۲۰ آذر - ۱۱ دسامبر؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۲۰ آذر برابر با ۱۱ دسامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۱۹۱۷ - لغو قرارداد تقسيم ايران از سوي لنين

از يازدهم تا چهاردهم دسامبر سال ۱۹۱۷ (دهه آخر آذر ۱۲۹۶ هجري خورشيدي) دولت انقلاب بلشويكي (توده اي) روسيه در چند اعلاميه جداگانه قراردادهاي تحميلي دولت تزاري روسيه به ايران و امتياز هاي كسب شده از ايران را لغو و از بدهي هاي پولي ايران به روسيه صرف نظر كرد.

لنين شخصا در اعلاميه اي كه در ۱۴ دسامبر ۱۹۱۷ به امضاي او صادر شده بود عهدنامه اوت سال۱۹۰۷ انگلستان و روسيه داير بر تقسيم ايران به دو منطقه نفوذ و يك منطقه بي طرف في مابين و ضمائم محرمانه آن را ساقط از درجه اعتباراعلام داشت و تاكيد كرد كه هرگونه قرادادي كه با استقلال، حاكميت ملي، تماميت ارضي و آزادي ايرانيان مغايرت داشته و آن را محدود كند از اين لحظه بي اثر و كان لم يكن است و همه را پاره كرده و ديگر وجود خارجي كه بتوان به آنها استناد كرد نخواهند داشت.


مقامات مفلوك و ناآگاه دولت وقت تهران غفلت كردند كه بخواهند؛ اکنون که نظام تزاري روسيه از ميان رفته، قراردادهاي گلستان و تركمن چاي كه با ميانجي گري انگلستان تنظيم شده بود لغو و مناطق متصرفه به وطن بازگردانده شوند. ترديد نبود دولت انقلاب روسيه كه در آن زمان در مناطق شمال ارس با دشواري هاي متعدد رو به رو بود اين خواست را مي پذيرفت.

در پي اعلاميه لنين، تروتسكي به عنوان كميسر نيروهاي مسلح روسيه اعلام داشت كه به واحدهاي نظامي روسيه كه بر طبق عهدنامه انگلستان و روسيه مبني بر تقسيم ايران در اين كشور مستقر شده اند دستور خروج فوري از ايران را داده است.

سران انقلاب روسيه سپس براي جلب اعتماد ايرانيان به حرفهاي خود «براوين» ديپلمات روسيه را به تهران فرستادند تا افكار عمومي ايران را حضورا از ماوقع آگاه سازد و به عنوان نماينده سياسي روسيه در ايران بماند.

20 روز پس از صدور اعلاميه لنين نيروهاي روسيه به فرماندهي ژنرال باراتف ايران را ترك گفتند. در همان روز كه آخرين واحد روس از ايران خارج مي شد، نيروهاي انگليسي چند شهر را در كرمانشاه تصرف كردند كه دولت وقت ايران بالاخره به خود جرات داد و در بهمن همين سال از دولت انگلستان خواست كه با توجه به لغو عهدنامه دوجانبه 1907 از سوي لنين كه با كنار رفتن يك طرف قضيه، از صورت عهدنامه خارج شده است لندن هم لغو آن را اعلام دارد و نيروهاي انگليسي را از قلمرو ايران بيرون برد، واحد نظامي«اس پي آر» را كه افراد آن ايراني ولي مزد بگير انگلستان و زير نظر افسران انگليسي هستند منحل سازد؛ به علاوه ، باشركت نمايندگان ايران در مذاكرات صلح ورساي مخالفت نكند و بپذيرد كه از كالاي انگليسي وارده به ايران عوارض گمركي گرفته شود و دخالت خود را در امور گمركي ايران تعديل كند و درآمد گمركات را پس از برداشت اقساط طلب خود به ايران مسترد دارد. بدبختي بزرگي است كه يك دولت باستاني بر گمركات خود هم حق دخالت نداشته باشد.

دولت انگلستان درست يك سال بعد (آذر ماه 1297) وعده تحويل نيروي نظامي دست ساخت خود - « اس پي آر» را به ايران و لغو قرار داد 1907 را داد كه بعدا معلوم شد كه اين را هم به خاطر قرارداد در دست تهيه سال 1919 معروف به قرار داد وثوق الدوله انجام داده بود تا بدون رقيب همه ايران را تحت الحمايه و تحت سرپرستي خود قرار دهد كه چون مجلس قرارداد تازه را رد كرد و مردم با پيدايش روشنفکران مستقل متوجه نيرنگها و نيز رشوه گيري وثوق الدوله براي امضاي قرارداد شدند از طريق ديگر وارد عمل شد و آن، راه اندازي كودتاي 1299 هجري خورشيدي (فوريه1921ميلادي) بود و ....

1936 - پادشاهي كه ازدواج با زن مورد علاقه اش را بر ادامه سلطنت ترجيح داد


كاري كه ادوارد هشتم پادشاه وقت انگلستان در يازدهم دسامبر سال 1936 انجام داد شايد در همه تاريخ نظير نداشته باشد. وي در اين روز از سلطنت كنارگيري كرد تا بتواند با زن مورد علاقه اش بانو «واليس سيمسون»كه قبلا دو بار ازدواج كرده و طلاق گرفته بود ازدواج كند و براي اين اقدام خود در يك نطق راديويي از مردم انگلستان پوزش طلبيد و از آنان خواست كه از اين ازدواج او (ازدواج با زن مطلقه، از عوام الناس و خارجي) حمايت كنند، و تاج و تخت را به برادر كوچكش سپرد كه به نام جورج پنجم (پدر اليزابت دوم) پادشاه شد.

ادوارد هشتم از آن زمان تا پايان عمر به نام«دوك آو ويندسر» در كنار واليس به ادامه حيات پرداخت. واليس يك بانويآمريکايي از شهر بالتيمور ايالت مريلند بود. واليس هم درگذشته است.

1291 ش - صمصام السلطنه تلگرافی به ناصرالملک در لندن مخابره نموده تقاضای استعفا کرد.


1360 ش - شهادت آيت ‏اللَّه سيد عبدالحسين دستغيب سومين شهيد محراب در شيراز


2006 - پينوشه مُرد، و مجازات او به آن دنيا حواله شد

ژنرال اوگوستو پينوچت (پينوشه) دهم دسامبر 2006 در بيمارستان نظاميان در شهر سانتياگو (پايتخت كشور شيلي) در 91 سالگي از بيماري قلب درگذشت و به اين ترتيب مجازات او به آن دنيا موكول شد. ترديد است كه وجدان و ضمير او از آن همه جرم عمومي و نقض حقوق بشر ناراحت شده بود و در دل احساس ندامت كرده بود.

يينوشه در نوامبر 2006 - ماه پيش از مرگ و در مراسم نود و يكمين زادروز خود طبق نوشته اي كه زنش براي روزنامه نگاران قرائت كرده بود مسئوليت همه جرائم و تخلفات 17 سال حكومتش را شخصا برعهده گرفته بود. پينوچت 25 نوامبر سال 1915 به دنيا آمده بود. بزرگترين اتهام او نقض حقوق بشر بود. ربودن، شكنجه و قتل دست كم سه هزار و 197 مخالف سياسي را به حساب او نوشته اند. وي درجريان كودتاي 1973 خود بر ضد دكتر سالوادور آلنده (اينده) از محبوبترين مردان وقت باعث مرگ او شده بود. پينوچت 17 سال با ديكتاتوري بر شيلي حكومت كرده بود. نوشته اند كه او به خواست دولت واشنگتن و كمك سازمان مركزي اطلاعات آمريكا (سيا) برضد دكتر آلنده كودتا كرده بود، كودتايي بسيار خشن و خونين.


در دهه هاي 1990 و 2000 هزاران شكايت از او تسليم دستگاه قضايي شيلي شده بود ولي محاكمه او به عذر پيري و بيماري هربار به تعويق مي افتاد. وي در خانه اش تحت نظر بود (بازداشت خانگي).

در پي مرگ پينوچت، اين سئوال مطرح شده بود كه ممكن است، وي از طريق پزشكان متوجه عنقريب بودن مرگ خود شده بود كه براي رهانيدن دستيارانش از مجازات، در زادروز خود آن اعلاميه را صادر كرده بود. حكومت شيلي اينك در دست همان كساني است كه وي در دهه 1970 آنان طرد و متواري ساخته بود.

پس از اعلام مرگ پينوچت، بسياري از مردم شيلي به خيابانها ريختند و به شادي پرداختند. عده اي از آنان هم به سوي بيمارستان نظاميان به راه افتاده بودند تا جنازه اش را قطعه قطعه كنند كه پليس، در خيابانهاي منتهي به بيمارستان، مانع قرار داده بود و در همين جا بود كه افراد خشمگين حريق در خيابان به راه انداختند (عكس پايين).


۱۹۳۷ - ايتاليا از عضويت جامعه ملل كناره گيري كرد تا دستش براي تصرف كشورهاي افريقايي و حوزه مديترانه كه در زمان امپراتوري روم در قلمرو اين كشور بودند باز باشد.

۱۳۲۶ ش - کشتار الخصاص که در آن گروه‌های مسلح صهیونیستی هاگانا به کشتار فلسطینی‌های غیرنظامی روستای الخصاص پرداختند.


1357 ش - قتل عام افسران رژيم پهلوي در پادگان لويزان

همزمان با اوج تظاهرات مردمي ضد رژيم و درگيري‏هاي شديد مردم با مزدوران پهلوي در عاشوراي 1357 ش، يك افسر، دو درجه دار و چهار سرباز مسلح، به ناهارخوري افسران ارشد پادگان لويزان در شرق تهران حمله كردند و با رگبار مسلسل، بيش از هفتاد نفر از افسران ارشد و درجه‏داران رژيم را كشتند. حمله كنندگان به جز يك سروان، بقيه كشته شدند. اين اقدام متهوّرانه در بين نظاميان اثر زيادي بخشيد و همه از جان خود هراسان شدند. دولت نظامي ارتشبد ازهاري پس از وقوع اين حادثه كه در كنار گوش خود، در تهران، آن هم در يك محيط نظامي اتفاق افتاده بود، سعي كرد حقيقت اين خبر در پادگان‏ها منتشر نشود ولي در همان دقايق اوليه، خبر به اطلاع همه رسيد. در اين اوضاع، شاه، بيش از هر كسي در وحشت فرو رفت و نسبت به جان خود بيمناك شد. از اين زمان بود كه رييس دولت احساس كرد كه به هيچ وجه قادر به مهار كردن تظاهرات نيست و به زودي دولت او سقوط خواهد كرد.

۱۷۹۲ - آغاز محاکمه لویی شانزدهم (در تصویر) پادشاه فرانسه که در انقلاب فرانسه دستگیر شده بود.


۱۳۵۷ ش - راهپيمايي ميليوني عاشوراي حسيني عليه رژيم پهلوي

تظاهرات ميليوني مردم در تهران و تمام نقاط كشور، همزمان با بزرگداشت شهادت سرور شهيدان، حضرت اباعبداللَّه الحسين(ع) در عاشوراي حسيني، بي‏نظيرتر از تاسوعا (ديروز) برپا گرديد. اين گروه‏هاي عظيم كه در طول مسير خود به سر دادن شعارهاي سياسي مي‏پرداختند، در ميدان آزادي تهران اجتماع كردند. پس از راهپيمايي روز عيد فطر و تاسوعا، اين تظاهرات، عظيم‏ترين اجتماع ضد دولتي مردم تهران به شمار مي‏رفت. در پايان راهپيمايي، قطعنامه‏اي هفده ماده‏اي قرائت شد كه در آن، بر سقوط و برچيده شدن بساط شاه، برقراري حكومت عدل اسلامي، رهبري حضرت امام خميني(ره)، آزادي واقعي، اجراي عدالت اجتماعي و تامين حقوق مردم و جلوگيري از هرگونه سلطه‏گري تاكيده شده بود كه به تصويب ميليون‏ها نفر از مردم انقلابي رسيد. اخبار اين راهپيمايي كه در صدر اخبار مهم جهان قرار داشت، جهانيان را متوجه اين مطلب كرد كه مردم ايران، رژيم سلطنتي را نمي‏خواهند و خواهان حكومتي اسلامي مي‏باشند.


مناسبت ها:

روز جهانی کوه

زادروزها

۱۵۲۱ - زادروز لئون دهم از پاپ‌های کلیسای کاتولیک رم
۱۸۰۳ - زادروز هکتور برلیوز آهنگساز فرانسوی از چهره‌های تأثیرگذار در موسیقی عهد رمانتیک
۱۸۴۳ - زادروز روبرت کخ پزشک و دانشمند آلمانی ، کاشف عامل بیماری سل ، برنده جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی سال ۱۹۰۵
۱۸۹۶ - زادروز مارشال گئورگی ژوکف فاتح برلن و نابغه نظامی روسیه


۱۹۱۱ - زادروز نجیب محفوظ نویسنده و نمایشنامه‌نویس مصری و برندهٔ جایزه نوبل ادبیات
۱۹۱۸ - زادروز آلکساندر سولژنیتسین نویسنده روسی، برنده جایزه ادبیات نوبل سال ۱۹۷۰ میلادی
۱۹۳۱ - راجنیش چاندرا موهان جین(اشو)، عارف، گورو و فیلسوف هندی.
۱۳۱۰ - علی‌اکبر سعیدی سیرجانی، ادیب، پژوهشگر و نویسنده ایرانی


۱۳۶۱ - مصطفی نظری، بازیکن فوتسال اهل ایران
۱۹۴۳ - زادروز جان کری سیاستمدار آمریکایی، شصت وهشتمین وزیر امورخارجه ایالات متحده آمریکا
۱۹۶۹ - زادروز ویسواناتان آناند استادبزرگ شطرنج اهل هندوستان ، قهرمان پیشین شطرنج جهان


درگذشت‌ها

۷۱۱ - درگذشت ژوستینیان دوم امپراتور بیزانس از ۶۸۵ تا ۶۹۵ و سپس از ۷۰۵ تا ۷۱۱
۷۲۱ - درگذشت امپراتریس گمه‌ای چهل و سومین فرمانروای ژاپن
۱۲۸۲ - درگذشت میخائیل هشتم امپراتور نیقیه و بیزانس


۱۸۹۵ - درگذشت الکساندر دوما (پسر) نویسنده فرانسوی
۱۹۷۸ - درگذشت ونسانت دو وینیو بیو-شیمیدان آمریکایی، برنده جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۵۵
۲۰۱۲ - درگذشت راوی شانکار آهنگساز و نوازنده هندی سیتار


*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون