سفر به اصفهان، پایتخت تاریخی ایران

ماهنامه همشهری سرزمین من - رضا یوسفی: سفر به استان اصفهان مساوی است با اقامت در خانه های مجلل ایرانی، گردش در میان دیدنی های پایتخت پنج سلسله ایرانی، شب نشینی های کویری و گپ زدن های دور آتش. گشت و گذار در اصفهان داستان دیگری است؛ در این شهر می توانید آثار تاریخی تماشایی را از نزدیک ببینید، از کاخ های خوش نقش و نگار گرفته تا خانه ها و پل هایی تاریخی.

برای گشت و گذار در اصفهان و دیدنی های اطرافش باید چند روز وقت گذاشت و برای گشت و گذار در میان آثار تماشایی این استان دست کم چند هفته، اما می توان گزیده سفر بود و پیش از شروع این سفر، چند مسیر و جاذبه را انتخاب کرد و راه افتاد.

چطور برسیم؟ یک مسیر پیشنهادی

تهران تا قم را در مسیر آزادراه خلیج فارس و بعد در آزادراه قم- کاشان برانید؛ مسیر جایگزین، جاده قدیم قم- کاشان است که یک راست تا کاشان می رود. برای رسیدن به «متین آباد» باید در جاده قدیم کاشان - اردستان که راهش را از میدان بسیج کاشان جدا می کند، برانید. بعد از آن، پس از 58 کیلومتر به «بادرود» بپیچید. در میدان امام خمینی (ره) بادرود به سمت روستای «خالدآباد» بروید، بعد از «ده آباد»، «متین آباد» را می بینید. از خروجی جاده کاشان- اردستان تا کمپ متین آباد 20 کیلومتر راه در پیش دارید. برای ادامه مسیر باید راه رفته را تا بادرود بازگردید و خود را به آزادراه کاشان- نطنز برسانید و با 29 کیلومتر رانندگی در آزادراه، نطنز را ببینید.

از نطنز تا اصفهان را از آزادراه بروید، برای رسیدن به مقصد بعدی از اصفهان به سمت نجف آباد بیرون بزنید. نجف آباد را از بلوار دفاع مقدس دور بزنید و تا «دامنه» برانید. در این شهر به سمت راست بپیچید تا به خوانسار برسید. اصفهان تا خوانسار 150 کیلومتر است و از خوانسار تا گلپایگان 30 کیلومتر راه دارید.

کاشان؛ یک شهر پرخانه

در طول بازار کاشان می توانید به ترتیب مسجد صفوی میرعماد، تیمچه امین الدوله و مسجد مدرسه سلطانی را ببینید و در حوالی خیابان علوی، در جنوب خیابان فاضل می توانید از خانه های مجلل عباسیان، عامری ها، طباطبایی، بروجردی و حمام سلطان امیراحمد بازدید کنید. تماشای خانه عامری را که بزرگ ترین و زیباترین خانه ایران است، نباید از دست داد. این خانه به ابراهیم خلیل خان عامری، حاکم ناحیه کاشان تعلق داشته و زیبایی ایوان ها و حوضخانه ها و حمام اختصاصی اش قابل توصیف نیست.

مسجد و مدرسه آقا بزرگ کاشان

هفت حیاط بزرگ و باغجه های سرسبز آن از دوره زندیه پابرجاست. احتمالا زیباترین اثر در کاشان «مسجد آقابزرگ» است؛ این مسجد که تنها مسجد پنج طبقه جهان اسلام است، دارای گنبد و بارگاه باشکوهی است. صحن وسیع و باغچه بندی و حجره های متعدد آن از بهترین فضاهای مدرسه ای زمان است. در یکی از حجره های مسجد، مقبره خاندان معتبر و فرهنگی نراقی است، البته، دیدن باغ مصفای فین و شنیدن داستان هایش در انتهای خیابان امیرکبیر، همیشه برای مسافران این شهر وسوسه کننده بوده است.

اصفهان؛ گردش در نصف جهان

برای پیاده روی در اصفهان، می توانید از این محورها حرکت کنید؛ جویباره (میدان قیام تا سروش)، حسن آباد (نقش جهان تا چهارراه نقاشی)، دردشت (میدان قیام تا چهارراه ابن سینا)، تخت فولاد (خیابان دهش تا خیابان سعادت آباد)، مسجد سید (بازار درب کوشک تا میدان شهدا) و جلفا (چهارراه توحید تا محتشم کاشانی).

میدان نقش جهان: زیباترین میدان تاریخی ایران و آثار مهم دیدنی اش نیاز به معرفی ندارند، به آن جا که برسید، عالی قاپو، مسجد جامع عباسی، مسجد شیخ لطف الله و سردر بازار قیصریه را خواهید دید. در خیابان استانداری که نزدیک میدان است، به کاخ زیبای چهلستون می رسید. از ما که بشنوید، برای تماشای این مجموعه حداقل یک روز باید وقت بگذارید؛ چرا که محدوده این میدان چندین کافه و غذاخوری خوب وجود دارد.

مسجد جامع: یکی از مهم ترین بناهای اصفهان، مسجد جامع است. می توانید در بازار قدیم (در میدان امام علی (ع)) بگردید و به ورودی 200 ساله بنا برسید. حواس تان باشد که اگر وقت نماز ظهر یا مغرب باشد، درهای فضاهای داخلی بسته اند و نمی توانید گنبد تاج الملک، گنبد نظام الملک یا بقایای ستون 1400 ساله را ببینید. «مسجد جامع» موزه ای است از هنر معماری سلسله های مختلف تاریخ ایران. شبستان یک هزارساله سلجوقی، مسجد چهار ایوانی، گچبری های محراب 700 ساله الجایتو و آثار منحصر به فرد از دوره های دیگری مثل تیموری، صفوی و قاجار را می توانید این جا ببینید.

سردر جورجیر: امکان ندارد از ضلع شمال غربی مسجد حکیم، عبور کنید و چشمان تان با تعجب روی سردر دیلمی «جورجیر» نماند؛ سردری که تنها یادگار به جا مانده از مسجد جامع جورجیر (مسجد جامع صغیر) و نمونه ای برگزیده از آجرکاری و گره سازی دوره دیالمه در اصفهان است. حواس تان به قوس شکنج با کنگره بزرگ یازده پر بالای سردر، نقوش چلیپای ایرانی و کتیبه های به خط کوفی اش باشد. این سردر در سال 1335از زیر کاهگل بیرون آورده شد.

پل خواجو

باغ پرندگان: باغ پرندگان تقریبا برای همه جذاب است؛ چه آن ها که این حیوانات را به صورت خانگی نگه می دارند یا آن ها که هرگز یکی از آن ها را در دست نگرفته اند. این جا پرنده های کوچک و بزرگ از کنار پایتان رد می شوند، از پلیکان و قوی سیاه گرفته تا فلامینگو و طاووس. این باغ در شمال زاینده رود و داخل پارک «ناژوان» قرار دارد. به هیچ وجه به پرنده ها غذا ندهید؛ چه نان خشک و چه پفک. می توانید وقت بازگشت از باغ پرندگان، در پارک ناژوان تله سیژ سوار شوید. یک گزینه دیگر هم دارید، می توانید به کوه «صُفه» بروید و از یک پارک کوهستانی که تله کابین هم دارد، لذت ببرید.

نطنز؛ تاریخ در کوهپایه

مسجد جامع: دیدن نطنز تاریخی را با مسجد جامع و مقبره «شیخ عبدالصمد نطنزی» از عرفای قرن هفتم هجری، آغاز کنید. این مجموعه را که شامل صحن، ایوان های خوش قد و قامت، خانقاه، درخت دو هزار ساله و مقبره شیخ عبدالصمد است، می توانید به واسطه مناره رشیدش در حاشیه خیابان مالک اشتر بیابید. مجموعه منحصر به فرد مسجدجامع نطنز و مقبره شیخ عبدالصمد محصول استادی و کاربلدی معماران دوره ایلخانی است.

زیارت: همچنین مقبره امامزاده عبدالله (ع) از نوادگان امام علی (ع) در کوی علیاء، منطقه باغستان و مقبره امامزاده رقیه خاتون (س) دختر گرامی امام موسی کاظم (ع) در کنار خیابان رهن، فرصتی هستند برای زیارت و خلوت کردن با خودتان. البته از این جهت که هر دو بر بلندی کوه هستند، می توانید دورنمای شهر نطنز را هم تماشا کنید. کاروانسرای صفوی «کوه آب» در حاشیه بلوار شهید بهشتی و رو به روی کوه «گنبد باز» از دیگر دیدنی های نطنز است. همچنین سری به حمام تاریخی «افوشته» بزنید که در محله ای به همین نام در نزدیکی خیابان مطهری است.

کویرگردی؛ یک کویر، هزار آسمان

شمال شرقی استان اصفهان در دل دشت کویر قرار گرفته است.

کویر مرنجاب: کویر مرنجاب در نزدیکی شهر «آران و بیدگل» قرار دارد که از کاشان حدود پنج کیلومتر فاصله دارد. در آران و بیدگل باید به سمت، امامزاده هلال ابن علی (ع) و بلوار ارتش یا همان خروجی کویری آران و بیدگل برسید. بلوار ارتش بعد از پنج کیلومتر تمام می شود و در سمت راست تان ساختمان های ارتش را می بینید. حالا در مقابل تان یک راه خاکی در سمت چپ تان یک راه آسفالت وجود دارد. راه خاکی را انتخاب کنید و آرام برانید تا بعد از ۴۵ کیلومتر از جاده خاکی به کاروانسرای مرنجاب برسید.

کاروانسرای مرنجاب: پیش از آن که به کاروانسرا برسید، قسمتی از دریاچه نمک را در سمت چپ خود می بینید و می توانید وارد راه فرعی آن شده و در قسمت های محکم دریاچه قدم بزنید. کمی جلوتر و در کنار یک آب انبار، تپه های شنی یا رمل ها را در سمت راست خود می بینید و می توانید کفش و جوراب تان را دربیاورید و پاها را در ماسه بادی های نرم کویر بگذارید. این کاروانسرا در سال ۱۰۱۳ قمری به دستور شاه عباس صفوی ساخته شده و جنس مصالح آن گچ و آجر است. این کاروانسرا یک قنات آب شیرین و یک استخر قدیمی در کنارش دارد آب این قنات درختان کاروانسرا را هم سیراب می کند. ممکن است در شب هایی که مهمان کاروانسرا هستید، گروه های اهل رصد و نجوم روی پشت بام این کاروانسرا مشغول رصد ستارگان باشند. یک سرویس بهداشتی نیمه مجهز هم در کاروانسرا وجود دارد.

خور: خور یکی از شهرهای تاریخی کویر مرکزی ایران است که مساجد تاریخی و بافت سنتی دارد. به این ها باید نخلستان های دورتادور شهر را که البته در آتش سوزی چند سال قبل، بسیار آسیب دیدند هم اضافه کنید. اگر جاده خور را به سمت طبس ادامه دهید می توانید کویر «طبقه» یا دریاچه نمک را ببینید. این کویر در ۳۰ کیلومتری خور به سمت طبس قرار دارد و جاده از میان این دریاچه نمک عبور می کند.

مصر و فرحزاد: این دو روستا که در فاصله پنج کیلومتری از یکدیگر قرار دارند، به علت بافت کویری طبیعتی منحصر به فرد دارند. این دو روستا با تپه های شن روان و البته نخلستان و باغ و چند گندمزار احاطه شده اند. «چال سلکنون»، «تخت عروس» و «تخت عباسی» و همین طور نیزار روستای مصر از جذابیت های این منطقه است.

هتل سنتی مصر و فرحزاد

جندق: جندق یکی از شهرهای تاریخی در مسیر عبور از کویر مرکزی است که بعضی آن را به انوشیروان ساسانی نسبت می دهند. این شهر یک قلعه تماشایی دارد که در بافت تاریخی قرار گرفته. غیر از کویرهای اطراف شهر، خانه شاعر معاصر، «یغمای جندقی» هم برای تماشا وجود دارد.

بیاضه: روستای زیبای بیاضه در 50 کیلومتری جنوب شرقی خور و بیابانک قرار دارد. معروف ترین دیدنی این روستا قلعه «بیاضه» است که ناصرخسرو هم در سفرنامه اش به آن اشاره کرده است. یک قلعه خشت و گلی که ساخت اولیه اش به دوره ساسانی بر می گردد، با بنایی چندطبقه و یک خندق عمیق. بعضی معتقدند این قلعه در دوره اسماعیلیه از پایگاه یاران حسن صباح بوده. بافت تاریخی این روستا هم بسیار تماشایی است و قدمت مسجد جامع آن هم به دوره صفوی بر می گردد.

گرمه: گرمه در 40 کیلومتری جنوب خور قرار دارد. غیر از جذابیت های کویری، می توانید به تماشای نخلستان های اطراف روستا بروید. در وسط نخلستان گرمه هم یک آبگیر زیبا قرار دارد که آب آن از چشمه ای در کوه های شمال این منطقه سرچشمه می گیرد، البته این جا یک قلعه تاریخی هم دارد.

متین آباد: یکی از کم خطرترین مسیرهای دسترسی به کویر مرکزی ایران، مسیر دسترسی به کمپ متین آباد است. این کمپ در 25 کیلومتری نطنز و در ابتدای نرمی و دلنوازی رمل های کویر مرکزی ایران قرار دارد. زیارت مزار علی عباس (ع) و محمد (ع) از فرزندان امام موسی بن جعفر (ع) نیز در شهر «بادرود» برای تان مهیاست.