بیاخلاقی اجتماعی جدید ایرانیان؛ تهوع خرید و مصرف!
این روزها دیدن صحنههایی از یورش مردم برای خرید در فروشگاهها یا سایتها پیشتر از آن که یک مبادله اقتصادی را در ذهن تداعی کند، بیشتر شبیه فیلمهای ترسناک و دلهرهآور است.
روزنامه همدلی - ستاره لطفی: این روزها دیدن صحنههایی از یورش مردم برای خرید در فروشگاهها یا سایتها پیشتر از آن که یک مبادله اقتصادی را در ذهن تداعی کند، بیشتر شبیه فیلمهای ترسناک و دلهرهآور است. خودرویی نه چندان با ارزش یک شبه ره صد ساله را میپیماید و در یک جهش غیرمنطقی قیمت آن دو برابر میشود. مردم به سایت خودروی مذکور هجوم میبرند و با ۷۵میلیون مراجعه در ۲۴ ساعت و درخواست ۷۰۰ هزار ثبت نام در یک ثانیه رکورد عجیبی را به ثبت میرسانند. دلار افسار میبرد و قیمت آن چند برابر میشود مردم درب صرافیها ساعتها در زیر آفتاب برای خرید دلار صف میکشند.
این یورشها فقط برای کالاهای سرمایهای با احتمال ارزش افزوده نیست، برای کالاهای مصرفی نیز اتفاق میافتند. بر اساس ویدیوهایی که در فضای مجازی پخش شد، همین چند شب پیش ساعت ٢ صبح، به فروشگاه شهروند برای خرید اقلام بهداشتی حمله شد. مردم ٢٠ تا ٢٠ تا شوینده و دستمال کاغذی و پوشک بچه میخریدند، حتی کسانی که نوزاد کوچک نداشتند با شنیدن نایاب شدن پوشک بچه بر دیگری پیشی گرفتند تا از قافله عقب نمانند.
در ایران برخلاف کشورهای دیگر به محض گران شدن قیمت کالایی یا شایعه کمیاب شدن آن، هجوم برای خرید همان کالا و تشکیل صفهای طولانی در برابر فروشگاهها شکل میگیرد، در حالی که در اغلب کشورها عکسالعمل مردم تحریم خرید کالای گران شده است که همین مساله نیز منجر به شکستن قیمت آن کالا میشود.
نمونه این مسئله در عربستان اتفاق افتاد. وقتی گوشت مرغ در عربستان تا حدود ۴۰درصد گران شد، با تحریم مردم عربستان دولت وارد عمل شد و قیمتها را کاهش داد. عکسالعمل مردم عربستان تحریم خرید گوشت مرغ با شعار «نخریم نخریم تا بگندد» بود. دولت عربستان برای حمایت از تولیدکنندههای مرغ عربستان، وارد عمل شده زیرا با تحریم خودخواسته مردم این واحدها ورشکست میشدند.
داستان عکسالعمل مردم آلمان در مقابل گران شدن شیر، که همگی بدون هیچ هیاهویی از خرید آن امتناع کردند و در نهایت این رفتار به ارزان شدن شیر در این کشور ختم شد، به گوش همه ما آشناست. این داستان سالهاست در ایران به مناسبت گرانیهای مختلف میان مردم دست به دست میشود تا به فرهنگ خرید مردم ایران نهیبی بزند. اما با وجود تعریف و اشراف به این نوع داستانها، روایتهای کشور ما در مواجهه با این موقعیتها به شکل دیگری رقم میخورد؛ بهطوری که هرگاه سخن از افزایش قیمت محصولات به میان میآید، نه تنها خبری از کاهش مصرف و مرجوع شدن کالاها نیست، بلکه حتی رفتار غیرمنطقی مردم هم دیده میشود و آنان با هجوم برای خرید کالای گران شده نهتنها میزان فروش آن را پایین نمیآورند بلکه با خرید مازاد بر مصرف خود قیمت آن را بیش از پیش افزایش میدهند. بدیهی است که در چنین شرایطی کارخانهداران بیآنکه بیمی به دل راه دهند، قیمت محصولات خود را به جای کاهش دادن چند برابر میکنند.
اما به راستی چرا مردم ایران در رویارویی با این موقعیت این گونه رفتار میکنند؟ چرا با هجوم به بازار برای تهیه اقلامی که حتی به آن نیازی ندارند هم تعادل عرضه و تقاضا را برهم میزنند و هم امکان ادامه فعالیت افراد سودجو و فرصتطلب را فراهم میکنند که آنان با انبار کردن کالاها با هدف گرانتر شدن روز به روز کاسبیشان سکهتر شود.
واقعیت این است که تب خریدی که این روزها در جامعه شاهد آن هستیم، از یک سو به خاطر ترسی است که در جامعه بهوجود آمده است. ترس از قحطی در وجود برخی از مردم رخنه کرده است و آنان به دنبال انبار مایحتاج خود برای روز مبادا هستند؛ اما از سوی دیگر از بیاخلاقی اجتماعی، ضعیف شدن روحیه همبستگی و تعلق اجتماعی و بیاعتمادی حکایت دارد. در این میان عدهای نه به قصد خرید مایحتاج خود بلکه به نیت احتکار و سودآوری به سایتها یا مراکز خرید حمله میبرند و به دنبال گرفتن ماهی از آب گلآلود هستند.
البته اقتصادیها و کارشناسان اقتصاد دلایل گرانیهای اخیر را ناشی از مولفههای اقتصادی نمیدانند و اوضاع بازار را روانی ارزیابی میکنند. برخی نیز بیاعتمادی به سیستم و ناامید شدن از آینده کشور را دلیل این آشفتگیها میدانند. اما دلیل این آشفتگی و عدم انسجام اجتماعی هر مولفهای که باشد، نشاندهنده پیشبینی نومیدانه مردم در ترسیم آیندهشان است.
کارشناسان اجتماعی بر این باورند که امید و اعتماد اجتماعی در کشور آسیبهای جدی دیده و همین موج باعث میشود که ترسها و نگرانیهای اجتماعی نسبت به شرایط اقتصادی بیشتر شود و مردم اعتمادشان را در ارتباط با بهبود شرایط از دست بدهند.
در این شرایط مردم بهجای اینکه به فکر دیگران باشند میخواهند خودشان را از این وضعیت نابسامان نجات دهند، درحالیکه در کشوری مثل ژاپن در این گونه حوادث اتحاد مردم با یکدیگر بیشتر میشود و مردم هوای افراد ناتوان و ازکارافتاده را بیشتر دارند.
گزارش سرمایه اجتماعی وزارت کشور نیز که چندی قبل منتشر شد، نشان داد که وضعیت اعتماد مردم به مسئولان بسیار پایین آمده و این زنگ خطر جدی گرفته نشده است. اگر میخواهیم اوضاع تغییر کند باید اعتماد مردم به مسئولان بازسازی شود. باید مسئولان به گروههای کمتوان و کمدرآمد جامعه و همچنین طبقه متوسط توجه بیشتری داشته باشند و با ایجاد فضای آرام در کشور و مدیریت شرایط اقتصادی نشان دهند که چشمانداز تاریکی در پیش نیست.
در این شرایط بدون ثبات اقتصادی که هر لحظه رقم جدیدی از قیمت ارز و دلار بر تارنمای رسانهها قرار میگیرد و مردم هیچ چشمانداز روشنی از آینده نمیتوانند متصور شوند. بیم و هراس از آینده سبب میشود برخی نتوانند غرایز اقتصادی خود را کنترل کنند. بنابراین برای تضمین آتیه خود دست به اقداماتی میزنند و با خرید اقلام ضروری زندگی خود حتی اگر برای مدت کوتاهی باشد دنبال تضمین کردن امنیت روانی خود هستند. اما خریدهای غیر منطقی با هدف احتکار و سودآوری از سوی برخی از مردم رفتاری است که نه تنها توجیه عقلانی ندارد، بلکه رفتاری سودجویانه است که اخلاق اجتماعی را به قهقرا میبرد. اگر چه در این شرایط نمیتوان همه تقصیرات را به گردن مردم انداخت و آنان را مسبب وضعیت بحرانی امروز دانست، اما بدون شک مردمی که از آگاهی و همبستگی اجتماعی بالایی برخوردار باشند، میتوانند با همگرایی و همبستگی مانع از افزایش غیر منطقی قیمت کالاها و اقلام مورد نیاز شوند.
بدون شک اگر جامعه ما از سرمایه و اعتماد اجتماعی قابل قبولی به همان میزانی که در یکی دو دهه پیش از این شاهد آن بودیم برخوردار میبود، ابعاد روانی این شرایط ناخوشایند اقتصادی و اجتماعی کمتر رخ مینمود. دلایل و چرایی تضعیف این سرمایه اجتماعی خود مثنوی هفتاد من است که کنکاش و واکاوی آن در این چند سطر نمیگنجد.
بدون تردید انسجام و همگرایی سرمایه اجتماعی و لازمه زندگی سالم و لازمه شکلگیری جامعه همگرا است. متاسفانه امروزه این همگرایی خدشهدار شده و به بیگانگی مردم نسبت به یکدیگر منجر شده است. این بیگانگی و گسستگی سبب رشد فردگرایی در جامعه شده است، به نحوی که مردم نسبت به برخی از ارزشهای اخلاقی و اصولی بسیار روشن با یکدیگر تفاهم ندارند.
نظر کاربران
لطفا توهین به شعور مخاطب نکنید آخه در دنیای آی تی ما چیزی داریم که بتونه 700 هزار ثبت نام در یک ثانیه رو انجام بده اینا همه اش شوآف و جنگ روانی هست که خودتون راه می اندازید تا سود بیشتری ببرید، احتکار کننده کیه جز اون آقای سرمایه دار و ... مردم عادی که نیستند، پس مودب باشید لطفا در همه چیز
پاسخ ها
همون ساندیس خورا هستن که هجوم میبرن برای التهاب بازار و سودجویی برخی!!!
احتمالا با حل معادله انیشتین این کارو کردن
کشور آلمان شیر را نخریدند و گندید،
اینجا کارخونش میاد بر می گردونه کشک می کنه یا بستنی میزنه با یکسال تاریخ انقضاء
کشورهای دیگه مردم شغل و بیمه و آتیه روشن دارند، اینجا فکر کردید کیا میرن توی سایت خودرو ثبت نام می کنن، یه عده جوان تحصیل کرده بی شغل با اندک سرمایه به امید اینکه چند میلیون کاسبی کنند
یا اونی که با 20 میلیون کالا از فروشگاهها جمع می کنه توی خونش ، میخواد زمان گرون شدن 2 ریال در بیاره
در اروپا کسی نیازی به این گندکاری ها برای زندگی شرافتمندانه نداره، فروشنده سوپرمارکت هم باشه بعد مدتی می تونه خونه در شان خودش بخره
ولی در کل تنوع اقوام و سطح سواد متفاوت در ایران باعث شده اتحاد پایین باشه
ژاپن کشوری با یک قوم است
اگر فقط یک قلم هر چند سال کم بشه ما هم مثل آلمانیا رفتار میکنیم اما هر روزه و همه چیز باشه عربستانی هم باشه صد برابر بدتر از ما میشه
حالم ازین فرهنگ و حماقتها بهم میخوره ، همه زار میزنن ، زر میزنن نباید بخریم ، نباید فلان کنیم ، باز حمله میکنن ، سمت همه چی ، واقعا این مملکت جای موندن نبود ، از مسئولا شکایت نکنید ، به رفتار مغولانه خودتون نگاه کنید ،
از طرف یک مهاجر ،
پاسخ ها
بحث داخلیه، بین خودمونه، شما که مهاجری قاطی نشو!!!
مردم به خودشون هم دیگه رحم نمیکنن
مردم چه بخرند یا نخرند دولت قیمتها را افزایش میده و خرید مردم بهانه ای بیش نیست.
ایرانیان علیرغم تمام خودشیفتگیهایی که دارند و خودشون رو از همه برتر میدونن مشکلشون همیشه افراط و تفریط بوده در تمام زمینه ها
این موضوع رو به نظرم کسی انکار نمیکنه که نخریم تا ارزان شود درست ولی آیا یک قلم جنس رو میبینی که گرون میشه . وقتی که همه چیز با هم و همزمان گران میشه شما چند چیز رو میتونی بگی گه گرون شده و ما نمی خریم؟
پاسخ ها
کسی نمیگه نخر به اندازه مصرفت بخر
به نظرم انگشت اتهام رو بیشتر باید سمت مسئولین بگیرید.
یکی از دلایل به وجود اومدن تقاضا، نقدینگیه که این رو مسئولین ایجاد کردن و عجیبه که میگید کارشناسان اقتصادی دلایل اوضاع کنونی رو غیراقتصادی میدونن، فکر میکنم نویسنده این متن خیلی دیدگاه اقتصاددان ها رو نخونده.
در مورد سرمایه اجتماعی هم، توی این سالها هر کسی که داشته به سرمایه اجتماعی تبدیل میشده، پروژه نابودیش رو اجرا کردن، مثل رئیس دولت اصلاحات یا رئیس دولت سازندگی یا خیلی افراد معروف دیگه. این هم کاملا هدفمند و با برنامه ریزی مسئولین محترم انجام شده.
لطفا دیگه به این راحتی، اتهام بی فرهنگی به مردم ایران نزنید.
مقاله شما از روی دل خوش نوشته شده و قیاس وضعیت الان ما در ایران با کشور های آلمان و عربستان مقایسه بی ربطی است.
کجای زندگی ما شبیه زندگی مردم آلمان و عربستان است؟در کدامیک از این دو کشور ارزش پول ملی در طول 6 ماه به یک سوم رسیده است؟در کدامیک از این دو کشور قیمتها به صورت لحظه ای بالا میرود؟ دولت محترم منتخب 23 میلیونی قیمتها را تثبیت کند و مایحتاج به اندازه در دسترس باشد مردم بیمار نیستند بیش از اندازه خرید کنند. به نظر من مشکلات پیش آمده ناشی ازبی کفایتی و ناتوانی و بی سوادی دولتمردان است.
پاسخ ها
لایک
گر،به دولت رسیدی مست نگشتی مردهستی گر،به ذلت رسیدی پست نگشتی مردی
وااای خدا چقدر ما وحشی هستیم خدایا خودت رحم کن
کشور ما مثل یه آدم میمونه که با کلی آرایش خوشگل شده و بعد از اون خودشم این توهم رو داره که خوشگله!
ما چی تولید میکنیم که به درد دنیا بخوره تا بشه بخاطرش ارز وارد کشور بشه؟
غیر اینه که اگه نفت رو از ما بگیرن عملاً هیچی نداریم؟
پس از چی شاکی هستیم؟
شرایط الان مملکت از سرمونم زیادیه!
سایه جان ما وحشی نیستیم عزیزم
پاسخ ها
وحشی هستیم عزیزم
این روزها ملت دارن همدیگه رو میدرند مثل حیوونات وحشی
به نظر شما ایرانی تو فرهنگ لغت مترادف چی باشه
ایرانی=....
پاسخ ها
ایرانی =فرصت طلب+جوگیر
ایرانی=جوگیر متوهم
ايراني = خودخواه -اهل نظر در همه چيز
فیلم یتیم خانه ایرانو ببینید نشون داده که احتکار وسو مدیریت چه بلایی سر ملت ما اورده
مسئولین ازین نااگاهی و اتحاد نداشتن و دودستگی مردم دارن سود میبرن ... مردم همچنان دارن ضرر میبینن اما دولت داره سود میکنه ... قطعا سکوت میکنه تا سود بیشتری به جیب بزنه !!! مردم ما خیلی خودخواه شدن ... اینطور نبودیم ما ولی جو زدگی و یه شبه پولدار شدن همراه با کم خردی و نااگاهی و البته سکوت اگاهان این بلا رو سرمون اورد. بهرحال منی که بزور خرج روزانه ام رو درمیارم توانایی خرید و انبار کردن چیزی رو ندارم ... کسی میخره و انبار میکنه که پول داره و کسی پول داره دراین شرایط که داره ازین شرایط سود میبره !!!
شما نميتوني مردم ايران رو شماتت كني ،اين مردم سه يا چهار دهه هست كه دائم تحت تحريمهاي جهاني هستن و قابل مقايسه با عربستان و آلمان نيستن
پاسخ ها
علت تحريمها اين بود كه سردمداران شاخ و شونه كشيدند در حاليكه همه ميدونستند شاخ و شونه كشيدنهاشون هم توخاليه اما همين كارها بهانه و گزك بدست اونوريا داد براى تحريم. مردم اگه پرمدعا و از خود راضى نبودند همون اول به بالاييها حالى ميكردند كه ما راضى به اين كارا نيستيم اما جهل و خودشيفتگيشون مانع از اين شد كه مقاومتى كنند بلكه برعكس از اين گنده در دادنها احساس غرور كاذب هم ميكردند. الان هم اگه يه تنبونشون دو تا بشه باز همون آش و همون كاسه. واسه همينه كه ميتونه و حق داره مردم را شماتت كنه. آلمان و عربستان هم اگه مردمش همين مسير را ميرفتند الان حتى بدتر از ايران به پيسى و چس خورى افتاده بودند. انداختن همه تقصير به گردن مسئولان و تحريمها در واقع شانه از زير بار قبول واقعيات خالى كردن است. يك ايراد اساسى همهمون همين گردن نگرفتن و خود را عقل كل و مبرا از هر خطا و ديگران را مقصر دانستن هست
تو ایران اگه چیزی گرون شد صد و پنجاه سال هم بگزره و مردم هم نخرن محال ممکنه قیمتش پایین بیاد محاله محال تازه مسعولین هم بر میگردن میگن به جهنم که بخرید همینه که هست میخوای بخواه نمیخوای نخواه به درک
ما یه بچه تو راه داریم چند ماه پیش به همسرم گفتم براش پوشاک بخریم اون موقع پوشاک بسته ای حدودا چهل تومن بود همسرم گفت چه عجله ای موقع دنیا اومدنش میخریم الان شده صد تومن پس به من ایرانی حق بدین جنس مورد نیازم رو احتکار کنم چون بعدش مجبورم به چندین برابر قیمت بخرم یا شایدم اصلا نتونم بخرم
با احترام به همه نظرات
مردم ما مردم خوبیاند ولی به شکل عجیبی دیگه به آینده کشور و سیاستهای دراز مدت و میان مدت کشور هیچگونه امیدی ندارند به این دلیل که خیلی باهوشتر از مسئولان هستند و آینده رو به راحتی پیشبینی میکنند،
پاسخ ها
اين حرفها كه مردم ما خوبند و باهوشند و فقط مسئولين خنگند و اينها، ديگه خيلى كليشهاى و تاريخ مصرف گذشته است.
دلیلش این است که ما در ایران با گرانی موردی مواجه نیستیم که با تحریم مجبور شوند قیمتش را پائیت بیاورند بلکه ما در ایران با فروپاشی دلهره آور مواجهیم و این رفتار مردم کاملا منطقی است.
لیاقت ما از میزان زباله های کنار جاده وتمام راه ها پیداست
پاسخ ها
در جواب ميگن: ما آريايى و نواده كوروش كبير هستيم و اين زباله ريختن در محيط تقصير عرباييه كه 1400 سال پيش سپاه ساسانى را شكست دادند و باعث شدند ما اينطورى بشيم
به نظر من خود دولت این بی اعتمادی رو بوجود آورده و باعث شده که مردم برای خرید هجوم ببرند.چون مردم پیشینه ذهنی خوبی برای نخریدن ندارند.زمانی که مردم چند سال پیش خرید خودرو را تحریم کردند دولت با وامهای چند هزار میلیاردی به دو خودرو ساز و مصاحبه بر علیه مردم ادعای خط دادن امریکا و غرب به مردم برای نخریدن خودرو و خائن خواندن آنها کاری کرد که کمپین نخریدن مردم بعد از چند ماه با شکست مواجه شد و هرکسی که نخریده بود ضرر کرد.از این دست مثالها خیلی زیاد هست.پس دولت مسئول به وجود آودن این بی اعتمادی هست
پاسخ ها
هر ملتى لياقت همان حكومتى را دارد كه بر او مسلط است
بی جهت به مردم توهین نکنید
به ثبات و توسعه فرهنگی آلمان و ژاپن نگاه کنید سالهاست که از نظر سیاسی و فرهنگی ثبات دارند
اما ایران در1500 سال گذشته همیشه در معرض هجوم بیگانگان و ضعف دولت مرکزی بوده است
فرصت رشد و بالندگی فرهنگی پیش نیامده است
بعد هم خاطره قحطی اوایل قرن پیش هنوز در حافظه این ملت مانده است
آن هنگام که در اثر تحریم و کارشکنی انگلیس در بحبوحه جنگ اول در اثر گرسنگی و قحطی 10 میلیون نفر در ایران تلف شدند.
پاسخ ها
مثل هميشه: تقصير از بقيه است. ما خوبيم
بدبختیم دیگه. میخریم چون فکر میکنیم گرونتر میشه . بریم بمیریم با این وضع چون سنگ قبر هم گرون میشه از الان بخرین
امروز صبح خداشاهده ده دقیقه زل زده بودم ب قفسه پوشک بچه اخرشم ب خودم فحش دادم گفتم تو نمیتونی بخری گمشو بیرون چته مث بدبختا وایسادی ،27هزار تومن چرا باید بشه 85تومن اخه چرا ؟کی جواب منه مادرو میده بخدا من راضی نیستم به حرمت همین شیری ک به بچه میدم انشالله به خاک سیاه بشینین
به یک موضوعی اشاره نکردید اون هم اینه که در کشورهای دیگه نهایتا وقتی کالایی گرن می شود مردم نمی خرند. اما مشکل اینجاست که در ایران همه چیز گران می شود، مگر می شود تمام نیازها را با نخریدن بی پاسخ گذاشت؟! مثلا وقتی ارزش دلار در برابر پول ما چند برابر شد آپاراتی دوچرخه برای باد زدن چرخ 1000 تومن طلب کرد( بر خلاف دفعات قبل که 500 می گرفت) حال سوال این است که آیا باد دوچرخه هم به دلار ربط دارد؟ جواب هم اینجاست که وقتی درآمد شخصی کفاف حداقل های زندگی را نمی دهد آنگاه هر کس از هر راهی می خواهد درآمدش را افزایش دهد.
دوست عزیز اتفاقا قبر هم25درصد گران شدخودشان اعلام کردند مردن برای بازمانده ها هم پر دردسر شده !
فقط جای تاسف داره .برای رفع این مدل بی اخلاقی آموزش کارتیمی به بچه ها مون و کار فرهنگی زیاد برای جامعه(کارسختی است)و تغییر فرهنگ با تغییر رفتار خودمون