بیش فعال ها یا نابغه می شوند یا...

هفته نامه زندگی مثبت - ملیحه مهدوی:

دکتر بهروز جلیلی، دانشیار دانشگاه: بیش فعالی بچه ها در این دوره و زمانه مصیبت بزرگی است. نه تنها در این دوره بلکه در دوره های قبل هم بوده اما دقت کمتری در مورد این موضوع وجود داشته است. دلیل دیگر هم این است که در گذشته اجتماعات گسترده تر بوده است. در قدیم مدارس دارای حیاط های کیلومتری بود یا خانه ها آنقدر بزرگ بود که بچه ها به راحتی می توانستند در آن بدوند و فعالیت داشته باشند اما در حال حاضر هم وسعت مدرسه ها و هم خانه ها کوچک تر شده است. اما انرژی بچه ها کم نشد.

بی دقتی پرفعالی

با توجه به کوچکی مدارس و خانه های امروزی شیطنت بچه ها بیشتر به چشم می آید چون آنها فضایی برای دویدن ندارند. متاسفانه بیشتر پدر و مادران ایرانی اصرار دارند که بگویند فرزندشان بیش فعال نیست و با این طرز فکر تنها کسی که آسیب می بیند همان کودک بیش فعال است.


بیش فعالی به معنای عملی «ADHD» یعنی «Attention deficit hyperactivity disorder» که معادل فارسی آن «بچه بی دقت پرفعالیت» است. به طور معمول کودکان بیش فعال کودکان با هوش معمولی یا بالاتر از هوش معمولی هستند. اگر پدر و مادری نپذیرند که فرزندشان بازیگوش تر از حد معمول است، باعث می شوند فرزندشان از اجتماع لطمه بخورد. برای مثال مربی مهد ممکن است سر کودک داد بزند یا خدای ناکرده او را تحت ضرب و شتم قرار دهد. این اتفاق ممکن است در خانه، مدرسه یا مهدکودک هم بیفتد. متاسفانه بسیاری از اوقات این بچه ها به دلیل بیش فعالی توسط دیگران و حتی خانواده مورد تنبیه بدنی قرار می گیرند.

نابغه هایی که به مدیرشدن رضایت داده اند

بسیاری از بچه های بیش فعال افراد باهوشی هستند که تحت ستم جامعه شان قرار می گیرند. این ستم از کانون خانواده شروع می شود و تا مهد و مدرسه ادامه پیدا می کند. عده ای از والدین می گویند زمانی که خودشان کودک بوده اند نیز شیطنت بیشتری داشته اند اما بدون اینکه لقب بیش فعال بگیرند یا تحت درمان باشند، ادامه تحصیل داده و به موقعیت های خوبی نیز رسیده اند، باید به آنها گفت اگر در زمان خودش تحت درمان قرار می گرفتند خیلی موفق تر از حالا بودند.

یعنی اگر در حال حاضر آن فرد مدیر یک کارخانه است شاید با درمان بیش فعالی در کودکی، به یک دانشمند طراز اول تبدیل می شد، با اینکه کودکان بیش فعال بدذات نیستند اما اغلب کودکان دوست ندارند با آنها بازی کنند. یکی از نشانه های این گونه کودکان این است که سرزده وارد بازی دیگران می شوند و باعث سروصدا و اعتراض دیگر کودکان می شوند. در نتیجه از بازی اخراج می شوند. این واکنش باعث عقده ای شدن کودک بیش فعال می شود.

کودکی که داخل کلاس راه می رود

اگر بیش فعالی بچه ها در مهد قابل تشخیص نبود. یا توسط مربیان زیرسبیلی رد شد، در مدرسه بیشتر خود را نشان می دهد. برای مثال کودک نمی تواند روی صندلی آرام و قرار داشته باشد، داخل کلاس راه می رود، با همکلاسی اش حرف می زند و خانم معلم مرتب در حال دادزدن بر سر آن کودک بیش فعال است.


متاسفانه بعضی از مربیان این رفتار کودک را نشانه بی تربیتی او می دانند نه بیش فعالی. اتفاق دیگری که می افتد این است که گاهی مربی به طرز بدی با کودک بیش فعال رفتار می کند. اگر معلم سوالی را مطرح کرده و کودک بیش فعال حین شیطنت جواب سوال را گفت معلم به او توجهی نمی کند اما برای شخصی که کمی دیرتر از او جواب سوال را داده دست می زند و او را تشویق می کند زیرا به نظر معلم، کودک بیش فعال، بی تربیت، بازیگوش و بی توجه است.

۳۰ تا ۴۰ درصد اخراج از مدرسه

یادمان باشد بیش فعالی یکی اختلال است و نباید با کودک بیش فعال مانند یک گناهکار رفتار کرد. بچه های بیش فعالی که تحت درمان قرار می گیرند می توانند به یک دانشمند تبدیل شوند اما کودکانی که تحت درمان قرار نمی گیرند در برخی اوقات به یک فرد بزهکار، معتاد یا یک فرد بی قانون تبدیل می شوند. در سراسر دنیا ۳۰ تا ۴۰ درصد از بچه های بیش فعلا با وجود هوش بالایشان از مدرسه اخراج می شوند. بچه های بیش فعال در بزرگسالی رفتارهای سانحه جو دارند. برای مثال برخی تصادفات اتومبیل که در اثر رانندگی های بی محاباست مربوط به این گروه از افراد است که در کودکی تحت درمان قرار نگرفته اند.

دوستداران مکان های بلند

این گروه از افراد از جاهای بلند خوششان می آید. به همین دلیل کودکان بیش فعال دائما در حال بالارفتن از بلندی هستند. اکثر اوقات دیده می شود این گروه از بچه ها در حال بالارفتن از میز و صندلی و مبل هستند و خانواده ها نیز از این وضعیت گله دارند.

بیش فعالی چند نوع است. برای مثال والدینی که مراجعه می کنند می گویند که فرزندشان هیچ کدام از علائم بارز بیش فعالی را ندارد اما معلم او گله دارد که هنگام صحبتش کودک توجهی به معلم نمی کند. این نوع بیش فعالی که «بی توجهی ارجح» نامیده می شود در دختران بیشتر دیده می شود. گاهی والدین در دفاع از فرزندشان می گویند که معلم فرزندشان بی حوصله است وگرنه فرزند آنها بیش فعال نیست. یادمان باشد بیش فعالی از شیطنت معمولی که ممکن است بچه های دیگر داشته باشند فراتر است.

اولین درمان

اولین درمانی که باید برای این گروه از بچه ها درنظر داشت این است که روزی یک ساعت آنها را پارک ببرید. همچنین درگیر کردن بچه ها با فعالیت هایی مانند شنا و فوتبال می تواند راهی دیگر برای درمان باشد. البته سعی کنید بچه ها را به ورزش رزمی نفرستید چون باید به سنی برسند که استفاده درست از حرکات رزمی را بدانند.

از ۶ سالگی به بعد از قرص ریتالین می توان استفاده کرد. این دیدگاه که بچه ها نباید از دارو استفاده کنند بد است و گاهی این دیدگاه توسط معلمان نیز به والدین القا می شود. معلمان توجه کنند که بهتر است این بچه ها سر کلاس کنار پنجره قرار داده نشوند. چون سروصدای بیرون باعث عدم تمرکز آنها می شود. باید به سوالات تکراری بچه ها پاسخ داد. فراموش نکنید اگر بچه ای وسط صحبتتان پرید بی ادب نیست.