زیبایی‌های دریاچه زریوار مریوان؛ قلب کردستانِ زیبا

وب‎‌سایت کارناوال: استان کردستان با وجود جاذبه های فراوان طبیعی، تاریخی و فرهنگی از نظر گردشگری در سال های گذشته ناشناخته مانده است و بسیاری از مردم ایران از زیبایی های این خطه از کشور عزیزمان اطلاع چندانی ندارند. استان غربی کشورمان که با استان کردستان عراق همسایه بوده و مردم غیور و مهمان نواز کرد را در خود پرورش داده است.

مجموعه پارک تفریحی آبیدر که یکی از بزرگترین سینماهای روباز جهان را در خود جای داده است، عمارت خسرو آباد و وکیل شهر سنندج، قرآن تاریخی روستای نگل مریوان، منطقه اورامان و روستای دلفریب اورامانات که به هزار ماسوله شهرت دارد بخشی از جاذبه های این دیار را تشکیل می دهند.

غار باستانی کرفتو در دیواندره، روستای پالنگان در شهرستان کامیاران و آبشار کویله هم زیبایی های کردستان را تکمیل می کنند. در کنار اینها، صنایع دستی و آداب و رسوم ویژه و جذاب مردم این خطه از کشورمان نشان از فرهنگ دوست داشتنی و غنی آنها دارد و هر گردشگری را به سوی خود جذب می کند.

از کلاش مریوان که در فهرست صنایع دستی جهانی قرار گرفته است تا لباس های رنگارنگ و شاد کُردی که جلوه ای چشم نواز به شهرها و روستاهای این استان می دهد. مراسم های پیرشالیار، نوروزگاه و کوسه گردی به مناسبت آغاز سال نو جذابیت های سفر به این منطقه از ایران را چند برابر می کند.

امروز می خواهیم سری به یکی از مشهورترین جاذبه های طبیعی استان کردستان بزنیم. مقصد سفرمان دریاچه نیلگون زریوار مریوان است؛ یکی از بزرگترین دریاچه های آب شیرین ایران که سفر به کردستان بدون تماشا و دمی استراحت در کنار آن معنایی ندارد. همراه ما شوید تا شما را با یکی از زیبایی های بی تکرار ایران عزیزمان بیشتر آشنا کنیم.

چرا دریاچه زریوار؟

معروفترین جاذبه طبیعی استان کردستان است.

یکی از بزرگترین دریاچه های آب شیرین ایران محسوب می شود.

می توان در سفر به اینجا از طعم یکی از بهترین ماهی های کبابی ایران لذت برد.

با سفر به زریوار می توانید از تفریحات جذابی مانند قایقرانی، پاراگلایدر سواری و ماهیگیری لذت ببرید.

معرفی دریاچه زریوار مریوان، از بزرگترین دریاچه های آب شیرین ایران

دریاچه زریوار یا آن گونه که محلی ها آن را می شناسند تالاب آب شیرین زریبار، در استان زیبای کردستان و در فاصله ۳ کیلومتری غرب شهرستان مریوان قرار گرفته است. دریاچه ای که یکی از بزرگترین دریاچه های آب شیرین ایران به شمار می آید و از معروفترین و زیباترین جاذبه های طبیعی غرب کشور محسوب می شود.

ارتفاع دریاچه از سطح دریا ۱۲۸۵ متر است و دور تا دور آن با کوه هایی زیبا از درختان و مراتع احاطه شده است که جلوه ای منحصر به فرد به این دریاچه می دهد. طول این دریاچه ۵ و عرض آن ۱.۶ کیلومتر و عمق آن به طور متوسط در حدود ۳ متر (بین ۲ تا ۵.۵ متر) است و همین موضوع باعث شده تا بتوان به راحتی بر روی آن قایقرانی کرد.

آب دریاچه زریوار از چشمه های جوشانی که در کف آن قرار دارد و همچنین از آب باران و برف، تامین می شود. این تالاب به دلیل شرایط مناسبی که دارد پذیرای گیاهان و حیوانات مختلفی ست و فعالیت های پرنده نگری و ماهیگیری در آن رونق دارد. تالاب زریبار یکی از منحصر به فرد ترین دریاچه های آب شیرین جهان به شمار می رود و شرایط کلی یک تالاب بین المللی را دارد.

این دریاچه در تاریخ بیستم بهمن ۱۳۸۹ با شماره ۱۰۲ در فهرست میراث طبیعی ایران به ثبت رسیده است. همچنین این تالاب از سال ۱۳۸۸ به عنوان پناهگاه حیات وحش تحت نظر سازمان محیط زیست قرار گرفته است.

تفریحات دریاچه زریوار

دریاچه زریوار در میان کوه ها و دشت های سرسبزی که پیرامون آن را گرفته اند به مانند نگینی فیروزه ای می درخشد و یکی از جذابترین و بهترین مکان ها برای گشت و گذار و تفریح به شمار می رود.

۱- قایقرانی

یکی از تفریح های محبوب در دریاچه زریوار قایقرانی است؛ هم قایق های موتوری و هم قایق های پدالی این امکان را فراهم کرده اند که بتوانید داخل دریاچه بروید و از فضای فرح‌بخش و سکوت و آرامش آن لذت ببرید. فضای مناسب محیط آبی تالاب زریبار باعث شده است تا تیم های ملی قایقرانی در رشته های مختلف برای آماده سازی به اینجا بیایند و تمرینات شان برای حضور در مسابقه های بین المللی را در این دریاچه دنبال کنند.

۲- ماهیگیری

بستر مناسب دریاچه زریوار و وجود گونه های مختلف ماهی در این پهنه آبی، باعث شده تا ماهیگیری در اینجا به یکی از تفریح های جذاب تبدیل شود. بسیاری از صبح زود برای صید ماهی راهی تالاب می شوند تا بتوانند شانس شان را امتحان کنند و دست پر به خانه بازگردند. محیط خوب دریاچه زریوار برای ماهیگیری باعث شد تا این مکان میزبان نخستین جشنواره بین المللی گردشگری ورزشی و ماهیگیری در اردیبهشت ماه امسال (1397) با حضور 9 کشور خارجی باشد.

۳- عکاسی

فضای سرسبز اطراف دریاچه، قرارگیری آن در میان کوه ها و دشت ها، محصور بودنش در میان نیزارها و گستره آبی آن منظره ای تماشایی را خلق کرده است. اگر ذره ای خلاقیت به خرج دهید و صبور باشید می توانید عکس ها و تصاویر زیبایی از سفر به زریوار ثبت کنید.

۴- پرنده نگری

تالاب زریبار محل زندگی تعداد زیادی از پرنده های بومی و مهاجر است. همین موضوع باعث شده تا اینجا به عنوان یکی از محل های مناسب پرنده نگری در غرب ایران شناخته شود. اردک سرحنایی و سرسبز، بوتیمار بزرگ و کوچک، انواع چنگر، پرستو های دریایی، کاکایی ها، حواصیل خاکستری، خوتکا، لک لک های مهاجر و پرندگان شکاری همچون سنقر تالابی و دلیچه از جمله پرنده هایی هستند که می توانید با کمک ابزار مناسب پرنده نگری و کمی صبر و حوصله به تماشای آنها بنشینید. با استفاده از لینک زیر هم می توانید اطلاعات بیشتری در این مورد کسب کنید.

۵- پاراگلایدر سواری

اگر اهل خطر کردن و هیجان هستید دریاچه زریوار مکان مناسبی برای شماست. اینجا می توانید در سایت پروازی کنار دریاچه سوار بر گلایدر بر فراز منطقه به پرواز دربیایید و از چشم انداز زیر پای تان لذت ببرید. البته هر چند سال یک بار هم جشنواره های پرواز با پاراگلایدر در دریاچه زریوار برگزار می شود که اگر مهارت و جسارت کافی داشته باشید می توانید در آن شرکت کنید و از رقابت با دیگر حرفه ای ها لذت ببرید.

شرایط و هزینه:

از آنجایی که این خدمت تفریحی به وسیله بخش خصوصی اداره می شود هزینه ها و شرایط برگزاری آن توسط خود آن بخش تعیین می شود. به همین دلیل امکان اعلام هزینه، شرایط و مدت زمان استفاده وجود ندارد.

۶- برگزاری جشنواره های مختلف محلی و فرهنگی

دریاچه زریوار یکی از محل های گردهمایی مردم مریوان برای برگزاری مراسم مختلف محلی و جنگ های شادی ست. اگر از دوست داران فرهنگ مردم کردستان هستید، گوش به زنگ برگزاری مراسم در اینجا باشید چرا که می توانید با شرکت در این جشنواره ها از تماشای رقص زیبای کردی و لباس های رنگارنگ شان در کنار موسیقی شاد و جذاب محلی لذت ببرید.

شکم گردی اطراف دریاچه زریوار

معروفترین و محبوب ترین خوردنی که کنار دریاچه می توانید تجربه کنید، ماهی های کبابی آن است؛ ماهی های کبابی که به گفته بیشتر افرادی که از دریاچه دیدن کرده اند و طعم آن را چشیده اند بهترین ماهی کبابی تمام ایران است. اطراف زریوار دکه های کوچک و بزرگی وجود دارد که با ماهی تازه از دریاچه صید شده منظرتان هستند تا یکی از خوش طعم ترین ماهی های کبابی را برای تان آماده کنند.

البته اگر طعم نمکی و معمول ماهی را دوست ندارید می توانید از آنها درخواست کنید که ماهی را به طعم های مختلف دیگری برای تان بپزند. این ماهی های کبابی همراه با مخلفات مختلف سرو می شوند و با طعم جذاب شان یکی از بهترین تجربه های شکم گردی تان را رقم می زنند.

علاوه بر اینها در برخی مواقع در کنار دریاچه، غرفه های کوچکی به چشم می خورد که غذای محلی مانند آش و نان محلی به فروش می رسانند؛ می توانید دل به دریا بزنید، عادت غذایی همیشگی تان را کنار بگذارید و با تجربه غذاهای بومی یک شهر و فرهنگ دیگر، تجربه جدیدی به دست بیاورید. اگر هم در گشت و گذارتان در این حوالی هوس خوراکی سبکی کردید نگران نشوید، می توانید از بوفه ها و دکه های کوچک خوردنی هایی مثل یک فست فود سبک یا بستنی تهیه و نوش جان کنید.

ویژگی های دریاچه زریوار

تا به اینجا در مورد این تالاب تماشایی اطلاعاتی به دست آوردیم و با تفریحات مختلفی که در اینجا می توان تجربه کرد آشنا شدیم؛ حالا در مروری کوتاه می خواهیم با تعدادی از ویژگی های مهم دریاچه زریوار بیشتر آشنا شویم.

۱- موقعیت جغرافیایی

دریاچه زریوار که در میانه یک دره طولی نسبتا وسیعی قرار دارد از شرق و غرب به رشته کوه هایی پوشیده از جنگل های بلوط و مازو می رسد و از شمال و جنوب نیز به دشت های سرسبز بیلو و مریوان دسترسی دارد.

۲- پوشش گیاهی

گیاهان شناوری مانند سراتوفیلیوم و سریوفیلیوم و گیاهان حاشیه ای نظیر نی، هزارنی، بارهنگ آبی، نیلوفر آبی با گل های سفید، علف هفت بند، پیچک ها، لویی و بزواش، جگن و نعناع پوشش گیاهی دریاچه زریوار را تشکیل می دهند.

۳- پوشش جانوری

پوشش جانوری دریاچه زریوار شامل آبزیان، پرندگان و پستاندارن می شود.

آبزیان

حیوانات آبزی که در تالاب زریبار زندگی می کنند به دو دسته گونه های بومی و غیر بومی تقسیم می شوند.

گونه های بومی: سیاه ماهی خالدار، سیاه ماهی معمولی، عروس ماهی

گونه ‌های غیر بومی: ماهی آمور سفید، کپور آیینه‌ ای، کپور معمولی، کپور سرگنده (بیگ هد) و فیتوفاک، پشه ماهی، میگوی غول پیکر آب شیرین

* در ضمن یک گونه مارماهی، ۵ گونه فیتوپلانکتون و ۱۷ گونه زئوپلانکتون نیز در آب های تالاب زریبار شناسایی شده ‌اند.

پرندگان

از 31 پرنده ای که در دریاچه زریوار زندگی می کنند 14 گونه بومی و مابقی انواع پرنده های مهاجر را شامل می شوند. از جمله این پرنده ها می توان به گونه های اردک سرحنایی و سرسبز، اگرت ها، بوتیمار بزرگ و کوچک، انواع چنگر، پرستوهای دریایی، کشیم بزرگ و کشیم کوچک، کاکایی ها، حواصیل خاکستری، خوتکا، گیلار و پرندگان شکاری همچون سنقر تالابی و دلیچه اشاره کرد.

پستانداران

سگ آبی، روباه، خوک وحشی، خرگوش، گراز و نوعی گربه وحشی (Filis catus) گونه های مختلف پستاندار تالاب هستند.

خرندگان

از جمله خزندگانی که در تالاب زریبار زندگی می کنند می توان به به مار چلیپر، مار آتشی، قمچه مار، مار قیطانی، مار پلنگی از دسته مارهای غیر سمی و گرزه مار و افعی کردستانی از دسته مارهای سمی‌ اشاره کرد. از سوسمارها هم گونه‌هایی از خانواده لاسرتاها، گکوها و آگاماها در این منطقه دیده می‌شوند.

۴- جزیره های متحرک دریاچه

یکی از زیبایی ها و شگفتی های دریاچه جزیره های متحرکی ست که در گوشه و کنار آن به چشم می خورند و منظره جالبی به وجود آورده اند. جزیره هایی که از ریشه های درهم تنیده نی و گیاه های حاشیه ای دریاچه به وجود آمده اند و با جریان باد و آب به میان تالاب کشیده می شوند. برخی مواقع مساحت این جزیره های متحرک به 20 متر نیز می رسد.

۵- ویژگی های آب دریاچه

آب زریوار در بیشتر اوقات به رنگ سبز مایل به قهوه ای کمرنگ دیده می شود، بوی عادی و طبیعی دارد و از آن هیچ بوی دیگر که نشان دهنده تصاعد گاز باشد به مشام نمی رسد. سطح آب آن در زمستان ها یخ می بندد و مناظر بسیار زیبا و تماشایی به جود می آورد.

۶- سن دریاچه

سن سنجی هایی که بر روی نمونه های به دست آمده از دریاچه به دست آمده نشان می دهد که تالاب زریوار بیش از 20 هزار سال پیش (دوره پلیستوسن) در شرایط آب و هوایی سرد ایجاد شده است.

اقامت

اطراف دریاچه زریوار و مشرف به آن چندین هتل با امکانات و خدمات مختلف به چشم می خورد که می توانید برای اقامت در نزدیکی زریوار روی آنها حساب باز کنید. برای تعطیلات عید و نوروز هم می توانید روی ستاد اسکان مهمانان حساب باز کنید.

امکانات

• از جمله امکانات اطراف دریاچه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• نمایشگاه های فصلی صنایع دستی و بوفه
• پارکینگ
• سرویس بهداشتی
• مسجد
• ستاد های اسکان مهمانان در تعطیلات عید و تابستان
• آلاچیق و نیمکت
• شهربازی کودکان و پارک جنگلی
• دکه های ماهی کبابی
• بوفه تنقلات و دکه فروش مواد غذایی
• رستوران در فاصله 2 و 3 کیلومتری
  
  

بهترین فصل سفر

بهار و تابستان: هوای منطقه در بهار و تابستان خنک و معتدل است و میانگین دمای هوای آن در گرمترین روزها از 24.5 درجه بیشتر نمی شود. این دو فصل بهترین زمان برای گردش در دریاچه به شمار می رود.

پاییز و زمستان: پاییز و زمستان مریوان و زریوار هوایی سرد و خشک دارد و در برخی مواقع سطح دریاچه به دلیل سرمای شدید هوا یخ می زند.

مسیر دسترسی

آدرس: استان کردستان، شهرستان مریوان، سه کیلومتری غرب شهر، دریاچه مریوان

برای دسترسی به دریاچه زریوار باید خود را به شهر مریوان در استان کردستان برسانید. دریاچه در 3 کیلومتری غرب شهر قرار دارد و شما می توانید به راحتی به آن دسترسی پیدا کنید.

وجه تسمیه دریاچه زریوار

همان گونه که پیشتر نیز گفتیم دریاچه زریوار در میان محلی ها با نام زریبار نیز شناخته می شود؛ اما این نام به چه معناست و چرا این گستره آبی به این اسم خوانده می شود؟ در این مورد گفته شده است که نام اصلی زریوار "زیراوبار" بوده و در زبان کردی آب کف کنار معنا می دهد. به احتمال زیاد این اسم به دلیل اینکه آب چشمه از چشمه های کناری آن تامین می شده به آن داده شده است. هر چند در معرفی این دریاچه آمده است که آب دریاچه زریوار از چشمه های کف آن تامین می شود. احتمال دیگر در مورد نام زریبار یا زریوار این است که این نام از دو واژه زری به معنای دریاچه (در زبان کردی) و بار یا وار (پشوند تشبیهی) تشکیل شده است و در کل دریاچه وار معنا می دهد.

افسانه ای در مورد دریاچه زریوار

دریاچه ای به این محبوبیت حتما افسانه ها و رازهایی پیرامون خود دارد. یکی از این افسانه ها در مورد محل قرارگیری دریاچه زریوار و دلیل نام گذاری این دریاچه به این اسم است. در افسانه ها و داستان های مردم محلی گفته شده که در محل فعلی دریاچه، شهری باستانی به نام زریبار وجود داشته است. کتاب "ذکائی یحیی" شرح این افسانه را به نقل از مردم بومی چنین نوشته است:

درویشی سوار بر الاغ همراه همسرش از نزدیکی شهر عبور می‌کنند که حاکم ستمگری به نام فیله قوس داشت. درویش همراه همسرش توسط مامورهای حاکم دستگیر و به شهر آورده می‌شوند. اهالی شهر و ماموران آن‌ها را شکنجه و اذیت کرده و زیر ضربات شلاق مجبور به انجام کارهای مشقت‌بار می‌کنند، تا جایی که دم الاغ یعنی تنها سرمایه درویش کنده می‌شود و زن حامله اش نیز فرزندی را که در شکم داشت سقط می‌کند. درویش که دیگر تاب تحمل این همه شکنجه را ندارد، نزد حاکم رفته، اما حاکم او را مورد استهزا قرار می‌دهد و درویش آزرده خاطر می‌شود و دلشکسته بر فراز کوهی در ضلع شرقی شهر می‌رود و در آن جا به خدا پناه می‌برد و آن‌ها را نفرین می‌کند و می‌گوید: "سرم را از سجده بر نمی‌دارم تا شهر را با آب یکسان و این قوم ظالم را نابود نکنی." و چنین می‌شود و اکنون قبر درویش هم در پای کوه نظاره گر دریاچه فعلی زریوار است.

نکته جالب در مورد این افسانه این است که یکی از کوه های مشرف به دریاچه در شرق هنوز به نام "قله فیله قوس" معروف است، مساله ای که نشان از فراگیری این نوع داستان ها و افسانه ها در زندگی مردم دارد.

باور دیگر مردم منطقه در مورد دریاچه زریوار این است که عده ای اعتقاد دارند در کف دریاچه گنجی پنهان شده است و اصلا به همین دلیل به آن زریوار می گویند. عده دیگری هم به این باورند که نه تنها گنجی کف دریاچه وجود دارد بلکه اعتقاد دارند شهری وسیع زیر این دریاچه مدفون است.

دریاچه زریوار هم به مانند دیگر پهنه های آبی ایران به دلایل خشکسالی، کم آبی و سوءمدیریت منابع آبی دچار مشکل های عدیده ای شده است و رو به خشک شدن می رود. مساله ای که اگر به وقوع بپیوندد نه تنها اقتصاد محلی بلکه محیط زیست شهر و استان را تحت تاثیر قرار می دهد و موجب از بین رفتن گونه های مختلف گیاهی و حیوانی این منطقه می شود.

ساخته شدن سد خاکی، ساخت و ساز بی رویه در حاشیه دریاچه، ساخت پالایشگاه در حوزه آبریز، ورود فاضلاب به آب و عدم رسیدگی به آن، لایروبی نکردن کف دریاچه، افزایش بی رویه حفر چاه های غیر مجاز در حریم آن، تبدیل شدن آن به استخر پرورش ماهی و ... از جمله مشکلاتی عدیده ای ست که دریاچه زریوار با آن دست و پنجه نرم می کند. شایسته است مسوولان استانی و کشوری از سرنوشت دریاچه ارومیه عبرت بگیرند و پیش از اینکه دیر شود فکری به حال این تالاب ارزشمند کشورمان بکنند.