اولین سامورایی ایران +عکس

همشهری سرنخ: گزارشی از اولین سامورایی ایران، کسی که موفق شده لوح و نشان زرین خورشید تابان را از امپراتور ژاپن هدیه بگیرد.

این مرد 59 ساله یک سامورایی است اما اصلیت ژاپنی ندارد بلکه او یک ایرانی اصیل است. این مرد سال ها پیش، برخلاف بسیاری از هم سن و سال هایش ترجیح داد به جای اینکه بنشیند و از تلویزیون تماشاگر فیلم ها و مبارزات رسمی سامورایی ها باشد، خودش به ژاپن برود و مدتی در میان این افراد خاص زندگی کند تا یک سامورایی تمام عیار شود.

حالا این مرد رزمی کار ایرانی سال هاست که پس از گذراندن تعلیمات سخت و طاقت فرسا به ایران بازگشته و به آموزش جوانانی می پردازد که دوست دارند در هنرهای رزمی سرآمد باشند، شاید همین کار جسورانه «شیهان مهدیزاده» بود که باعث شد امپراتور ژاپن به واسطه آموزش سامورایی در ایران، از او به سبک خودش تقدیر کند.

سامورایی ها چه می خورند؟ چگونه می خوابند؟ چرا اینقدر مرموز هستند؟ اینها همه سوالاتی است که قصد دارم از شیهان مهدیزاده بپرسم. او اولین ایرانی است که موفق شد لوح نشانز رین «خورشید تابان» را از امپراتور ژاپن دریافت کند.

او از همان ابتدای گفتگو سعی دارد قانعم کند که سامورایی ها هر چه دارند به خاطر تمرین ذن و شناختن عمیق زمان است. «سامورایی ها مانند آدم های عادی غذا می خورند. اضافه وزن ندارند و خیلی از کارهایی که باعث پایین آمدن قدرت فکرشان می شود را انجام نمی دهند. در واقع ما سامورایی ها، نه شوالیه ایم، نه در معبد شائولین آموزش دیده ایم و نه مرتاض هستیم. ما فقط افراد هیجان طلب و مبارزی هستیم که اگر روی حرکات ما تمرکز کنید نفستان بند می آید، در نهایت باید بگویم که ما بیشترین قدرت خود را از نیروی فکر و تمرکز به دست می آوریم.»

سامورایی با شمشیر برنده

استاد مهدیزاده زمانی که برای یادگیری شمشیرزنی و هنر سامورایی پا به ژاپن گذاشت با دنیای مرموز سامورایی ها آشنا شد. او درباره فوت و فن های این سبک می گوید: «این سبک، فنون استفاده کامل از شمشیر است، شما حرکاتی سریع برای حمله یا دفاع به عنوان یک سامورایی آموزش می بینید.»

به گفته این سامورایی ایرانی، استادان در این سبک سعی می کنند به هنرآموزان خود مفاهیمی برای ایجاد انضباط روحی، فکری و جسمی انسان ارائه بدهند و همین موضوع، باعث ایجاد و رونق مکتب «ایی آی دو» شده است. «با این روش ، دیگر سامورایی ها، فقط به خاطر شمشیرشان شناخته نمی شوند بلکه مردم آنها را افراد قوی می دانند که روح و ذهنشان را تزکیه می کنند و از اعتماد به نفس بالایی برخوردار هستند، آدم هایی که در سرعت حرکت می کنند، در لحظه تصمیم می گیرند و درصدم ثانیه از خود دفاع کرده یا آتشی را خاموش می کنند.»


از کن دو تا ایی آی دو

آقا شیهان، به طرز شگفت انگیزی به فیلم های سامورایی علاقمند است، به خصوص از دیدن فیلم «هفت سامورایی» بی نهایت لذت می برد. این مرد سامورایی که شمشیرش را از خودش جدا نمی کند بنیانگذار و نخستین استاد رشته «کن دو» و «ایی آی دو» در ایران است.مهدیزاده، سال ها پیش یعنی در اواخر سال 1354، برای اولین بار زیر نظر یک استاد ژاپنی به نام استاد فوکودا، فلسفه مکتب «ذن» و «کن دو» سنتی را آموخت. او پس از تمرینات سخت و طاقت فرسا به توصیه استادش، برای اینکه یک سامورایی بی عیب و نقص شود مجبور شد در سال 1356 به ژاپن سفر کند و زیر نظر مستقیم استادان چیره دست، دیگر آموزش های لازم را ببیند.

«کن دو را زیر نظر استاد توانا «نیشی یاما»، ایی آی دو را تحت تعالیم استاد «توچوکا» و کاراته گوجوریو را زیر نظر استاد «یاماموتو» یاد گرفتم. اینها از اساتید برجسته ژاپنی بودند که من زیر نظر آنها زمان زیادی را صرف یادگیری کردم، تمرینات گاهی آنقدر سخت بود که واقعا انجام آنها قدرت بسیاری می خواست. پس از آن، زمانی که آموزش هایم تمام شد و به کشور برگشتم، تصمیم گرفتم این هنر اصیل سامورایی را در ایران بنیانگذاری کرده و به تدریس آن بپردازم.»
او دیگر برای خودش یک سامورایی تمام عیار شده بود. به همین خاطر پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۸، آموزش رسمی «کن دو» را زیر نظر فدراسیون رزمی آن زمان در سالن ورزش های رزمی که این روزها تبدیل به سالن شمشیربازی شده است شروع کرد. استقلال علاقمندان ایرانی از این هنر رزمی به حدی بود که ژاپنی ها تصمیم به تهیه گزارش تصویری از سامورایی های ایرانی گرفتند که این فیلم از تلویزیون رسمی ژاپن پخش شد.

استاد مهدیزاده در این باره می گوید: «گزارش از کلاس های سامورایی در ایران و گذراندن دوره های این هنر اصیل ژاپنی، در ژانویه ۱۹۸۳ میلادی از تلویزیون ملی ژاپن پخش شد. این برنامه به قدری علاقمند پیدا کرد که در سال ۱۳۶۴ صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز فیلمی از تمرینات «کن دو» و «ای آی دو» من را پخش کرد.»


مجوزی برای آموزش سامورایی

«من تصور می کردم که تنها خودم هستم که به این رشته علاقمندم اما زمانی که مجوز آموزش این هنر را به دست آوردم خیلی برایم جالب بود که جوانان و حتی میانسال ها هم به هنر سامورایی علاقه نشان دادند. بارها افرادی به باشاه می آمدند تا فقط بیننده هنرها باشند انگار فیلم های سامورایی می دیدند اما از نوع زنده اش. این فعالیت هات ادامه داشت تا اینکه طبق مصوبه سازمان تربیت بدنی جمهوری اسلامی ایران برای ساماندهی سبک های رزمی از تاریخ هجدهم دی ماه 1389 سبک «کن دو» و «ایی آی دو» ایران با نام انجمن «کن دو» و «ایی آی دو»، تحت نظارت فدراسیون ورزش های رزمی قرار گرفت.»

شاید جالب باشد بدانید استاد مهدیزاده در سال 1374 زیر نظر فدراسیون کاراته جمهوری اسلامی ایران، آموزش هنرآموزان و علاقمندان به این هنر اصیل رزمی را دوباره از سر گرفت تا اینکه در اسفند ماه 1378 طی حکمی رسمی از طرف فدراسیون کاراته جمهوری اسلامی ایران، «کن دو» و «یی آی دو» (سامورایی) ایران به ریاست شیهان مهدیزاده به رسمیت شناخته شد و به صورت رسمی مجوز فعالیت در ایران را دریافت کرد.


جنگاوری با تعادل ذهن و قدرت روح

شیهان مهدیزاده معتقد است در رشته رزمی «ایی آی دو» همه حرکت های جنگاوران سامورایی باید براساس کنترل جسم، تعادل ذهن و روح استوار شود. هر چندکه دیگر از جنگ و درگیری های سامورایی ها خبری نیست و سامورایی فقط یک هنر رزمی به حساب می آید. «درست است که دیگر از مسابقات و شمشیرزنی های سامورایی خبری نیست ولی از نظر انضباطی کسانی که ایی آی دو کار می کنند، باید در جریان تمرینات، خود را همیشه در صحنه نبرد ببینند و در این میان رعایت حالت ها و شرایط جنگی، از اصول بسیار مهم این هنر زیبای رزمی به حساب می آید و به این ترتیب آموختن این هنر، مسلما روی زندگی خصوصی تان تاثیر زیادی خواهد گذاشت، به این ترتیب مکتبی که در آغاز برای به دو نیم کردن انسان ها و پیروزی در جنگ ها به وجود آمده بود، حالا به راهی برای تصمیم گیری درست، تجزیه و تحلیل صحیح و تقویت قدرت اراده تبدیل شده و در سایه آن، افراد زیادی به درجات عالی روحی دست پیدا کرده اند که انجام این حرکات و رفتارها برای انسان های عادی غیرممکن است.»


کاتانا و بوکوتو

مسابقات و تمرینات در این سبک شما را بین مرگ و زندگی قرار می دهد. یعنی اگر خواستید یک سامورایی شوید بدانید به همین آسانی ها هم نیست چون حتی در تمرینات هم با چوب و شمشیر واقعی مبارزه می کنید و شما در مقابل حریفتان باید قدرت دفاع از خود را داشته باشید. شیهان مهدیزاده می گوید: «مسابقات و تمرینات یا با شمشیر واقعی (کاتانا) یا با شمشیر چوبی (بوکوتو) صورت می گیرد»، اما جالب است بدانید از اواخر نیمه قرن هجدهم میلادی، تغییراتی در این زمینه رخ داد و ابزار تمرینی و دفاعی مخصوصی مانند شمشیر خیزرانی به وجود آمد که تحول بزرگی را در این رشته به وجود آورد. با معرفی این ابزار تمرینی، به مرور زمان مبارزه و جنگ، حالت ورزشی به خود گرفت، و این مبارزات «کن دو» نام گرفت.»


تزکیه یعنی سامورایی

حتما در فیلم ها دیده اید که سامورایی ها چشم هایشان را با پارچه ای سیاه می بندند، مدت ها دو زانو یا چهار زانو روی زمین می نشینند، هیچ چیزی نمی گویند و هیچ چیزی نمی خورند، آنها انگار در دنیای دیگری هستند. بیشتر ما زمانی که این صحنه ها را در فیلم ها می بینیم با خودمان می گوییم اینها فیلم است اما اشتباه می کنیم و در واقعیت هم سامورایی ها هر روز باید ساعت ها اینگونه تمرین کنند. استاد مهدیزاده سخت ترین تمرین را تزکیه می داند که همان ذن نام دارد: «شاید تصور کنید مبارزه با شمشیر یا سرعت در حرکت و عکس العمل به موقع، کاری بسیار سخت به نظر می رسد اما تمرین ذن از همه اینهاس خت تر است. تزکیه نفس یکی از ارکان اساسی این رشته رزمی است که سامورایی ها باید حتما آن را بیاموزند و هر روز تمرین کنند.»

بیشتر سامورایی هایی که سال ها مبارزه کرده اند تا استاد شوند و به دیگران هنر اصیل سامورایی را بیاموزند همه یک نقطه اشتراک با یکدیگر دارند: «چه من و چه استادی که در خود توکیو کار می کند به خوبی می داند که هنر سامورایی با دیگر هنرهای رزمی غربی یک تفاوت اصلی دارد که آن هم تاکید فلسفی و روحی کن دو است. من معتقدم که اگر شخص ابعاد معنوی سامورایی را درک نکند و آنها را در آموزش هایش وارد نکند، هنر سامورایی به یک بازی ضربه زدن به حریف با یک تکه چوب تبدیل خواهد شد. یعنی شخص بدون توجه به فلسفه هنر سامورایی ممکن است آن را سال ها تمرین کند ولی به نکاتی مانند سیرت درونی، تهذیب نفس، خصلت پسندیده، ظرافت و موازنه یا هارمونی نرسد. در واقع زمانی که ما ریشه های معنوی و فلسفی این ورزش رزمی را به خوبی بشناسیم، رشته رزمی سامورایی تبدیل به یک هنر می شود.»


ظهور سامورایی، قبل از میلاد مسیح (ع)

«سامورایی در سراسر ژاپن، تاریخی کهن و قدمتی بسیار طولانی دارد، تحقیقات باستانشناسی و آثار کشف شده نشان می دهد. سابقه این رشته به دوره «یاماتو جیدای» یعنی به قبل از میلاد مسیح (ع) برگردد. از آن زمان تا امروز، این هنر توسط افرادی پیگیری و دنبال می شود که می خواهند این هنر اصیل ژاپنی را زنده نگه دارند اما شیهان مهدیزاده که یک ایرانی است چرا به سمت این رشته قدیمی کشیده شده است؟

«از دوران کودکی علاقه شدیدی به فیلم های رزمی داشتم. به محض اینکه فیلمی رزمی از تلویزیون پخش می شد با لذت پای این برنامه می نشستم و قهرمان فیلم، قهرمان زندگی ام می شد. حتی گاهی حرکات آنها را تمرین می کردم. در نهایت این عشق و علاقه به سبک سامورایی باعث شد من سراغ این ورزش بروم. در واقع من اگر سر از توکیو در آوردم به خاطر همان فیلم ها و مبارزات سامورایی بود که در کودکی طرفدارش بودم.»

زمانی که شیهان مهدیزاده در توکیو تمرین می کرد توانست در مبارزات خیلی زیادی برنده شود و مقام های خیلی زیادی کسب کند اما سامورایی های اصیل از این موفقیت او زیاد خوشحال نمی شدند: «کشتی، ورزش ما ایرانی هاست. ما خوشحال می شویم این رشته در کشورهای دیگر طرفدار پیدا کند اما وقتی کشتی گیر ما در مسابقه ای مغلوب حریف غیرایرانی خود می شود ناراحت می شویم. در توکیو هم زمانی که ورزشکاران دیگر می دیدند من تنها ایرانی هستم که قصد دارم هنر سامورایی را بیاموزم خوشحال می شدند، حتی آنها در این کار تشویقم می کردند اما وقتی من در مسابقات، یک سامورایی ژاپنی را می بردم آنها ناراحت می شدند و من این ناراحتی را به خوبی می فهمیدم.»


رابطه صمیمی سامورایی و شمشیر

آقای سامورایی بزرگ تا دلتان بخواهد شمشیر دارد و آنها را هیچ وقت از خودش دور نمی کند: «یک سامورایی هیچ وقت نباید شمشیرش را از خودش دور نگه دارد. شمشیر سامورایی با کسی شوخی ندارد، باید همه بدانند که این هنر رزمی با دیگر هنرها با ورزش های رزمی دیگر تفاوت دارد. در مبارزه های سامورایی، همه چیز در یک صدم ثانیه رخ می دهد و بعد آتشی خاموش می شود. فکرش را بکنید وقتی یک سامورایی با سرعت به سمت حریف هجوم می آورد و شمشیرش را با هدف دو نیم کردن حریف بچرخاند مگر آتشی هم روشن می ماند؟ به همین خاطر یک سامورایی همیشه باید شمشیر برنده اش را به کمر داشته باشد. من در خانه و باشگاه چند شمشیر دارم اما با یکی از اصلی ترین شمشیرهایم تمرین می کنم و به شاگردانم آموزش می دهم.

این شمشیر از سال 1985 میلادی همراه من است مقابل چشم هایم و جلوی دستم بعد از تمرین، آن را با روغن مخصوص تمیز می کنم و سر جایش می گذارم اما در این میان شمشیر دیگری دارم که هیچ وقت آن از خودم دور نمی کنم. این شمشیر در سال 1995 به دستم رسید و قدمت زیادی دارد. خیلی از سامورایی ها دلشان می خواست که این شمشیر را داشته باشند. من برای تمیز کردن این شمشیر دو زانو روی زمین می نشینم و با احتیاط، به کمک روغن مخصوص، تمیزش می کنم.»


مبارز ایرانی

شیرین ترین لحظه هایی که شیهان مهدیزاده در طول این همه سال تمرین در عرصه هنر سامورایی داشته برمی گردد به سال ۱۹۸۹. مسابقه ای که او توانست حکم بهترین مبارز را دریافت کند: «استادم آمد و دست من را گرفت. او خوشحال بود اما من حسابی شوکه شده بودم. باورم نمی شد توانسته باشم بهترین مبارز مسابقات شوم. شیرین ترین لحظه عمرم همان روز شکل گرفت. آن لحظه هیچ چیز به اندازه شادی استادم، برایم خوشحال کننده نبود.»