سوغاتی های کاشان، از گلاب تا باقلوا

وب‌سایت کارناوال - الهه افهامی: کاشان شهر عطر گلاب و زادگاه هنرمندان، این بار مقصد ما است.

شهری که دل مردمانش هم چون خورشید تابستانش گرم و مهربان است و دستان کوچک دخترانش نقش خاطره می زند بر قالی های نگارینش.

می خواهیم در این مطلب کمی با سوغات این شهر آشنا شویم.

سوغاتی که از خوشمزه ها شروع شده و به صنایع دستی و حتی برخی غذاهای محلی ختم می شود.


همیشه خرید لذت بخش بوده و هست؛ مخصوصا اگر در سفر این کار را انجام دهید و برای خرید چیزهایی دست به کار شوید که در هیچ کجای دیگر جز همان شهر نمی توانید پیدا کنید. در این مطلب ما قصد داریم سوغات شهر کاشان را به شما معرفی کنیم.

شاید با شنیدن نام این شهر باستانی تنها تصاویر گلاب و عرقیجات در ذهن شما شکل بگیرد، اما کاشان خوردنی ها وصنایع دستی بسیاری دارد که آن ها هم جزء سوغات ارزشمند این شهر زیبا محسوب می شوند. فرش دست بافت، ظروف سفالی، زیور آلاتی که با گل محمدی در فصل گلاب گیری ساخته شده، همگی جزء سوغات کاشان محسوب می شوند.

سوغات کاشان

گلاب و عرقیات گیاهی ، ظروف سفالی ، باقلوا و حلوا ارده کاشان ، انار کاشان (فصل پاییز) ، قالی‌ ، زیلو و گلیم ، گیوه همگی جزء سوغاتی های کاشان باستانی هستند.

با آمدن به کاشان دست پر به شهر خود باز می گردید؛ مگر می شود کسی مهمان کاشان باشد اما طعم باقلوای آن را نچشد و یا یک شیشه از گلاب ناب محمدی را از این شهر به یادگار نبرد. در ادامه ابتدا از خوردنی های خوشمزه کاشان شروع به معرفی می کنیم.

خوردنی های خوشمزه، سوغاتی از کاشان باستانی

پشمک یا کلوچه و یا حاجی بادومی، کدام یک را بیشتر دوست دارید ؟

شاید اصلا تا به حال طعم هیچ یک را نچشیده باشید؛ اما حتما باقلوای کاشان را امتحان کرده اید.

به جز باقلوا که تقریبا معروف ترین سوغات خوردنی کاشان است، بسیاری خوردنی های دیگر هم در این شهر به عنوان سوغات خریداری می شود، در ادامه آن ها را کامل به شما معرف خواهیم کرد.

۱) شیرینی حاجی بادومی

شیرینی حاجی بادومی، یکی از سوغاتی های خوشمزه #کاشان است که در اغلب فروشگاه های این شهر یافت می شود.

این شیرینی در مراسم و مهمانی ها در کاشان بسیار کاربرد دارد و مواد اصلی آن از پودر بادام و پودر قند تشکیل شده است.

حاجی بادومی همان طور که نامی خاص دارد، دارای طعم خاصی هم هست و چون در آن بادام استفاده می شود، ارزش غذایی بالایی دارد.

۲) کلوچه

کلوچه برای اولین بار در جهان در قرن هفتم میلادی در ایران پخته شد . کلوچه به معنی تکه نان گرد از کلمه روسی (کولیچ Кулич) وارد زبان فارسی شده‌است که اصل این کلمه یونانی از واژۀ ( κόλλιξ کولیکس) گرفته شده‌ و واژه انگلیسی آن هم Kulich است.

کلوچه کاشان هم یکی دیگر از سوغاتی های خوشمزه این شهر است. در هنگام نوروز کلوچه های کاشان در همه خانه های شهر دیده می شود و از دیرباز این رسم هم چنان باقی بوده است. کلوچه های کاشان از از آرد سبوس دار گندم، شکر،روغن نباتی یا حیوانی، هل، زعفران و مغز پسته برای تزئیین روی آن تهیه می‌شود.

۳) باقلوا، گل سر سبد شیرینی های کاشان

باقلوا، یکی از شیرینی های اصیل کاشان است که کاشانی ها علاوه بر هدیه و سوغات به گردشگران، در مراسم، مناسبت ها، اعیاد و حتی مراسم ترحیم هم از آن استفاده می کنند. از آن جایی که در این شیرینی از پنج نوع مغز که شامل گردو، بادام،فندق، پسته و بادام هندی است استفاده می شود بسیار مغذی است .

شاید باقلواهای شهر های دیگر را تجربه کرده باشید؛ اما طعم باقلوای کاشان چیز دیگری است که به شما پیشنهاد می کنیم، حتما آن را امتحان کنید.

۴) پشمک کاشان

پشمک کاشان هم یکی از خوشمزه های این شهر است که از آن نمی توان گذشت. در هنگام عید نوروز رسم است مردم کاشان پشمک را به همراه کلوچه به مهمانان خود تعارف کنند و جالب است بدانید آن ها به مهمانان خود پیشنهاد می دهند که کلوچه و پشمک را مانند نان و پنیر میل نمایند، یعنی در کنار هم .

تا کلوچه و پشمک کاشان را نخورید، عید دیدنی شما برای میزبان مقبول نیست .

۵) گلاب و عرقیجات

گلاب کاشان هم که دیگر نیازی به معرفی ندارد، همه می دانیم این محصول خاص کاشان است و هر سال در فصل گلاب گیری بسیار برای تماشای این مراسم راهی کاشان می شوند .

به جز گلاب، عرقیجات دیگری هم در کاشان گرفته می شود، که به دلیل سنتی بودن بسیار مرغوب است و طرفداران خاصی دارد. منظور از سنتی بودن یعنی در دیگ های مسی و به روش دستی عملیات عرق گیری انجام می شود که در این صورت عرق به دست آمده خاصیت های ببیشتری خواهد داشت .

صنایع دستی کاشان

بدون شک هر گاه سخن از قالی، مخمل و گلاب به میان می آید بلا فاصله نام کاشان در ذهن ها تداعی می شود زیرا از قدیم الایام تاکنون ،شهر تاریخی کاشان از مراکز عمده تولید و بافت قالی و انواع پارچه های ابریشمی مانند زربفت (زری) نقره بافت، مخمل ، حریر، اطلس و دیبا بوده است .

صنعت کاشی سازی ، حتی نام خود را از کاشان گرفته است در اکثر مساجد کشور ، زیلوهای بافت کاشان گسترده شده است. کاشان همواره یکی از معروفترین شهر های کشور در زمینه صنایع دستی و هنرهای سنتی بوده است.

صنایع نساجی ، کاشی سازی ،مسگری ظروف بدل چینی ، سفال و سرامیک و نگارگری این شهر معروفیت جهانی دارد . در حال حاضر نیز کارگاه های سنتی شعر بافی، قالی بافی، زیلو بافی، مخمل بافی، زری بافی ، سفالگری در کاشان فعال و مورد بازدید گردشگران داخلی و خارجی قرار دارند .

۱) فرش و گلیم کاشان

طرح فرش های کاشان بسیار زیبا است طوری که طرفداران بسیاری دارد و حتی فرش های ماشینی هم از این طرح ها بسیار استفاده می کنند.

بافندگان، صبح های زود به هنگام بانگ اذان صبح از خواب برمی خیزند و باز هم سر انشگتانشان دُر و گوهر بر روی دار قالی می ریزند. بسیاری از آن ها دخترانی کم سن وسال با قلب هایی پاک و معصوم هستند که خالق فرش های زیبای کاشان می شوند.

این نگاره های گوهرین به فرسنگ ها آن طرف تر برده می شود و بسیاری بر سر به دست آوردن یکی از آن ها کلی طرح و نقشه می ریزند.

نه تنها بافتنش بلکه از مراحل اولیه که تهیه نخ، یکی از آنها است چندین نفر دست دارند. برای رنگ نخ هایش از ذره ای ماده مصنوعی استفاده نمی شود با امکانات طبیعی نخ ها را رنگ می زنند و به دست بافنده می رسانند.

۲) شعر بافی

شعر بافی، هنری باستانی در کاشان است که از ۳۵۰ سال پیش به وسیله دستگاه انجام می شده و بیشتر مردم کاشان در این حرفه و هنر مشغول بودند. شعر نام پارچه ای است که از ابریشم بافته می شود و به کسی که این کار را انجام می دهد شعر باف می گویند.

این هنر در قرون اولیه اسلامی جولاهی نامیده می شد و بعدها به نام شعر بافی تغییر یافت. به صورت کلی تاریخ نساجی جهان به هشت هزار سال پیش از میلاد باز می گردد. بر اساس نقش برجسته های موجود از زمان هخامنشیان و اشکانیان، بافت پارچه های نفیس در ایران رایج بوده و در زمان ساسانیان به اوج شکوفایی خود رسیده است . این صنعت پس از ظهور اسلام نیز همچنان پر رونق بوده است. در کاشان نام پارچه بافی با شعربافی مترادف است و دست بافته های محلی مانند دارایی بافی، ترمه بافی و مخمل بافی و … که با دستگاه های دو وردی و چهار وردی بافته می شوند، نیز با این نام خوانده می شوند.

در دوره مغول بر اثر ارتباط مستقیم با صنایع چین، تغییرات مهمی در طرح های بافندگی و نقوش منسوجات به وجود آمد و صورت حیوانات افسانه ای مانند اژدها، عنقا و سیمرغ و غیره روی پارچه ها نمودار گردید و مقدار تولید نیز ترقی و افزایش محتو ایی یافت تا آن که در دوره تیموریان، منسوجات کاشان رونق و پیشرفت به سزایی یافته، کارخانه های این شهر، منسوجات خود را به اطراف و اکناف عالم اسلامی صادر می کردند

صنعت نساجی در اوایل عهد صفویه، بیش از پیش رو به توسعه، تنوع و ترقی گذاشت و در سده دهم و یازدهم به خصوص در عصر شاه عباس اول، به اوج تکامل خود یا دوره درخشان و طلایی صنایع کاشان رسید.

۳) سفالگری

قدمت سفال در کاشان هفت‌هزار سال است و یکی از اولین صنایعی بوده که بشر به آن دست یافته و به تمدن سیلک برمی‌گردد. قدیمی‌ترین چرخ سفالگری هم متعلق به تمدن سیلک است که حدود ۴۰۰۰ تا ۴۵۰۰ سال قدمت دارد.

در گذشته‌های دور گِل را به صورت دایره‌ای روی هم گذاشته و ظروف را می‌ساختند ولی بعد گل را در مرکز دایره چرخ گذاشته که حول محور خود می‌چرخیده و به راحتی و با سرعت بیشتر به آن شکل می‌دادند و ظروف را می‌ساختند.

بد نیست بدانید اولین کوره سربسته در تمدن سیلک ابداع و ساخته شد. ورود اسلام به ایران تاثیر بسیاری روی هنر گذارده که شامل صنعت و هنر سفال هم می‌شود تا هنرمندان با اعتقاد و الهام گرفتن از احادیث و آیات قرآن و اسماء الهی به ساخت ظروف و کاشی الوان و بسیار زیبا بپردازند.

همیشه سفال و سفالگری کاشان در اغلب دوران تاریخ از جمله بعد از اسلام و مخصوصا در دوره سلجوقی در اوج بوده است. در دوران پهلوی نیز در بازار زرگرهای کاشان استاد گلشن کارگاهی داشت و مشغول به کار بوده که در حال حاضر به پاساژ فاطمیه تبدیل شده است. دوران افول سفالگری هم از ۴۰ سال پیش آغاز شد زمانی که کارگاه ها را جمع کردند؛ اما جای شکر دارد که هنوز هم علاقه مندان به این هنر باستانی در کاشان حضور دارند.

۴) کاشی سازی

هر چه از ذوق و هنر مردم کاشان بگوییم، باز هم کم است. کاشی سازی هم از هنرهای دیگر مردم خطه کاشان است. کاشی های فیروزه ای رنگ که ساخته دست هنرمند است و در آخر زینت بخش در و دیوار اماکن مقدس می شود.

کاشی سازی و سفالگری از هنر های قدیمی رواج یافته در بین مردم کاشان است.

۵) گیوه بافی هنر مردمان " نشلج "

گیوه بافی هنر مردمان نشلج است. ساخت گیوه مستلزم دو بخش مجزا از هم یعنی رویه و تخت می‌باشد که در نشلج رویه را زنان می‌بافند و تخت را مردان می‌سازند.

نشلج را از دیرباز یکی از مراکز مهم تخت کشی و گیوه بافی می باشد. گیوه‌های نشلجی در کاشان از شهرت خاصی برخوردار هستند.

تخت کشی در نشلج سابقهٔ دیرینه‌ای دارد. چنان که تخت کشان نشلج آن را به «گیو» پهلوان افسانه‌ای ایران پسر گودرز، داماد رستم و پدر بیژن ربط می‌دهند که ذکر این گونه قصه‌ها از سالیان دور و دراز در اذهان مردم مانده و سینه به سینه به نسل امروز رسیده نشان از قدمت دیرینهٔ این صنعت و نیز ریشهٔ فرهنگی آن در نشلج دارد.

به دلیل شغل کشاورزی و دامداری مردمان نشلج و هم چنین تحرک فراوان در فصول بهار و تابستان مردمان این شهرها، گیوه می بافند تا کفش های زیبا و راحتی داشته باشند.

در نشلج هنوز پیرمردان و سالخوردگان در کارگاه محقر خود که معمولا در کنار منزلشان واقع است با ابزار و وسایل ساده ی خود به تخت کشی می‌پردازند همچنین زنان سالخورده و میانسال در کنار شغل قالی بافی و خانه داری روی تخته سنگ‌ها و پله‌های کنار کوچه پس کوچه‌ها، هر چند نفر دورهم می‌نشینند و رویه را به تخت‌های آماده‌ای که از تخت کشان می‌گیرند می‌بافند تا از این طریق قسمتی از بار اقتصاد خانواده را به دوش داشته باشند.

غذاهای محلی کاشان

به هر کجای ایران که سفر کنید، غذاهایی محلی باطعم های منحصر به فرد و به یاد ماندنی در انتظار شما خواهد بود. کاشان هم مانند جای جای ایران عزیزمان دارای غذاهای محلی و لذیذی است. در ادامه ما این غذاها را به شما معرفی خواهیم کرد.

گوشت ولوبیا غذایی شبیه به آبگوشت خودمان است با این تفاوت که در آن به جای نخود از لوبیا استفاده می شود؛ البته در این غذای لذیذ از برخی سبزی های معطر هم استفاده شده و در قابلمه های مسی پخته می شود و آب آن هم به همراه تیلیت آن سرو می شود. خورشت نخود آله هم یکی دیگر از غذاهای محلی کاشان است. این خورشت را با برنج سرو می کنند و در خورشت نخود ها را بعد از خیس خوردن به دو قسمت تقسیمی می کنند. یتیمچه یکی از غذاهای لذیذ و محلی کاشان است که با بادنجان و سیب زمینی و گوجه طبخ می شود. اگر به غذاهای پلویی علاقه مند هستید به شما چلو دیزی را پیشنهاد می دهیم. این غذا با لوبیا چشم بلبلی و گوشت بره طبخ می شود. جوجویی تاس کباب کاشان هم با بادنجان و گوشت طبخ می شود و یکی از غذاهای محلی کاشان است.

خورشت نخود آله

گوشت و لوبیا

چلو دیزی

فروشگاه های معتبر، برای سوغاتی های کاشان

بهترین جا برای خرید صنایع دستی و سوغاتی های کاشان بازار تاریخی و بزرگ کاشان است. هرچند در ایام عید و فصل گلابگیری نمایشگاههای مخصوص فروش صنایع دستی توسط نهادهای دولتی در برخی مکانهای دیدنی شهر برپا می شود.

برای خرید فرش دستباف باید سری به بازار و حجره های فروش فرش بزنید.

برای خرید شیرینی جات و مخصوصاً کلوچه سنتی کاشان فروشگاه های معتبر بسیاری وجود دارد. در سطح شهر هم شیرینی های شیرینی سرای کاشان (واقع در خیابان باباافضل) مرغوب است.

قمصر و نیاسر هم مکان هایی هستند که می توانید عطر وگلاب تهیه نمایید.