شرق آسیا، جولانگاه دزدان دریایی

هفته نامه جامعه پویا: درست دو ساعت پیش از غروب آفتاب روز ۲۸ ماه می سال ۲۰۱۴، ۱۰ فرد مسلح قایق تندروی خود را به کشتی نفت کش «اورافین ۴» رساندند و وارد عرشه آن شدند. این کشتی در حال حمل مقدار زیادی سوخت بین سنگاپور و پونتیانک (بندری در ساحل غربی اندونزی) بود. افراد مسلح خدمه کشتی را در قسمت زیر عرشه زندانی و سیستم ارتباطی کشتی را قطع کردند.

آنها سپس نام حک شده روی بدنه کشتی را پاک کرده و به جای آن نام «رپی» را حک کردند تا بدین ترتیب کشتی با هویت جدید به راه خود ادامه دهد. یک شرکت تایلندی که صاحب این کشتی بود، پس از قطع ارتباط، گزارش ربوده شدن آن را اعلام کرد. هشدارهایی رادیویی فرستاده شد و از دیگر کشتی ها و قایق های شناور خواسته شد هرگونه اطلاعاتی از این کشتی را در اختیار نیروهای گشت دریایی قرار دهند اما هیچ اثری از آن دیده نشد.

طی 10 ساعت آینده افراد مهاجم توانستند بیش از سه هزار و 700 تن سوخت آن کشتی را به قایق دیگری منتقل کنند. در نهایت پس از گذشت چهار روز، اورافین 4 به بندر «سری راچا» در تایلند که خانه اصلی آن بود بازگشت در حالی که 14 خدمه آن در صحت و سلامت کامل قرار داشتند اما دزدان دریایی توانسته بودند با سرقت حدود دو میلیون دلار سوخت، کیلومترها از آنجا فاصله بگیرند. حمله به این کشتی سوختی باید بسیار قابل توجه و خبرساز می شد؛ اما آن حمله سومین نمونه در آن ماه بود.

هر بار صحبت از دزدی دریایی می شود، نگاه ها و توجهات ناخودآگاه به سمت آب های سومالی و مردان مسلحی می رود که صورت های خود را با پارچه پوشانده اند. حتی نگاه های سینمایی نیز به این قضیه معطوف به سومالی بوده و سال 2013 فیلمی با عنوان «کاپیتان فیلیپ» ساخته شد که داستان آن مربوط به ربودن کشتی آلاباما در سال 2009 و اسارت کاپیتان آمریکایی آن بود. با تمام این اوصاف، آب های قسمت غربی اقیانوس هند خطرناک ترین محل دریایی در جهان شناخته نمی شود. اواخر سال 2014 بود که سازمان ملل به استناد گزارش های خود، آب های جنوب شرقی آسیا را خطرناک ترین مسیر دریایی جهان معرفی کرد.

تنگه های مالاکا و سنگاپور که از شرقی ترین قسمت مالزی تا جزیره بینتان در اندونزی کشیده شده است، یکی از پرترددترین مسیرهای حمل و نقل دریایی است، هر ساله بیش از ۱۲۰ هزار کشتی از آب های این مناطق عبور می کنند که این میزان تقریبا یک سوم کل تجارت دریایی در سطح جهان را شامل می شود. همچنین بین ۷۰ تا ۸۰ درصد از تمام نفت واردش ده به چین و ژاپن از این تنگه ها عبور می کند.

با وجود اهمیت تجاری این منطقه، اما دزدی دریایی به راحتی در آنجا صورت می گیرد. در فاصله سال های ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۳، حدود ۴۱ درصد از دزدی دریایی در سطح جهان در منطقه جنوب شرق آسیا رخ داده است. این در حالی است که اقیانوس هند غربی که شامل سومالی می شود و خلیج غربی آفریقا طی مدت مذکور به ترتیب ۲۸ و ۱۸ درصد دزدی های دریایی را دربر گرفته است.

طی این سال ها، ۱۳۶ دریانورد به دلیل دزدی دریایی در آب های جنوب شرقی آسیا کشته شدند که این آمار دو برابر کشته ها در شاخ آفریقا و بسیار بیشتر از آمار تلفات دزدی دریایی در غرب آفریقا بوده است.

سال ۲۰۱۰ موسسه تحقیقاتی «یک زمین برای آینده» در گزارشی اعلام کرد که دزدی دریایی سالانه بین هفت تا ۱۲ میلیارد دلار به اقتصاد بین الملل ضربه می زند. بر اساس همان تحقیق، سهم دزدی دریایی در منطقه جنوب شرق آسیا بسیار بیشتر از دیگر مناطق بوده است. طی سال های اخیر، گروه های تبهکار و مسلح در این منطقه، تمام توجه و تمرکز خود را روی کشتی های نفت کشی گذاشته اند که از تنگه های مالاکا و سنگاپور گذشته و وارد دریای چین جنوبی می شوند. گستردگی جغرافیای این منطقه، کم بودن نظارت های امنیتی و زیاد بودن سود و منافع فراوان موجب شده دزدان دریایی بیشتر به این منطقه توجه کنند.

در حالی که تا پیش از این ۸۰ درصد از حملات علیه کشتی هایی بود که لنگر انداخته بودند و دزدان دریایی بیشتر به پول نقد و دارایی های خدمه چشم طمع دوخته بودند اما حملات اخیر در آب های جنوب شرق آسیا بیشتر کشتی های در حال حرکت را هدف قرار می دهد.

به عقیده کارشناسان، این مسئله نیازمند هماهنگی نظامی و برنامه ریزی بسیار دقیق است؛ به عنوان مثال در حادثه ای که چندی پیش به وقوع پیوست و در جریان آن حدود ۲۵۰۰ تن سوخت در آب های این منطقه دزدیده شد. رویترز به نقل از یک مقام امنیتی منطقه که نمی خواست نامش فاش شود، هشدار داد که گروه های تبهکار مسلح که در تنگه مالاکا فعالیت می کنند، در واقع بخشی از یک سندیکا هستند که هم با خدمه کشتی ها در ارتباط بوده و هم اطلاعاتی درباره محموله آنها دارند.

کرستین هاسلین که طی سال های اخیر تحقیقات فراوانی درباره دزدی دریایی در مناطق مختلف انجام داده، اخیرا تبانی مشخصی را در این زمینه مشاهده کرده است. او هنگام تحقیق در پونتیانک در اندونزی مطلع شد که مهندس و کاپیتان یک کشتی از طریق یک واسطه، اطلاعات مربوط به میزان محموله نفتی خود را در اختیار یک گروه تبهکار قرار داده اند. با دسترسی به این اطلاعات، آن گروه توانست کشتی مد نظر را سرقت کرده و پس از مخلوط کردن آن با محموله یک کشتی قانونی، آن را به یک مشتری اروپایی بفروشد.

زمانی که صحبت از مقابله با دزدی دریایی در جنوب شرق آسیا می شود، بیشتر کوتاهی ها از سوی کشورهای این منطقه است. مالزی و اندونزی به توافق همکاری مقابله با دزدی دریایی در آسیا نپیوسته اند. از سوی دیگر، سنگاپور نیز به چشم رقیب به این کشورها نگاه می کند و عملکرد ضعیفی در زمینه تبادل اطلاعات دارد. سطح فساد در این کشورها نیز به حدی است که نمی توان انتظار بهبود سریعی در این وضعیت داشت.