۹ گونه مار حیرت‌انگیز که هرگز ندیده‌اید!

فرادید: در سال ۲۰۱۴، بیش از ۳۰۰۰ گونه مار شناخته شده در سراسر جهان وجود داشت و این تعداد دائما در حال افزایش است. با این تنوع، جای تعجب نیست که این موجودات خزنده را در رنگ‌ها، الگو‌ها و اندازه‌های متفاوت در نقاط مختلف دنیا ببینیم.

دریک نظرسنجی که در سال ۲۰۱۴ توسط نهاد نظرسنجی YouGov، برای سنجش نوع ترس مردم انجام شد تعداد بیشتری از آمریکایی‌ها به ترس از مار‌ها اشاره کردند و ترس از ارتفاع، سخنرانی در جمع، عنکبوت، فضا‌های کوچک و هشت فوبیای رایج دیگر در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. در واقع، مار‌ها بیشترین ترس را در انسان ایجاد می‌کنند و ۶۴ درصد از ۱۰۰۰ نفری که در نظرسنجی شرکت کردند به این مسئله معترف بودند.

در این گزارش مطالبی را درباره ۹ گونه خاص از مار‌ها بیان کردیم. تا پایان این مقاله همراه ما باشید و ببینید که آیا شما هم با دیدن مار‌ها می‌ترسید یا از جلوه‌های زیبایی آن‌ها لذت می‌برید؟

افعی گودال سریلانکا (Trimeresurus trigonocephalus)

تالاب‌ها و مراتع سریلانکا تنها مکان‌هایی در جهان هستند که این گونه کوچک و تقریباً دو فوتی در آنجا دیده می‌شود. افعی گودال سریلانکا به دلیل رنگ سبز و سیاه و سر بزرگ مثلثی اش بسیار مشهور است. نر‌ها رنگ آبی دارند، در حالی که ماده‌ها بیشتر به رنگ سبز هستند.

به نظر می‌رسد، رنگ این افعی گودال بخشی از یک استراتژی استتار است و دومین ابزار دفاعی آن‌ها سم هموتوکسین است. این نوعی سم است که گلبول‌های قرمز خون قربانی را از بین می‌برد. زهر این مار به سیستم گردش خون و بافت ماهیچه‌ای آسیب می‌رساند و باعث تورم، خونریزی و نکروز می‌شود. نیش این مار سمی می‌تواند تاول‌های بزرگ و حتی مرگ را برای انسان گزیده به همراه داشته باشد.

مار تاک آسیایی (Ahaetulla prasina)

بدن این مار الگوی هندسی خارق العاده‌ای دارد. وقتی مار تاک احساس خطر می‌کند، بدن خود را منبسط می‌کند و با آشکار کردن رنگ سیاه و سفید بین فلس‌های سبز مایل به روشن خود، به اطرافیان هشدار می‌دهد. وقتی مار آرام است، بدنی سبز رنگ، بسیار باریک و تقریباً فلورسنت دارد. مار‌های تاک به خاطر پوزه‌های بلند، نوک تیز و تقریباً منقاری‌شان شهرت دارند.

آن‌ها در زیستگاه‌های مختلف، از جنگل‌های خشک و مرطوب گرفته تا مزارع و باغ‌های شهری، در سراسر آسیای جنوب شرقی دیده می‌شوند. مار تاک یک گونه از مار‌های درختی است که عمدتاً روی درختان زندگی می‌کنند و به سرعت و به آرامی بین شاخه‌ها درخت حرکت می‌کنند. آن‌ها در طول روز بیشترین فعالیت را دارند. اگرچه مار تاک یک گونه سمی است، اما به انسان آسیبی نمی‌رساند. در برخی از مناطق، جمعیت مار‌های تاک که به خاطر کاربرد طب سنتی شکار می‌شوند در معرض تهدید انقراض است.

پیتون درختی سبز (Morelia viridis)

پیتون درختی سبز بیشتر به خاطر رنگ آمیزی پوست بدنش شناخته شده است. رنگ سبز زنده در مار‌های بالغ به آن کمک می‌کند تا با زیستگاه جنگل‌های بارانی استوایی خود در گینه نو، اندونزی و شبه جزیره کیپ یورک استرالیا سازگار و ترکیب شوند. مارپیتون درختی پوشش گیاهی متراکم و رطوبت زیاد را دوست دارد. بیشتر وقت خود را در طول روز روی درختان می‌گذراند و شب‌ها روی زمین می‌آید.

رنگ پیتون‌های سبز جوان در شش ماه تا یک سال اول زندگی زرد روشن، قرمز پررنگ یا حتی قهوه‌ای بسیار تیره است. پیتون درختی که طول آن تا پنج فوت می‌رسد غیر سمی است. از دم پیشین خود برای بالا رفتن از درختان و شکارکردن استفاده می‌کند. ترجیح می‌دهد به سمت بالا بپیچد و به صورت افقی روی شاخه‌ها قرار بگیرد، در حالی که دم خود را برای گرفتن طعمه آویزان می‌کند. معمولاً پستانداران کوچک و خزندگان قربانی مار پیتون درختی خواهند بود.

مار‌های جوان در طول روز فعالیت بیشتری دارند و حیوانات کوچکتر را شکار می‌کنند، در حالی که مار‌های بالغ شبگرد هستند و پس از تاریکی هوا پستانداران بزرگتر را شکار می‌کنند.

مار گارتر (بند جورابی) سانفرانسیسکو (Thamnophis sirtalis tetrataenia)

مار گارتر (بند جورابی) که بومی ایالت کالیفرنیا است، متأسفانه در حال انقراض است. مار بند جورابی دارای الگوی رنگی خیره کننده‌ای از نارنجی تیره، فیروزه ای، سیاه و مرجانی پررنگ است. این مار را "زیباترین مار در آمریکای شمالی" نامیده اند. اگرچه طول مار می‌تواند تا سه فوت برسد، اما برای انسان بی ضرر است. مار بند جورابی با زبان قرمزی که نوک سیاه دارد وعمدتاً در نزدیکی آب دیده می‌شود طعمه مورد علاقه اش را یعنی قورباغه پا قرمز کالیفرنیا را فریب می‌دهد و شکار می‌کند. این نگرانی وجود دارد که آفت‌کش‌ها به جمعیت مار‌های گارتری (در میان گونه‌های دیگر) آسیب می‌رسانند.

افعی مژه دار (Bothriechis schlegelii)

این مار عجیب و غریب به خاطر فلس‌های «فوق‌العاده ای» که از بالای چشمانش بیرون زده است، با این عنوان یعنی افعی مژه‌ای نامگذاری شده است، این افعی هم بسیار سمی و هم بسیار زیباست. افعی چال مژه‌ای در رنگ‌های متنوعی از جمله زرد روشن، صورتی، سبز و قهوه‌ای وجود دارد. آن‌ها نسبتاً کوچک و البته گاهی هم درشت هستند و بین ۲۰ تا ۳۰ اینچ در طول رشد می‌کنند و یک سر پهن و مثلثی شکل دارند. ماده‌ها به طور کلی بزرگتر از نر‌ها هستند.

افعی‌های مژه‌ه دار زرد اغلب روی درختان موز یافت می‌شوند که به راحتی با رنگ درخت ترکیب می‌شوند. فلس‌های میله‌دار آن‌ها بسیار زبر و خشن هستند، اما تصور می‌شود این ویژگی از مار در برابر شاخه‌هایی که هنگام شکار از روی آن‌ها بالا می‌روند محافظت می‌کند. این مار‌ها در جنگل‌ها و گیاهان کنار رودخانه در سراسر قاره آمریکا تا شمال مکزیک و جنوب کلمبیا زندگی می‌کنند. افعی مژه دار، جنگل‌های مرطوب در ارتفاعات کم تا متوسط را دوست دارد و ترجیح می‌دهد نزدیک آب باشد. آن‌ها پستانداران کوچکی مانند موش و اپوسوم و همچنین خفاش ها، پرندگان، قورباغه‌ها و مارمولک‌ها را شکار می‌کنند.

مار دریایی نواری (Laticauda colubrina)

گونه‌هایی از مار‌های زیبا نیز در اقیانوس زندگی می‌کنند مانند مار دریایی نواری که با علامت زردی در اطراف لب و زیر چشمانش شناخته شده است. یک سری از مار‌های نواری ۲۰ تا ۶۵ نوار سیاه در اطراف بدن خود دارند. این مار گونه‌ای دوزیست است که در خشکی تخم‌گذاری می‌کند و آب شیرین می‌نوشد، اما برای شکار به اقیانوس می‌رود. طعمه مار دریاید با سم فلج و به طور کامل بلعیده می‌شود. در آن مرحله، مار به خشکی باز می‌گردد و چندین هفته را صرف هضم غذای خود می‌کند.

این گونه از مار را در آب‌های گرمسیری اطراف شرق هند و اقیانوس آرام غربی می‌توانیم ببینیم. مار دریایی نواری دوست دارد در صخره‌های مرجانی و سواحل سنگی بچرخد. اعتقاد بر این است که مار دریایی نواری هیچ تهدیدی برای انسان ایجاد نمی‌کند. آن‌ها به ندرت با هم برخورد می‌کنند، مگر اینکه به طور تصادفی توسط ماهیگیران صید شوند، و اغلب مار‌های دریایی وقتی صید می‌شوند می‌میرند.

مار بوآی رنگین کمانی برزیلی (Epicrates cenchria)

این گونه از مار بوآ که بومی برزیل است در درجه اول به رنگ قهوه‌ای یا قهوه‌ای مایل به قرمز خودنمایی می‌کند، درخشش رنگین کمانی فلس‌های آن خیره کننده است. بوآ‌های رنگین کمانی برزیلی که طول آن‌ها بین چهار تا شش فوت است، دارای نوار‌های سیاه در بالای سر و حلقه‌های سیاه در پایین پشت خود هستند. ماده‌ها بزرگتر از نر‌ها هستند. آن‌ها در آمریکای مرکزی زندگی می‌کنند و در جنگل‌های بارانی و جنگل‌های مرطوب و همچنین ساوانا‌ها زندگی دیده می‌شوند. مار بوآی رنگین کمانی را می‌توان در حوضه رودخانه آمازون، در امتداد سواحل گویان فرانسه، جنوب ونزوئلا و سورینام یافت. مانند سایر بوآها، آن‌ها غیر سمی هستند و در عوض از انقباض برای کشتن طعمه استفاده می‌کنند.

مار فورموسا (Achalinus formosanus)

یکی دیگر از گونه‌های مار‌هایی رنگین کمانی هستند، مارعجیب و غریب Formosa است که در تایوان و جزایر جنوبی ژاپن یافت می‌شود. این مار سری کوچک و چشمانی سیاه و مهره مانند دارد. رایج‌ترین رنگ در ماربالغ زیتونی، قهوه‌ای مایل به خاکستری یا سیاه است. مار‌های جوان معمولا سیاه هستند. در نور، کل بدن رنگین کمانی آن‌ها به طرز شگفت انگیزی می‌درخشد.

مار‌های فورموسا که فلس‌های عجیب و غریبی دارند ۲۳ گونه شناخته شده از آن‌ها وجود دارد و به این دلیل با این عنوان یعنی «عجیب و غریب» نامیده می‌شوند که فلس‌های آن‌ها به جای اینکه روی هم قرار بگیرند صاف هستند. این مار شبگرد است و در شکار کرم خاکی، راب و قورباغه مهارت دارد. غیر سمی و مطیع است. مار فورموسا نسبتا کوچک است که طول آن بیش از سه فوت نیست.

مار ذرت بدون فلس (Pantherophis guttatus)

مار‌های ذرت بسته به سن و مکان یافتنشان در رنگ‌های مختلفی از نارنجی تا زرد مایل به قهوه‌ای وجود دارند. از دیگر خصوصیات آن‌ها برای شناسایی، علامت‌های سیاه و سفید متناوب در قسمت زیرین آن‌ها است. یک ویژگی جالب در مار ذرت این است که فلس ندارد، یعنی درواقع فلس‌های کمی روی بدن خود دارد. نداشتن فلس یک جهش ژنتیکی طبیعی (یک صفت مغلوب) است که در طبیعت مشاهده شده است. حتی مار‌های بدون فلس معمولاً دارای فلس‌های شکمی روی شکم خود هستند که به آن‌ها کمک می‌کند روی زمین‌های مختلف حرکت کنند. در غیر این صورت، آن‌ها نمی‌توانند بخزند.

چشم‌های مار‌های بدون فلس بزرگ‌تر به نظر می‌رسند، اما دلیل آن این است که فلس‌هایی در اطراف خود ندارند و همین امر باعث بیرون زدگی بیشتر آن‌ها می‌شود. این مار‌ها همچنان پوست ریزی دارند، اگرچه پوستشان به صورت یک تکه لوله‌ای شکل جدا می‌شود. این پوست کاملا صاف است وبرخی افراد که آن را لمس کرده اند گفته اند: «مثل این بوده که گل ختمی یا حتی پوست انسان را لمس کرده باشید.» مار‌های ذرت دارای طبیعتی مطیع، ملایم و غیر سمی هستند که باعث محبوبیت آن‌ها به عنوان یک حیوانات خانگی شده است.

هدف از رنگ‌ها و الگو‌های مختلف در مار‌ها چیست؟

الگو و تنوع رنگ در مار‌ها عملا بی حد و حصر است. بیشترین هدف از الگو‌های رنگی متنوع در مارها، محافظت از آن‌ها در برابر شکارچیان و کمک به آن‌ها در شکار است. مطالعات نشان داده‌اند که نوار‌های طولی با سرعت فرار سریع ارتباط دارند و نشان می‌دهند که می‌توانند به استتار مار‌ها در حین حرکت کمک کنند. الگو‌های لکه دار با شکار کمینی و الگو‌های خالدار با استتار مرتبط هستند. در حالی که ارتباط بین سم و رنگدانه هنوز نامشخص است، اما بسیاری از مار‌های سمی رنگ‌های هشدار دهنده حیرت انگیزی دارند.