سندروم شانه یخ زده

ماهنامه همشهری تندرستی - علیرضا پاک قلب: جلوی آینه ایستاده اید و در حال شانه کردن موهای تان هستید که یک مرتبه احساس می کنید دست تان را نمی توانید حرکت بدهید. شب می خواهید بخوابید ولی درد امان تان را بریده است. قصد دارید از داخل کابینت ظرف وانیل را بردارید تا یک کیک خوشمزه درست کنید. ولی هرکاری می کنید دست تان به ظرف وانیل نمی رسد، در حالی که تا چند هفته پیش به راحتی می توانستید ظرف وانیل را از داخل کابینت بردارید و این مسئله به نظرتان خیلی عجیب به نظر می رسد و آن را به حساب خستگی بدن تان می گذارید، اما همگی این موارد یادشده که ممکن است جدی هم گرفته نشود، می تواند دلیلی برای ابتلا به سندروم شانه یخ زده باشد که با پیشرفت آن برای تان حسابی دردسر ایجاد می کند. «علیرضا پاک قلب» کارشناس ارشد فیزیوتراپی و علوم توان بخشی، شما را با سندروم شانه یخ زده آشنا می کند.

استعداد خانم ها برای یخ زدن!

سندروم شانه یخ زده یک بیماری التهابی کپسول مفصلی شانه محسوب می شود که معمولا دلیل ابتلا به آن مشخص نیست. نام دیگر سندروم شانه یخ زده کپسولیت چسبنده است. این سندروم بیشتر در سنین میان سالی شایع است و افراد در سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی مستعد ابتلا به آن هستند و خانم ها بیش تر از آقایان دچار آن می شوند. علائم ابتلا به این سندروم با توجه به اینکه سندروم در چه مرحله ای قرار دارد، متفاوت است ولی به طور کلی درد در ناحیه شانه یکی از مهم ترین نشانه های ابتلا به سندروم شانه یخ زده است.


شانه ات خشک است؟

سندروم شانه یخ زده سه مرحله دارد که رد هر یک از این مراحل، بیمار علائم خاصی را تجربه می کند، البته برخی از متخصصان برای این سندروم چهار مرحله در نظر می گیرند. به طور کلی این سندروم شامل مراحل درد، التهاب و خشکی می شود؛ مرحله درد و التهاب حدود ۴ تا ۹ ماه طول می کشد و حدود ۹ تا ۱۲ ماه هم مرحله خشکی این سندروم محسوب می شود. شانه بیمار در اصطلاح طی این مراحل دچار یخ زدگی می شود.

مرحله اول سندروم شانه یخ زده، بیمار را با یک درد شدید در ناحیه شانه مواجه می کند، طوری که درد شدید در شانه حتی در زمان استراحت شبانه هم وجود دارد و بیمار به دلیل درد از خواب بیدار می شود. مرحله اول سندروم شانه یخ زده با التهاب شدید در کپسول مفصلی شانه همراه است و کپسول مفصلی تحتانی یا کپسول مفصلی خلفی شانه به شدت درگیر این عارضه می شوند.

مرحله بعد سندروم زمانی است که شانه دچار یخ زدگی می شود؛ در این مرحله از سندروم بیمار در حالت استراحت درد ندارد ولی دامنه حرکتی شانه او محدود می شود و نمی تواند شانه خود را به راحتی تکان بدهد، هم چنین هنگام بالاآوردن و چرخش دست در شانه محدودیت ایجاد می شود و بیمار احساس می کند شانه اش خشک شده است. عضلات شانه در چنین شرایطی به دلیل عدم تحرک ضعیف می شوند.

وقتی یخ شانه باز می شود

مرحله سوم سندروم شانه یخ زده مرحله ذوب شدن نام دارد؛ در این مرحله یک مقدار از خشکی شانه برطرف می شود ولی مقدار زیادی از این حالت همچنان در ناحیه شانه باقی می ماند و بیمار در حرکات مربوط به شانه خود هنوز دچار مشکل است. گاهی برخی از متخصصین برای سندروم یک مرحله چهارم هم درنظر می گیرند که در این مرحله درد تا حدود کمی وجود دارد، ولی آن قدر ناچیز است که فرد به کلینیک مراجعه نمی کند.

درد را جدی بگیرید

محل درد در بیماران مبتلا به سندروم شانه یخ زده در سمت خارج بازوست و درد ناشی از آن تا آرنج یا روی دست احساس می شود. معمولا بیمار درد را به صورت یک درد تیز احساس می کند. درد در ابتدا کم است و به مرور شدید می شود. علاوه بر درد، چرخش خارجی و داخلی شانه محدود خواهدشد طوری که فرد در زمان بالابردن شانه بازور دچار مشکل می شود. مبتلایان به سندروم شانه یخ زده نمی توانند به راحتی دست خود را پشت بدن خود ببرند یا زمانی که می خواهند موهای خود را شانه کنند دچار مشکل می شوند. این دسته از افراد در زمان رانندگی هم با مشکلاتی مواجه هستند و رانندگی برای شان سخت است.

قوز کنید تا درد بکشید!

اینکه سندروم یخ زده دقیقا به چه دلیل به وجود می آید، هنوز به صورت دقیق مشخص نیست اما عواملی وجود دارند که فرد را مستعد ابتلا به این سندروم می کنند برای مثال، یکی از مهم ترین عواملی که می تواند باعث سندروم شانه یخ زده شود، طرز نشستن فرد و سبک زندگی نادرست فرد است. افرادی که قوز می کنند، پشت کمرشان حالت خمیده پیدا می کند و کتف های شان رو به پایین قرار می گیرد، به همین علت این افراد بیشتر مستعد ابتلا به سندروم شانه یخ زده هستند.

چاقی یکی دیگر از دلایلی است که می تواند باعث ابتلا به سندروم شانه یخ زده شود. افراد چاق به دلیل داشتن شکم بزرگ و وزن زیاد بدن دچار خستگی عضلانی می شوند و به دلیل فشار به مفاصل، در معرض ابتلا به سندروم شانه یخ زده قرا رمی گیرند. ضمن اینکه افراد چاق بیش از سایرین قوز می کنند که منجر به سندروم شانه یخ زده می تواند استرس و فشارهای روانی باشد افراد مبتلا به دیابت بیش از سایرین مستعد ابتلا به انواع بیماری ها هستند و سندروم شانه یخ زده در این دسته از افراد زیاد دیده می شود.

کشیدن سیگار یا قلیان می تواند فرد را مستعد ابتلا به سندروم شانه یخ زده کند. آن دسته از افرادی که به آرتروز گردن مبتلا هستند، می توانند دچار سندروم شانه یخ زده شوند. برخی تحقیقات نشان می دهد که بین ابتلا به سندروم شانه یخ زده و افسردگی ارتباط وجود دارد و افراد افسرده بیش از سایرین می توانند به این سندروم دچار شوند.


یخ زدگی ثانویه

چنانچه سندروم شانه یخ زده در اثر ابتلا به یک بیماری خاص یا بروز مشکل در استخوان ها، عضلات و... به وجود بیاید به آن سندروم شانه یخ زده ثانویه می گویند. سندروم شانه یخ زده اولیه معمولا به صورت خود به خود ایجاد می شود ولی در سندروم شانه یخ زده ثانویه این چنین نیست. برای مثال ابتلا به رماتیسم می تواند در بدن التهاب به وجود بیاورد که این التهاب گاهی در مفصل شانه، باعث ایجاد سندروم شانه یخ زده می شود.

التهاب تاندون اطراف مفصل شانه یکی دیگر از دلایل ابتلا به سندروم شانه یخ زده است. شکستگی و دررفتگی در شانه یا نقاط ماشه ای (گره های کوچک عضلات وقتی دردناک می شوند) می توانند باعث ابتلا به سندروم شانه یخ زده ثانویه شوند. هر بیماری که با التهاب همراه باشد می تواند شانس ابتلا به سندروم شانه یخ زده را افزایش بدهد.

اول تشخیص، بعد درمان

افرادی که به دلیل شانه درد به کلینیک های ارتوپدی یا فیزیوتراپی مراجعه می کنند، معمولا حدود ۴۰ درصد به سندروم شانه یخ زده مبتلا هستند. گاهی برخی از متخصصین سندروم شانه یخ زده را به اشتباه التهاب شدید تاندون و پارگی تاندون تشخیص می دهند و درمان را متناسب با آن در نظر می گیرند در حالی که درمان در سندروم شانه یخ زده با درمان التهاب شدید تاندون و پارگی تاندون متفاوت است.

برای درمان سندروم شانه یخ زده باید در وهله اول آن را به درستی تشخیص داد. تشخیص سندروم شانه یخ زده به ام.آر.آی (MRI) و عکس رادیولوژی محدود نمی شود و برای تشخیص قطعی باید تست های اختصاصی توسط فیزیوتراپیست انجام شود.

علاج قبل از واقعه

همیشه پیشگیری در بسیاری از بیماری ها نقش مهم تری را به نسبت درمان ایفا می کند. برای عدم ابتلا به سندروم شانه یخ زده باید پیش از هر چیز سبک زندگی و عادات غذایی فرد اصلاح شود. افرادی که مبتلا به اضافه وزن و چاقی هستند باید وزن خود را کاهش بدهند تا از ابتلا به سندروم شانه یخ زده در امان بمانند. حذف سیگار و قلیان از زندگی مسئله مهمی است که شانس ابتلا به بسیاری از بیماری ها به ویژه سندروم شانه یخ زده را کاهش می دهد.

کاهش استرس و فشارهای روانی یکی دیگر از مواردی است که مانع از ابتلا به سندروم شانه یخ زده می شود. استفاده از مواد لبنی و کلسیم دار، مواد غذایی حاوی امگا ۳ (غذاهای دریایی) می تواند از ابتلا به سندروم شانه یخ زده پیشگیری کند، ضمن اینکه در درمان مبتلایان به سندروم شانه یخ زده نیز موثر است. استفاده از ویتامین سی (C) و پروتئین به میزان کافی در پیشگیری و درمان سندروم شانه یخ زده می تواند موثر باشد. صاف ایستادن و صاف نشستن روی صندلی مانع از ابتلا به سندروم شانه یخ زده می شود.

همه افراد به ویژه مبتلایان به سندروم شانه یخ زده باید از توالت فرنگی استفاده کنند. داشتن یک تخت خواب یا یک محل مناسب برای خواب، در پیشگیری از ابتلا به این سندروم مهم است و جایی که فرد در آن می خوابد باید نسبتا نرم باشد. افراد برای پیشگیری از ابتلا به این سندروم و سایر بیماری های اسکلتی- عضلانی باید به سمت پهلوها بخوابند.

درمان را تکمیل کنید

مهم ترین درمان در سندروم شانه یخ زده، فیزیوتراپی محسوب می شود. درمان به طور کلی شامل کنترل درد و التهاب افزایش دامنه حرکتی شانه و تقویت عضلات است. فیزیوتراپیست به کمک دستگاه هایی که دارد، به کاهش درد کمکمی کند. زمانی که فرد دچار محدودیت حرکتی و احساس درد در شانه می شود، یک سری تمرینات خاص را باید برای بیمار درنظر گرفت.

سندروم شانه یخ زده معمولا تنها یک شانه را درگیر می کند ولی در برخی موارد که فرد به دیابت یا مشکلات قلبی مبتلاست، این عارضه هر دو شانه را درگیر می کند که در چنین شرایطی درمان برای هر دو شانه باید انجام شود. رفتن به استخر، آب درمانی و انجام تمرینات خاص زیر نظر فیزیوتراپیست، به بهبود بیمار کمک می کند.

مبتلایان به سندروم شانه یخ زده باید تا زمانی که درمان نشده اند، رانندگی نکنند و از خوابیدن روی شانه درگیر بپرهیزند. همچنین حمل کیف و اجسام سنگین با دست مبتلا به سندروم شانه یخ زده ممنوع است. فشار روی شانه به هر شکل برای بیمار مجاز نیست.