توصیه های فوق تخصص بیماری های گوارش و کبد
کبدتان چرب نشود!
کبد چرب، بمب ساعتی قرن جدید است؛ بمبی که حاصل بی تحرکی، رژیم غذایی نامناسب، استفاده از فست فودها و رشد فزاینده پدیده چاقی در دنیاست.
برترین ها به نقل از سلامت : کبد چرب، بمب ساعتی قرن جدید است؛ بمبی که حاصل بی تحرکی، رژیم غذایی نامناسب، استفاده از فست فودها و رشد فزاینده پدیده چاقی در دنیاست. برای آشنایی با این بمب ساعتی و چگونگی خنثی کردن آن، گفت و گوی ما را با دکتر شاهین مرآت، فوق تخصص بیماری های گوارش و کبد و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران بخوانید.
* * آقای دکتر! چه وقت می گویند کبد چرب شده است؟
وقتی وزن کسی بالا می رود، چربی در بدنش زیاد می شود و چربی اضافه در شکم، ران ها، بازوها و سایر قسمت های بدن مانند کبد رسوب می کند و باعث به وجود آمدن کبد چرب می شود.
* * کبد چرب چه مشکلاتی برای بدن ایجاد می کند؟
کبد چرب آسیب خاصی به بدن نمی زند اما حدود ۱۰ درصد افراد مبتلا به کبد چرب، دچار مشکل می شوند و چربی رسوب کرده به کبد آنها آسیب می زند. علت این آسیب هنوز مشخص نیست و با آزمایش های کبدی و مشاهده افزایش آنزیم های کبدی می توان به آن پی برد. در این صورت کبد چرب مهم می شود. ۲ نوع کبد چرب وجود دارد؛ یکی کبدی که در اثر رسوب چربی آسیب نمی بیند و دیگری کبدی که به دلیل وجود چربی دچار مشکل می شود که اگر درمان نشود، به مرور زمان کبد را از بین می برد.
* * گفته می شود کبد قدرت بازسازی بسیار خوبی دارد. با این حال چربی می تواند آن را از بین ببرد؟
بله، البته کبد همه بیماران مبتلا به این عارضه از بین نمی رود. همان طور که اشاره کردید، کبد قدرت بازسازی خوبی دارد و اگر آسیب ببیند، خودش را ترمیم می کند، اما در بعضی افراد این بازسازی آنقدر سریع نیست که همه آسیب ها ترمیم شود، در نتیجه بعد از گذشت حدود ۲۰ تا ۳۰ سال، ممکن است کبد کاملا از کار بیفتد و به سیروز کبدی یا نارسایی کبد منجر شود. متاسفانه از آنجا که چاقی بسیار شایع شده است، متعاقب آن ابتلا به کبد چرب نیز افزایش یافته است. در حال حاضر کبد چرب یکی از شایع ترین بیماری های کبدی و مهم ترین علت نارسایی کبدی است.
* * معمولا در چه افرادی پیشرفت کرده و منجر به نارسایی کبد می شود؟
معمولا افراد خیلی چاق، دیابتی ها و افرادی که چربی خون بالا یا در خانواده شان سابقه ابتلا به نارسایی کبدی وجود دارد؛ بیشتر در معرض خطر هستند.
* * میزان شیوعش چقدر است؟
کبد چرب بیماری شایعی است و حدود ۳۰ درصد مردم به آن مبتلا هستند. بیماری ۲ تا ۳ درصد آنها پیشرفت می کند و به سیروز کبدی تبدیل می شود.
* * بیشتر در چه سن و جنسی دیده می شود؟
کبد چرب در هر سنی دیده می شود. به خصوص اینکه چاقی در میان کودکان هم شایع شده است ولی معمولا در سنین ۳۰، ۴۰ تا ۵۰ سال و بیشتر در بین آقایان شیوع دارد.
* * مبتلایان، علایمی هم دارند؟
نه، خوبی یا شاید بدی کبد این است که ذخیره آن بالاست. یعنی اگر حتی نصف کبد هم از بین برود، هیچ اتفاقی نمی افتد و فرد متوجه آن نمی شود. فقط از راه آزمایش می توان به وجود مشکل کبدی در فردی پی برد. در بیشتر مواقع فرد به دلایل دیگری آزمایش یا سونوگرافی انجام می دهد و پزشک متوجه کبد چرب هم می شود. وقتی علایم ظاهر می شود که کبد کاملا از بین رفته باشد. شروع علایم هم معمولا زودتر از ۵۰-۴۰ سالگی نیست چون تقریبا ۲۰ تا ۳۰ سال طول می کشد تا کبد از بین برود. در این صورت شکم آب می آورد. در موارد شدیدتر فرد خونریزی گوارشی می کند و دچار اختلالات هوشیاری می شود.
* * راه درمانش چیست؟
نه، داروی خاصی برای کبد چرب وجود ندارد. برخی پزشکان برای بیمار ویتامین E تجویز می کنند ولی هنوز تاثیر این ویتامین در بیماران و اینکه نفعش از ضررش بیشتر باشد، ثابت نشده است زیرا میزان دوز ویتامین E که برای درمان کبد چرب تجویز می شود، بسیار بالاست و خطر سکته قلبی و تصلب شرایین را افزایش نمی دهد. بنابراین پیشنهاد نمی شود مگر در موارد بسیار خاص که فرد پیشرفت کبدی زیادی داشته باشد و نمونه برداری مشکل مهمی را نشان بدهد. در غیر این صورت، تجویز ویتامین E بیشتر از ۳ قرص در هفته و یک روز در میان پیشنهاد نمی شود. داروهای دیگری هم تجویز می شوند ولی هیچ کدام واقعا موثر نیستند. تنها عوامل موثر در درمان کبد چرب، ورزش و کاهش وزن هستند.
* * انجام چه ورزش هایی را به مبتلایان به کبد چرب توصیه می کند؟
معمولا به افراد می گوییم یا ۲۰ دقیقه در روز ورزش کنند یا یک روز در میان یک ساعت به انجام فعالیت های ورزشی بپردازند. بیماران باید بدانند که ورزش باید مداوم انجام شود تاثیرگذار باشد نه اینکه ۲ روز آن را انجام دهند و ۳ روز انجام ندهند. ضمن اینکه لازم نیست این ۲۰ دقیقه یا یک ساعت، مداوم باشد، بیمار می تواند ۲ تا ۱۰ دقیقه یا ۴ تا ۱۵ دقیقه ورزش کند. این توصیه به خصوص برای افرادی است که به دلیل مشکلات اسکلتی - عضلانی قادر به ورزش طولانی نیستند. فرد یا باید سریع راه برود یا از سربالایی بالا برود و ... تا به بدن فشار بیاید و عرق کند، ضربان قلبش تند شود و به نفس نفس زدن بیفتد. چنین ورزش هایی هم وزن را پایین می آورد و هم کبد چرب را بهبود می بخشد.
* * مبتلایان به کبد چرب باید رژیم غذایی خاصی را رعایت کنند؟
نه، رژیم خاصی وجود ندارد و مهم کم کردن وزن است، یعنی اگر فردی مقدار زیادی هم روغن بخورد ولی طوری ورزش کند که همه آنها بسوزد مانعی ندارد و اگر غذای کمی بخورد ولی اصلا ورزش نکند و وزنش بالا برود، برای کبد بد است. مهم وزن کم کردن است. توصیه می کنم آنها به یک متخصص تغذیه مراجعه کنند.
* * می توانیم بگوییم کبد چرب یک بیماری جدی است؟
جدی است اما زمان برای درمان آن زیاد است به خصوص اینکه راه های درمان هم بسیار ساده است. ایجاد عارضه در کبد حدود ۳۰ سال زمان می برد اما زمان پیشگیری از آن همین حالاست، بنابراین مبتلایان باید وزنشان را در حد ایده آل نگه دارند تا بیماری شان پیشرفت نکند یا از عود مجدد آن پیشگیری کنند.
* * آقای دکتر! چه وقت می گویند کبد چرب شده است؟
وقتی وزن کسی بالا می رود، چربی در بدنش زیاد می شود و چربی اضافه در شکم، ران ها، بازوها و سایر قسمت های بدن مانند کبد رسوب می کند و باعث به وجود آمدن کبد چرب می شود.
* * کبد چرب چه مشکلاتی برای بدن ایجاد می کند؟
کبد چرب آسیب خاصی به بدن نمی زند اما حدود ۱۰ درصد افراد مبتلا به کبد چرب، دچار مشکل می شوند و چربی رسوب کرده به کبد آنها آسیب می زند. علت این آسیب هنوز مشخص نیست و با آزمایش های کبدی و مشاهده افزایش آنزیم های کبدی می توان به آن پی برد. در این صورت کبد چرب مهم می شود. ۲ نوع کبد چرب وجود دارد؛ یکی کبدی که در اثر رسوب چربی آسیب نمی بیند و دیگری کبدی که به دلیل وجود چربی دچار مشکل می شود که اگر درمان نشود، به مرور زمان کبد را از بین می برد.
* * گفته می شود کبد قدرت بازسازی بسیار خوبی دارد. با این حال چربی می تواند آن را از بین ببرد؟
بله، البته کبد همه بیماران مبتلا به این عارضه از بین نمی رود. همان طور که اشاره کردید، کبد قدرت بازسازی خوبی دارد و اگر آسیب ببیند، خودش را ترمیم می کند، اما در بعضی افراد این بازسازی آنقدر سریع نیست که همه آسیب ها ترمیم شود، در نتیجه بعد از گذشت حدود ۲۰ تا ۳۰ سال، ممکن است کبد کاملا از کار بیفتد و به سیروز کبدی یا نارسایی کبد منجر شود. متاسفانه از آنجا که چاقی بسیار شایع شده است، متعاقب آن ابتلا به کبد چرب نیز افزایش یافته است. در حال حاضر کبد چرب یکی از شایع ترین بیماری های کبدی و مهم ترین علت نارسایی کبدی است.
* * معمولا در چه افرادی پیشرفت کرده و منجر به نارسایی کبد می شود؟
معمولا افراد خیلی چاق، دیابتی ها و افرادی که چربی خون بالا یا در خانواده شان سابقه ابتلا به نارسایی کبدی وجود دارد؛ بیشتر در معرض خطر هستند.
* * میزان شیوعش چقدر است؟
کبد چرب بیماری شایعی است و حدود ۳۰ درصد مردم به آن مبتلا هستند. بیماری ۲ تا ۳ درصد آنها پیشرفت می کند و به سیروز کبدی تبدیل می شود.
* * بیشتر در چه سن و جنسی دیده می شود؟
کبد چرب در هر سنی دیده می شود. به خصوص اینکه چاقی در میان کودکان هم شایع شده است ولی معمولا در سنین ۳۰، ۴۰ تا ۵۰ سال و بیشتر در بین آقایان شیوع دارد.
* * مبتلایان، علایمی هم دارند؟
نه، خوبی یا شاید بدی کبد این است که ذخیره آن بالاست. یعنی اگر حتی نصف کبد هم از بین برود، هیچ اتفاقی نمی افتد و فرد متوجه آن نمی شود. فقط از راه آزمایش می توان به وجود مشکل کبدی در فردی پی برد. در بیشتر مواقع فرد به دلایل دیگری آزمایش یا سونوگرافی انجام می دهد و پزشک متوجه کبد چرب هم می شود. وقتی علایم ظاهر می شود که کبد کاملا از بین رفته باشد. شروع علایم هم معمولا زودتر از ۵۰-۴۰ سالگی نیست چون تقریبا ۲۰ تا ۳۰ سال طول می کشد تا کبد از بین برود. در این صورت شکم آب می آورد. در موارد شدیدتر فرد خونریزی گوارشی می کند و دچار اختلالات هوشیاری می شود.
* * راه درمانش چیست؟
نه، داروی خاصی برای کبد چرب وجود ندارد. برخی پزشکان برای بیمار ویتامین E تجویز می کنند ولی هنوز تاثیر این ویتامین در بیماران و اینکه نفعش از ضررش بیشتر باشد، ثابت نشده است زیرا میزان دوز ویتامین E که برای درمان کبد چرب تجویز می شود، بسیار بالاست و خطر سکته قلبی و تصلب شرایین را افزایش نمی دهد. بنابراین پیشنهاد نمی شود مگر در موارد بسیار خاص که فرد پیشرفت کبدی زیادی داشته باشد و نمونه برداری مشکل مهمی را نشان بدهد. در غیر این صورت، تجویز ویتامین E بیشتر از ۳ قرص در هفته و یک روز در میان پیشنهاد نمی شود. داروهای دیگری هم تجویز می شوند ولی هیچ کدام واقعا موثر نیستند. تنها عوامل موثر در درمان کبد چرب، ورزش و کاهش وزن هستند.
* * انجام چه ورزش هایی را به مبتلایان به کبد چرب توصیه می کند؟
معمولا به افراد می گوییم یا ۲۰ دقیقه در روز ورزش کنند یا یک روز در میان یک ساعت به انجام فعالیت های ورزشی بپردازند. بیماران باید بدانند که ورزش باید مداوم انجام شود تاثیرگذار باشد نه اینکه ۲ روز آن را انجام دهند و ۳ روز انجام ندهند. ضمن اینکه لازم نیست این ۲۰ دقیقه یا یک ساعت، مداوم باشد، بیمار می تواند ۲ تا ۱۰ دقیقه یا ۴ تا ۱۵ دقیقه ورزش کند. این توصیه به خصوص برای افرادی است که به دلیل مشکلات اسکلتی - عضلانی قادر به ورزش طولانی نیستند. فرد یا باید سریع راه برود یا از سربالایی بالا برود و ... تا به بدن فشار بیاید و عرق کند، ضربان قلبش تند شود و به نفس نفس زدن بیفتد. چنین ورزش هایی هم وزن را پایین می آورد و هم کبد چرب را بهبود می بخشد.
* * مبتلایان به کبد چرب باید رژیم غذایی خاصی را رعایت کنند؟
نه، رژیم خاصی وجود ندارد و مهم کم کردن وزن است، یعنی اگر فردی مقدار زیادی هم روغن بخورد ولی طوری ورزش کند که همه آنها بسوزد مانعی ندارد و اگر غذای کمی بخورد ولی اصلا ورزش نکند و وزنش بالا برود، برای کبد بد است. مهم وزن کم کردن است. توصیه می کنم آنها به یک متخصص تغذیه مراجعه کنند.
* * می توانیم بگوییم کبد چرب یک بیماری جدی است؟
جدی است اما زمان برای درمان آن زیاد است به خصوص اینکه راه های درمان هم بسیار ساده است. ایجاد عارضه در کبد حدود ۳۰ سال زمان می برد اما زمان پیشگیری از آن همین حالاست، بنابراین مبتلایان باید وزنشان را در حد ایده آل نگه دارند تا بیماری شان پیشرفت نکند یا از عود مجدد آن پیشگیری کنند.
باز نشر: مجله اینترنتی Bartarinha.ir
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر