پیشگیری، بهتر از کچلی است!

مجله سیب سبز - عذرا جوانمردی: تا حالا دیده‌اید بدون دلیل روی پوست یا موی سرتان علایم کچلی ظاهر شود، علایمی که تا دیروز هیچ خبری از آنها نبود و ناگهان سرو کله‌شان پیدا شده. دلیلش را هم نمی‌دانید و فقط هاج و واج می‌مانید که چه اتفاقی افتاده و چه بلایی قرار است سرتان بیاید، اما نگران نباشید؛ کچلی پوست یا مو مشکل بزرگی نیست که حل نشود، مشکلی است که ما برای شما حل می‌کنیم. دکتر علیرضا عباسیان متخصص طب سنتی درباره عوامل اصلی کچلی مو و راه‌های درمان و پیشگیری آن توضیح می‌دهد.

کچلی پوست چیست؟

کچلی پوست، نوعی بیماری قارچی به‌شمار می‌آید که می‌تواند در قسمت‌های مختلف بدن آشکار شود. کچلی مو و کچلی پوست جزء انواع شایع این بیماری است که با لکه‌های دایره‌ای شکل مانند سکه روی پوست ظاهر می‌شوند و در بعضی موارد قرمزرنگ و ملتهب هستند. در پدید آمدن کچلی عوامل‌درونی و عوامل‌بیرونی تاثیرگذارند.


عوامل بیرونی

شست‌وشوی بیش از حد

با شنیدن اسم میکروب بلافاصله یک موجود مضر سلامت در ذهن تداعی می‌شود. اما تمام میکروب‌ها مضر نیستند و میکروب‌های مفید هم وجود دارند. مثلا یکسری از میکروب‌های مفید به اسم «فلور» روی پوست زندگی دائمی دارند. آنها برای رشد و نمو از بدن انسان استفاده می‌کنند ولی نه‌تنها آسیبی به سلامت نمی‌رسانند، بلکه مانند یک سد دفاعی مانع نفوذ میکروب‌های مضر به بدن می‌شوند. فلورها در سایر نقاط بدن مثل دهان، دستگاه تناسلی (به‌ویژه در خانم‌ها) مخاط بینی و دستگاه گوارش هم هستند. به‌همین دلیل افرادی که بیش از حد پوست خود را می‌شویند، با از بین بردن فلورها زمینه را برای حضور قارچ‌ها در سطح پوست ایجاد می‌کنند.

چه باید کرد؟

بهترین درمان، پیشگیری است. توصیه می‌شود از شست‌وشوی بیش از حد پوست خودداری کنید. فقط وقتی دست و صورت را بشویید که کثیف شده‌اند. همچنین از سایش پوست هم باید جلوگیری کنید، یعنی با استفاده مداوم از وسیله‌ای مثل لیف پوست را نسابید.

افرادی که مبتلا به وسواس هستند بیش از دیگران در معرض ابتلا به کچلی پوست قرار دارند، چون دائما در حال شست‌وشو هستند. حتی آنهایی که برای شست‌وشوی اجسام از دستکش استفاده می‌کنند مرتبا با صابون دست‌های‌شان را می‌شویند، بنابراین استفاده از دستکش، وسواس‌ها را از خطر ابتلا به کچلی مصون نمی‌دارد. موثرترین توصیه به این افراد این است که به‌صورت جدی در پی درمان بیماری وسواس باشند.

تماس با قارچ‌ها

محیط‌های نمناک و تاریک برای رشد و زندگی قارچ‌ها محل مناسبی محسوب می‌شوند. به‌عنوان مثال در قدیم یکی از نگرانی‌های حکما این بود که خزینه‌ها نور کافی نداشتند و بیم ابتلا به بیماری‌های قارچی می‌رفت. امروزه هم این نگرانی برطرف نشده است. در محیط‌های تاریک و نمناک دیگری همچون انبارهای مواد غذایی، استخر، سونا و جکوزی احتمال بروز بیماری قارچی بیشتر است؛ به‌خصوص اگر در این مکان‌ها اصول بهداشتی هم رعایت نشود، ضریب احتمال ابتلا به بیماری قارچی بالاتر می‌رود و برای تندرستی افراد خطرناک است.

چه باید کرد؟

تا جایی که مقدور است زمان کمتری را در محیط‌های تاریک و نمناک سپری کنید. مثلا برای یک مدت طولانی در محیط استخر یا سونا نمانید. انباری‌ها را تمیز نگه دارید. به‌ویژه اگر به آنجا زیاد رفت‌وآمد دارید یا موادغذایی را آنجا نگهداری می‌کنید. نکته حائزاهمیت دیگر، رعایت بهداشت فردی است. همان‌طور که گفته شد جاهایی مثل استخر به‌دلیل ویژگی‌های محیطی مستعد رشد قارچ است. اگر افرادی که در آن رفت‌وآمد می‌کنند اصول بهداشتی و نظافتی را هم رعایت نکنند، خطر دوچندان می‌شود، بنابراین با حضور پاکیزه و کوتاه‌مدت در این مکان‌ها زمینه را برای ابتلا به کچلی از بین ببرید.

تشعشعات رادیوتراپی

افرادی که به‌دلیل بیماری ناچار هستند عمل رادیوتراپی انجام دهند، در معرض کچلی پوست قرار می‌گیرند، چون تشعشعات باعث می‌شوند پیازهای مو در یک بخش یا بخش‌هایی از پوست از بین بروند و طیفی از کچلی روی سطح پوست ایجاد شود. البته باتوجه به پیشرفت‌هایی که در زمینه رادیوتراپی انجام شده، این مساله امروزه کمتر نگران‌کننده است و بیشتر در گذشته دیده می‌شد. گاهی رادیوتراپی تنها برگ و ساقه مو را از بین می‌برد و به پیاز مو صدمه‌ای نمی‌زند.

چه باید کرد؟

افراد خودشان تصمیم نمی‌گیرند رادیوتراپی شوند. همیشه بنا به تشخیص پزشک و ضرورت درمان است که رادیوتراپی تجویز می‌شود، بنابراین نمی‌شود به کسی پیشنهاد کرد این کار را انجام ندهد. تنها توصیه ممکن این است که با مشورت پزشک بین جلسات رادیوتراپی فاصله استراحتی ایجاد کرد. در افرادی که رادیوتراپی کرده‌اند یا به‌طور کل اغلب افراد بنا به شدت تاثیر هر عامل، ممکن است کچلی برگشت پذیر یا برگشت‌ناپذیر باشد. باتوجه به اینکه سرعت رویش مو در هر فرد متفاوت است، معمولا از دو ماه تا ۶ماه طول می‌کشد تا موی جدید رشد کند. اگر بعد از ۶ماه خبری از مو نشد، به‌ این معناست که کچلی به‌وجود آمده است.

عوامل درونی

مزاج‌های مستعد

گاهی اتفاق می‌افتد که یک فرد تحت‌تاثیر هیچ یک از عوامل خارجی بیماری‌زای قارچی قرار ندارد، اما باز هم دچار کچلی پوست می‌شود. دلیل این است که استعداد مزاج فرد هم در ابتلا به بیماری‌های قارچی ازجمله کچلی پوست، نقش دارد. مزاج‌ها، نوع بافت‌های پوست و کیفیت آنها را تعیین می‌کنند. افرادی که مزاج تر دارند و پوست‌شان به‌طور طبیعی مرطوب است، استعداد بیشتری در ابتلا به کچلی پوست نشان می‌دهند. علاوه بر این اخلاط غیرطبیعی هم زمینه ابتلا به کچلی پوست را فراهم می‌آورد. اخلاط غیرطبیعی یا اخلاط مضر بر اثر تغذیه غلط ایجاد می‌شوند و به غذای مناسب و مطلوب قارچ‌ها تبدیل‌می‌شوند.


اصلاح مزاج و رویش مجدد موها

در طب سنتی تغذیه بسیار مهم شمرده می‌شود. غذاهایی که مصرف می‌شوند، نقش تعیین‌کننده‌ای را در تامین سلامت ایفا می‌کنند. بیماری‌های مختلف با اصلاح روش تغذیه درمان می‌شوند. کچلی پوست هم از این قاعده مستثنا نیست. بعضی افراد تغذیه خوبی ندارند؛ به این معنا که یکسری مواد خوراکی مضر که ارزش غذایی ندارند، در برنامه غذایی روزانه‌شان است و به‌طور مستمر از آنها استفاده می‌کنند.

به مرور زمان این خوراکی‌ها در بدن خلط‌های غیرطبیعی را می‌سازند و به‌دنبال آن بیماری‌ها و ناراحتی‌های مختلف کم‌کم خود را نشان می‌دهند. برای اینکه به چنین وضعیتی دچار نشوید، هیچ راهی جز داشتن یک تغذیه سالم ندارید. غذای سالم باتوجه به مزاج و شرایط زندگی هر فرد تعیین می‌شود. چنانچه خلط ایجاد شده باشد باتوجه به نوع خلط مضر متخصص یک روش پاکسازی در پیش می‌گیرد یا سوءمزاج اصلاح می‌شود. توصیه اکید این است که با مشورت پزشک و با درنظر گرفتن مزاج یک برنامه غذایی سالم برای خودتان داشته باشید و به آن عمل کنید.

تنش‌های روانی

روح و تن از یکدیگر جدا نیستند و میان این دو رابطه مستقیمی وجود دارد، از همین رو است که گاهی ناراحتی‌های روانی به شکل دردها یا بیماری‌های جسمانی پدیدار می‌شوند. شاید قدری دور از ذهن به‌نظر برسد، ولی کچلی پوست هم می‌تواند تحت‌تاثیر مشکلات عصبی و استرس‌ها و ناراحتی‌های دیگر ایجاد شود.

شاید دیده باشید آقایی را که بخشی از پوست یا مویش به شکل دایره یا سکه ملتهب شده یا ریخته باشد یا خانم‌هایی را که تنها در یک قسمت از پوست‌شان دیگر مویی نمی‌روید. اینها مثال‌هایی هستند از تاثیری که تنش‌های فکری و عصبی می‌توانند بر بیماری‌های قارچی-به‌ویژه کچلی پوست- بگذارند.

چه باید کرد؟

طبیعی است وقتی عامل یک بیماری تنش‌های فکری و عصبی باشد، چاره کار این است که اوضاع فکری و روحی را باید سر و سامان دهید. کارهایی که برای مدیریت استرس و شرایط استرس‌زا می‌شود این است که به روانکاو مراجعه کنید و از او برای حل مشکلات‌تان مشورت بگیرید، نوع نگاه‌تان به مسائل را تغییر دهید و ظرفیت‌تان را بالا ببرید، در صورت امکان از شرایط و موقعیت‌های تنش‌زا و ناراحت‌کننده دوری کنید.