تامین آنها در سلامت مادر و کودک بسیار سرنوشت ساز است. این مساله در دوران شیردهی مادر نیز ادامه پیدا می کند و غذای کافی و مکمل های دارویی به بخش جدایی ناپذیر از رژیم غذایی آنها بدل می شود. به علاوه کودک در مسیر رشد، در هر مقطع سنی نیازهای ویژه ای دارد که باید برای تامین آنها غذاهای جدید و متناسبی را برای او فراهم کرد. درواقع، نیاز به تغذیه بخش مهمی از افزایش هزینه مرتبط با فرزندان را ایجاد می کند که پیش از تولد کودکان باید تمهیدات موثری در خصوص آن اندیشیده شود.

به نظر می رسد درنظر گرفتن ماهانه ۱۰۰ هزار تومان اگر خیلی صرفه جو هستید تا یک میلیون تومان برای هزینه های خورد و خوراک فرزند اضافی باید در نظر گرفته شود.

۴- حمل و نقل


زوج های جوان در دوران اولیه هزینه های اندکی را صرف جابجایی می کنند. آنها مسیرهای روزانه را به صورت پیاده می پیمایند یا نهایتا از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده می کنند. اما پس از ورود فرزندان امکان استفاده از راهکارهای قبلی وجود ندارد. خانم باردار نمی تواند مسافتی طولانی را پیاده طی کند و استفاده از وسایل پرازدحام عمومی نیز برای او خطرآفرین خواهدبود. به علاوه رفت و آمد با کودکی خردسال نیز به صورت پیاده یا در مترو و یا اتوبوس بسیار دشوار است. از این رو میزان هزینه های حمل و نقل نیز به صورت جدی تغییر خواهد کرد. امری که باید در محاسبات مرتبط با تولد کودک لحاظ شود.

۵- سلامتی و درمان


این دسته از عوامل از دیگر موارد آشکارتر هستند. تضمین سلامتی مادر از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و به همین دلیل نیازهای بهداشتی زنان پس از آغاز دوران بارداری به یکبار افزایش می یابد. آنها باید پیوسته تحت نظارت پزشکان باشند و تا زمان زایمان از مشاوره های پزشکی کافی برخوردار شوند. پس از تولد کودک نیز تا ماه ها از نیاز مادران به مراقبت های بهداشتی کاسته نمی شود.

به علاوه کودکان نیز در هر مقطع سنی نیازهای پزشکی و بهداشتی خاصی دارند که برآورده ساختن آنها مستلزم صرف هزینه است. از این رو پیش از تصمیم برای تولد یک فرزند باید مسائل مرتبط با بیمه های پایه و تکمیلی به دقت مورد توجه قرار گیرد تا خانواده از فشار شدید هزینه های درمانی و بهداشتی مصون بماند.

۶- پوشاک و سایر ملزومات مصرفی


ورود فرزندی جدید به خانه به معنای ایجاد نیازهای جدیدی است. برخی لوازم که تا پیش از این مورد نیاز زوج ها نبوده اند، اینک به ضرورتی جدی بدل می شوند و باید به سرعت تهیه گردند. فشار هزینه ای ناشی از این نیازهای تازه از تغییر کمّی و کیفی ناشی می شود. به لحاظ کمّی، فرزندان بر تعداد اعضای ساکن در خانه می افزایند و طبیعی است که این افرایش خود را در هزینه ها آشکار می سازد. اما در کنار تغییرات کمّی، هزینه ها به لحاظ کیفی نیز افزایش می یابند. به این معنا که تجهیزات مورد استفاده کودکان علی رغم کوچکی و سادگی قیمت بسیار بالایی داشته و نیاز به تامین مالی قابل توجهی دارند.

این هزینه در دوران نوزادی البته بیشتر است چرا که هزینه پوشک برای خودش رقم درشتی است اما در این دوران این هزینه را می توان از ۵۰ هزار تومان بصورت ماهانه اگر پوشک بچه تان را دیر به دیر عوض کنید و از پوشک های بسیار ارزان استفاده کنید تا ماهانه ۲ میلیون تومان اگر پوشک های گران استفاده می کنید متغیر باشد ولی هزینه معقول در این حوزه برای خانوارهای متوسط رقمی حدود ماهانه ۳۰۰ هزار تومان است.

بچه که بزرگتر می شود تا سن ۱۰-۱۲ سالگی هزینه پوشاکش کمتر از هزینه پوشاک در سن نوزادی است. اما پس از این سن هزینه دوباره بالا می رود و بستگی به انصاف بچه و جیب شما دارد.