طب سنتي ايران براي افرادي كه از لاغري شكايت دارند، چه توصيههايي دارد؟
هر داروي گياهي را مصرف نكنيد!
بحث تناسب اندام از سوژههاي داغي است كه در ميان خانمها و آقايان ديده ميشود. همانطور كه اضافه وزن و چاقي بسياري از مردم را دچار نگراني و بحرانهاي روحي ميكند، لاغري و عدمتوازن اندامهاي بدن هم بسياري از افراد را نگران و ناراضي ميكند
اين روزها يكي از موضوعات ثابت بحثها و گفتوگوهاي دوستانه «لاغري و تناسب اندام» است. كمتر كسي را ميتوان ديد كه نسبت به افزايش وزن و چاقي خود نگران نباشد. حفظ سلامت و تندرستي از يك سو و متناسب بودن و آراسته بهنظر رسيدن از سوي ديگر، از عمده دلايلي است كه موجب ميشود مردم از زن و مرد و كوچك و بزرگ براي متناسب و زيبا بهنظر رسيدن دست به هر كاري بزنند.با نگاهي گذرا به افراد مختلف در سطح جامعه به راحتي ميتوان حدس زد تعداد افرادي كه براي كاهش وزن و رسيدن به وزن ايدهآل خود تلاش ميكنند در مقايسه با افرادي كه براي افزايش وزن از تكنيكها و شيوههاي مختلف در طب كنوني و طبهاي سنتي استفاده ميكنند، بسيار زيادتر است. همين نكته موجب شده تا بازار عرضه و تقاضا براي كاهش وزن افراد چاق و داراي اضافه وزن، داغتر از افرادي باشد كه در گروه افراد لاغر قرار ميگيرند. اين گروه عموما بيآنكه شكايتي از وزن خود داشته باشند در جستوجوي تناسب از دست رفته دست به دامن داروهاي شيميايي و گياهي اشتهاآور، رژيمهاي غذايي خاص، تمرينات ورزشي سخت و... ميشوند غافل از اينكه اگر ريشهها و دلايل لاغري خود را پيدا كنند، راحتتر ميتوانند بر اين مشكل غلبه كرده و به تناسب اندام و آنچه ايدهآلشان است نزديك شوند.در اين شماره از سيب سبز با توجه به اهميت اين موضوع سراغ دكتر «مهرداد كريمي»، دستيار طب سنتي دانشگاه علوم پزشكي تهران رفتيم تا دلايل و علائم لاغري و كاهش وزن را از ديدگاه مكتب طب سنتي ايران بررسي كنيم. آشنايي با عرقيات گياهي مناسب با فصل بهار، شيوههاي طبيعي ترك سيگار، درمان سردرد با كمك ماساژ و تيپ شناسي از ديدگاه طب سنتي هند از ديگر موضوعاتي است كه در اين شماره از مجله به بررسي آنها پرداختهايم.
در طب سنتي براي موضوع لاغري، دو رويكرد وجود دارد كه يكي لاغر شدن بهدليل زيبايي و ديگري لاغر شدن بهدليل سلامت است. در حال حاضر، درمانگران طب سنتي ايران بر اين باورند كه وزن مناسب و استاندارد وزني است كه در آن سلامت و تندرستي فرد تامين شود. در حقيقت براساس ديدگاه اين افراد، قرار گرفتن در جدول وزن استاندارد اگر چه ميتواند تا حدودي وزن ايدهآل را براي افراد مشخص كند اما سلامت و تندرستي آنها را نيز نبايد به خطر بيندازد. چرا كه در بعضي از موارد شاهديم مراجعان براي رسيدن به وزن دلخواهشان در جدول شاخصهاي وزن، تلاش ميكنند تا به حداقل ميزان مشخص شده نزديك شوند درحاليكه پس از رسيدن به اين وزن، دچار بيحالي، سستي، ضعف اندام و اختلال در برنامههاي روزانهشان ميشوند. بنابراين صرف آنكه عددي در جدول وزن ايدهآل ما را نمايش ميدهد نبايد نسبت به هدف قرار دادن آن اقدام كرد. خوشبختانه در طب سنتي اگر چه تا حدودي به شاخصهاي وزن توجه ميشود اما فاكتورهاي متعددي در اين زمينه مورد توجه متخصص و درمانگر قرار ميگيرد.
در جامعه امروز، كمتر افرادي را ميبينيم كه بهدنبال چاق شدن و افزايش وزن باشند. علت آن هم موجي است كه در جامعه براي كاهش وزن و لاغري وجود دارد. در حقيقت افراد كمي كه براي افزايش وزن به پزشكان و درمانگران مراجعه ميكنند قصدشان رسيدن به تناسب اندام است و اكثرا نميخواهند بر وزنشان افزوده شود.
غالبا در مواجهه با اين افراد به آنها توصيه ميكنيم به كمك ورزشهاي متناسب و آرام شاخصهاي عضلاني بدن خود را تربيت كرده و به مرور اندام خود را متناسب و خوش فرم كنند.
البته انتخاب ورزش و كيفيت اجراي آن نيز در اين زمينه مهم است كه بايد زيرنظر متخصص انجام شود.
ميزان حجم كم غذا يكي ازمواردي است كه موجب بروز لاغري در افراد ميشود. درمانگران طب سنتي بر اين باورند كه بدن در فعاليتهاي روزانه مواد مغذي و غذاهاي دريافتي را مصرف ميكند و به كمك سوخت و ساز آنها انرژي لازم براي انجام فعاليتهاي ذهني و جسمي را به دست ميآورد. بنابراين اگر ميزان غذاي دريافتي بدن كم باشد، بدن به مرور لاغر ميشود. از اينرو، خوردن چه غذايي و ميزان حجم آن نيز مفيد است. برخي از غذاها در گروه غذاهاي لطيف يا غذاهايي كه جرم و كالريشان كم است قرار ميگيرند. يعني فرد ممكن است از اين غذا زياد هم مصرف كند اما چون اين غذا حجم چنداني ندارد و از طرفي كم كالري نيز هست او را چاق نكند. دقيقا مصرف اينگونه غذاها (غذاهاي لطيف) است كه براي كاهش وزن به افراد چاق توصيه ميشود.
دستگاهي براي سنجش ميزان بافت و نسج پوست بازو وجود دارد كه به كمك آن ميتوان احتمال افزايش وزن افراد و درمان چاقي را در بدن آنها تخمين زد. درمانگر به كمك اين دستگاه ميتواند بگويد كدام بيمار ميتواند نسبت به درمان لاغري اميدوار باشد.
گاهي اوقات ما از غذاهايي استفاده ميكنيم كه ماده مفيدي در بدن توليد نميكند. يعني پس از مصرف غذا و آمادهسازي آن در بدن توسط ارگانهاي دروني، ماده مناسبي براي جذب توسط سلولهاي بدن به دست نميآيد. در حقيقت بدن نميتواند پذيراي اين ماده باشد. به اين ترتيب جذب ماده غذايي صورت نگرفته و فرد دچار لاغري ميشود. افرادي كه از اين مشكل رنج ميبرند ممكن است لاغر باشند اما از چاقي موضعي نامناسبي در يكي از اعضاي بدن رنج ببرند. يا دچار ناراحتي در دستگاه گوارش باشند. گاهي ممكن است اشكال از بدن فرد باشد. دربدن، سيستمي وجود دارد كه موجب هضم و آمادهسازي غذا براي جذب ميشود. اگر حين اين آمادهسازي كه با مشاركت اندامهاي مختلف صورت ميگيرد اشكال يا اختلالي بروز كند، اين مسئله موجب ميشود تا جذب بهخوبي انجام نشده و فرد لاغر بماند.
بعضي موادغذايي با فعل و انفعالاتي كه در بدن ايجاد ميشود به اخلاطي مانند بلغم، سودا، صفرا و خون تبديل ميشوند. درصورتي كه موادغذايي نامناسب به واسطه رژيم غذايي بد به اخلاط نامناسب تبديل شوند، بدن طبيعي و سالم، اين خلط را جذب نميكند و نسبت به پذيرش آن در اصطلاح طب سنتي، كراهت دارد. بنابراين اين جذب نشدن موجب بروز لاغري ميشود. يكي از رايجترين اخلاط، خون صفراوي است كه به جذب كمتر مواد مغذي ميانجامد. در مواردي كه طبع بيمار گرم و خشك باشد و دچارغلبه خلط صفراوي نيز شده باشد، توصيه قدما و درمانگران طب سنتي اين است كه از مصرف غذاهاي حاوي فلفل يا ادويههاي تند پرهيز كند. همين مسئله تا حد زيادي به جذب مواد مغذي و متناسب شدن بدن او تاثير ميگذارد.
يكي ديگر از دلايل بروز لاغري در افراد كه امروزه چندان شايع نيست، آلوده بودن فرد به بيماري انگلي است. وجود انگل درون بدن انسان مانع از جذب موادغذايي مفيد ميشود. چرا كه انگل پيش از آنكه اجازه جذب موادغذايي را بدهد خود از آنها تغذيه ميكند. در روزگاران گذشته كه بروز اين بيماري در ميان مردم شايع بود، بسياري از درمانگران و حتي مادربزرگها با ديدن كودكي كه بسيار لاغر بود، از شيوه گياه درماني براي دفع انگلي كه در بدن او وجود داشت استفاده ميكردند.
در طب سنتي به مصرف شيربرنج، انواع شيرينيها مثل سوهان، باقلوا و قطاب، دانههاي مغذي مانند كنجد، پسته، فندق و بادام اشاره شده است. مصرف غذاهاي غليط و انواع حليم، كله پاچه و گوشت پرندگاني مثل اردك، كبك، گوشت بزغاله و بره از جمله خوراكيهايي است كه توسط قدما براي افزايش وزن و درمان چاقي به بيماران توصيه شده است. مصرف آب پنير و آب گوشت نيز از جمله اين موادغذايي است كه در شرايط خاص و با دستور متخصص طب سنتي تهيه ميشود.استفاده از ميوهها نيز در درمان لاغري بسيار مهم است. اگر چه برخي افراد تصور ميكنند ميوهها بسيار كم كالري هستند اما استمرار در مصرف برخي ميوهها به درمان لاغري كمك ميكند.
درمانگران طب سنتي از زمانهاي بسيار قديم بر اين باور بودند افرادي كه به سرعت لاغر ميشوند به همان سرعت دچار اضافه وزن ميشوند. اين ديدگاه درباره افرادي كه تصميم به افزايش وزن دارند نيز صادق است. درمانگران طب سنتي افزايش و كاهش تدريجي وزن را در حفظ و ثبات آن مؤثر ميدانند. به همين دليل معتقدند هر چه ميزان افزايش يا كاهش وزن بيشتر باشد به همان ميزان زمان كاهش يا افزايش وزن زمان ميبرد. بنابراين اين گروه معتقدند بهطور سالانه كاهش و افزايش ۵ كيلوگرم، استاندارد و بدون خطر و عوارض جانبي همراه نخواهد داشت.
چند وقت پيش، يك مانكن برزيلي بهدليل ابتلا به يك بيماري بياشتهايي عصبي جان خود را از دست داد. او در شرايط روحي قرار گرفته بود كه هر چه وزن كم ميكرد، راضي نميشد و دائم تلاش ميكرد تا وزنش را كاهش دهد. اين مسئله موجب ابتلاي او به بيماري بياشتهايي عصبي شد. او آنقدر به نخوردن غذا ادامه داد تا سرانجام با مرگ دست و پنجه نرم كرد. در طب سنتي ايران نيز به بيماري بياشتهايي عصبي اشاره شده است. اين بيماري معمولا در افرادي كه دچار طبع سرد و خشك هستند ديده ميشود. اين افراد عموما در مقابل سرما نسبت به بقيه حساس ترند، فشار خون آنها پايين است و عموما دچار ضعف جسماني هستند. علاوه بر اين، درجه حرارت بدن اين افراد نيز پايين است و در بسياري مواقع بياشتها و كم خوراك هستند.
درمانگران طب سنتي بر اين باورند كه ناراحتي، غصه، استرس و فشارهاي عصبي از جمله دلايل لاغري و كاهش وزن در افراد محسوب ميشوند. افرادي كه روحيه حساس داشته و اغلب اوقات به مشكلاتي كه در گذشته داشتهاند ميانديشند يا درباره آينده و روزهايي كه پيش رو دارند احساس نگراني ميكنند بيشتر در معرض لاغري و كاهش وزن قرار دارند. بنابراين درصورتي كه اين گروه قصد دارند بر مشكل لاغري خود غلبه كنند پيش از هر چيز بايد بر اين حالات روحي خود غلبه كرده و براي درمان آنها اقدام كنند.
هر داروي گياهي را مصرف نكنيد
برخي داروهاي گياهي در عطاريها به فروش ميرسند كه براي درمان لاغري از سوي فروشندگان توصيه ميشوند. متاسفانه تجويز بسياري از اين داروهاي گياهي بدون لحاظ كردن علل واقعي لاغري در افراد، تجويز ميشود. در حقيقت يك نوع دارو براي انواع لاغريهاي مختلف به مراجعهكنندگان توصيه ميشود. بنابراين لازم است تا مردم دقت كافي را داشته باشند كه هرگاه بدون معاينه و بررسي علائم و شرح حالشان دارويي براي آنها تجويز شد، نسبت به مصرف آن هوشياري لازم را داشته باشند و از هر نوع دارويي صرف اينكه گياهي است استفاده نكنند.
درمانگران با كمك شيوههاي معاينه طب سنتي و گرفتن نبض مراجعهكننده ميتوانند ضرورت افزايش وزن را در وي بررسي كنند. درصورتي كه درمانگر نبض فرد را پيش از مصرف غذا و پس از مصرف غذا گرفت، از صحت و سلامت وي مطمئن شد، درباره شيوه كار و برنامههاي روزانه او نيز آگاهي پيدا كرد، كار او را متناسب با شرايط جسماني او يافت، درباره شيوه زندگي او نيز اطمينان حاصل كرد، اين نتيجه حاصل ميشود كه لاغري او طبيعي بوده و او در سلامت است. بنابراين اين فرد ساختار جسماني طبيعي دارد و نيازي به اضافه وزن ندارد.
در كتب طب سنتي، عوامل مختلفي براي كاهش وزن و ابتلا به لاغري آمده و توصيههايي در اين زمينه مطرح شده است.
- افرادي كه بهطور پيوسته در حوزه علم و دانش مشغول فعاليت هستند و دغدغه آنها شركت در نشستهاي علمي، مطالعه و تحقيق است، در مقايسه با ديگران بيشتر در معرض ابتلا به لاغري و كاهش وزن قرار دارند.
- افرادي كه كارهاي سخت و پر تحرك دارند همواره افرادي لاغر هستند كه شغل آنها تاثير مستقيمي بر شرايط جسماني آنها دارد.
- افراد مبتلا به بيماريهاي كبدي يا بيماريهايي كه منجر به بزرگي طحال در بدن ميشوند نيز از جمله افرادي هستند كه ناخودآگاه در معرض لاغري قرار ميگيرند.
- افراد مبتلا به سوءمزاجها مثل سوءمزاج سوداوي از جمله گروههايي هستند كه پيش از درمان لاغري بايد به درمان سوءمزاج خود بپردازند.
- آرامش خاطر و نشاط روحي و فكري از جمله عواملي است كه به درمان لاغري كمك ميكند و تاثير زيادي در جذب موادغذايي و افزايش وزن دارد.
- ابتلا به اسهال از مواردي است كه موجب حفظ ريتم كاهش وزن ميشود. اين مكانيسم در حقيقت در برخي از شيوههاي درماني براي لاغرشدن افراد چاق مورد استفاده قرار ميگيرد.
- ابتلا به سوءمزاج بارد نيز يكي ديگر از دلايل ابتلا به لاغري است. درمانگران براي درمان لاغري پيش از هر چيز، احتمال وجود سوءمزاج بارد را در بيمارانشان بررسي ميكنند.
- خواب معتدل و مناسب نيز در درمان اين اختلال مؤثر است. افرادي كه براي درمان لاغري و افزايش وزن به پزشك مراجعه ميكنند بايد علاوه بر كنترل و تنظيم ساعات خوابشان، فعاليتها و برنامههاي روزانه خود را نيز تنظيم كنند.
منبع : مجله سیب سبز
ارسال نظر