اختراعات یهویی

مجله همشهری سرنخ - ندا بهجتیان: تا به حال فکر کرده اید دستگاه مایکرویوی که ممکن است هر روز بارها از آن استفاده کنید یا پشمکی که با علاقه می خورید چطور اختراع شده اند؟ کسی برای ساخت آنها فکر کرده یا به صورت کاملا تصادفی به وجود آمده اند؟ واقعیت این است که بسیاری از وسایل و خوراکی هایی که امروزه ما استفاده می کنیم حاصل تصادفات هستند؛ اختراعاتی که از فرمول ساخت ماده یا وسیله دیگری به وجود آمده اند.

پشمک

«ویلیام موریسون» یک دندانپزشک بود که به همراه همکارش در سال ۱۸۹۷ در حال ساخت دستگاه سانتریفیوژ بودند اما دستگاهی کشف کردند که در آینده برای شان سود فراوانی به همراه داشت. آنها سرگرم آزمایش بودند که به طور کاملا اتفاقی موفق شدند به کمک دستگاهی که خلق کرده اند، قند را به رشته هایی بسیار نرم و سبک تبدیل کنند که هزاران بار خوشمزه تر از خود قند به نظر می رسید. این اختراع برای اولین بار در سال ۱۹۰۴ در نمایشگاهی از آثار مخترعان در آمریکا رونمایی شد و بسیار مورد استقبال قرار گرفت.

در این نمایشگاه پشمک ها در جعبه های 25 سنتی - حدود 6 دلار امروزی - به فروش رسید که قیمت بسیار بالایی برای یک خوراکی که در یک جعبه کوچک چوبی سرو می شد بود. وارتون و موریسون موفق شدند در عرض شش ماه، حدود 70 هزار جعبه پشمک را که در آن زمان «شکر چرخیده» نام داشت به فروش رسانده و هزاران دلار از این فروش به دست بیاورند. پس از آن فروش آنها به تقریبا روزی 400 جعبه رسید.

کوکاکولا

«جان پمبرتون» یک داروشناس اهل آتلانتا بود که یک روز در زمان کار دچار آسیب دیدگی شد. به خاطر درد شدیدی که داشت هر روز از مورفین استفاده کرده و رفته رفته به این دارو اعتیاد پیدا کرد. او برای رهایی از این اعتیاد، مواد غذایی بسیاری را آزمایش کرد تا جایگزینی برای مورفین پیدا کرده و دردهایش را تسکین دهد.

در بین موادی که آزمایش کرده بود از همه بهتر کافئین گرفته شده از کاکائو بود، اما باید با ماده دیگری مخلوط می شد تا اثرگذاری بیشتری داشته باشد. یک بار جان به صورت اتفاقی کاکائو را با عصاره ای که از مغز قهوه سودانی، میوه درخت کولا و آب گازدار درست کرده بود ترکیب کرد و به ماده ای جدید دست یافت و پس از چشیدن طعم خوشایند آن، این نوشیدنی را لیوانی پنج سنت به همکاران و دوستان خود فروخت. امروزه این نوشیدنی با تمام ضررهایی که برای بدن دارد، جزو محبوب ترین نوشیدنی های دنیا به حساب می آید.

ساخارین

«کنستانتین فاهلبرگ» پژوهشگری بود که در آزمایشگاه دانشکده جان هاپکینز کار می کرد. در سال ۱۸۷۹ یک بار پس از انجام یکسری آزمایش، روی یک ماده نگهدارنده غذایی جدید، خسته و کوفته به خانه رفت اما قبل از خوردن غذا، دستانش را نشست. دست های او معمولا آغشته به مواد شیمیایی خطرناکی بودند که حتی می توانست باعث مرگ یک محقق شود اما آنشب او روی شانس بود و دست های کثیفش باعث شد تا فاهلبرگ به کشف بزرگ و عجیبی برسد. در آن شب فاهلبرگ حس می کرد هر ماده غذایی که با که با آن دستان می خورد، شیرین است، یک شیرینی عجیب و غیرطبیعی. پس از آن صورت خود را شست و سبیل هایش را با دستمال خشک کرد

اما حتی دستمال نیز طعم شیرین گرفته بود، حتی آب داخل لیوانش نیز شیرین شده بود. او شگفت زده انگشتش را در دهانش فرو برد و متوجه شیرینی خاص آن شد و آن زمان بود که بزرگترین کشف زندگی اش اتفاق افتاد. ساخارین ۳۵۰ برابر شیرین تر از شکر معمولی است و همین دلیلی بود که شیرینی آن برای فاهلبرگ از بین نمی رفت. فاهلبرگ نه تنها دچار مسمومیت نشد، بلکه موفق به کشف شیرین کننده ای به نام ساخارین شد که برای افراد دیابتی و کسانی که رژیم غذایی دارند، ضرری نداشت.

مایکرویو

«پرسی بارون اسپنسر» مهندسی بود که دستگاه مایکرویو را به صورت کاملا اتفاقی و تصادفی اختراع کرد. او درت سال 1945 برای شرکت ریتون که یکی از بزرگترین تولیدکنندگان تجهیزات نظامی در آمریکا و بزرگترین تولیدکننده موشک های هدایت شونده بود، کار می کرد. پرسی برای اولین بار در پروژه تحقیقاتی درباره یک رادار، لوله خلأ جدیدی به نام مگنترون را آزمایش می کرد که متوجه شد شکلاتی که در جیبش بود آب شده.

آن قدر این اتفاق برایش جالب بود که تصمیم گرفت بار دیگر این آزمایش را انجام دهد، این بار دانه های ذرت را کنار لوله گذاشت و متوجه شد که در عرض چند ثانیه، ذرت های خشک تبدیل به پاپ کورن شدند. او نتیجه گرفت این مواد غذایی به خاطر قرار گرفتن در معرض انرژی کم چگالی به این شکل در آمده اند. او آزمایش با سایر مواد غذایی را به همین ترتیب ادامه داد چون فکر می کرد اگر ذرت این قدر زود پخته می شود چرا سایر مواد غذایی این طور نباشند. بعدها او جعبه ای فلزی همره با در درست کرد که نیروی مایکرویو از آن داخل شود، انرژی که وارد جعبه می شد نمی توانست خارج شود و میدان الکترومغناطیس با چگالی بالاتر ایجاد می کرد. هنگامی که غذا را در جعبه می گذاشت و انرژی مایکرویو را به آن می تاباند، دمای ماده غذایی سریع بالا می رفت و به همین دلیل خیلی زودتر از حد معمول می پخت.

با توجه به کشف پرسی، شرکت ریتون در سال 1947، اولین دستگاه مایکرویو را با وزن 340 کیلوگرم و 15 متر طول ساخت. این دستگاه پنج هزار دلار قیمت داشت اما وزن و قیمت بالای آن برای مشتریان جذاب نبود و عده بسیار کمی حاضر به خرید آن شدند تا این که در سال 1967 نمونه هایی شبیه مایکرویوهای امروزی با سایز کوچک و قیمت 495 دلار به بازار آمد که مورد استقبال مردم قرار گرفت.

پنی سیلین

«الکساندر فلمینگ» وقتی پنی سیلین را کشف کرد، هرگز فکرش را هم نمی کرد که کشف او تا چه اندازه می تواند برای بشر مفید باشد. اما این کشف بزرگ موردی نبود که درباره اش تحقیق و بررسی انجام داده باشد بلکه کاملا اتفاقی به آن دست یافت. الکساندر پس از سفری چند روزه زمانی که در سوم سپتامبر ۱۹۲۸ به آزمایشگاه خود بازگشت با صحنه ای عجیب مواجه شد. او قبل از خروج از آزمایشگاه آنقدر برای رفتن به سفر عجله داشت که هیچ کد ام از ظروف مخصوص کشت میکروب را تمیز نکرده

و همانطور به حال خود رها کرده بود. یکی از ظروف حاوی کشت باکتری استافیلوکوک که در معرض هوا قرار گرفته بود از کپک پوشیده شده بود و فلمینگ متوجه شد که ظرف پر از باکتری است اما در قسمت هایی که کپک نفوذ کرده است باکتری ها به کلی از بین رفته اند. او با دیدن این صحنه متوجه شد که این کپک می تواند پادزهر باکتری استافیلوکوک باشد. فلمینگ به خاطر عامل تولید کننده ماده که پنی سیلیوم نوتانیوم نام داشت، کشف خود را پنی سیلین نامید. او دریافت که پنی سیلین استفاده های پزشکی بسیار مهمی می تواند داشته باشد.

چسب همه کاره

در سال 1942 دکتری «هری کوور» که در آن زمان در آزمایشگاه «ایستمن کداک» مشغول کار بود متوجه شد که ماده سیانواکرلیتی که ساخته، یک شکست ناامید کننده محسوب می شود. قرار بود از این ماده برای ساخت یک اسلحه دوربین دار با دقت بالا استفاده شود اما این ماده به طرز باورنکردنی به همه چیز می چسبید. به همین خاطر ماده چسبنده را کنار گذاشت.

شش سال بعد، کوور، سرپرست یک پروژه در خصوص طراحی پوششی جدید برای هواپیماها شد، همان زمان بود که کوور متوجه شد ماده ای که سال ها قبل به حال خود رها کرده بود اتصالی قوی بدون نیاز به گرم کردن ایجاد می کند. او و گروهش با کمک گرفتن از این ماده وسایل بسیاری را در آزمایشگاه تعمیر کردند و در نهایت یک استفاده مفید را برای این ماده که آن را «ماده دیوانه» می نامیدند، پیدا کردند. کوور کشف خود را د ر سال 1958 ثبت کرد و از آن به بعد سانواکریلیت به عنوان یک چسب همه کاره در تمام فروشگاه ها عرضه شد.

کبریت

شاید برای بسیاری از ما زندگی بدون برق و اینترنت بسیار دشوار باشد، اما سخت تر از آن زندگی بدون کبریت بوده است. قبل از کشف کبریت انسان ها چطور آتش درست می کردند؟ با استفاده از ذره بین یا سنگ چخماق؟ اولین کبریت در سال ۱۸۲۶ توسط داروشناسی انگلیسی به نام «جان والکر» و به طور کاملا تصادفی به وجود آمد. او در حال هم ز دن چند ماده شیمیایی با تکه ای از چوب بود که متوجه به وجود آمده توده ای در انتهای آن شد. زمانی که می خواست آن توده را با یک دستمال تمیز کند، ناگهان دستمال آتش گرفته و شعله ور شد. کبریت های اولیه که توسط جان اختراع شدند، تنها شامل مواد آتش زای سر کبریت می شدند، آنها هیچ چوبی نداشته و بسیار خطرناک بودند و به همین خاطر تنها در داروخانه ها به فروش می رسیدند.

پس از آن مقواهایی نازک ساخته شدند که کمی مواد آتش زا داشتند، این کبریت ها بر اثر اصطکاک و کشیده شدن روی هر سطحی آتش می گرفتند و باز هم بسیار خطرناک به نظر می رسیدند. مدتی بعد کبریت های چوبی وارد بازار شدند. این کبریت ها چوب های باریکی بودند که نوک آنها نخست گوگردی شده و سپس در کلرات پتاسیم و گوگرد اکسیژنه آغشته می شد و در آخر در محلول اسید سولفوریک فرو برده می شد. در سال ۱۸۳۰ «شارل سوریا»ی فرانسوی، کبریت فسفری را اختراع کرد که با فسفر سفید ساخته شده بود. او نیز به طور کاملا تصادفی یکی از کبریت ها را به دیواره ای که از فسفر سفید پوشیده مسده بود، کشید و متوجه شد که کبریت بلافاصله شعله ور شد.

تفلون

داستان اختراع ظروف تفلون از یک آزمایشگاه مواد شیمیایی در نیوجرسی آغاز شد. در آوریل 1938 شیمیدانی به نام «روی پلانکت» در حال کار روی گازهای استفاده شده در یخچال بود که یکباره کاری برایش پیش آمد و کار را نیمه کاره رها کرد. روز بعد که او به سراغ یخچال رفت، وقتی محفظه ای را که فک رمی کرد باید پر از گاز باشد باز کرد دید که به جای گاز، پولک های سفیدی باقی مانده و با تحقیق بیشتر روی آن مشخص شد این مواد به دست آمده، یک روان کننده عالی با نقطه ذوب فوق العاده بالاست. این ماده ابتدا در جعبه دنده های نظامی استفاده شد اما به خاطر قدرت تحمل دمای زیاد و نچسب بودن امروزه از آن برای تولید ظروف نچسب آشپزخانه استفاده می شود.

چیپس سیب زمینی

چیپس سیب زمینی در سال ۱۸۵۳ توسط یک سرآشپز آمریکایی - آفریقایی به نام «جورج گرام» اختراع شد. یک روز یکی از مشتریان رستوران جورج در نیویورک، به بزرگی ضخامت تکه های سیب زمینی که پخته بود اعتراض کرد و سیب زمینی را به آشپزخانه بازگرداند. جورج برای تنبیه مشتری تصمیم گرفت سیب زمینی ها را آن قدر نازک خرد کرده و سرخ کند که قابل خوردن با چنگال نباشد. ظرف سیب زمینی برای مشتری فرستاده شد

اما برخلاف تصور، او از این ایده بسیار استقبال کرد و حتی یک ظرف دیگر سفارش داد. پس از آن مشتریان بسیاری تنها برای خوردن سیب زمینی های مخصوص گرام به این رستوران می آمدند و اینطوری بود که چیپس اختراع شد. ابتدا این چیپس ها سیب زمینی ترد نامیده شدند و مدت کوتاهی پس از آن، بسته های آن علاوه بر آمریکا در انگلیس نیز پخش شد.