ماجرای فروش خانه ۱۰ میلیاردی پسر مظفرالدین شاه

سریال فروش خانه های تاریخی یک قسمت جدید دارد. خانه تاریخی ناصرالدین میرزا. اگرچه قسمت های قبلی این سریال معمولا پایان دلخواه سازندگان خود نداشته اند اما این بار سازمان بازنشستگی کشوری می گوید این خانه را به جای بدهی خود از دولت گرفته و امیدوار است بتواند با فروش آن بعد از بیش از ربع قرن بدهی خود را از دولت نقد کند.

روزنامه تماشاگران امروز - محمدرضا احمدی: سریال فروش خانه های تاریخی یک قسمت جدید دارد. خانه تاریخی ناصرالدین میرزا. اگرچه قسمت های قبلی این سریال معمولا پایان دلخواه سازندگان خود نداشته اند اما این بار سازمان بازنشستگی کشوری می گوید این خانه را به جای بدهی خود از دولت گرفته و امیدوار است بتواند با فروش آن بعد از بیش از ربع قرن بدهی خود را از دولت نقد کند.

همزمان با اعلام برگزاری مزایده برای فروش این ملک باارزش تاریخی و البته اعلام مبلغ پایه 10 میلیارد و 200 میلیون تومانی، این سوال مطرح شد که آیا این خانه ارزش خریداری برای استفاده گردشگری را دارد یا مثل صدها خانه باارزش دیگر که فروخته و برای ساخت آپارتمان تخریب شدند، فروشش مقدمه تخریب آن خواهد بود. یا اینکه اصلا امکان دارد که فرآیند فروش آن به دلیل نگرانی تخریب، متوقف شود؟

ماجرای فروش خانه 10 میلیاردی پسر مظفرالدین شاه

عمارتی که فقط ۴۰ درصدش باقی مانده

خانه تاریخی ناصرالدین میرزا، پسر مظفرالدین شاه، در سال 1285 هجری قمری با مساحت چهار هزار و 500 متر ساخته شد. این خانه چهار صفه، کلاه فرنگی و حوضی زیر گنبد دارد. از نظر معماری، این بنا به معماری کویری تعلق دارد و طراحی ان با سایر بناهای دوره قاجار متفاوت است. برخلاف رسم خانه های اعیانی آن دوره، این بنا حیاط مرکزی و زیرزمین ندارد. دو بخش شاه نشین (در جبهه شمالی) و خدمه نشین (در جبهه جنوبی) این بنا رو به روی هم قرار دارند و هیچ ساختمانی آنها را به هم وصل نمی کند. سقف این بنا گنبدی شکل است و به تیمچه های کاشان شباهت دارد.

این خانه تا سال ۱۳۵۷ متعلق به نوادگان ناصرالدین میرزا بود و پس از انقلاب توسط دولت مصادره شد. در سال ۱۳۷۱ بابت رد دیون از دولت به صندوق بازنشستگی کشوری انتقال یافت و رد سال ۱۳۸۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

به گفته مدیر کل روابط عمومی و امور بین الملل صندوق بازنشستگی کشوری، «مذاکرات با سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای واگذاری این بنا تا سال ۱۳۸۷ به جایی نمی رسد اما در این سال صندوق بازنشستگی کشوری و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بر سر بازسازی و فروش بنا توافق کردند تا از این طریق صندوق بازنشستگی به پول خود برسد.»

همین دو ماه پیش، در فروردین امسال نیز کار مرمت و احیای این بنا با هزینه ای حدود هفت میلیارد تومان به پایان رسید. البته امروز تنها 019 متر از فضای بیرونی و حدود 870 متر زیربنا از این عمارت مجلل باقی مانده است.

در انتظار بازگشت پول

شنبه دهم تیرماه، صندوق بازنشستگی کشوری آگهی مزایده این بنا را منتشر کرد. آگهی ای که در آن قیمت پایه مزایده ۱۰ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان اعلام شده بود. قیمتی که اگرچه کمی زیاد به نظر می رسد اما حامد شمس، مدیرکل روابط عمومی و امور بین الملل سازمان بازنشستگی می گوید این قیمت توسط کارشناس رشته ابنیه و آثار باستانی کانون کارشناسان رسمی دادگستری تهران برای این ملک تعیین شده است.

با او که صحبت می کنیم تقریبا اطمینان دارد که این خانه تاریخی به فروش می رسد و قیمت را معقول توصیف می کند. طبق قانون ثبت ملی یک اثر برای مالکان آن محدودیت هایی نظیر از میان رفتن حقوق مالکانه، ممنوعیت مرمت یا فروش ملک بدون اطلاع و اجازه دولت ایجاد می کند ولی مخارج حفاظت از بناهای ثبت شده بر عهده دولت است. یعنی یا دولت باید همه آثار تاریخی را خود بخرد و حفاظت کند که ممکن نیست؛ یا باید برای مالکان آثار تاریخی امتیازاتی قائل شود ولی در عمل هیچ یک از این کارها صورت نمی گیرد.

به گفته شمس، مخارج مرمت خانه تاریخی ناصرالدین میرزا توسط سازمان میراث فرهنگی و صندوق بازنشستگی تامین شده است. او از گفتن میزان سهم پرداختی هر کدام از طرفین خودداری می کند اما می گوید پرداختی صندوق بازنشستگی بیش از پرداختی میراث فرهنگی بوده است.

خریدار این خانه چه کارهایی می تواند با آن انجام دهد؟

در حال حاضر طبق قانون تنها کاربری این بنا «گردشگری» است و به اعتقاد مسئولان صندوق بازنشستگی کشوری، درآمد گردشگری به میزانی است که خریداران حاضر به پرداخت بیش از 10 میلیارد تومان برای خرید این ملک باشند. البته گویا نحوه بهره برداری از این بنا غیرقابل تغییر هم نیست. آن طور که محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می گوید مالکیت و بهره برداری بناهای ثبت شده در فهرست آثار ملی در صورتی که با هماهنگی و مجوز سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری باشد می تواند تغییر کند.

به گفته او «در مورد این بنا نیز اگر قرار باشد بنا از طریق مزایده به فروش برسد، دریافت مجوز و هماهنگی با سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در زمان معامله به قوت خود باقی است و باید این فرآیند قانونی اتفاق بیفتد و در صورتی که سازمان مجور لازم را صادر کرد، صندوق بازنشستگی می تواند بنا را واگذار کند.»

اگر این تغییر کاربری اتفاق بیفتد این خانه می تواند به هتل تبدیل شود که احتمالا در این صورت نگهداری از این بنا کمی مشکل خواهدشد. البته در کنار درآمد، احتمالا معافیت های این بنا هم برای خریدار مهم است.

طبق قانون، «کلیه ابنیه، اماکن و محوطه های تاریخی که در تصرف یا مالکیت سازمان میراث فرهنگی کشور می باشند و بناها و امکانی که در تصرف یا مالکیت اشخاص حقیقی یا حقوقی است و طبق قوانین مربوط در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اند یا می رسند از پرداخت کلیه عوارض شهرداری معاف است.»

این ماده قانونی به این معنی است که حتی در صورت فروش این ملک به بخش خصوصی، به دلیل اینکه به ثبت ملی رسیده است، از پرداخت عوارض معاف است.

خریداران خانه های مشابه چه سرنوشتی داشتند؟

پیش از این در چند مورد خانه های تاریخی برای فروش گذاشته شدند. اما در نهایت به فروش نرفتند. برای مثال در تیرماه سال گذشته ستاد اجرایی امام خمینی (ره) قصد فروش خانه علاءالدوله منسوب به حاکم تهران را داشت که با ابراز نگرانی های گسترده نسبت به تخریب این بنا بعد از فروش آن، از فروش آن منصرف شد. همچنین خانه پیرنیا واقع در خیابان لاله زار نو تهران که فرمان مشروطیت در آن انشاء شده است نیز در سال 92 به فروش گذاشته شد که به دلایلی مشابه از فروش آن صرفنظر شد.

اما اکنون از آنجا که سازمان بازنشستگی کشوری طی بیانیه ای اعلام کرده «ضمن ارج نهادن به دغدغه دوستداران میراث فرهنگی، اعلام می دارد همان طوری که تمامی مراحل مرمت و احیای این عمارت با نظارت کارشناسان میراث فرهنگی انجام شده است، مراحل فروش و انتقال این بنا نیز با نظارت این سازمان صورت می پذیرد تا این میراث تاریخی در قلب پایتخت، دستخوش سوءاستفاده قرار نگیرد.» گویا این صندوق عزمی راسخ برای فروش این بنای تاریخی را دارد. فروشی که درست یا غلط بودنش چند سال پس از معامله مشخص خواهدشد.

خانه های ۱۰ میلیاردی

اگر حتی توپ هم وضع مالی تان را تکان نمی دهد در تهران با 10 میلیارد پول می توانید ویلایی 340 متری در زعفرانیه بخرید که دارای سه اتاق و روف گاردن باشد. اگر آپارتمان می خواهید موردی سه خوابه و 400 متری در منطقه ای که گران قیمت ترین فرعی سعادت آیاد توصیف شده موجود است؛ آپارتمانی که دارای دو مستر روم است، چشم اندازش رو به کوهستان و ارتفاع سقفش بیش از چهار متر است و روف گاردن و آسانسور اختصاصی دارد.

همان طور که احتمالا حدس می زنید استخر، سونا و جکوزی هم دارد اما شاید نتوانید تصور کنید که ورودی اش بسیار باشکوه است، شکوهی که شاید به نظر برخی بیشتر از شکوه ورودی خانه پسر مظفرالدین شاه باشد. همچنین می توانید خانه ای با امکانات مشابه مورد قبل اما 295 متری را در خیابان فرشته که پنج اتاق دارد یا خانه ای ویلایی، کلنگی و 600 متری در تهرانپارس بخرید.

دوست داران خرید خانه در اصفهان با پرداخت ۱۳ میلیارد تومان می توانند ویلایی ۳۴۰ متری و کلنگی را در منطقه لبنان این شهر بخرند. در مشهد نیز امکان خرید ویلایی ۶۰۰ متری در منطقه سجاد این شهر با چهار خواب به قیمت ۱۲ میلیارد تومان مهیاست. اما اگر در جنوب هستید می توانید با ۱۱ میلیارد تومان آپارتمانی ۱۰۶ متری و دوخوابه را در مدرن ترین برج جزیره کیش که دارای سونا، استخر و جکوزی است بخرید.