خانم ها! از تجارت نترسید

ماهنامه زنان و زندگی - مریم خورشیدی: او را نخستین بار در اتاق بازرگانی، صنعت، معدن و تجارت از نزدیک دیدم. زنی مصمم و جدی که نقش پررنگی را هم در جلسات هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران ایفا می کرد. با وجود برداشته شدن موانع همان معدود زنان حاضر در میان بزرگان صنعت و تجارت ایران، حضور زنان در عرصه هایی که هنوز دست کم در ظاهر مردانه اند، دشوار و در عین حال جذاب است. هنوز که هنوز است شمار کمی از زنان وارد حوزه های کلان تجارت و اقتصاد می شوند.

ماجرای حضور «سیده فاطمه مقیمی» در این عرصه از ابتدا تا به امروزش شنیدنی است. او چهره برتر کارآفرین جهان اسلام، رییس کانون زنان بزرگان ایران، موسس یکی از بزرگ ترین شرکت های حمل و نقل کشور و پای ثابت فعالیت های اجتماعی انسان دوستانه و نیکوکارانه است.

خودش را پیش از هر چیز همسر و مادر معرفی می کند و از همسرش به عنوان نیروی محرک و امید دهنده در همه فعالیت هایش نام می برد. نکته جالب در خلال صحبت های مقیمی این است که هر کجا مردی فرصت یا حمایتی را در اختیارش گذاشته صادقانه مطرح می کند و کوچک ترین اشاره ای به سنگ اندازی های احتمالی مسیر پر فر از و نشیب زندگی حرفه ای اش نمی کند. آنها که مقیمی را می شناسند، خصوصیت بارز او را دیدن فرصت ها و تمرکز بر یادگیری و کسب تجربه می دانند. او به تارگی به عنوان کارآفرین برتر آسیاپاسفیک انتخاب شده است.

چطور شد که وارد فضای کاری شدید که قبل از شما کمتر کسی در آن ورود کرده بود؟

- بعد از اتمام تحصیلات، اوایل انقلاب وقتی دنبال کار می گشتم به طور اتفاقی به عنوان مترجم وارد یک شرکت حمل و نقل شدم. زبان انگلیسی وسیله ای شد که بتوانم وارد فضای کاری شوم که تنها فرصت من در شرایط آن زمان بود. شغلی که در واقع ربطی به رشته تحصیلی ام که راه و ساختمان بود نداشت اما محملی شد برای برداشتن گام های بعدی من. این کار را با علاقه ادامه دادم هر چند انتخاب زیادی برای یک دختر جوان در آن برهه وجود نداشت اما تصمیمم را گرفته بودم که به طور تخصصی این رشته را ادامه دهم.

کار در حوزه حمل و نقل با روحیات شما سازگار بود؟ این سوالی است که احتمالا خیلی از شما پرسیده می شود چون عموما این برداشت وجود دارد که کار در حوزه صنعت حمل و نقل فضای به اصطلاح مردانه ای داشته باشد...

- از وقتی که یادم می آید، نوع بازی ها برایم معنی نداشت که این بازی دخترانه و این بازی پسرانه است. اتفاقا در دوران کودکی و نوجوانی علاقه ام بیشتر به سمت بازی ها و ورزش های به اصطلاح پسرانه بود. مثل فوتبال (هر چند که فوتبال ورزشی مختص مردان نیست اما به واسطه کلیشه ها اینطور در جامعه جا افتاده است). در کار تمرکز من روی کار بود نه فضا. آنقدر کارم را با اشتیاق انجام می دادم که کارفرما همیشه تشویقم می کرد. پس از پنج ماه کارفرما به من مسئولیت بخش کامیونی شرکت را واگذار کرد و این نزدیک ترین تجربه من در حوزه حمل و نقل بود. سه سال بعد تصمیم گرفتم به صورت مستقل کار کنم و دو سال طول کشید تا دفتر خودم را تاسیس کردم.

تشکیل خانواده روی روند کاری شما چه تاثیری داشت؟

- خانواده اساس زندگی است و تاثیر به سزایی در موفقیت زن در خارج از منزل دارد. من همیشه می گویم موتور محرک من همسرم است. اگر او نبود قطعا من موقعیت الانم را نداشتم. به من می گوید جامعه به گردن تو حق دارد و باید این حق را ادا کنی، نگران من و بچه ها نباش که تو حتی بیشتر از یک همسر و مادر حواست به ما هست، و علاوه بر اینها این را می داند که اگر در تصمیم گیری آزاد باشم حتما به هدفم می رسد. همدلی و همکاری زوجین حتما در پیشبرد اهداف موثر است خصوصا زنان که باید تلاش مضاعف داشته باشند. با کمی حمایت می شود هر دو بعد زندگی را پوشش داد؛ هم مادری موفق بود و هم یک بازرگان و فعال اقتصادی.

در بین صحبت های تان از حمایت همسر و تشویق های رییس تان در اولین شغل تان گفتید. خودتان موفقیت تان را چقدر در گرو حمایت مردان می دانید؟

- یقینا بی تاثیر نیست اما جنسیت فرد مشوق مهم نیست. البته همواره در زندگی ام همسرم حتی بیشتر از خودم به توانایی ام ایمان داشت و تشویقم می کرد تا تجربه های نو و تازه ای را شروع کنم اما شخصا مهم ترین دلیل پیشرفتم را در گرو صداقتم می دانم. همیشه روی آن تکیه کرده ام و هیچ وقت پشیمان نشده ام.

با وجود مشغله زیادتان در برنامه های خیرخواهانه اجتماعی زیادی همکاری دارید. در حال حاضر بازرس علی البدل شورای عالی هلال احمر و عضو فعال این سازمان هستید و در برگزاری بازارچه های خیریه و کارآفرینی حضور پررنگ دارید و فعالیت های مشابه دیگر. چه لزومی برای حضور فیزیکی تان هست وقتی می توانید دورا دور هم موثر باشید؟

- مشارکت اجتماعی از نظر من وظیفه همه است. وظیفه ای که نادیده گرفتن آن از نظر من درست نیست. حضور و مشارکت در جلسه های مختلف اطمینان بیشتری به من می دهد که این وظیفه را درست انجام داده ام. تلاش برای بهبود و کمک به دیگران برای زندگی بهتر انرژی مضاعفی برای فعالیت های دیگر به من می دهد.

به نظر شما چرا زنان حضور کمرنگ تری در حوزه اقتصادی دارند، ایا به خاطر فضای مردسالارانه حاکم بر جامعه نیست؟

- من معتقدم زنان ما را بیشتر از اینکه فضای مردسالارنه محدود کند عدم توانمندی است که زمینگیر می کند. به نظرم در هر موقعیتی فارغ از زنانه یا مردانه بودن آن، اگر کار درست و اصولی انجام شود موفقیت در آن تضمین شده است. بله شاید برای ما زنان سخت تر باشد اما وقتی ثابت کردید کارتان را بلدید دیگر کسی نمی تواند جلوی پیشرفت شما را بگیرد.

به طور مرتب جلسات کارآفرینی و کارگروه هایی با حضور شما برگزار می شود. هدف شما از برگزاری این جلسات چیست؟

- همه فعالیت های موفق از یک ایده شروع شده اند. من وظیفه اجتماعی خودم می دانم با مشاوره دادن و گفتگو این امکان را در اختیار جوانان داوطلب فعالیت اقتصادی قرار بدهم که با اشتباهات کمتری در این راه قدم بردارند. در واقع تجربه همه سال های فعالیت خودم را در اختیار آنها قرار می دهم. خوشبختانه استقبال خوبی از این جلسات می شود.

شروع کار خودتان و مستقل شدن حرفه تان با چه چالش هایی روبرو بودید؟

- من با سرمایه ای حدود ۵۰۰ هزار تومان در اتاقی در شرکت همسرم کار را شروع کردم. خودم تنها همه کارهایش را انجام می دادم. اجازه ندادم مشکلات سد راهم بشود. در حال حاضر ۲۰۰ کامیون فعال در رفت و آمد در شرکت سدیدبار مشغولند و در حمل و نقل دریایی نیز فعالیت دارم. آن وقت ها کسی یک زن را در این شغل نمی پذیرفت. بدون هیچ دلیلی مانع تراشی می کردند. مثلا می گفتند تحصیلاتت مرتبط نیست یا بهانه های دیگر اما هیچ کدام باعث نشد دست از تلاش بکشم. حتی توهین هم شنیدم اما آنقدر تمرکزم روی شغلم بود که هیچ کدام برایم اهمیت نداشت. خوشحال بودم که به تنهایی و بدون وابستگی توانسته ام به هدفم برسم. تحصیلاتم را در رشته حمل و نقل ادامه دادم و به عنوان اولین مدیرعامل شرکت های حمل و نقل توانستم مجوز بگیرم.

پس معتقدید ما زنان می توانیم؟

- قطعا می توانیم. ایرانی ها باهوش هستند و با کمی تلاش و خلاقیت می توانند به هر چیزی که می خواهند برسند. اگر خودمان را باور کنیم و کمی اعتماد به نفس داشته باشیم غیرممکنی برای ما وجود نخواهد داشت. نباید منتظر ماند تا بسترها فراهم شود. حداقل ها را باید دید و از آنها استفاده کرد. اهرم مهم برای زنان آن آموزش است. هیچ وقت نباید از یادگیری و آموزش غافل شده اید به روز بود تا بتوان با دنیا تعامل داشت.

شما کارآفرین برتر جهان اسلام هم شده اید. از جزییات آن بگویید.

- بانک توسعه اسلامی متولی اجرای این مراسم بود که از ۵۶ کشور جهان اسلام کسانی که کاندیدای حضور در این جشنواره بودند مدارک خود را در سال ۲۰۱۲ به عنوان کارآفرین به آن جشنواره ارائه کردند و مباحث جنسیتی نیز مطرح نبود. من هم در حوزه کارآفرینی در صنعت حمل و نقل مدارک خود را به آنجا ارسال کردم که از طرف هیئت داوری مورد تایید قرار گرفت و پس از ۶ ماه با من تماس گرفته شد و خبر دادند که به عنوان کارآفرین برتر جهان اسلام انتخاب شدم و در مراسمی که در کشور سودان برگزار شد این عنوان به من اهدا شد.

در میان داوران انتخاب کارآفرین برتر جهان اسلام هیچ ایرانی وجود نداشت و ما همیشه آرزو می کنیم ایرانی ها نیز بتوانند در جایگاه داوری های بین المللی قرار بگیرند چرا که در آن جشنواره داوری از ایران وجود نداشت در حالی که از بین ۳۶۰ پرونده ۲۰ مورد از آن پرونده ها مربوط به کاندیداهای ایرانی می شد.

آینده زنان ایرانی را در حوزه اقتصادی و بازرگانی چطور می بینید؟

- همه چیز در گرو به روز بودن و همگام بودن با دنیاست. وقتی علم یک کار را کسب کنید، قدرت انجام آن را دارید. زنان باید خودشان را باور کنند و در کلیشه هایی که برای شان تعریف شده محدود نشوند و از همه مهم تر اینکه از تجارت نترسند. این به معنی بی اهمیت خواندن نقش همسری و مادری نیست بلکه از محمل خانواده می توان بهترین تشویق ها را گرفت. ما باید بتوانیم این اطلاعات را به عنوان زکات علم خود نشر دهیم و در اختیار دیگر زنان جامعه خود قرار دهیم.

همانطور که می دانید کار اقتصادی ضمن اینکه می تواند برای شخص بنده نفع داشته باشد می تواند برای جامعه نیز سودآور باشد. به همین علت نباید جنسیت را دلیل عدم رشد برای خودشان ببینند و اگر در یک جامعه اقتصادی که مرد به عنوان یک نان آور محسوب می شود، زنان نیز دوشادوش مردان این مسئولیت را داشته باشند، می توانیم سریع تر شاهد رشد اقتصادی خانواده ها باشیم.

بچه های تان را به ادامه راه خودتان تشویق می کنید؟

- پسرم مهندس عمران است و دخترم در حال گذراندن دوره ارشد. هیچ کدام تمایلی ندارند دنباله رو من باشند و از آنجا که معتقدم هر کس باید در انتخاب مسیر زندگی خودش آزاد باشد، در این باره تصمیم گیرنده نهایی خود بچه ها هستند.