کار در خانه؛ نکاتی برای موفقیت و لذت بردن از آن

وب‌سایت شبکه - هرمز پور رستمی: کار در خانه، تنها پوشیدن پیژامه و خوردن غذا در حالی که خرده‌ریزه‌های آن روی صفحه‌کلید می‌ریزد نیست! اگر مقدمات این کار را فراهم کنید و به اصول کار در خانه پای‌بند باشید، می‌توانید کار در خانه را به یک موفقیت و یک تجربه لذت‌بخش و کارآمد برای خودتان تبدیل کنید. برنامه‌نویسان و طراحان وب، مدیران سایت‌های اینترنتی، طراحان گرافیک، مهندسان طراحی و معماری، نویسندگان و مترجمان و بسیاری دیگر از افرادی که کارهای خلاقانه دارند، روز به روز تمایل بیشتری پیدا می‌کنند که در خانه کار کنند. این روزها حتی اپراتورهای بسیاری از شرکت‌ها، نه تنها در محل شرکت حضور ندارند؛ بلکه حتی ممکن است در کشوری دیگر در خانه خود مشغول به کار باشند.

شرکت‌‌ها و سازمان‌های بزرگ و کوچک هم از تمایل بسیاری افراد خلاق برای کار در خانه آگاهند و حداکثر استفاده از آن را می‌کنند. چرا که لازم نیست برای این دسته از کارکنان، ساختمان، فضای کار، میز و سیستم کامپیوتری، لوازم جانبی و نرم‌افزار فراهم کنند و مشکلات و درگیری‌های معمول بین کارکنان را هم ندارند و هزینه‌های مربوط به بیمه و عیدی سنوات و... نیز به طور معمول شامل حال آن‌ها نمی‌شود. دولت‌ها هم مشغول سرمایه‌گذاری روی این نوع کار کردن هستند.

«دورکاری» واژه‌ای است که مدتی است که در فضای سازمان‌های دولتی ما زیاد به گوش می‌خورد.کار در خانه می‌تواند مشکلاتی هم داشته باشد. برآورده کردن انتظارات مشتریان سخت است. همه کسانی که در خانه کار می‌کنند به مشکلاتی بر می‌خورند که باید از خانه بیرون بروند و حلشان کنند. برای آن که کار در خانه برای شما تبدیل به یک تجربه لذت‌بخش و موفقیت‌آمیز باشد، اصول و قواعدی وجود دارد. در این مقاله سعی می‌کنیم شما را با این اصول آشنا کنیم.

1. فضای کاری مخصوص به خودتان را داشته باشید

پیدا کردن یک جای اختصاصی برای کار کردن در خانه، از نان شب هم واجب‌تر است. کار کردن در خانه‌ای که در آن حتی یک هم‌خانه داشته باشید، سخت است. دنج‌ترین جای خانه را پیدا کنید و بساط‌‌‌تان را پهن کنید؛ اگر اتاق کار مخصوص خودتان را ندارید، بعضی وقت‌ها لازم است با پاراوان، یا چیزی شبیه آن یک بخش خانه را جدا کنید؛ اگر تعداد بچه‌ها زیاد و یا همسرتان اهل مهمان‌بازی است، تیغه بکشید (البته مجوز بگیرید تا سرکارتان با ماموران شهرداری نیفتد!). این کار باعث می‌شود سر و صدا به حداقل ممکن برسد.

برای جابجایی در خانه معمولا لپ‌تاپ بهتر از کامپیوتر رومیزی است چون می‌توانید اگر جایی از خانه شلوغ است، به بخش دیگری بروید، اما همیشه هم این کار ممکن نیست. پس جای خودتان را از اول مشخص کنید؛ حتی، اگر پیش از شروع کار مجبور بشوید به فکر تهیه یک خانه جدید باشید که به شما امکان کار بدون مزاحمت در خانه را بدهد.

۲. به مشتریان‌تان امکان دسترسی به خودتان را بدهید

حالا که گوشه دنج خودتان را پیدا کردید، این را در نظر داشته باشید که یک جور دیگری باید از این گوشه دنج خارج شوید یا دیگران را به آنجا دعوت کنید! اما نگران نباشید. منظور من رفت و آمد از نوع مجازیش بود. وقتی که قرار است در خانه کار کنید باید مشتریان یا به طور کلی همه کسانی که با شما کار می‌کنند، امکان دسترسی راحت به شما را داشته باشند.

متاسفانه یا خوشبختانه ما در ایران پول زیادی بابت نرم‌افزار نمی‌دهیم. اما تا دلتان بخواهد، باید برای داشتن یک اتصال اینترنتی معمولی، سر کیسه را شل کنیم؛ به هر حال، چون شما در محل کار حضور فیزیکی ندارید و چون با مشتریان‌تان اغلب چهره به چهره کار نمی‌کنید، باید اینترنت‌تان سرعت بالایی داشته باشد. به یک سرویس‌دهنده هم قناعت نکنید. حتی یک اتصال لاک‌پشتی جی‌پی‌آر‌اس هم می‌تواند مواقعی که سرویس اصلی شما کار نمی‌کند شما را از شرمندگی در بیاورد؛ اگر همه این کارها را کردید، حتما شماره تلفن یک پیک موتوری یا تاکسی تلفنی نزدیک منزل‌تان را هم یک جایی یادداشت کنید؛ چون اگر منطقه مخابراتی شما کابل برگردان یا یک چیزی شبیه این نداشته باشد، منطقه مخابراتی مشتری شما حتما دارد و اینترنت شما درست کار نمی‌کند و به فرض که مناطق مخابراتی کارشان درست باشد، ‍پاره شدن فیبر نوری و کابل‌های زیردریایی و ... باعث می‌شوند اینترنت شما درست کار نکند. پس همه راه‌های جایگزین را مدنظر داشته باشید.

۳. ابزارتان را کامل و به‌روز کنید

برای کار در خانه به ابزارهای ذخیره‌سازی مناسبی احتیاج دارید.‌ هاردی که بتوانید کارها را ذخیره کنید و حتی در صورت لزوم آن را با خودتان به جایی ببرید. این روزها استفاده از سرویس‌های ابری مثل دراپ باکس و گوگل درایو خیلی رایج شده است. شما حتی اگر برای کاری مثل یک سمینار، از دفتر/ خانه خودتان خارج بشوید، از طریق درآپ باکس به همه فایل‌هایتان دسترسی دارد. تازه می‌توانید به مشتریانتان هم امکان دیدن فایل‌ها را بدهید. امکانات ویدئو کنفرانس یکی از ضروریات کار در خانه است. اسکایپ و ابزارهای پیام‌رسانی مناسب و رایج را تهیه کنید و البته مهم تر از همه، یک اسمارت‌فون و یا تبلت خوب.

4. منظم باشید

شاید فکر کنید حالا که دارید در خانه خودتان کار می‌کنید، صبح‌ها تا هر وقت خواستید می‌توانید بخوابید و یا شب‌ها تا دیروقت بیدار بمانید و ترتیب روز و شبتان به هم بخورد هم مشکلی نیست؛ اما این بدترین اتفاقی است که می‌تواند برای شما بیفتد. به زودی ساعت بیولوژیک بدن شما به هم می‌ریزد و تمرکز کاریتان را از دست می‌دهید. بگذریم که با این کار هم سلامتی جسمانی‌تان را هم به خطر می‌اندازید و هم روابط کاری با مشتریان‌تان را. لازمه نظم در کار، وجود نظم در مغز است.

اگر ذهن‌تان منظم باشد کارهایتان هم درست پیش می‌رود. تحقیقات دانشمندان در دانشگاه‌های مختلف به ویژه دانشگاه ییل درباره خوشبختی و شادی یک چیز را نشان می‌دهند: احساس خوشبختی چیزی نیست به جز برقراری نظم در ذهن. یک کتاب یا مقاله مناسب برای مدیریت زمان پیدا کنید و پیش از شروع به کار، آن را حسابی مطالعه کنید. یا دریکی از کارگاه‌های خوبی که در انجمن‌های روانشناسی معتبر برگزار می‌شود شرکت کنید. نرم‌افزارهای مدیریت زمان می‌توانند برای تنظیم کارها به شما کمک کنند. از ابزارها آرشیو کردن اسناد و کارها کمک بگیرید تا بتوانید بدون کمترین دردسر و تلف کردن زمان به کارهایتان برسید و به اسنادتان دسترسی داشته باشید.

این روزها جنبش عظیمی‌ در روانشناسی به وجود آمده تحت عنوان Mindfullness که در فارسی به «بهوشیاری»، «ذهن آگاهی» و یا «حضور ذهن» ترجمه شده است. اساس تئوریک این مکتب، این است که تنها موقعی می‌توانیم از مغزمان بیشترین استفاده را بکنیم که افکار مزاحم و نشخوارهای فکری نداشته باشیم و ذهن ما در آرامش باشد. برای در امان ماندن از این افکار مزاحم، ذهن‌مان را باید به همان کاری متمرکز کنیم که مشغول انجام آن هستیم؛ به عبارتی، در لحظه زندگی کنیم. برای این کار (زیستن در لحظه) روش‌های و تمرین‌های متعددی وجود دارد.

انجام تمرینات آرام‌سازی (ریلکسیشن) ساده و یا عضلانی پیش‌رونده می‌تواند کمک بسیار زیادی در آرامش ذهن و روان ما داشته باشد. با یک جستجوی ساده، فایل‌های ریلکسیشن نسبتا خوبی را می‌توانید در سایت‌های اینترنتی مرتبط با روانشناسی پیدا کنید. آثار دکتر نیما قربانی استاد دانشگاه تهران و دکتر پروانه محمدخانی استاد دانشگاه علوم بهزیستی ایران می‌تواند برای علاقه‌مندان به مبحث بهوشیاری با ذهن آگاهی جالب باشد.

5. خودتان را حبس نکنید

حالا که در خانه کار می‌کنید، مشتریانی که به شما پول می‌دهند، نباید این طور احساس کنند که شما یک آدم تنها، تارک دنیا یا بی‌جا و مکان هستید. علاوه بر تهیه زیرساخت‌های ارتباطی، آرشیوی و کاری، در همایش‌های تخصصی و کاری شرکت کنید و با افراد دیگر حوزه کاریتان در ارتباط باشید. کار در خانه با همه مزایایی که دارد باعث می‌شود بیش از پیش به ابزارهای ارتباطی و شبکه‌های اجتماعی وابسته شوید و این خطر بزرگی است. برنامه‌هایی داشته باشید که در طول هفته، با مشتریان‌تان در یک فضای آرام ملاقات کنید. با دوستی در رستورانی قرار ناهار بگذارید.

در برنامه‌های جمعی دوستانه مشارکت کنید تا دنیای شما فقط محدود به فضایی نشود که در آن زندگی و کار می‌کنید. ورزش - حتی یک پیاده روی نیم ساعته در روز - پاداشی است که می‌توانید به دلیل رهایی از گیرکردن در ترافیک روزانه، به خودتان بدهید. با وجود چیزهایی که گفتم؛ شاید این طور به نظر برسد که کار در خانه هزینه بیشتری دارد تا کار در جایی مانند یک شرکت. شاید هم در نگاه اول همین‌طور باشد؛ اما شاید مهم ترین مزیت کار در خانه، نکته بعدی است.

۶. در زمان‌های طلایی خودتان کار کنید

نتیجه این همه سرمایه گذاری مالی و انضباط شخصی و ارتباطی که به آن‌ها اشاره کردم، این است که شما به لحاظ زمانی می‌توانید کارها را طوری برنامه‌ریزی کنید که به طور طبیعی در خلاقانه ترین زمان و موقعیت خود کار کنید. هر کسی خود بهتر می‌داند که چه ساعتی در شبانه روز به لحاظ خلاقیت و کارآمدی، در موقعیت مناسب‌تری است. وقتی برای خودتان کار می‌کنید، استفاده از این زمان‌های طلایی دست خودتان است. نکته طلایی هم همین جاست.

وقتی شما برای شرکتی کار می‌کنید، به دلیل آن که مقید به ساعات خاصی هستید و آن ساعات لزوما با زمان‌های خلاقیت شما هماهنگ نیست، ممکن است دچار فرسودگی شغلی شوید. این موضوع به ویژه برای کسانی که کارهای خلاقانه یا هنری دارند مانند برنامه‌نویسی، طراحی وب، نویسندگی یا گرافیک بیشتر صدق می‌کند. یک ساعت کارکردن در زمانی که در اوج خلاقیت خود هستید، بیش از ده ساعت کار در زمانی که خُلق مناسبی ندارید، بازدهی دارد و در عین حال لذتی روانی (و نیز خستگی‌ لذت‌بخشی) به همراه دارد که می‌تواند به زندگی شما رنگ و بویی از رضایت و خشنودی بدهد.

7. از دوستانتان بپرسید

از دوستان و افرادی که با شما همکاری می‌کنند بپرسید که از بیرون چگونه به نظر می‌رسید؛ اگر آن‌ها مشتری شما باشند، آیا همه چیزهای لازم برای کار با شما را مهیا می‌بینند؟ فهرستی از کم و کاستی‌هایی که دوستانتان می‌گویند تهیه کنید و تلاش کنید که آن‌ها را برطرف کنید. این که می‌گویند دوست آیینه شماست، همین‌جا مصداق پیدا می‌کند. به‌ویژه دوستانی که در حوزه کاری شما متخصص هستند و می‌توانند از دید یک مشتری به کسب و کار شما نگاه کنند.

۸. افراد مزاحم را برانید

مزاحم‌ها دو دسته‌اند: افراد مزاحم، ابزارها و موقعیت‌های مزاحم. افراد مزاحم همان‌هایی هستند که وقت شما را هدر می‌دهند و معمولا هم غریبه نیستند. مراقب آن‌ها باشید؛ به ویژه در زمان‌های طلایی. افراد مزاحم نیت بدی ندارند. گاه فقط می‌خواهند با شما درددل کنند. اما اگر شما در زمان‌های طلایی بخواهید به درددل دیگران گوش کنید، ممکن است خودتان دچار دل‌درد بشوید! بنابر این خیلی راحت، به دوستان و افراد خانواده بگویید که در ساعت‌های خاصی با شما تماس نگیرند (موارد اضطراری را می‌توانید مستثنی کنید) و حتی می‌توانید راه‌های ارتباطی را در این گونه موارد ببندید.

ابزارها و موقعیت‌های مزاحم، بیشتر به خودتان بستگی دارد. خیلی از ما عادت داریم که وسط کارهای مهم، سری هم به فلان شبکه اجتماعی بزنیم و ببینیم آخرین پست ما چقدر بازدید داشته است. نگاه کردن به میل‌باکس، برای بعضی از ما تبدیل به عادت ثانویه شده است. برای این کارها زمان‌های خاصی را درنظر بگیرید. زمانی که نه طلایی است و نه حتی نقره‌ای! این کار می‌تواند یکی از همان تمرین‌های مناسب برای برقراری نظم در ذهن و زندگی شما هم باشد.

۹. استراحت و تفریح کنید

کار کردن در جایی، در عین حال زندگی کردن در همانجا، با همه مزایایش، می‌تواند آسیب‌زا هم باشد. شاید به نظرتان برسد که هنگام خستگی می‌توانید کمی‌دراز بکشید و چرتی بزنید و این کار در شرکت‌ها میسر نیست؛ اما استراحت و تفریح فقط درازکشیدن نیست. هر جا که زندگی می‌کنید، چه در کلان شهری مثل تهران یا شهری کوچک در شمال یا جنوب کشور، حتما جاهایی برای گشت و گذار وجود دارد. منظورم گشت‌و گذار مجازی نیست. حالا می‌توانید درها را بازکنید و از دوستان و خانواده بخواهید که شما را همراهی کنند.

آیا می‌دانید که موزه هنرهای معاصر در تهران تعدادی از مشهورترین نقاشی‌های جهان را در خود جای داده است؟ آیا می‌دانید که در همین تهران پر از دود و دم، نمایشگاه‌هایی برای گل و گیاه و آشپزی برگزار می‌شود؟ ساعتی گشت‌وگذار در آن‌ها می‌تواند خُلق شما را بسیار بهتر کند. راستی آخرین باری که با همسرتان به یکی از دره‌های خوش آب هوای شمال تهران مثل اوین یا درکه رفتید یا فرزندتان را به باغ وحش یا شهر بازی بردید کی بود؟ زندگی در جاهای دیگری، غیر از فضای مجازی هم جریان دارد.

10. درک کنید که دوستان و فامیل شما را درک نکنند

قدیمی‌ها می‌گفتند مرد باید صبح علی‌الطلوع از خانه خارج شود و شب در حالی که با شانه‌هایش در را باز می‌کند بازگردد. با چنین باورهایی، کار کردن در خانه به ویژه برای مردان، می‌تواند از آن‌ها موجوداتی عجیب و غریب یا بیکاره نزد همسایه‌ها و فامیل ترسیم کند. فارغ از اینکه مرد هستید یا زن، اگر اصول کار در خانه را رعایت می‌کنید، نگران این حرف و حدیث‌ها نباشید. سعی نکنید برایشان توضیح بدهید یا اثبات کنید که شما مشغول کارهستید. کارتان را بکنید و از کارتان لذت ببرید.

و یک «در»

در شماره اول ماهنامه شبکه که در مرداد ماه 1377 منتشر شد، مقاله‌ای چاپ شده بود با عنوان «کار، کار دوست داشتنی؛ خانه، خانه دوست داشتنی». اگر اصول ده گانه را رعایت کنید، هم کارتان دوست داشتنی خواهد بود و هم خانه‌تان. کار در خانه اگر چه مفهوم خیلی تازه ای نیست و قبلا هم افرادی مثل نویسندگان و هنرمندان در خانه کارهای زیادی انجام می‌دادند؛ اما فقط پس از پیدایش تکنولوژی‌های نوین پردازشی و ارتباطی، این نوع از کار کردن به شیوه کار میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا تبدیل شده است؛ اگر همه چیز را برای کار در خانه مهیا کرده‌اید، به عنوان آخرین توصیه، مراقب یک «در» هم باشید. مراقب باشید این در به تدریج فرسوده و در نهایت حذف نشود. کار «در» خانه؛ بین کار و خانه یک «در» وجود دارد. این در اگر حذف شود، چیزی که می‌ماند کارخانه است. مراقب این در باشید تا خانه شما تبدیل به کارخانه نشود.