مجالس آمریکا، انگلیس و چین چه جور جایی اند؟

مجله جامعه پویا - شیدا ملکی: قانون گذاری روندی پیچیده و رسمی است که باید جایی مخصوص به خود داشته باشد. از آن زمان که فکر قانون گذاری همه گیر شد، فکر انتخاب مکانی برای این امر مهم نیز پا گرفت. در اصل، ساختمان مجالس و پارلمان ها پا به پای روند دموکراسی به تکامل رسیدند؛ این تکامل در تاریخ نمادی است برای بازتاب طرز فکر و سنت های کسانی که به امر مهم قانون گذاری مشغول هستند. مطلب پیش رو با ارائه تاریخچه ای مختصر از سه بنای مجالس انگلیس، چین و آمریکا، نحوه تاثیر فکر و فلسفه قانون گذاری بر این بناهای مهم را نیز نشان خواهدداد.

«کاپیتول هیل»، سازه دست بردگان برای آزادی و اتحاد

در انتهای شرقی پارک ملی واشنگتن دی سی، در منطقه ای به نام کاپیتول هیل، ساختمان پارلمان آمریکا، مقر کنگره و سنا بنا شده است. این ساختمان عظیم در مرکز شهر قرار نگرفته؛ اما به عنوان نقطه مبدا تقسیم بندی خیابان های واشنگتن در نظر گرفته شده است. براساس نقشه هوایی، این بخش از شهر نقطه شروع و پایان خیابان های اصلی واشنگتن است.

اولین جلسه کنگره نمایندگان در این ساختمان 17 نوامبر 1800 با وجود آنکه ساختمان نیمه کاره بود برگزار شد و پس از آن در فصول مختلف گسترش پیدا کرد؛ این گسترش شامل حال گنبد بزرگ این ساختمان هم می شود. گنبد چدنی کنگره در سال 1850 پس از گسترش ساختمان بزرگ تر شد.

در آن سال آمریکایی ها دریافتند ساختمان فعلی گنجایش لازم برای پذیرفتن نمایندگان مختلف را ندارد؛ بنابراین باید آن را گسترش می دادند. در زمان رییس جمهور «میلارد فیلمور»، سیزدهمین رییس جمهور آمریکا، مسابقه ای میان طراحان و معماران مختلف برگزار شد. در این مسابقه معماری از فیلادلفیا به نام «توماس والتر» برنده شد.

براساس طرح والتر گسترش مجموعه کاپیتول در نیمه شمالی و جونبی آن اعمال شد. به این صورت که بخشی برای نمایندگان کنگره در بال جنوبی مجموعه و بخشی مجزا در شمال آن برای اعضای سنا طراحی شد. این گسترش نقش مهمی در شکل امروزی ساختمان های کایپتول هیل داشت.

بیشتر کارهای ساختمانی آن را نیز برده ها انجام دادند، عمده وظیفه این برده ها قطع درختان، حمل سنگ و پختن آجر به صورت کاملا رایگان برای این مجموعه بود. زوایت های زیادی از دوران کار برده ها در ساخت مجموعه وجود دارد. قرار بود کارگران اروپایی این مجموعه را بسازند، اما «تغییری کوچک» در برنامه، سازندگان را مجاب کرد تا آمریکایی های آفریقایی تبار را به رایگان وادار به کار کنند. کمی بعد بردگان سیاه پوست به اکثریت نیروی کار در این ساختمان ها تبدیل شدند.

از آن زمان به بعد رفته رقته به مساحت و وسعت ساختمان افزوده شد، اما گنبد و مجسمه آزادی نصب شده در مرکز آن تغییر نکرد.

مجسمه را «توماس کرافورد» در سال 1863 به ساختمان کاپیتول هیل هدیه کرد؛ این مجسمه شش متری در اصل زنی در لباس های فراوان است که شمشیری غلاف شده در دست راست خود دارد. در دست چپش نیز یک تاج به نشانه پیروزی و سپر نشان رسمی آمریکا دیده می شود؛ کلاه خودی بر سر مجسمه است که با ستاره های بزرگی در لبه ها تزیین شده، بر صحفه گردی که مجسمه روی آن ایستاده عبارت «چندین را یکی خلق می کنند» حک شده. این عبارت نشانه ای است از تولد یک آمریکای واحد از چندین ایالت مختلف.

تالار مخصوص کنگره آمریکا بزرگ ترین سالن بخش جنوبی مجموعه کاپیتول هیل است، این تالار ۴۴۸ صندلی دارد. ردیف های نیم دایره ای صندلی های کنگره یک مرکز دارد و آن مرکز سخنگوی مجلس است. برخلاف تالار مجلس سنا، نمایندگان کنگره صندلی های مخصوص به خودشان را ندارند و برای نشستن بر صندلی ها آزاد هستند.

طراح تالارِ بدون پنجره این مجلس، توماس والتر است؛ استدلال او در آن زمان این بود که تعبیه نکردن پنجره برای عایق بندی این تالار از ورود سر و صدا جلوگیری می کند و مانع دخالت های خارج از محیط هنگام برگزاری جلسات می شود.

برای ورود نور به تالار از نورگیر تعبیه شده در سقف و برای تغییر آب و هوای داخل سالن از فن های بخار در آن دوران ساتفاده می شد؛ این سقف و دیگر طراحی های دوره ویکتوریایی تالار در بازسازی های سالن 1950 از بین رفتند اینتغییر چشمگیرترین تغییرات انجام شده در تالار کنگره است. چرا که سقف ویکتوریایی آن با سقفی آهنی و شیشه های رنگی جایگزین شد.

دیوارهای این تالار با پرتره ۲۳ نفر از مشهورترین حقوق دانان و قانون گذاران کنگره تزیین شده است. در این تالار همچنین نقل قولی معروف از دانیل وبستر، یکی از سیاست مداران معروف آمریکا، روی سنگ مرمر حک شده است که از اهمیت گسترش سرزمین ها و لزوم ایجاد نهادهای قانونی مرتبط با آن صحبت می کند.

تالار دو طبقه ای و مستطیل شکل مجلس سنا نیز در مرکز بخش شمالی مجموعه کاپیتول هیل قرار گرفته است. صد سناتور آمریکایی در میز و صندلی های مجزا که با اسم آنها مشخص شده در ردیف های نیم دایره ای رو به روی تریبون سخنگو می نشینند. محل نشستن بازدیدکنندگان عمومی نیز در طبقه دوم و چهارم طرف تالار طراحی شده است.

«وست مینستر»، نبض تپنده تاریخ بریتانیا در کناره های رود تیمز

کاخ «وست مینستر»، مقر پارلمان بریتانیا، مایه فخر انگلیسی هاست؛ تصمیم های گرفته شده در گوشه و کنار این کاخ نه تنها تاریخ بریتانیا، بلکه در مواردی تاریخ جهان را نیز تغییر داده است. عکس های این کاخ قرون وسطایی که مقر دو مجلس عوام و مجل اعیان بریتانیاست، زینت بخش سوغاتی های انگلیسی (از ماگ گرفته تا شیشه های سس) شده است. سازه ای که شاه ویلیام دوم در سال های ۱۰۹۷ تا ۱۰۹۹ ساخت، بزرگ ترین سازه زمان خودش در انگلستان بود.

نیت اصلی ویلیان دوم از ساخت چنین کاخ بزرگی در ساحل رودخانه تیمز به دست آوردن کاریزما و تزریق خوف و وحشت به دل اطرافیانش بود. تا سال ۱۵۰۰ میلادی هرکسی که وارد سپهر سیاسی انگلستان شد. گوشه ای از کار را گرفت و قدیم برای بزرگ تر کردن کاخ برداشت تااینکه ناگهان نقش آن به عنوان محلی برای اقامت خاندان شاهی پایان یافت. آتش سوزی گسترده کاخ در سال ۱۵۱۲، هنری هشتم و متعلقاتش را مجبور کرد به ساختمانی در همان نزدیکی در وایت هال نقل مکان کنند؛ با خارج شدن خاندان سلطنتی، بلافاصله نمایندگان ملت وارد کاخ شدند و آنجا را پر کردند.

جلسات میان وکلای مردم از زمان هنری سوم به طور منظم برگزار شده بود؛ اما گسست رابطه هنری با کلیسای رم و طلاق های متعددش تغییرات زیادی در روند جانشینی هنری سوم ایجاد کرد. همه این اتفاق ها دست به دست هم داد تا وکلا جای پایشان را در جلسات مشترک با پادشاه محکم کنند و به عنوان سیاست مداران اصلی در انگلستان، میخ خودشان را همان اول کار محکم بکوبند.

قرار بر این شد تا جلسات مجلس عوام و اشراف در محلی مشترک برگزار شود؛ اما با اعتراض اشراف دو محل جداگانه برای این مجالس در نظر گرفته شد؛ از آن زمان به بعد عوام و اشراف در دو سوی کاخ وست مینستر برای قانون گذاری جاگیر شدند.

از اواخر قرن ۱۵ میلادی این کارخ علاوه بر نقش قانون گذاری، نقش پررنگی هم در برگزاری دادگاه های مربوط به خائنان به میهن داشت. چارلز اول در حالی که هنوز پادشاه بود به عنوان یک دیکتاتور و خائن به ملت در سال ۱۶۴۹ در همین کاخ محاکمه و سپس اعدام شد. اگرچه در آن مان دادگاه های قانونی برای بررسی وظایف پادشاهان و ملکه ها تشکیل نشده بود و نمایندگان ملت به صورت خودجوش حکم مرگ پادشاه را صادر کردند، دتسور تشکیل چنین دادگاه هایی در قرن نوزدهم در وست مینستر کلید خورد.

همه چیز بر همین منوال پیش می رفت تااینکه فرصت مناسبی برای ایجاد یک کاخ مدرن درس ال ۱۸۳۴ پیش آمد. آتش سوزی گسترده آن سال بیشتر کاخ را از بین برد. برای بازسازی کاخ رقابتی برگزاز شد که برنده آن فردی بود به اسم «سر چارلز بری» که با کمک «اگوستوس پوگین» ساختمان سبک گوتیک امروزی کاخ را با هزار و صد اتاق در دو طرف باغ بزرگ کاخ بنا کرد. منقطه جدید کاخ ۳۳ هزار متر مربع بعلاوه ۲۶۶ متر از ساحل رودخانه را به خود اختصاص داد. برج معروف «ساعت بیگ بن» در این مجموعه افتخار اصلی آن است. چارلز بری و پوگین آن قدری عمر نکردند تا پایان بازسازی باشکوهشان را ببینند.

با پایان قرون وسطا، این بمب گذاری ها بودند که بهانه لازم برای بازسازی کاخ را ایجاد می کردند؛ در سال 1812 نخست وزیز «اسپنسر پریسیوال» در همین کاخ با بمب چند نماینده ترور شد. در سال 1885 یکی از اعضای انقلاب ایرلند، مجلس عوام انگلستان را با بمب گذاری ویران کرد. در سال 1974 اعضای ارتش آزادی خواه ایرلند نیز با یک بمب 9 کیلویی تالار اصلی کاخ وست مینستر را ویران کردند. همه این ویرانی ها سبب شد سیستم امنیتی محکمی بر این کاخ حکم فرما شود.

فلسفه پارلمان قرمز اعیان

«مجلس اشراف» همان گونه که از اسمش پیداست، مجلل ترین و مزین ترین بخش کاخه وست مینستر است؛ فضای داخلی تاین تالار بزرگ تر از سایر مکان های کاخ ساخته شده، چرا که سه عنصر «شاه، اعیان و عوام» با هم در دکوراسیون این تالار به کار رفته است. اثاثیه عمدتا قرمز این تالار بر حالت اشرافی آن در مقابل رنگ سبز مجلس عوام تاکید می کند. قرمز، رنگ سلطنتی انگلستان است. براساس سنت های انگلیسی شاه عادت داشت جلساتش را با اشراف و نمایندگان عوام در اتاقی به رنگ قرمز برگزار کند. پس برای ملاقات شخص اول مملکت با مردمان رده بالا، رنگی غیر از قرمز نباید در ساختار آن محل ملاقات استفاده شود. سقف تالار مجلس اشراف به ۱۸ کنگره مختلف تقسیم شده که در هر یک از آنها نقشی از نمادهای باستانی از جمله «گوزن مخصوص ریچارد سوم» نقاشی شده است.

پوگین در پنجره های این تالار از شیشه هایی که با نقش پادشاهان انگلستان و اسکاتلند نقاشی شده بود، استفاده کرد که تمامی آنها در حملات جنگ جهانی دوم از بین رفت. در سال ۱۹۵۰ نشان های ملی پس از جنگ جایگزین نقش و نگار پادشاهان شد.

بسیاری از اتصالات و مبلمان این تالار از ساخته های دست پوگین است که هنوز همان طور باقی مانده؛ مهم ترین این تزیینات دروازه برنجی سنگین ورودی تالار است که وزن هر لنگه آن به نیم تُن می رسد. در انتهای سالن تخت سلطنتی مخصوص جلوس پادشاه یا ملکه قرار دارد. این تخت سلطنتی در قرن چهاردهم در کلیسای وست مینستر ساخته شده است.

در مقابل تخت سلطنتی، صندلی پشمینه سخنگوی مجلس اعیار قرار دارد؛ استفاده از پشم در این جایگاه منعکس کننده اهمیت اقتصادی پشم در بازرگانی آن سال های انگلستان است که امتیاز انحصاری تجارت آن در درست اشراف بود.

پارلمان سبز برای دیگران

سیستم و ساختمان مجلس عوان کاملا با آنچه اعیان دارند، متفاوت است. تالار کنونی که نمایندگان مجلس عوام در آن جمع می شوند، پس از حملات رعدآسای جنگ جهانی دوم از سوی معماری به نام «سر گیلبرت اسکات» با تندترین سبک ممکن بازسازی شد. نیمکت های این تالار مانند دیگر وسایل داخل آن به رنگ سبز طراحی شده است؛ قدمت رنگ سبز در این تالار پیشینه ای 300 ساله دارد.

شیوه طراحی شده برای ردیف صندلی های مجلس عوام به دلیل رودررو بودن آنها، در نظر اول ممکن است کمی خصمانه به نظر برسد؛ اما این شیوه طراحی نیز ریشه در سنت های بریتانیا دارد. از آنجایی که نخستین جلسات نمایندگان عوام در کلیسای «سنت استفان» با ردیف نیمکت های رو به روی هم برگزار شده بود، این طراحی به معماری تالار جدید نیز آمد و سنت همین گونه ادامه پیدا کرد. رنگ سبز به کاررفته در چرم صندلی ها و دکور این مجموعه نیز نماید از طبیعت و باروری است و جایگاه افرادی را نشان می دهد که شغل عمده شان کشاورزی و زمین داری بود.

تالار پیشین عوام قبل از آنکه در جنگ جهانی دوم خسارت ببیند، از سوی چارلز بری سال ۱۸۵۲ در اندازه بسیار کوچک تر نسبت به مجلس اعیان با اسباب و لوازم به مراتب کمتری ساخته شده بود. استفاده کنندگان تالار از شیوه ساخت تنگ و باری آن شکایت می کردند، آنها اصرار داشتند سقف بازسازی و ارتفاع آن از هر طرف افزایش یابد؛ بری همان زمان مجبور شد تالار را دوباره سازی کند و سقفش را به همان حالتی در بیاورد که امروز هست.

«سر گیلبرت اسکات» بعد از سال 1954 این تالار را فقط با دو میلیون پوند بودجه بازسازی کرد؛ او با همین بودجه محدود توانست سیستم گرمایشی، نورپردازی و یک گالری به سبک مدرن را که با سبک قرون وسطایی وست مینستر تفاوت داشت، در این تالار تعبیه کند. به ابتکار او بود که صندلی هایی برای مطبوعات و بازدیدکنندگان عموم، در بالکن های اطراف قرار گرفت. با وجود این به دلیل محدودیت های بودجه او نتوانست از شیشه های رنگی همانند مجلس اعیان استفاده کند و به شیشه های ساده رضایت داد و در تزیین ساده دیوارها نیز فقط توانست از تخته های درخت بلوط استفاده کند.

برخی از کشورهای مشترک المنافع انگلیس نیز دستی در تهیه لوازم و اسباب این تالار برای یادگاری داشته اند؛ برای مثال صندلی سخنگوی تالار، اهدایی از کشور استرالیا است، کشور کانادا هم سازنده میز مخصوص وسط مجلس است. جاماییکا بار مخصوص تالار را اهدا کرده و هند و پاکستان نیز سازنده درهای ورودی تالار هستند.

تالار بزرگ؛ قلب جمهوری خلق چین در مرکز شهر ممنوعه

اگر روزی گذرتان به پکن افتاد و خواستید از میدان معروف «تیان آن من» دیدن کنید، در نیمه غربی میدان ساختمان بزرگی را خواهید دید که نقشی اساسی در سیاست این روزهای چین بازی می کند. این ساختمان پس از تاریخ پرفراز و نشیب میدان، اصلی ترین جاذبه گردشگری آن محسوب می شود.

این ساختمان بزرگ، شاهرگ فعالیت های قانونی و تشریفاتی جمهوری خلق چین و حزب حاکم کمونیست است. کارکرد اصلی تالار بزرگ خلق برای نشست های بزرگ سیاسی در نظر گرفته شده است. محافل بزرگ سیاسی چین مانند کنگره ملی خلق هر سال در ماه مارس همراه با جلسه کنفرانس کمیته مشورتی احزاب در این تالار برگزار می شود. کنگره ملی حزب کمونیست چین نیز که از سال 1982 هر پنج سال یک بار برگزار می شود در این ساختمان بزرگ تشکیل می شود.

علاوه بر همه این ها این ساختمان شاهد برگزاری دیگر رویدادهای ویژه نیز بوده است؛ از جمله آنها می توان از جلسات ملی در سطح سازمان های سیاسی و اجتماعی، جشن های سالگرد که براساس سنت های حزب کمونیست چینی باید در مقیاس بزرگ و باشکوه و دهن پرکن برگزار شود و مراسم یادبود رهبران بزرگ که در تاریخ چین کمونیست نقش پررنگی داشتند، نام برد.

معمار این ساختمان بزرگ و همه کار «ژانگ بو» نام دارد؛ ژانگ بو مشهورترین معمار تاریخ معاصر در چین است که بناهای مشهور زیادی در چین از جمله هتل دوستی پکن، تالار فرهنگ و هنر خلق چین، ایوان شرقی هتل بزرگ پکن و ساختمان کلوب بین المللی پکن از دیگر یادگاری های اوست.

این معمار مشهور چینی که در سال ۱۹۱۱ در پکن زاده شده بود، تحصیلات مقدماتی خود را در رشته راه و ساختمان در دانشگاه شمال شرقی چین آغاز کرد. پس از جنگ چین و ژاپن به دانشگاه برگشت و نخستین دفتر طراحی ساختمان و سازه اش را در سال ۱۹۳۴ راه اندازی کرد. ژانگ بو هم زمان با کار در دانشگاه تدریس را نیز برعهده گرفت و با ایده هایش به یکی از بزرگ ترین معماران چین تبدیل شد.

«سفر من به دنیای هنر معماری»، عنوان داستان زندگی او به قلم خودش است. این کتاب بیشتر از آن که راوی داستان زندگی این معمار باشد، نشان دهنده افتخارات و پیشرفت هنر معماری در سال های حکومت کمونیستی در کشور چین است.

«تالار بزرگ» در سپتامبر سال 1959 افتتاح و بعدها به یکی از 10 ساخته برتر چین تبدیل شد که در آن در دهمین سالگرد پیروزی حزب کمونیست چین پرده برداری شد. مدت زمان ساخت این ساختمان عطیم فقط 10 ماه طول کشید. نکته جالب در ساخت این بنا این است که علاوه بر کارگران چینی داوطلبان علاقه مند در ساخت آن مشارکت کردند تا بنا به موقع آماده شود.

قلبی برای تمام فصول

وقتی از چین صحبت می کنیم، قطعا باید ابعاد بزرگ در همه زمینه ها را مد نظر قرار دهیم؛ بنابر ادعای برخی تالار بزرگ چین بزرگ ترین تالار روبسته در جهان است که تا به امروز ساخته شده است.

این ساختمان مساحتی 171 هزار و 800 متری را به خود اختصاص داده است. در مرکز ساختمان پیش از ورود، نماد ملی جمهوری خلق چین آویخته شده تا نخستین نمادی باشد که واردشوندگان به ساختمان از زیر آن عبور کنند.

تالار اصلی متشکل از سه بخش است؛ بخش مرکزی که عمدتا شامل تالار بزرگ، سالن اصلی، سالن کنگره (کمیته دائمی SCPCC در محل پارلمان)، سالن مرکزی، تالار طلایی و دیگر سالن های اصلی می شود.

بخش شمالی متشکل از سالن ضیافت دولتی، سالن خوشامدگویی میهمانان دولتی، سالن شمالی، سالن شرقی، سالن غربی و دیگر سالن های باشکوه است. قسمت جنوبی ساختمان محل استقرار ساختمان اداری کمیته دائمی کنگره خلق چین است.

هر منطقه ویژه اداری در چین نیز سالن مخصوص به خود را در این مجموعه دارد؛ از این رو مناطقی مانند پکن، هنگ کنگ و تایوان سالن های مخصوص به خود را دارند؛ ویژگی این سالن ها این است که هر یک به سبک فرهنگ مردمان همان ناحیه طراحی و مبله شده اند.

بخش اصلی که همان سالن بزرگ است، مساحتی ۹ هزار مترمکعبی به خودش اختصاص داده است. این میزان فضا را سه هزار و ۶۹۳ صندلی در طبقه همکف و سه هزار و ۵۱۵ صندلی در بالکن پر کرده است. دو هزار و ۵۱۸ صندلی هم در محل گالری های سالن اصلی و ۳۰۰ تا ۵۰۰ صندلی هم در شاه نشین ها تعبیه شده است.

شیوه طراحی صندلی ها به گونه ای است که رهبران سیاسی می توانند سخنرانی کنند، در حالی که نمایندگان هم زمان کارهای مربوط به منطقه خودشان را نیز انجام می دهند.

معروف ترین بخش سالن سقف آن است که با کهکشانی از چراغ ها تزیین شده است. در مرکز این چراغ ها و در میانه سقف، ستاره ای قرمزرنگ وجود دارد که با موجی از چراغ ها به صورت امواج آب از سقف به سمت جایگاه نمایندگان کشیده شده تا پراکندگی آنها را به صورت نمادین زیر یک نور قرمز جاودانه نشان دهد.

سالن ضیافت دولتی این مجموعه با هفت هزار مترمربع مساحت می تواند هفت هزار میهمان را سرگرم و از پنج هزار نفر به طور هم زمان برای ضیافت های شام و ناهار پذیرایی کند. در سال 1972 چنین ضیافت بزرگی به مناسبت ورود نیکسون به خاک چین در همین مجموعه برگزار شد.

ساختمان اصلی و سالن بزرگ در زمانی که از آن استفاده نشود، برای بازدید عموم در دسترس است. در سال های گذشته برخی مراسم های غیرسیاسی و کنسرت ها نیز در سالن بزرگ برگزار شده. در ژانویه سال ۲۰۰۹ گروه موسیقی کانتری آمریکایی «لوسی انجل» به عنوان اولین گروه آمریکایی به دعوت حزب کمونیست چین در این سالن کنسرت برگزار کردند؛ این نخستین واقعه هنری بود که در این سالن برای مخاطبان عام چینی برگزار می شد. پیش از این مخاطبان این کنسرت ها فقط مقامات و نمایندگان دولتی بودند.