دردسرهای زنان چاق برای بارداری و زایمان

مجله دنیای سلامت: آیا به کسی که فشار خون بالاتر از حد طبیعی دارد می گوئیم ماشاالله فشار خونت بالاست؟ یا اگر کسی قند و چربی خونش بالا باشد، او را تشویق می کنیم. چاقی بیماری قرن اخیر است. چرا متاسفانه هنوز در فرهنگ ما در توصیف فرد چاق از ماشاالله استفاده می کنیم یعنی بیماری را تحسین می کنیم! در حالیکه برای وزن مناسب باید این عبارت را به کار برد.

یادمان باشد که بافت چربی بافتی فعال با ترشح مواد هورمونی و شیمیایی است و منبع سیتوکین های التهابی (آدیپوکین) است که ممکن است منجر به اختلال آندوتلیال عروقی در مادر و جفت شود و عوارض حاملگی را بدهد. در چاقی انسولین«، آندروژن، و لپیتین بالا می رود و این بالا رفتن ها می تواند مخرب باشد.

یکی از آمادگی های قبل از بارداری آمادگی وزنی است یعنی خانم باید با وزن مناسب وارد مرحله حاملگی شود و در مدت ۹ ماه حاملگی افزایش وزن متعادل و مناسب داشته باشد نه کمتر و نه بیشتر.
 
وزن مناسب قبل از حامله شدن چیست؟

یعنی شاخص توده بدنی در محدوده 25-19 باشد.

محاسبه شاخص توده بدنی: وزن بر حسب کیلوگرم تقسیم بر مجذور قدر بر حسب متر H2/W

وزن چه تاثیری بر باروری دارد؟

خانم های چاق قدرت باروری کمتری دارند که بیشتر به دلیل اختلال کار تخمدان است و این افراد حتی وقتی که با درمان ناباروری حامله می شوند بیشتر در معرض سقط هستند. افراد چاق زمانی که کارکرد تخمدانشان نرمال است قدرت باروری شان از خانم های لاغر کمتر است و این افراد وقتی که لاغر می شوند (حداقل 5 تا ده درصد کاهش وزن) قدرت باروری شان مشکل تر است به داروی بیشتری نیاز دارند رشد فولیکول و تعداد اووسیت کمتر است. چاقی روی نتیجه IVH اثر بدی دارد و شانس شکست درمان را بالا می برد و بیشتر ممکن است در معرض تحریک زیاده از حد تخمدان و چندقلویی باشند.

آقای چاق نیز قدرت باروری کمتری دارند کیفیت نطفه شان پایین تر است تحرک کمتر است و گنادوتروپین، تسترون آزاد و کلی در سرم اینها کم می شود.

عوارض چاقی بر حاملگی:

چه فرد چاق بوده و حامله شده و چه وزن مناسب باشد و داشته و در حاملگی افزایش وزن بیش از حد معمول داشته باشد در معرض بیشتر این 27 عارضه است یعنی بیشتر از افراد با وزن نرمال شانس ابتلا به این عوارض را دارد.

مشکلات خانمهای چاق قبل از بارداری
 
1- شانس دوقلویی دو تخمکی خودبخودی در این افراد بیشتر است. دوقلویی حاملگی با خطر بالا است (risk high)

2- شانس سقط در این افراد بالاتر است که به دلیل اختلال کروموزمی نیست بلکه مربوط به کیفیت نامناسب تخمک و نامناسب بودن پذیر اندومتر است.

3- شانس عفونت ادراری در خانم های چاق بیشتر است بویژه وقتی که حامله می شوند (دوبرابر بیشتر) عفونت ادراری به نوبه خود خطر زایمان زودرس دارد.

4- احتمال تست تحمل گلوکز مختل در این افراد بیشتر است.

5- شانس تبدیل تست تحمل گلوکز مختل به دیابت نوع 2 بالاتر است. (2 برابر)

6- احتمال دیابت حاملگی در افراد چاق 3 برابر افراد با وزن مناسب است.

کسانیکه وزن بالای 90 کیلو دارند 6-13 برابر بیشتر در معرض دیابت حاملگی اند. و نیز کسانی که وزن اوایل حاملگی تا 20 هفتگی شان زیاد بالا رفته است بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند.

7- افراد چاق بیشتر در معرض ابتلا به فشار خون حاملگی هستند که به دلیل اختلالات عروقی، هیپرلیپیدمی، مقاومت به انسولین و التهاب مزمن ساب کلینکال است.

8- احتمال زایمان زودرس در خانم های چاق بیشتر است که به دلیل عوارضی چون دیابت حاملگی، پره اکلامپسی، عفونت اداری و چندقلویی است.

9- چاقی در حاملگی فاکتور مساعد کننده برای لخته شدن خون در عروق است کلا یکی از فاکتورهایی که باعث چاقی می شود کم تحرکی است که خود از عوامل ایجاد ترومبوقلبیت است.

10- احتمال ناهنجاری در چنین مادران چاق (بویژه اختلالات بسته شدن ستون مهره ها) بیشتر است شاید به دلیل هیپرانسولینمی باشد و این احتمال با تجویز میزان معمول اسید فولیک قبل از حاملگی کم نمی شود و باید میزان بیشتری بگیرند.

11- مرده زایی در خانم های چاق بیشتر است به دلیل 1- هیپرلیپیدمی که تولید پروستاسیکلین را کم می کند. 2- آپنه خواب که اکسیژناسیون جنینی را کم می کند. 3- وجود ناهنجاری جنینی، 4- دیابت، 5- فشار خون بالا 6- و متوجه نشدن مادر در کاهش حرکات جنین.

مشکلات خانم های چاق حین زایمان

1- شانس طولانی شدن مدت زایمان در خانمهای چاق بیشتر است عضله رحم این افراد قدرت انقباضی کمتری دارد که بدلیل موقعیت غیرطبیعی جنین چندقلویی، جنین درشت پلی هیدرامنیوس (زیاد بودن مایع آمینوتیک) است رسوب چربی در بافت نرم لگن شان بیشتر است و مدت زایمان را بویژه در فاز اول زایمانی طولانی می کند. این افراد نیاز بیشتری به تحریک زایمانی با اکسی توسین دارند و حتی شانس عدم پاسخ بیشتری به اکسی توسین دارند.

2- چنین افراد بیشتر در معضر دیستوسی شانه حین زایمان هستند در اثر ماکروزومی و نمای غیرطبیعی

3- این افراد بیشتر در معرض سزارین هستند چه به علت مشکلات مادری و کم تحرکی و چه به علت جنینی

4- در جنین شان وزن نامناسب بیشتر دیده می شود. گاه چاقند و گاه در اثر عوارض عروقی همراه، لاغر، که هر دو غیرطبیعی است.

5- سزارین خانم های چاق مشکل تر است. Failure اپیدورال (7 برابر بیشترَ) و لوله گذاری سخت در این افراد شایعتر است.

6- آینه تنفسی در حاملگی و دپرسیون تنفسی پس از سزارین در این افراد شایعتر است آپنه تنفسی اگرچه پدیده نادری است ولی مشکل بسیار مهمی است چون تاخیر رشد جنینی و عوارض متعددی دارد.

7- زایمان با دستگاه و زایمانهای با پارگی پرینه بویژه درجه چهار در اینها بیشتر است.
 
مشکلات بعد از زایمان در افراد چاق

1- شانس خونریزی بعد از زایمان بالاتر است ماکروزومی، طولانی بودن لیبر از عوامل موثر است.

2- بیشتر در معرض عفونت پس از زایمان یا عفونت محل زخم هستند.

3- رزوهای بستری شدن شان در بیمارستان بیشتر است.

4- در خانم های چاق اختلال شیردهی بیشتر است چون که در اینها پاسخ پرولاکنین به مک زدن جنین کمتر است و حتی ممکن است روزهای اول شیرشان به جریان نیفتد.

5- شل شدن بافت ها در مثانه، واژن، سینه، شکم و ترکهای حاملگی در این افراد بیشتر است.

6- مرگ و میر نوزاد مادر چاق به دلیل درشت بودن (ضربه های زایمانی- اختلالات قند و کلسیم در ساعات اول) و عللی که به خاطر آن زودتر از موعد متولد شده بیشتر دیده می شود. مثلا در چندقلویی، دیابت، پره اکلامپسی، عفونت ادراری زایمان زودرس بیشتر است.

7- شانس اینکه فرزند مادر چاق در آینده از بیماری چاقی رنج ببرد بیشتر است. در مطالعات اپیدمیولوژیک بزرگ بین چاقی قبل از بارداری مادر و ناتوانی ذهنی در فرزند ارتباط نشان داده شده است و نیز در مطالعه دیگری در مادران کودکان ابتلا به اوتیسم، دیابت، فشار خون چاقی شایعتر بوده است.

8- شانس زایمان طبیعی پس از سزارین در خانم های چاق کمتر است.

بدیهی است افرادی که چاقی شان به دلیل کم کاری تیروئید- گوشینگ و دیابت است مشکلات بیشتری در این دوران دارد. افزایش وزن بین دو حاملگی در یک فرد اگر در حد 9 کیلو باشد شانس عوارض را بالا می برد به ویژه عوارضی مثل فشار خون پراکلامپسی، جنین درشت، مرگ جنین، سزارین، حتی اگر با این میزان افزایش وزن فرد هنوز وزنش در محدوده نرمال باشد و BMI طبیعی داشته باشد، و برعکس پائین آوردن وزن در افراد چاق در بین دو حاملگی که حتی در حد 6 کیلوگرم باشد شانس جنین درشت و سزارین را کم می کند.

لذا مجددا به کلیه افراد به ویژه خانم ها و به ویژه خانم هایی که در سن باروری اند اکیداً توصیه می شود که وزن شان را در محدوده طبیعی نگه دارند از پرخوری، بدخوری و کم تحرکی اجتناب کنند تا به بیماری مخوف و پرعارضه قرن دچار نشوند. از تیم درمانی که مورد مشاوره قبل از حاملگی قرار می گیرند ماماها، پزشکان عمومی و متخصصین زنان انتظار می رود که به این امر مهم توجه ویژه کنند تا علاوه بر اینکه به سلامت اجتماع کمک می شود از میزان سزارین به این دلایل کاسته شود. از آنجاییکه سازمان جهانی بهداشت تاکید به کاهش میزان سزارین دارد نیاز به پارک و فضای پیاده روی کافی داریم تا کمکی در جهت ارتقا سلامت بانوان باشد.