سرطان های شایع در ایران

مجله همشهری دانستنیها: به گفته دکتر سهراب سلیمان زاده، به طور کلی در ایران، رتبه نخست، معلق به سرطان دستگاه گوارش است و سپس سرطان های بعدی قرار دارند. اما در زنان سرطان سینه، ریه و گوارش و در مردان سرطان دستگاه گوارش و سپس ریه در رتبه های بعدی قرار دارند. در این بخش به بررسی نشانه ها و دلایل ۱۰ سرطان شایع در کشور می پردازیم.

سرطان سینه

این بیماری در رتبه سوم کشوری و رتبه نخست سرطان های زنان در ایران قرار دارد. آمار ابتلا به این بیماری حدود ۲۴.۴ درصد است. آمار ابتلا در بین زنان شهرنشین بالاتر از روستایی است. سن ابتلا در بین زنان شهرنشین، یک دهه پایین تر از سن متوسط ابتلا به این بیماری در بین زنان شهرنشین کشورهای توسعه یافته است.

نشانه ها: تورم یا ضخیم شدن پوست سینه؛ ترشح خون، تغییر اندازه یا شکل سینه یا فرورفتگی در بخشی از سینه؛ بازگشت نوک سینه به داخل؛ پوسته پوسته شدن یا هر نوع تغییر بافت در خود سینه یا نوک آن؛ قرمزشدن یا تغییر بافت سینه و شبیه شدن آن به پوست پرتقال

دلایل: تکثیرغیرعادی بافت سینه اعم از بافت غدد شیری یا توده سینه؛ عوامل ژنتیک؛ سابقه فامیلی ابتلا به سرطان سینه؛ افزایش سن؛ قرار گرفتن در معرض اشعه نامناسب؛ اضافه وزن و چاقی؛ بلوغ زودرس یا یائسگی زودرس؛ زایمان نخستین فرزند بالای ۳۵ سال؛ ناباروری یا باردار نشدن به هر دلیل دیگر؛ هورمون درمانی پس از یائسگی



سرطان پروستات

این بیماری در حال حاضر پس از سرطان دستگاه گوارش و ریه در رتبه سوم ابتلا به سرطان در بین آقایان قرار دارد.

نشانه ها: اختلال در دفع ادرار؛ تکرار ادرار؛ مشاهده خون در ادرار؛ احساس درد فراگیر در مناطق کمر و پایین تر از آن، ران و کپل ها؛ خون در مایع منی؛ احساس ناراحتی و در مبهم در ناحیه لگنی؛ استخوان دارد؛ عملکرد نامناسب دستگاه تناسلی در حین زناشویی.

دلایل: تکثیر غیرعادی بافت غده پروستات؛ اضافه وزن و چاقی؛ بالا رفتن سن؛ سابقه ژنتیکی.

سرطان های زنان

ابتلا به یکی از انواع سرطان های زنان به جز سرطان سینه، رده نهم ابتلا به سرطان را در کشور به خود اختصاص داده است. درواقع به غیر از ابتلا به سرطان سینه، خطر ابتلا به سرطان تخمدان، رحم، گردن رحم و دیگر بخش های دستگاه ادراری- تناسلی زنان نیز وجود دارد. بسته به نوع سرطان، نشانه ها و دلایل آن متعدد است.

سرطان ریه

این سرطان در کشور ما در رتبه دوم ایستاده اما در دیگر نقاط جهان، سرطان ریه جایگاه نخست را به خود اختصاص داده است.

نشانه ها: سرفه مزمن؛ تغییر در وضعیت سرفه ها در صورتی که قبلا به دلیل کشیدن سیگار سرفه می کردید؛ سرفه همراه با خون، حتی به مقدار کم؛ نفس نفس زدن و احساس کمبود هوا؛ درد قفسه سینه؛ خرخرکردن؛ خش برداشتن یا گرفتگی صدا؛ کاهش وزن بدون علت؛ استخوان و سردرد.

دلایل: استعمال دخانیات، قرار گرفتن درمعرض دود سیگار، هوای آلوده، قرار داشتن در معرض گاز رادون و مواد شیمیایی بودار، سابقه ژنتیکی ابتلا به سرطان ریه.


سرطان دستگاه گوارش:

به دلیل گستردگی آمار ابتلا به سرطان بخش های مختلف دستگاه گوارش، این نوع سرطان در رتبه نخست در کشورمان قرار دارد. اما هریک از بخش های دستگاه گوارش در رتبه های مختلف رده بندی سرطان شاخص در ایران قرار دارند.

• معده: این سرطان در رتبه چهارم ایستاده است. همان بیماری که «مرتضی پاشایی» را گرفتار کرد. آمار ابتلا بین مردم شمال و شمال غربی کشور بالاست. خطر ابتلا در مردم مناطق مرکزی و غربی متوسط و در مناطق جنوبی کشور کم گزارش شده است. در بین شهرهای مناطق شمال غربی کشور، اردبیل با آمار ۴۹.۱ و ۲۵.۴ به ترتیب در بین مردان و زنان رتبه اول ابتلا به سرطان معده را به خود اختصاص داده است. استان سمنان، گلستان، آذربایجان شرقی و کلانشهر تهران، به ترتیب مناطق تحت خطر از نظر ابتلا به سرطان معده هستند. آمار ابتلا به سرطان های دستگاه گوارش در بین مردان بیش از زنان گزارش شده است.

نشانه هاَ: معده درد، ضعف و خستگی، احساس خونریزی از معده بعد از خوردن غذا، احساس پری بعد از خوردن مقدار کمی غذا، هضم نشدن غذا، احساس تهوع، استفراغ مستمر و بدون علت، کاهش وزن بدون برنامه ریزی برای کاهش وزن.

دلایل: سیگار، نمک، کمبود دریافت مواد آنتی اکسیدانی در برنامه غذایی روزانه

• روده: این نوع سرطان در رتبه پنجم در بین پنج سرطان رایج در ایران قرار دارد. فراوانی این بیماری در کشورمان به صورت پراگنده گزارش شده است. در خانواده هایی که این بیماری مشاهده شده است، بررسی دیگر اعضای خانواده نیز ضروری است.

نشانه ها: تغییر در وضعیت اجابت مزاج شامل اسهال یا یبوست یا تغییر در ساختار مدفوع برای مدتی مشخص، خونریزی از روده یا مشاهده خون در مدفوع، مشاهده اختلال هایی در روده مانند نفخ، گرفتگی یا اسپاسم و درد به صورت مداوم، احساس عدم تخلیه کامل مدفوع، ضعف یا احساس سرگیجه، کاهش وزن بی علت.

دلایل: سابقه ژنتیکی، مصرف بیش از حد گوشت قرمز، مصرف نکردن مواد غذایی فیبردار، رژیم غذایی پرچرب، کم یا بی تحرکی، دیابت، اضافه وزن و چاقی، سگار و قلیان.

• کبد: این سرطان در دستگاه گوارش در رتبه ششم در کشور ما قرار دارد. فراوانی آن نیز پراکنده گزارش شده است.


نشانه ها: کاهش وزن ناگهانی و بدون علت، از دست دادن اشتها، حالت تهوع و ضعف، تورم ناحیه شکم، تغییر رنگ پوست یا عنبیه چشم به رنگ زرد، مدفوع سفید و گچ مانند.

دلایل: هپاتیت، دیابت، قرار گرفتن در مقابل عوامل مسمومیت زا مانند افلاتوکسین موجود در پسته های آلوده، اضافه وزن و چاقی

• پانکراس: این نوع سرطان در رده هفتم ابتلا در ایران قرار دارد.

نشانه ها: درد در ناحیه بالای شکم که به سمت پشت منتشر می شود؛ بی اشتهایی، مضطرب و لخته شدن خون.

دلایل: افزایش وزن، التهاب پانکراس، دیابت، سابقه ژنتیکی، سیگار و عادت های غذایی نادرست مانند نوشیدن انواع نوشابه ها

سرطان خون

این نوع سرطان که در رده هشتم در کشور ما قرار دارد؛ به سه نوع لوسمی (leukemia)، لمفوما یا لنفوم (Lymphoma)، می لوما (Myeloma) تقسیم می شد. در افراد مبتلا به لوسمی مغز استخوان و سلول های خون؛ در لمفوم یا لمفوما غدد لنفاوی و در ملیوما، سلول های پلاسما درگیر بیماری می شوند. بنابراین نشانه ها و دلایل ابتلا به هرکدام نیر متعدد است.

سرطان پوست:

این نوع سرطان در رتبه دهم ابتلا به سرطان در کشور قرار دارد، البته این نوع سرطان نیز انواع مختلفی دارد. به نظر می رسد با توجه به گرایش جوانان به تغییر رنگ پوست از طریق سولارکردن و یا آفتاب گرفتن، خطر ابتلا به سرطان پوست در کشور به تغییر جایگاه مواجه شود. این بیماری نیز انواع مختلف دارد که معروف ترین آن «ملانوما» است. بنابراین در اینجا فقط به نشانه ها و دلایل این نوع سرطان اشاره می شود.


نشانه ها: لکه های خرمایی رنگ با حاشیه تیره تر از متن؛ تغییر رنگ، اندازه یا ساختار خال ها یا ایجاد ساختارهای شبیه به خال با مشخصات ذکرشده؛ ایجاد ضایعاتی با ساختار نامشخص در کف دست یا پا، انگشت های دست یا پا، محفظه دهانی، بینی و واژن

دلایل: قرار گرفتن در معرض نور خورشید بدون محافظ، رنگ پوست، برنزه کردن پوست به وسیله دستگاه سولاریم یا آفتاب گرفتن طولانی مدت، استعداد خال زایی بدن، اختلال در عملکرد سیستم ایمنی، قرار گرفتن در معرض اشعه نامناسب و سابقه ژنتیکی ابتلا به ملانوما.