مهمترین اتفاقات سیاسی سال ۲۰۱۸

روزنامه ایران - لاله مهرزاد: سال ۲۰۱۸ همراه بود با وقایع گوناگون سیاسی، اقتصادی و اجتماعی. اما در نگاهی به این سال و مهم‌ترین وقایع آن می‌توان آن را سال خسته شدن جهان از جنگ‌های نظامی نامید. در این سال کشورهای جهان و سازمان ملل، بارها از افزایش خشونت‌ها در جهان ابراز نگرانی کردند، از عربستان خواستند به جنگ یمن پایان دهد، تلاش کردند بین دو کره آشتی برقرار کنند و جنگ در افغانستان را پایان بخشند.

این سال همچنین سال آغاز جنگ‌های تجاری بود؛ جنگی که دونالد ترامپ با کلید زدن جنگ تعرفه‌ها به راه انداخت. نگاهی داریم به مهم‌ترین وقایع سال میلادی که آخرین روزهای آن را سپری می‌کنیم:

آسیا

رژه دو ملت با یک پرچم

۹ فوریه: کره‌شمالی و کره‌جنوبی، دو سال پس از قطع مذاکراتی که داشتند، ۹ ژانویه مذاکرات فشرده‌ای را با هدف رفع خصومت‌های فیمابین و همچنین شرکت تیمی از کره شمالی در بازی‌های المپیک زمستانی ۲۰۱۸ آغاز کردند. پس از مذاکرات فشرده‌ای که برگزار شد، دو طرف توافق کردند، تحت لوای پرچمی مشترک در رقابت‌های المپیک زمستانی که کره جنوبی میزبان آن بود، رژه افتتاحیه را برگزار کنند. آنها این توافق را اجرایی کردند و المپیک زمستانی ۲۰۱۸ نه تنها در آرامش برگزار شد که توانست هدف از این المپیک را که نام «المپیک صلح» بر آن نهاده بود، تحقق بخشد.

«مرد موشکی» دست در دست ترامپ

۱۲ ژوئن: اولین دیدار یک رهبر کره شمالی و یک رئیس‌جمهوری امریکا بعد از چندین دهه، در سنگاپور برگزار شد. دونالد ترامپ پس از این دیدار درباره خلع سلاح کره شمالی ابراز امیدواری کرد. او تا آنجا به این دیدار خوش‌بین بود که قبل از پایان دادن به سخنان خود در نشست خبری، تأکید کرد: بزودی تمامی سایت‌های هسته‌ای کره تخریب خواهند شد. رویدادی که هنوز هم به وقوع نپیوسته‌است و تخریب‌هایی که صورت گرفت، ناظران را راضی نکرد. او در این دیدار «اون» را به واشنگتن دعوت کرد. دیدار «اون» و «ترامپ» به‌دلیل خلف وعده‌‌های امریکا هنوز نتیجه نداده است.

دوقلوهای افسانه‌ای شبه جزیره

۲۷ آوریل: دیدار کیم جونگ اون و مون جائه این، در روستای پانمونجوم، دیداری کم نظیر بین یک رهبر کره‌شمالی و رئیس‌جمهوری کره‌جنوبی بود که ۱۱ سال بعد از دیداری مشابه انجام می‌شد. این دیدار همچنین در نوع خود کم نظیر بود، زیرا اولین سفر یک رهبر کره‌شمالی به خاک همسایه جنوبی خود پس از جنگ دو کره در سال ۱۹۵۳ بود. این دیدار که با حاشیه‌های بسیار برگزار شد، زمینه ساز دو دیدار بعدی آن دو و همچنین دیدار کیم جونگ اون با دونالد ترامپ بود. هدف از دیدار «اون» و «این» بازگشت صلح به شبه جزیره کره بود.

«قهرمان» در زمین سیاست

۲۵ جولای: عمران خان بعد از خداحافظی با دنیای مسابقات کریکت و ورود به عرصه سیاست، امسال موفق شد، همه رقبای خود را که سال‌ها خاک زمین کشتی سیاست را خورده بودند، به زمین بزند و خود راهی کاخ نخست‌وزیری پاکستان شود. در مراسم سوگند او نه تنها سیاستمداران که هنرمندان، ورزشکاران و تیم ملی سابق کریکت پاکستان که زمانی عمران خان کاپیتان آن بود و در سال ۱۹۹۲ قهرمان جهان شده بود، حضور داشتند. پیروزی عمران خان به‌عنوان مردی که سابقه سیاسی پررنگی نداشت، حاکی از ناکارآمدی احزاب سیاسی در جامعه پاکستان بود.

اروپــا

نقشه ترور جاسوس دوجانبه

۴ مارس: سرگئی اسکریپال، جاسوس سابق کا‌گ‌ب، از اوایل دهه ۱۹۹۰ به مدت اندکی بیش از یک دهه، دست به جاسوسی دو جانبه برای روسیه و انگلیس زد. روسیه سال ۲۰۰۴ متوجه بازی او شد و وی را دستگیر و زندانی کرد. ۶ سال بعد انگلیس در قالب طرحی برای تبادل زندانیان اسکریپال را به انگلیس برگرداند. او در ماه مارس ۲۰۱۸ هنگامی که به همراه دخترش برای هواخوری از خانه خارج شده بود، با گاز اعصاب مسموم شد. انگلیس، روسیه را مسئول مسمومیت اسکریپال می‌داند. پرونده اسکریپال تبدیل به یکی از چالش‌های جدی روسیه و انگلیس شده‌است.

اعتراضی به رنگ زرد

۱ دسامبر: معترضان به افزایش مالیات سوخت در فرانسه، خیابان‌های این کشور را اشغال کردند. اعتراض آنها اندک اندک فراتر رفت و دامنه آن کل سیاست‌های اقتصادی دولت امانوئل مکرون را فراگرفت. این اعتراض‌ها در نهایت دولت مکرون را واداشت مقابل معترضان که وابسته به هیچ جناح سیاسی نبودند، عقب‌نشینی کرده و اعلام کند، نه تنها مالیات سوخت افزایش نمی‌یابد که برای کم درآمدها افزایش حقوق نیز در نظر گرفته می‌شود. این وعده‌ها بسیاری از این معترضان ‌را به خانه‌های خود بازگرداند. با این حال همچنان هر شنبه شماری به خیابان می‌آیند.

خداحافظی بانوی قدرتمند

۷ دسامبر: در پی افزایش نارضایتی‌ها از سیاست درهای باز دولت آلمان به روی مهاجران، آنگلا مرکل پس از ۱۸ سال ریاست بر حزب محافظه‌کار دموکرات مسیحی این کشور، از ریاست بر این حزب کناره‌گیری کرد. با این حال، وی تا پایان دوره صدارتش یعنی تا سال ۲۰۲۱ همچنان صدراعظم آلمان باقی خواهد ماند. وی که به‌عنوان قدرتمندترین زن سیاستمدار در اروپا شناخته می‌شود و رهبری قاره سبز را در دست دارد، در سخنرانی خداحافظی خود، خواستار پاسداشت دموکراسی و مقابله با ‌ پوپولیسم شد. آنگرت کرامپ کارنباوئر جانشین مرکل در حزب وی شد.

بازی با دم شیر

۲۵ نوامبر: ورود سه کشتی نیروی دریایی اوکراین به تنگه کرچ در مرز روسیه که از نظر مسکو گناهی نابخشودنی است، با جزای توقیف آنها رو به رو شد تا بحران دریای آزوف یک بار دیگر آتش تنش‌ها بین روسیه و اوکراین و اروپا را شعله‌ور کند. در پی این اتفاق، پترو پروشنکو برای پوتین خط و نشان کشید و پوتین نیز ورود این سه کشتی اوکراینی و بحران پس از آن را راهکار پروشنکو برای کسب محبوبیت در آستانه انتخابات ریاست جمهوری اوکراین دانست. این تنش باعث شد، روسیه سامانه جدید موشکی در کریمه نصب و کی‌یف نیز حکومت نظامی ۳۰ روزه اجرا کند.

خاورمیانه

شاخه‌ای زیتون برای عفرین

۲۰ ژانویه: ترکیه عملیات نظامی خود علیه کردهای شمال سوریه در عفرین را تحت نام عملیاتی شاخه زیتون آغاز کرد. این عملیات تا ۲۴ مارس یعنی به‌مدت ۲ ماه و ۴ روز به‌طول انجامید. ترکیه مدعی است در این منطقه نه فقط با جناح‌های مختلف کردی ترکیه و سوریه که با داعش نیز جنگیده است. این در حالی است که کردها و امریکا این ادعا را رد کردند. دولت سوریه و بسیاری از کشورهای اروپایی منتقد این عملیات بودند. دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید در این عملیات ۱۵۰۰ نیروی نظامی کرد، ۸۰ نیروی نظامی ترکیه و ۴۶۳ نیروی ارتش آزاد که در این نبرد از ترکیه حمایت می‌کردند کشته شدند.

نشستن روبنده‌ها پشت رل

۲۴ ژوئن: نزدیک به ۹ ماه پس از اعلام موافقت پادشاه عربستان با اعطای مجوز رانندگی برای زنان این کشور، این قانون در ۲۴ ژوئن اجرایی شد و زنان عربستانی که چند دهه برای دریافت این حق مبارزه کرده‌بودند، پشت فرمان نشستند. با این حال آنان هنوز از برخی حقوق ابتدایی که زنان جوامع مختلف دنیا برخوردارند، بی بهره هستند. اعطای این آزادی که هنوز هم مخالفانی سرسخت در عربستان دارد، در راستای اصلاحات اجتماعی مورد ادعای محمد بن سلمان بود. بر مبنای این قانون زنان علاوه بر رانندگی خودروهای سبک و شخصی می‌توانند گواهینامه رانندگی کامیون و موتور را نیز دریافت کنند.

مرگ در اردوی دانش‌آموزی

۹ اگوست: هواپیماهای ائتلاف عربی به رهبری عربستان به اتوبوس دانش‌آموزان یمنی که در حال عبور از بازاری شلوغ در شهر ضحیان در استان صعده بود، حمله کرد. در بمباران این اتوبوس ۴۰ دانش‌آموز یمنی که زیر ۱۵ سال بودند، کشته شدند. بجز این، به‌دلیل شلوغ بودن بازار ۵۱ نفر از رهگذران نیز جان باختند. این حمله اعتراضات جهانی بسیاری را برانگیخت. اغلب کسانی که این حمله را محکوم کردند، انتقاداتی نیز به امریکا که مشخص شد، موشک شلیک شده از این جنگنده‌ها ساخت این کشور بوده است، داشتند.

گنه مسگر شوشتری

۱۴ آوریل: در پی حمله شیمیایی به خان شیخون، امریکا و غرب مدعی شدند، این حمله توسط دولت سوریه انجام شده‌است، ادعایی که هرگز به اثبات نرسید. با این حال این بهانه دستمایه‌ای بود برای امریکا تا با همکاری انگلیس و فرانسه اقدام به شلیک ۵۹ موشک از روی ناوهای امریکایی در شرق مدیترانه به سمت پایگاه هوایی شعیرات در استان حمص سوریه کند. بر اثر این حمله بخش بزرگی از این پایگاه ویران شد و چندین نظامی و غیرنظامی نیز در این حملات جان باختند. این نخستین حمله یک جانبه امریکا علیه دولت سوریه از آغاز بحران سوریه بود.

قتل روزنامه نگار

۲ اکتبر: جمال خاشقجی از معدود روزنامه‌نگارانی بود که شهرت او بعد از مرگش بیش از زمان حیاتش بود و به همان نسبت مرگ تأثیر‌گذاری داشت. او بعد از ورود به ساختمان کنسولگری عربستان در استانبول به قتل رسید. دولت عربستان در جریان تحقیقات مربوط به این قتل بارها دست به دروغگویی زد اما در نهایت این قتل را به گردن برخی عناصر خودسر انداخت و ۱۵ نفر را در ارتباط با این پرونده دستگیر و برای آنها حکم‌هایی صادر کرد. قتل خاشقجی بر روابط خارجی عربستان تأثیر بسیاری گذاشت که در نشست اقتصادی داووس صحرا و بایکوت آن آشکار بود. این قتل تأثیر مخربی بر وجهه محمد بن سلمان داشت.

بیداد گرسنگی در یمن

۱۱ اکتبر: با افزایش کشتار غیرنظامیان یمنی در حملات جنگنده‌های ائتلاف عربستان و بویژه کشتار کودکان یمنی چه در حملات و چه به‌دلیل سوءتغذیه و بیماری‌های ناشی از جنگ بی‌امان عربستان همچون وبا، سازمان ملل از عربستان سعودی خواست حملات مرگبار خود علیه اهداف غیرنظامی را متوقف کند. همزمان با طرح این درخواست، کمیته حمایت از حقوق کودکان سازمان ملل خبر داد، از زمان آغاز جنگ عربستان علیه مردم یمن، هزار و ۲۴۸ کودک کشته شده‌اند. این درحالی است که انتقادهای بسیاری درمورد به‌روز‌رسانی نشدن آمار کشته شدگان یمن وجود دارد.

امریکا

خروج ترامپی از برجام

۸ مه: دونالد ترامپ نزدیک به ۱۶ ماه پس از پیروزی‌اش در انتخابات ریاست جمهوری امریکا، خروج امریکا از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را اعلام و تأکید کرد، تحریم‌های ایران که با این پیمان بین‌المللی، حذف شده‌بود، دیگربار اجرایی می‌شوند. وی در حالی خروج امریکا از این توافقنامه را اعلام کرد که شرکای سنتی امریکا در اروپا مخالف چنین اقدامی بودند. این مسأله باعث ایجاد شکافی بین امریکا و متحدان آن در شورای امنیت سازمان ملل شده‌است. اروپایی‌ها هنوز هم درصدد هستند از بار فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم‌های ایران بکاهند.

نبرد عقاب و اژدها

۱۵ ژوئن: بسته شدن تعرفه‌های شدید بر کالاهای وارداتی چین به امریکا سرآغاز جنگ تجاری امریکا نه فقط با چین که با اروپا و شماری از کشورهای قاره امریکا بود. جنگ تعرفه‌ای که دونالد ترامپ در سال گذشته به راه انداخت بسیاری از دوستان سنتی امریکا را دل آزرده ساخت. اما اغلب آنها راهی جز مدارا با دونالد ترامپ نیافتند. هرچند نبرد تعرفه‌ها هنوز بین امریکا و متحدان اروپایی‌اش ادامه دارد. اما اهمیت نبرد تعرفه‌ها بین امریکا و چین باعث شد، دونالد ترامپ و شی جین‌پینگ در حاشیه نشست گروه ۲۰ دست به مذاکره زده و توقف این نبرد را اعلام کنند.

پیروزی اقلیت‌های امریکایی

۶ نوامبر: دموکرات‌های امریکا هرچند موفق به پیروزی مقابل جمهوری‌خواهان در سنا نشدند، اما توانستند، اکثریت کرسی‌های مجلس نمایندگان امریکا در انتخابات میاندوره‌ای این کشور را کسب کنند. یکی از ویژگی‌های بارز این انتخابات، استقبال اقلیت‌ها و گروه‌هایی از انتخابات بود که به طور معمول پای صندوق‌های رأی حاضر نمی‌شوند. علاوه بر این، راهیابی چند زن مسلمان از جمله یک زن ایرانی‌تبار، پاسخی به سیاست‌های ضد مهاجرتی ترامپ بود. تصور می‌شود با شروع به کار مجلس نمایندگان جدید، کار ترامپ در این مجلس دشوارتر شود.

آتش در بهشت امریکا

۸ نوامبر: این آتش‌سوزی عظیم که از ۸ نوامبر شروع شد در همان چند روز ابتدایی ۸۸ کشته و بیش از یک هزار مجروح برجا گذاشت. این آتش‌سوزی تبدیل به منازعه‌ای جدی بین مقامات کالیفرنیا و دونالد ترامپ شد. ترامپ که تحت فشارهای ناشی از بالا رفتن تلفات این آتش‌سوزی بود، مقامات ایالتی کالیفرنیا را متهم به ناکارآمدی و آنها را تهدید کرد، اگر وظایف خود را درست انجام ندهند، بودجه ایالتی آنها قطع می‌شود. این مسأله باعث شد، آنها نیز به ترامپ گوشزد کنند، شرایط اقلیمی که او نسبت به آنها بی‌توجه است، باعث این آتش‌سوزی است.

خداحافظی ترامپ با سوریه

۱۹ دسامبر: دونالد ترامپ با صدور ناگهانی دستور خروج نیروهای امریکایی از سوریه باعث خشم جیمز ماتیس، وزیر دفاع خود و انتقاد بسیاری از متحدان و همراهان امریکا در سوریه شد. جیمز ماتیس و فرستاده امریکا به سوریه به‌دلیل این تصمیم ترامپ از سمت خود استعفا دادند. این کار کردها سوریه را واداشت تا اعلام کنند، این کار باعث می‌شود آنها تمرکز لازم را برای مبارزه با داعش نداشته باشند. ترامپ تنها یک روز پس از این دستور، دستور خروج نیمی از نیروهای امریکایی از افغانستان را هم اعلام کرد.

شادمانی گذرای «اپل»

۲ اگوست: کمپانی «اپل» در این روز با رساندن ارزش سهام خود به یک تریلیون دلار نام خود را به‌عنوان اولین کمپانی غیردولتی که بیش از ۱ تریلیون دلار ارزش دارد، به ثبت رساند. اما این شادی تنها سه ماه دوام آورد و این شرکت عظیم، چوب جنگ تعرفه‌های ترامپ را خورد و در ۲۸ نوامبر ارزش آن به ۸۳۹ میلیون دلار سقوط کرد. بلافاصله پس از سقوط اپل از این جایگاه، شرکت آمازون، با افزایش بهای سهام خود به بیش از یک تریلیون دلار، عنوان شرکت غیردولتی یک تریلیون دلاری را از اپل ربود.

امریکای لاتین

پایان حاکمیت کاستروها

۱۸ آوریل: انتصاب میگل دیاز کانل، به‌عنوان رئیس‌جمهوری جدید کوبا از سوی مجمع ملی این کشور، پایانی بود بر ۶۰ سال حاکمیت برادران فیدل و رائول کاسترو بر کوبا. هرچند در نخستین روزهایی که دیاز کانل سکان هدایت کوبا را در دست گرفت، برخی معتقد بودند، اندک اندک میراث کاستروها رنگ می‌بازد اما پیش‌نویس قانون اساسی کوبا که هفته پیش به تصویب رسید، نشان می‌دهد، این کشور همچنان تحت نفوذ یک حزب (حزب کمونیست) قرار دارد و تنها از این پس قائل به سیاست‌های اقتصادی باز و لیبرالی خواهد بود.

فرار از تورم یک میلیونی

22 اگوست: مهاجرت دسته‌جمعی ونزوئلایی‌ها به‌دلیل وخامت شرایط اقتصادی، برخلاف سایر مهاجرت‌هایی که در جهان بحث برانگیز شده‌اند، در سکوت انجام شد. سازمان ملل در ماه اگوست شمار ونزوئلایی‌هایی که از سال 2014 تا امسال از این کشور مهاجرت کرده‌اند را 2.3میلیون نفر اعلام کرد و درباره آن هشدار داد. بسیاری از این پناهجویان مجبور هستند با پای پیاده از شهر خود به سمت مرزهای کشورهای همسایه؛ برزیل، اکوادور، کلمبیا و پرو حرکت کنند. این مهاجرت‌ها در حالی رو به افزایش دارد که تورم در این کشور به یک میلیون درصد رسیده‌است.

پیاده از هندوراس تا امریکا

۱۲ اکتبر: وضعیت سیاسی و اقتصادی بغرنج هندوراس که مردم این کشور آن را حاصل سیاست‌های امریکا در این کشور می‌دانند، هزاران نفر از هندوراسی‌ها را واداشت، حرکت مهاجرتی خود به سمت مکزیک و پس از آن امریکا را آغاز کنند. ترامپ این مهاجران را که نام کاروان بر آنها گذاشته شد، تهدید کرد، اگر پا به خاک امریکا بگذارند، ممکن است با گلوله‌هایی که از تفنگ نظامیان این کشور شلیک می‌شود، هدف قرار گیرند. سه هفته پیش نیز مرگ یک کودک ۷ ساله هندوراسی به‌دلیل گرسنگی و تشنگی انتقادهای زیادی را روانه امریکا کرد.

عصر ترامپ برزیل

۱۵ اکتبر: خایر بولسونارو که او را ترامپ برزیل نیز نامیده‌اند، در انتخابات ریاست جمهوری این کشور به پیروزی دست یافت. بولسونارو که بزودی سکان هدایت این کشور را به دست خواهد گرفت، از اعضای جناح راست افراطی این کشور است و دیدگاه‌هایی افراطی مشابه ترامپ دارد. او توانست با وعده‌های مبارزه با فساد و سامان دادن به وضعیت اقتصادی و سیاست‌های مالیاتی حزب خود را که در اقلیت این کشور قرار داشت، تبدیل به حزب اول برزیل کند. با ورود او به کاخ ریاست جمهوری برزیل می‌توان انتظار تشکیل کابینه‌ای نظامی را برای این کشور داشت.