صنعت بازی، پول سازترین صنعت سرگرمی دنیا

ماهنامه دانشمند - کسری کریمی طار: موسسه تحقیقاتی سوپردیتا طی گزارش اعلام کرد: «درآمد صنعت بازی در سال ۲۰۱۶ میلادی به بیش از ۹۱ میلیارد دلار رسید.» در نگاه نخست رقمی رویایی است اما موضوع زمانی جالب می شود که می فهمیم این رقم کمی پایین تر از پیش بینی های سال گذشته بوده. پیش بینی هایی که خبر از درآمد ۹۹ میلیارد دلاری در سال ۲۰۱۶ می دادند اما علت این اختلاف چه بود؟

قطعا هدست های واقعیت مجازی یکی از مقصران اصلی اند. برخی از تحلیلگران و مخاطبان گمان می کردند که VR بتواند یک شبه چهره بازی های ویدیویی را عوض کند اما تجربه بارها ثابت کرده که هیچ گاه سخت افزارهای جانبی - مخصوصا در صنعت بازی و مخصوصا در وضعیت میان نسلی - نمی توانند یک شبه ره صد ساله طی کنند.

با وجود این، ۹۱ میلیارد دلار هنوز هم رقمی رویایی است و همان طور که می توان حدس زد بخش قابل توجهی از این درآمد به بازی های موبایلی تعلق دارد. البته این دلیل نمی شود که بازی های کنسولی ضعیف عمل کنند، به ویژه در سال ۲۰۱۶ میلادی که شاهد عرضه بسیاری از بازی های مهم بودیم و پس از ۳ سال بهترین دوره زمانی کنسول های نسل هشتم را تجربه کردیم.

بر اساس این گزارش بیشترین بخش درآمد حاصل به بازی های موبایلی مربوط است که با ۴۱ میلیارد دلار بیشترین سهم را از درآمد سال ۲۰۱۶ در اختیار دارد. پس از بازی های موبایلی که عموما با سیستم پرداخت درون برنامه (In-App Purchase) عرضه شده اند، بازی های فیزیکی (retail) برای کنسول ها و رایانه های شخصی دیده می شوند که ۲۶ میلیارد دلار درآمدزایی داشتند.

این موضوع نشان می دهد که بازار کاملا برای بازی های بزرگ مهیا بوده و بازی سازان عناوین AAA یا «درجه یک» با وجود مشکلات فراوانی چون افزایش شدید هزینه ها همچنان بازار بسیار محکمی دارند.

از سوی دیگر نباید فراموش کنیم که عموم کاربران بازی های موبایلی لزوما گیمر نیستند و خیل عظیمی از آنها را کاربران معمولی تشکیل می دهند. بخش سود پردرآمد صنعت بازی در سال ۲۰۱۶ به بازی های آنلاین و عموما رایگان تعلق پیدا می کند. این بازار مخصوص کاربران رایانه های شخصی است که از بین عناوین موفق این ژانر می توان به بازی رایگان چند نفره آنلاین Dota۲ اشاره کرد.

در نهایت بخش کوچکی از این درآمد ۹۱ میلیارد دلاری به حوزه های جوان تر صنعت بازی مثل واقعیت مجازی، ورزش های الکترونیک و محتواهای ویدیویی تعلق دارد. این در حالی است که بسیاری از موسسات تحقیقاتی در ابتدای سال ۲۰۱۶ پیش بینی می کردند که هدست های واقعیت مجازی (VR) درآمدی چند میلیارد دلاری دارند، طوری که درآمد این صنعت به بیش از ۹۹ میلیارد دلار می رسد.

البته سوپردیتا پیش بینی کرده هر سه بخش در سال ۲۰۱۷ با رشد قابل توجهی روبرو شوند. به ویژه واقعیت مجازی. در مورد ورزش های الکترونیک طی سال گذشته شاهد ورود شرکت ها و مجموعه های فراوانی در این حوزه بودیم. از گیم ویژن گرفته که ESL (از بزرگ ترین برگزار کنندگان مسابقات بازی) را خرید تا باشگاه های فوتبال منچسترسیتی و شالکه که تیم مخصوص ورزش های الکترونیک خود را تاسیس کردند.

تحولی به نام پوکیمون

بازیی های موبایلی فراتر از سطح انتظارات ظاهر شدند. موضوعی که با دو بازی مهمی که طی ۱۲ ماه گذشته برای بارگذاری در اختیار کاربران iOS و اندروید قرار گرفتند ارتباط مستقیم دارد. دو بازی که همراه با تبلیغات فراوان و پشتوانه عظیم راهی اپ استور و گوگل پلی شدند. بازی هایی مثل «پوکمون گو» (Pokemon Go) و «کلش رویال» (Clash Royale) که اولی بسیاری از رکوردهای صنعت بازی و حتی بازار اپلیکیشن ها را عوض کرد و تقریبا هیچ رکوردی در آمار و ارقام نبود که این بازی نشکسته باشد.

اما جالب اینکه بازی دوم بیشترین درآمد را از طریق پرداخت درون برنامه ای داشت. بازی سوم Monster Strike است که شاید در ایران چندان پرطرفدار نباشد اما در جلب کردن نظر کاربران از هر بازی د یگری موفق تر عمل کرد طوری که درآمد آن در سال ۲۰۱۶ به ۱.۳ میلیارد دلار رسید. در مورد بازی های ریتل و کنسولی هم نام چندین اثر مشهور به چشم می خورد. یکی از آنها قسمت پنجم سری بازی Grand Theft Auto است که در طول سال نزدیک به یک میلیارد دلار درآمد داشت. موضوعی که قابل توجه است مخصوصا اینکه چهار سال از عرضه این بازی می گذرد.

دیگر بازی موفق که احتمالا پرفروش ترین بازی کنسولی سال هم نام خواهد گرفت، Call of Duty: Infinite Warfare است. نسخه جدید سری بازی COD که مانند سال های پیش باز هم بیشترین فروش را به خود اختصاص داد اما نکته قابل توجه، افت فروش این نسخه نسبت به شماره های قبلی بود. با این که COD هنوز هم با اختلاف، پرفروش ترین و محبوب ترین بازی اول شخص به حساب می آید، عملکرد نسبتا ضعیف Infinite Warfare نسبت به شماره های قبلی ،روزنه امیدی را در دل حریفان این سری از جمله «بتلفیلد» و «تایتانفال» روشن کرد.

Infinite Warfare در هفته نخست با افت فروش ۵۰ درصدی نسبت به Black Ops ۳ همراه بود. بنابراین می توان گفت شاید زمان آن رسیده تا سران اکتیویژن فکری به حال پایه های لرزان امپراتوری COD بکنند.

نه به اکولوس

هم شما بارها در مورد قدرت واقعیت مجازی شنیده اید و هم ما بارها این پدیده جدید را مورد بررسی قرار داده ایم. برخلاف اکثر پیش بینی ها، هدست های واقعیت مجازی نتوانستند طی سال نخست حضور همه جانبه شان در بازار به موفقیت درخواهشان برسند. قیمت بسیار بالای این محصولات - PS VR با قیمت ۴۰۰ دلار ارزان ترین مدل در بازار است - در کنار نبود عناوین انحصاری خیره کننده از جمله دلایل استقبال نه چندان گرم مخاطبان از این محصولات است. با این حال درآمد واقعیت مجازی باز هم به ۲.۷ میلیارد دلار طی یک سال رسید تا کارشناسان این بار با اطمینان بیشتری روی موفقیت VR در سال ۲۰۱۷ اظهار نظر کنند.

جالب این که محتواهای ویدیویی بازی به درآمدی ۴.۴ میلیارد دلاری رسیدند که ۳۴ درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشت و همین مسئله از قدرت بالای یوتیوبرها و وب گاه هایی مثل توییچ و محتواهای ویدیویی در بین مخاطبان این صنعت حکایت دارد.

بازگشت قدیمی ها

سال ۲۰۱۶ در حالی به پایان رسید که با درآمد ۹۱ میلیارد دلاری هنوز هم این صنعت با اختلاف پول ساز ترین شاخه سرگرمی جهان به حساب می آید اما ۲۰۱۶ درعین پول ساز بودنش بار دیگر مخاطبان بازی را با سازندگان آشتی داد. از شروع نسل هشتم تا به امروز شاهد کمتر بازی بودیم که بتواند لقب «بی نظیر» را به خود اختصاص دهد ولی برخلاف انتظارات، امسال نه یک بازی بلکه بیش از ۱۰ بازی بودند که شایستگی داشتن چنین لقبی را به دست آوردند.

این عناوین باعث رونق دوباره سازندگان این بازی های درجه یک شد تا جایی که انتخاب بین ۴ مورد آنها کاری بس سخت و دشوار بود. قطعا جای خالی بازی هایی مثل Dishonored۲، Bank Souls III، Battlefield، Forza Horizon۳ و XCOM۲ در این فهرست خالی است اما فراموش نکنیم انتخاب کردن همیشه دشوار است و ما هم باید فقط ۴ بازی را انتخاب می کردیم.

خداحافظ دریک

Uncharted4

• سازنده: Naughty Dog
• پلتفرم: PS۴

آخرین ماجراجویی «نیتن دریک» رستگاری را برای این شخصیت به ارمغان آورد. کاراکتری که اولین بار سال ۲۰۰۷ به مخاطبان گیم معرفی شد و ۹ سال بعد در آخرین هنرنمایی اش خوش درشید. «آنچارتد ۴» شاید حسن ختام نیتن دریک باشد اما برای سونی حکم یک شروع واقعی را داشت.

بااینکه پلی استیشن ۴ سه سال پیش عرضه شد اما تا پیش از «آنچارتد ۴» هیچ بازی انحصاری نداشت که هم بتواند تضمین کننده فروش بالا باشد و هم نظر مخاطبان را به خود جلب کند اما آخرین ساخته استودیو ناتی داگ همه چیز را تغییر داد. نیتن دریک حالا ازدواج کرده و کارش به عنوان جستجوگر گنج به پایان رسیده است. با وجود این، ورود ناگهانی برادر نیتن که هیچ یک از کاربران پیش از قسمت چهارم حتی از وجودش باخبر نبودند، همه چیز را دگرگون می کند.

نیتن به همراه برادرش راهی سفری خطرناک می شوند با این تفاوت که این بار نیتن فردی آزاد نیست و باید فکری به حال النا کند. داستان «آنچارتد ۴» برخلاف شماره های قبل، این بار به شکل قابل توجهی تم جدی به خودش گرفته که این به تنهایی از جمله دلایل نمرات مثبت بازی محسوب می شود. گرافیک بازی که اصلا نیاز به تعریف و تمجید ندارد و دوستداران سونی به خوبی می دانند که سری «آنچارتد» حداقل بین بازی های کنسولی همیشه یک محک (بنچ مارک) گرافیکی مهم بوده است.

Titanfall ۲

• سازنده: Respawn
• پلتفرم: PC، Xbox One، PS4

«تایتانفال» جزء معدود IP های جدیدی بود که این نسل در اختیار مخاطبان قرار گرفت. در دوره ای که ناشران و سازندگان فقط به فکر ساخت دنباله یا بازسازی هستند، عرضه چنین بازی روح تازه ای را در کالبد عناوین نسل هشتم کنسول ها دمید. قسمت اول «تایتانفال» که سال ۲۰۱۳ عرضه شد، عاری از بخش تک نفره بود و برای پلی استیشن ۴ هم عرضه نشد. علت این مسئله کمبود وقت تیم تازه تاسیس Respawn بود که اعضای اصلی آن را خالقان دو بازی مشهور Medal of Honor و Call of Duty تشکیل داده بودند.

برای قسمت دوم، سازندگان دست به تغییرات و تحولات بزرگ زدند و حالا علاوه بر این که «تایتانفال ۲» بخش تک نفره دارد، دارندگان پلی استیشن ۴ هم می توانند آن را تجربه کنند. بخش چند نفره همچنان جذاب و لذت بخش است اما نکته جالب در مورد این بازی بخش تک نفره نفس گیر آن محسوب می شود؛ جایی که اعضای با استعداد Respawn بار دیگر ثابت کردند چرا به آنها لقب سلاطین شوتر داده اند. بخش تک نفره با مدت زمان ۷ الی ۸ ساعت به شدت متنوع و متفاوت است و در مراحل پایانی به اوج می رسد، طوری که خود را در نبرد خیالی عظیمی تصور می کنید که یک طرفش انسان ها هستند و طرف دیگر تایتان های عظیم الجثه.

Doom

• سازنده: Id Software
• پلتفرم: Xbox One، PSI

در حالی که موج شوترهای نظامی یا همان Military Shotter ها کل صنعت بازی را تحت تاثیر قرار داده، میان آنها یک بازی در سال ۲۰۱۶ توانست بار دیگر اول شخص های کلاسیک را زنده کند. بازی که آن را به عنوان پدر شورتهای اول شخص امروزی می شناسند و نخستین بار ۲۳ سال پیش با ما دیدار کرد.

«دووم» عنوانی بسیار مشهور است، حتی برای آن هسته ای از مردم که خیلی هم گیم بازی نمی کنند اما با عناوین بزرگ صنعت بازی آشنا هستند. «دووم» جدید که در حقیقت شماره چهارم این سری است، به ریشه های این مجموعه بازگشته و ما را با سریع ترین شوتر یک دهه گذشته روبرو می کند.

در این بازی نه خبری از محدودیت اسلحه است، نه داستان های شعاری و نه کمپین های کوتاه. «دووم» به معنای واقعی، یک شوتر کلاسیک است که به طور اعجاب انگیزی از فناوری روز نه لزوما برای ساختارشکنی بلکه برای بهتر شدن تجربه کلی اش استفاده می کند.

کل ماجرای بازی یک خط است. شما کنترل doomguy را بر عهده دارید و باید تمامی شیاطینی را که به مریخ حمله کرده اند از بین ببرید. باورش سخت است اما همین بازی در سال ۲۰۱۶ که در آن اهمیت داستان در بازی به بالاترین حد ممکن رسیده موفق عمل می کند زیرا گیم پلی اش به قدری جذاب و متفاوت از کلیشه های روز است که می توانید آن را جانشین بر حق پدر شوتر بدانید.

Overwatch

• سازنده: Blizzrd
• پلتفرم: Xbox One، PS4

بلیزارد قطعا بین سه سازنده برتر صنعت بازی قرار دارد. نام این استودیو به واژه کیفیت گره خورده است، طوری که این مجموعه نه فقط هیچ گاه بازی بد تولید نکرده، بلکه حتی نمی توان ساخته های آن را در فهرست بازی های خوب طبقه بندی کرد زیرا تمامی عناوین بلیزارد خبرساز بوده اند و هم فروش فوق العادهای را تجربه کرده اند و هم نمرات بی نظیری را.

مثلث «استار کرفت»، «وارکرفت» و «دیابلو» تا سال ها به عنوان سه مجموعه اصلی بلیزارد شناخته می شدند تا اینکه آنها دست به غافلگیری بزرگی زدند و «اورواچ» را معرفی کردند. بلیزارد که متخصص ساخت بازی های استراتژی و نقش آفرینی است این بار سنت شکنی کرد و اثری FPS (شوتر اول شخص) را معرفی کرد که در آن خبری از بخش تک نفره نیست.

ساخت «اورواچ» برای هر سازنده ای ریسکی بزرگ به حساب می آید اما مسئولان بلیزارد کاری کردند که حتی داوران مراسم بهترین بازی سال (The Game Awards) هم به احترام این بازی کلاه از سر بردارند و جایزه بهترین سال را به آن تقدیم کنند. در این بازی شخصیت های فراوانی حضور دارند که هر یک دارای ویژگی منحصر به فردی هستند. ساخت این شخصیت ها به همراه گیم پلی جذاب و از همه مهم تر بالانس بودن، باعث شد تا در نهایت «اورواچ» در مدت کمتر از یک سال بیش از ۳۰ میلیون کاربر ثبت شده داشته باشد.