عشقِ به حیوان خانگی یا چشم و هم چشمی؟!

خبرگزاری آنا: امروزه بسیاری از افراد حیوانات اهلی و غیر اهلی را بدون ضابطه در منزل نگهداری می‌کنند. در حالی که اگر رفتار با حیوانات و نحوه نگهداری آن از کودکی به شهروندان آموزش داده نشود می‌تواند منجر به مشکلات متعدد شود و البته عکس این ماجرا نیز صادق است.

در سال‌های اخیر نگهداری از حیوانات از قبیل سگ و گربه و ایگوانا و ... در منازل مسکونی بسیار متداول شده است. البته برخی شهروندان با هدف حیوان دوستی و حمایت از حیوانات بی‌پناه اقدام به نگهداری حیوانات می‌کنند در حالی که این پدیده رو به رشد به زیست طبیعی حیوان آسیب می‌زند و حتی در برخی موارد مشکلاتی برای سایر شهروندان ایجاد می‌کند.

برخی از مردم نگهداری و پرورش حیوانات را برای تفریح و سرگرمی انتخاب کرده‌اند و آن را نشانه طبقه اجتماعی بالا می‌دانند و برخی دیگر از این راه امرار معاش و کسب درآمد می‌کنند. با این حال باید توجه داشته باشیم که نگهداری از حیوانات در منزل تبعات و آسیب‌هایی را به همراه دارد.

خلاء ارتباطی عامل گرایش جوانان به نگهداری حیوانات است

غلامرضا علیزاده استاد دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری آنا در مورد ویژگی‌های شخصیتی افرادی که علاقمند به نگهداری حیوانات در منزل هستند، اظهار کرد: افرادی که اقدام به نگهداری حیوان در منزل می‌کنند به چند گروه تقسیم می‌شوند.

گروه اول افرادی هستند که معمولا دوره‌هایی را در خارج از کشور زندگی کردند و این نوع زندگی با حیوانات را در آن کشورها تجربه کرده‌اند بر همین اساس در زمان بازگشت به کشور شیوه زندگی اروپایی را در ایران بازتولید می‌کنند زیرا در آن ‌کشورها زندگی با حیوانات به عنوان یکی از عوامل رفتار اجتماعی پذیرفته شده است.

وی افزود: گروه دیگر افرادی هستند که احساس تنهایی شدید دارند و ارتباطات اجتماعی و کنش متقابل اجتماعی در آنان ضعیف است به طوری که همواره احساس خلاء ارتباطی و یا ترس از روابط انسانی دارند. این افراد احساس می‌کنند که ارتباط با یک حیوان می‌تواند بی‌‌ضرر و بی‌خطر باشد، بنابراین از حیوان به عنوان عامل جایگزین روابط انسانی استفاده می‌کنند.

این استاد دانشگاه یادآور شد: این افراد برای پر کردن خلاء ارتباطی خود گرایش به زندگی با حیوانات دارند زیرا عواطف و محبت به غیر را از طریق انسانی نمی‌توانند انجام دهند و سابقه قبلی ناخوشایندی در این زمینه داشته‌اند بر همین اساس به نگهداری حیوانات روی می‌آورند و حیوان را جایگزین ارتباطات اجتماعی خود با گروه همسالان قرار می‌دهند.

این جامعه شناس ادامه داد: بخشی از نگهداری حیوانات در افراد ناشی از خلاء عاطفی افراد است. به طوری‌که آنان خلاء عاطفی خود را با حضور حیوانات پر می‌کنند.

در پاره‌ای موارد نگهداری حیوان پس از ازدواج از سوی همسر پذیرفته نمی‌شود و یا حتی ممکن است طرف مقابل حضور حیوان در منزل را دوست نداشته باشد و با آن مخالفت کند در این صورت باورها و اعتقادات متعدد و مختلفی وجود دارد که این عامل می تواند بازدارنده باشد.

وی افزود: در این مواقع فرد برای حفظ خانواده و کاهش درگیری ها ممکن است عقب نشینی کرده و دیگر از حیوان نگهداری نکند و شاید چندین بار در طول زندگی این موضوع را تست کند که اگر طرف مقابل آمادگی پیدا کرد مجددا به سمت نگهداری حیوان مبادرت کند و اگر مخالفت و مقاومت سرسختانه‌ای با این موضوع وجود داشته باشد طبیعی است که ارزیابی می‌کند که بین جلب رضایت همسر و نگهداری از حیوان، کدامیک برایش مطلوبیت بیشتری دارد لذا چنانچه حفظ کیان خانواده مطلوب تر باشد قطعا از خواسته خود یعنی نگهداری حیوان، دست می‌کشد و در غیر این صورت باعث بروز تنش در زندگی و حتی جدایی و طلاق می شود.

نگهداری حیوان جایگزین نبود برنامه‌ریزی گذاران اوقات فراغت می‌شود

علیزاده نبود برنامه ریزی برای گذران اوقات فراغت جوانان را یکی دیگر از دلایل گرایش افراد به نگهداری حیوان دانست و گفت: در جامعه‌ای که فرد سرگرمی و امکاناتی برای گذران اوقات فراغت خود ندارد و با توجه به اینکه حضور دوستان در کنار فرد همیشه امکانپذیر نیست اما حیوان همیشه در دسترس است.

قدم زدن با حیوانات در پارک و خیابان برای برخی از افراد جایگزین اوقات فراغت می‌شود و حتی در مراکزی تعدادی از این افراد با حیوانات خود حاضر می شوند و حضور این سگ ها باعث پیوند و دوستی این افراد می شود.

این استاد دانشگاه به یکی دیگر از علل تمایل جوانان به نگهداری حیوان پرداخت و گفت: بسیاری از افرادی که منشاء روستایی دارند با توجه به اینکه در روستا زندگی انسان و حیوان با هم عجین شده است خانواده‌ای که گوسفند و گله دارد طبیعتا سگ نگهبان گله هم دارد زمانی که این افراد به شهر مهاجرت می‌کنند به محض وجود یک امکان برای باز تولید از فضای فرهنگی روستا در شهر استفاده می‌کنند زیرا این افراد از وقتی چشم باز کردند حیوانات را در کنار خود دیده اند و یک علقه طولانی مدت نسبت به این حیوانات پیدا می کنند.

نگهداری حیوان ناشی از چشم و هم چشمی در شبکه‌های مجازی است

علیزاده ادامه داد: بخش دیگری از افراد نیز نگهداری از حیوانات را از روی چشم و هم چشمی انتخاب کرده‌اند مثلا در یک دبیرستان وقتی دانش آموزی از سگش تعریف می‌کند دانش آموز دیگری تصور می‌کند که نداشتن سگ، وی را از تمدن و فرهنگ دور کرده است بنابراین عاملی می‌شود که تحت تاثیر مغناطیس حرف‌های گروه همسالان قرار گیرد.

بر همین اساس داشتن سگ برای آنان نوعی تشخص اجتماعی محسوب می شود زیرا می توانند از سگ‌های خود عکس بگیرند و در شبکه های اجتماعی قرار دهند.

وی در مورد نحوه برخورد با این افراد گفت: برای رفتار با این افراد واکنش های سخت و خشن در جامعه جواب نمی‌دهد. باید ابتدا بر روی منشاء پیدایش این رفتار اجتماعی مطالعه و تحقیق کنیم و سپس زمینه‌های آن را برطرف کنیم.

باید برای این افراد برنامه‌های شادی آفرین در نظر بگیریم تا خلاءهای آنها را پرکند و اگر افرادی هستند که ارتباطات اجتماعی شان ضعیف است سعی کنیم ارتباطات آنها را به طور مستقیم افزایش دهیم و آنان را با گروه‌ها و افراد بیشتری آشنا کنیم زیرا کنترل و جلوگیری از نگهداری از حیوانات با تهدید و زور امکانپذیر نیست و باید در نظر داشته باشیم زمانی که می‌خواهیم مورد دلبستگی فرد را از وی بگیریم ابتدا باید یک جایگزین بهتر برای آن انتخاب کنیم زیرا در غیر این صورت احساس نارضایتی افراد بالا می رود.

برخی بیماری‌های منتقل از حیوان باعث سقط جنین مادران می‌شود

از سوی دیگر ایرج خسرونیا، رئیس انجمن متخصصان داخلی در خصوص بیماری‌های ناشی از نگهداری حیوان در منزل به خبرنگار آنا گفت: برخی بیماری‌ها بین انسان و حیوان مشترک است به طوری که غیر از حیوانات اهلی و وحشی، حتی از ماهی نیز برخی بیماری‌ها قابل انتقال است.

وی با اشاره به اینکه تب مالت از مصرف شیر و گوشت آلوده این حیوانات منتقل می‌شود،‌ افزود: برخی بیماری‌ها از سگ و گربه به انسان منتقل می‌شود زیرا در موهای این حیوانات کنه رخنه می‌کند و حتی برخی بیماری‌ها باعث سقط جنین مادران می‌شود.

رئیس انجمن متخصصان داخلی ادامه داد: بسیاری از بیماری‌های چشمی، مخاطی از حیوان در منزل به انسان منتقل می‌شود و حتی ماهی تب روده ایجاد می‌کند همچنین سگ باعث بروز انگل‌های گوارشی و پرندگان آنفولانزای مرغی را به همراه دارند بنابراین اگر کسی مجبور به نگهداری از حیوان در منزل است باید در نحوه نگهداری و مراقبت از حیوان بسیار توجه داشته باشد و به موقع حیوان را نزد دامپزشک ببرد و همیشه تحت مراقبت‌های پزشکی قرار گیرد تا به هنگام بروز بیماری، درمان شود.

خسرونیا یادآور شد: بسیاری از بیماری‌های تنفسی و حساسیت‌ها به ساکنان طبقات دیگر ساختمان نیز سرایت می‌کند بنابراین اگر حیوانی در یک آپارتمان نگهداری شود امکان انتقال بیماری آن به سایر طبقات و آپارتمان‌ها نیز وجود دارد.

نگهداری و گرداندن سگ در شهرها ممنوع است

پیمان حاج محمود عطار، حقوقدان و وکیل دادگستری نیز در مورد موازین حقوقی نگهداری از حیوانات در منازل مسکونی به خبرنگار آنا گفت: براساس تصویب طرحی در زمستان سال ۸۹، نگهداری و تردد سگ در خیابان ممنوع شد و تصویب این طرح یک ماده به قانون مجازات اسلامی الحاق کرد تا برای کسانی که مبادرت به نگهداری سگ یا دیگر حیوانات مضر در منزل خود می کنند، مجازات در نظر گرفته شود.

وی افزود: در اردیبهشت ماه سال بعد (۹۰) طرحی در راستای مبارزه با نگهداری و تردد سگ و حیوانات مضر پس از بررسی در کمیسیون های تخصصی به تصویب رسید که به موجب آن نگهداری حیوانات خانگی در آپارتمان ها و تردد آنها در خیابان ها ممنوع اعلام شد همچنین مصوبه ای با عنوان «آیین نامه نحوه نگهداری حیوانات اهلی» تصویب و در آن مقرر شد که از این پس نگهداری و پرورش هر نوع حیوان به شرط اهلی بودنش تنها در محدوده روستاها مجاز باشد.

این وکیل دادگستری یادآور شد: نگهداری و گرداندن سگ در شهرها ممنوع است. همچنین با توجه به اصل ۴۰ قانون اساسی «هیچ کس نمی تواند اعمال حق خود را وسیله ضرر به غیر و یا تجاوز به منافع عمومی قرار دهد» و اگر سر و صدای حیوانات باعث بر هم خوردن آرامش همسایه ها شود آنها می توانند با استناد به این قانون، رفع مزاحمت کنند.

به استناد ماده ۳۶۰ قانون مجازت اسلامی نیز هرگاه کسی با اذن وارد خانه کسی شود و سگ خانه به او آسیب برساند صاحب خانه ضامن است، خواه آن سگ قبلاً در خانه بوده یا بعداً وارد شده باشد و خواه صاحب خانه بداند که آن حیوان او را آسیب می رساند و خواه نداند.

افرادی که حیوان نگهداری می‌کنند روح ملایمی دارند

پیام محبی، رئیس بیمارستان دامپزشکی تهران هم در این خصوص به خبرنگار آنا گفت: نگهداری حیوانات در منزل ناشی از یک نیاز ذاتی بشر است و مردم با این کار به یکی از نیازهای طبیعی خود پاسخ می دهند زیرا با صنعتی شدن جهان ما از طبیعت فاصله گرفته‌ایم در حالی که انسان به وجود طبیعت و حیوانات نیازمند است و همیشه از لحاظ اقتصادی و روحی از حضور حیوان در اطراف خود بهره و سوده برده است.

وی افزود: انسان‌ها برای پاسخگویی به نیاز طبیعی خود از حضور گیاهان،‌ ماهی‌ها و حیوانات خانگی استفاده می‌کنند.

نگهداری از حیوانات خانگی مزایای بسیاری دارد به طوری که افرادی که به حیوانات محبت می‌کنند نمی‌توانند نسبت به انسان ها مهربان نباشند و محبت نکنند بنابراین این روحیه در تلطیف جو خانواده و بالا بردن روحیه افراد خانواده بسیار تاثیرگذار است.

رئیس بیمارستان دامپزشکی تهران تاکید کرد: براساس تحقیقات جهانی ثابت شده است که داشتن حیوان خانگی امید به زندگی را در افراد بالا می برد و همچنین میانگین اعتیاد، طلاق و خودکشی را پایین می‌آورد.

محبی در خصوص بروز بیماری‌های ناشی از وجود حیوانات خانگی گفت: هر جا گوشت و پوست و خون وجود داشته باشد بیماری هم وجود دارد اما بروز سقط جنین مادر بر اثر بیماری ناشی از ماهی احتمال یک در صد میلیون است بنابراین بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان خیلی نگران کننده و ترسناک نیست زیرا اگر انسان قرار باشد از بیماری‌های مشترک بترسد باید از بیماری‌ها ناشی از تماس انسان با انسان بیشتر بترسد و در همین راستا باید حتی سوار مترو و اتوبوس نشود و مدرسه نرود.

وی در مورد نگهداری حیوانات غیر متعارف و غیر معمول در منزل گفت: با نگهداری حیوانات غیر متعارف و در حال انقراض در منزل مخالفم زیرا نسل برخی از این حیوانات در حال انقراض است و محل زندگی و زیستگاه آنان منازل مسکونی نیست و همچنین بسیاری از بیماری های این حیوانات برای انسان شناخته شده نیست.

عضو هیات مدیره جامعه دامپزشکان ایران ادامه داد: برخی از مردم مذهبی، پرنده و خرگوش در منزل نگهداری می‌کنند و برخی از افراد غیر مقید نیز به نگهداری سگ و گربه روی می‌آورند البته داشتن حیوان خانگی هیچ منافاتی با دین و شرع اسلام ندارد چون حتی بسیاری از انسان های مذهبی و معتقد نیز از سگ استفاده می کنند و اصول و اعتقادات مذهبی خود را هم رعایت می‌کنند زیرا دین برای همه این موارد راهکاری در نظر گرفته است.

محبی افزود: نجس بودن سگ در بحث نجاست است و نجس بودن بیماری نیست و یک فعل فقهی است که معنای آن آلوده بودن نیست همان‌طور که الکل نجس است اما آلوده نیست یک بحث فقهی دارد وقتی می گویم حیوانی نجس است در احکام اسلامی، برخورد با نجاسات ذکر شده است که چه رفتار و عملی باید داشته باشیم.

وی با بیان اینکه امروزه بسیاری از مردم برای پر کردن خلاء روحی به نگهداری حیوانات خانگی روی می آروند، افزود: ما باید نگاهمان را نسبت به حیوان خانگی تغییر دهیم زیرا پرنده هم یک حیوان خانگی محسوب می‌شود.حیوان خانگی به هر موجود زنده ای غیر از انسان اطلاق می شود که در منزل نگهداری شود.

رئیس بیمارستان دامپزشکی تهران تاکید کرد: هر چه جامعه برای نگهداری حیوانات متعارف به مردم فشار آورد از سوی دیگر مردم به سمت نگهداری حیوانات غیر متعارف می روند برخی افراد حتی برای پر کردن خلاء عاطفی خود در منزل مار هم نگهداری می کنند بنابراین جامعه ما باید به سمت منطقی فکر کردن حرکت کند. باید بتوانیم آستانه تحمل خود را بالا ببریم.

وی یادآور شد: افرادی که حیوانات خانگی نگهداری می کنند نسبت به سایر افراد روح ملایم‌تری دارند به عنوان نمونه چند سال پیش، در سعادت آباد یک مرد به دیگری چاقو زد و مردم در حال فیلم برداری و نگاه کردن بودن در حالی که چندی پیش یک فرد سراسیمه گربه‌ای که پیش روی او تصادف کرده بود را به مطب آورد و برای درمان ۵ عضو شکسته این گربه حدود ۵ میلیون تومان هزینه کرد که روح متعالی این شخص را نشان می دهد که نتوانسته بی تفاوت از کنار یک حیوان دردمند گذر کند.