عذرخواهی کردن، سخت ترین کار دنیا!

هنر ظریف اعتراف به اشتباه و طلب بخشش، آخرین مهارت سواد عاطفی است که هر کسی باید به درستی آن را بیاموزد.

روزنامه آرمان - زهرا اجلال: وقتی شما یک قانون اجتماعی را نقض کرده‌اید عذرخواهی نشان می‌دهد شما به آن قوانین کاملاً واقف هستید و معتقدید چنین قوانینی باید وجود داشته باشد و نقض آنها اشتباه محض است. این کار موجب می‌شود دیگران بدانند شما متوجه رفتار نامناسبتان شده‌اید و همین مساله به آنها احساس آرامش و امنیت می‌دهد. عذرخواهی سبب می‌شود شأن و احترام کسی که به او صدمه زده‌اید دوباره به او بازگردد.

وقتی به او بگویید می‌دانید همه چیز تقصیر شما بوده، آزردگی و جراحت‌های روحی‌اش التیام یافته و احساس بهتری پیدا می‌کند.برای ترمیم صدمات عاطفی که در رابطه انسانی ما بروز یافته است، باید تلاش کنیم که ابتدا خطای خود را بیابیم و سپس آن را بپذیریم اما مشکل این است که هنوز عده بیشماری به آن درجه از مهارت عاطفی نرسیده اند که صمیمانه از دیگران عذرخواهی کنند و موضع دفاعی به خود نگیرند.

هنر ظریف اعتراف به اشتباه و طلب بخشش، آخرین مهارت سواد عاطفی است که هر کسی باید به درستی آن را بیاموزد.معذرت خواستن از صمیم قلب به دیگران یادآورمی‌شود که شما به رفتار اشتباه خود افتخار نمی‌کنید و هرگز قصد ندارید آن را تکرار کنید. با این کار به دیگران یادآور می‌شوید شما از آن دسته افرادی هستید که به طور کلی مراقب رفتارشان بوده و برای رفتار خوب ارزش قائل هستند، هرچند گاهی اشتباه کنند.

دلیل سخت بودن عذرخواهی

برای برخی افراد، عذرخواهی پذیرش این موضوع است که آنها افراد نالایقی هستند که معمولا اشتباه می‌کنند و وجودشان با نقص و خطا همراه است. برخی نیز معتقدند اگر پس از یک دعوا زودتر از دیگری عذرخواهی کنند به معنای قبول تقصیر است و مسئولیت تمام آن درگیری به ناحق به گردنشان می‌افتد. آنها فکر می‌کنند اگر از دیگری عذرخواهی کنند موجب می‌شوند طرف مقابل گناه سهم خود در ایجاد درگیری را نپذیرد و همه خطاها را متوجه آنها نماید.

گاهی اوقات هم حس می‌کنند ممکن است عذرخواهی موجب شود تمام توجه‌ها به خطای پیش‌آمده جلب شود، خطایی که بهتر است فراموش شود. در هر حال در شرایط مناسب عذرخواهی مناسب به تمام مشکلات پایان می‌دهد و می‌تواند ارزش‌های مشترک را تائید کند و احساسات مثبت را به وجود بیاورد.

چه موقع عذرخواهی درست نیست

یادتان باشد عذرخواهی براساس قول‌های پوچ و بی‌ارزش بسیار بد و نامناسب است. یکی از مهم‌ترین عملکردهای عذرخواهی اصلاح وضع بد ایجاد شده و بازسازی اعتماد از دست رفته است. پس اگر قصد ندارید دست از رفتار آزاردهنده‌ خود بردارید، بهتر است بدانید عذرخواهی کوچک‌ترین دردی را دوا نخواهد کرد. اگر قول بدهید تغییر خواهید کرد، اما همچنان به رفتار نامناسب‌تان ادامه دهید، پس بهتر است هرگز عذرخواهی نکنید، چون عذرخواهی به این شکل ارزش نخواهد داشت.

گاهی اوقات هم ممکن است طرف مقابل برای قبول عذرخواهی، درخواست‌هایی غیرمعقول و حتی غیرممکن داشته باشد که در این‌ مواقع نیز عذرخواهی چندان کاری پیش نخواهد برد، زیرا هیچ شخصی نمی‌تواند به خواسته‌های نامعقول شخص دیگر پاسخ مثبت دهد.

چگونه عذرخواهی کنیم

وقتی متوجه شدید کار ناپسندی انجام داده و فردی را رنجانیده‌اید باید از او عذرخواهی کنید، اما آیا می‌دانید چگونه باید عذرخواهی کرد؟ این روش‌ها می‌تواند راهنمای شما باشد:

بدانید چه وقت باید عذرخواهی کنید

دانستن این‌که چه موقع عذرخواهی کنید، به اندازه چگونه عذرخواهی کردن مهم است. به طور کلی هرگاه احساس کردید موضوعی باعث رنجش کسی شده است، بهترین کار عذرخواهی و از بین بردن فضای تیره حاکم است، اما اگر مطمئن نیستید کار بدی کرده‌اید و طرف مقابل بدون منطق ناراحت شده است، شما می‌توانید در‌باره موضوع صحبت کنید و ببینید آیا واقعا دلیل ناراحتی فرد مقابل صحیح است یا خیر.

مسئولیت‌پذیر باشید

مسئولیت‌پذیری یعنی پذیرفتن اشتباهاتی که موجب صدمه رساندن به دیگری شده و مهم‌ترین ـ و فراموش‌شده‌ترین ـ بخش اکثر عذرخواهی‌هاست. مثلا وقتی می‌گویید: متاسفم که از حرفم ناراحت شدی، یعنی این‌که من حرفی نزده‌ام که تو ناراحت شوی و این واکنش تو اصلا منطقی نیست.

ابراز پشیمانی کنید

وقتی می‌خواهید عذرخواهی‌تان موثر واقع شود، خیلی مهم است ارزش ابراز ندامت را بدانید. مسئولیت پذیرفتن مهم است، اما این‌که طرف مقابل بداند شما چقدر از رفتارتان پشیمان هستید نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. دیگران از این‌که ببینند شما به جهت این‌که موجب ناراحتی‌شان شده‌اید، ناراحت هستید اندکی احساس آرامش خواهند کرد. گفتن جملاتی از این قبیل که: «ای کاش باملاحظه‌تر رفتار می‌کردم»، «ای کاش احساس تو را هم در نظر می‌گرفتم»، «امیدوارم عذرخواهی‌ام را بپذیری»، نشان‌دهنده پشیمانی خالصانه شماست.

درصدد جبران برآیید

اگر راهی وجود دارد که می‌توانید اشتباه خود را جبران کنید، حتما آن را انجام دهید. در واقع این کار بخشی از عذرخواهی صادقانه است و این‌که نشان دهید واقعا از رفتارتان پشیمان هستید و می‌خواهید اوضاع را رو به راه کنید. مثلا اگر حرف بدی زده‌اید باید با گفتن سخنی خوب موجب احساسات خوب در فرد شوید. یا اگر کاری کرده‌اید که اعتماد فرد از شما سلب شده باید کاری کنید این اعتماد از دست‌رفته بازسازی شود.

۲ اشتباه رایج

بسنده کردن به یک عذرخواهی لفظی ساده : به کار بردن کلماتی مانند «ببخشید»، «معذرت می خواهم» یا «وای؛ اشتباه کردم» و غیره، به هیچ وجه عذرخواهی واقعی محسوب نمی شود. این نوع عذرخواهی ها شاید در زمانی که ناخواسته به کسی تنه می زنیم یا به میان حرف کسی می پریم مثمر ثمر باشد اما در موارد دیگری که احساسات طرف مقابل را عمیقا جریحه دار کرده ایم، به هیچ وجه موثر نیستند.

عذرخواهی صحیح و موثر آن است که به کسی که به سبب ایجاد رنجش یا کدورت در قلب او شده ایم، پاسخی عاطفی، همدلانه و از صمیم قلب بدهیم. در واقع عذرخواهی باید از ته قلب و برای رفتار خاصی باشد که انجام داده ایم؛ وگرنه بی معنا و بی اثر خواهد بود. اگر به دنبال عذرخواهی، رفتار شخص تغییر نکند، ثمری به بار نخواهد آورد.

سریع بخشیدن : در این قسمت درباره این موضوع بحث می کنیم که سریع بخشیدن افراد، دقیقا به همان اندازه خطرناک است که نبخشیدنشان، زیرا اگر عذرخواهی دیگران را بدون هیچ واکنشی فورا بپذیرید در روابط عاطفی خود با او به هیچگونه تغییر مثبت یا بهبود عاطفی دست نمی یابید.

از این گذشته اگر کسی به خاطر عمل خطایی که مرتکب شده با یک عذرخواهی ساده و سرسری از کنار رنجش شما بگذرد و شما هم بگویید که «اشکالی ندارد»، ناراحتی و دلخوری همچنان در دلتان باقی می ماند؛ هرچند که به ظاهر اوضاع آرام به نظر می رسد.