کدام روش برای برنزه شدن مناسب تره؟

مجله سیب سبز: مي‌نشينيد روبه‌روي آفتاب و چشم در چشمش مي‌خواهيد توجه آفتاب را جلب كنيد. حالا هرطور شده با زدن انواع كرم‌هاي برنزه كننده، قهوه، روغن زيتون، حنا، ماءالشعير و حتي آب هويج مي‌خواهيد با تركيب نور آفتاب و شدتي كه دارد خوش رنگ‌تر شويد. شايد چون فكر مي‌كنيد اين آفتاب درخشان و تابان بهترين دوست براي پوست شماست و بهترين نتيجه را مي‌گيريد.

اما مدت‌هاي زيادي است كه متخصصان و پزشكان در هر شرايطي اعلام كرده‏اند كه دوستي طولاني‌مدت آفتاب با پوست شما، دوستي خاله خرسه است. آفتاب پوست شما را زيبا و خوش‌رنگ مي‌كند اما اين زيبايي هميشگي نيست. اين بار دكتر مسعود داوودي، متخصص پوست و مو و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي بقيه‌الله، توضيح مي‌دهد كه پشت پوست‌هايي كه توسط فراورده‌هاي گياهي و شيميايي برنزه شده‌اند، چه عواقب جبران ناپذيري پنهان شده است.


ماورای بنفش؛ دوستي كه مي‌تواند دشمن شود

نوري كه از سمت خورشيد به زمين مي‌رسد، از تركيب چند نور يعني ماورای بنفش، نور مرئي و نور مادون قرمز است. بين اين تركيب‌هاي نوري، ماورای بنفش است كه براي پوست و بدن ما انسان‌ها يك سري فوايد و يك سري مضراتي به همراه دارد؛ زيرا اين تنها نوري است كه مي‌تواند به بدن و پوست انسان نفوذ كند. مي‌دانيم كه افراط و تفريط در هر چيزي حتي در خوردن ميوه‌ها و سبزيجات هم ضرر و زيان‌هايي به دنبال دارد. نور ماورای بنفش ويتامين D را در بدن فعال كرده، باعث استحكام استخوان‌ها مي‌شود. اين نور قادر است زمين و اجسام را ضدعفوني كند و ميكروب‌هاي مضرر را از بين ببرد. اما اين شرايط زماني اتفاق مي‌افتد كه نور آفتاب به اندازه بر بدن و اجسام بتابد؛ در غير اين صورت زيادي آن براي پوست مضر است.

شايد خيلي از افراد نسبت به اين موضوع آگاه باشند اما نمي‌دانند منظور از آسيب‌هاي جدي چيست! همان طور كه گفته شد، نور ماورای بنفش تنها نوري است كه مي‌تواند به بدن نفوذ كند و وقتي اين نور بيش از اندازه نياز بر بدن تابيده شود باعث تغييراتي در هسته سلولي بدن می‌شود كه اين تغييرات مي‌توانند زمينه را براي ضايعات خوش‌خيم و بدخيم پوستي فراهم كنند؛ به خصوص كه خانم‌ها بيشتر در معرض اين خطر هستند چون پوست‌شان نازك‌تر از پوست مردها است. همچنين نازك شدن لايه ازون مي‌تواند مشكلات ما را در مورد تابش بيش از حد نور ماورای بنفش بيشتر كند.

رنگدانه‌ها به شما هشدار مي‌دهند

در پوست يك ارگان محافظتي به نام سلول‌هاي رنگدانه‌ساز قرار دارد كه در مقابل آسيب‌هاي محيطي، از جمله نور ماورای بنفش از پوست محافظت مي‌كنند. وقتي نور ماورای بنفش بيشتر از حد نياز به بدن بتابد، پيغامي به سلول‌ها داده مي‌شود؛ بنابراین سلول‌هاي رنگدانه ساز شروع به تيره كردن پوست مي‌كنند؛ درست مثل عينك‌هاي فتوكروميك كه وقتي در معرض نور قرار مي‌گيرند تيره مي‌شوند. به همين دليل تيره‌تر شدن پوست را مي‌توان به عنوان يك فاكتور دفاعي دانست؛ در صورتي كه خيلي از افراد به اشتباه اين مساله را به عنوان يك فاكتور زيبايي يعني برنزه شدن پوست مي‌شناسند اما بدن با تيره‌تر كردن پوست قصد دارد به فرد هشدار دهد كه نور ماورای بنفش بيشتر از حد نياز به بدن تابيده شده است.

به فكر ۳۰ سال بعدتان هم باشيد

بعضي از آسيب‌هاي ناشي از آفتاب مثل آفتاب‌سوختگي، قرمزي پوست و حتي تاول‌ها ممكن است ماندگاري كمي داشته باشند. اما مساله نگران كننده ناشي از آفتاب به اين مسائل ختم نمي‌شود بلكه در دراز مدت بين ۱۵ تا ۲۰ سال آينده خود را به صورت پيري زودرس، لكه‌هاي رنگي پوستي و حتي سرطان‌هاي پوست نمايان مي‌كنند. بهتر است بدانيد كه بعد از سرطان ريه، ملانوماي بدخيم (نوعي سرطان پوست) دومين سرطان كشنده در دنياست. همچنين افرادي كه پوست سفيد و روشن‌تري دارند مشكلاتشان خيلي بيشتر از پوست‌هاي ديگر است.

فيتوفتودرماتيت را جدي بگيريد

خيلي از افراد هر سال بدون توجه به خطري كه ممكن است پوست‌شان را تهديد كند، صورت و بدن خود را همراه با تركيبات مختلف در معرض نور آفتاب قرار مي‌دهند و از اين تغيير رنگ هم احساس رضايت دارند. بهتر است بدانيد كه فراورده‌هاي گياهي كه به پوست ماليده مي‌شوند، پوست را به عوارض آفتاب‌سوختگي مستعدتر مي‌كنند. در پزشكي اصطلاحي به نام فيتوفتودرماتيت وجود دارد که شامل واکنش‌های آلرژیک ناشی از تماس پوست با ترشحات گیاهی یا شیره گیاهان و قرار گرفتن زیر نور خورشید است.

نمونه اين مشكل را بيشتر در افرادي مي‌بينيم كه در جنگل و مراتع پوست‌شان به شاخه و برگ گياهان و گل‌ها كشيده شده كه در راستاي همين موضوع پوست‌شان نسبت به آفتاب حساسيت زيادي نشان مي‌دهد. فيتوفتودرماتيت يك مساله اتفاقي است كه خيلي از افراد ناخواسته دچار آن مي‌شوند. اما امروزه اغلب جوانان ما سعي دارند با فراورده‌هاي گياهي يا شيميايي مثل دلستر، قهوه، تنباكو، آب هويج و. . . رنگ پوست‌شان برنزه‌تر شود؛ در صورتي كه اين مواد آسيب و ضررهاي پوستي را دوچندان مي‌كنند.

عوارض روغن‌هاي زيتون و نارگيل را دستكم نگيريد

درباره بعضي از روغن‌هاي گياهي مثل روغن زيتون يا روغن نارگيل هم هنوز در مورد افزايش عارضه گزارشي ارائه نشده است؛ اما به اين معنا نيست كه اینها خالي از عوارض هستند. وقتي اين روغن‌ها به پوست ماليده مي‌شوند، توان و طاقت پوست را در برابر آفتاب، بالاتر از حد معمول مي‌برند. به همين دليل شخص ساعت‌هاي بيشتري در معرض آفتاب قرار مي‌گيرد و به‌طور غيرمستقيم مي‌توان گفت، اين محصولات هم خالي از عارضه نيستند. پس نتيجه مي‌گيريم كه قهوه، حنا و امثال آنها مستقيم اما روغن‌هايي مثل زيتون و نارگيل به‌طور غير مستقيم به پوست ضرر مي‌رسانند.

از سولاريوم بيشتر بترسيد

شايد فكر كنيد كه ضرر سولاريوم از نور آفتاب كمتر است، زيرا مدت زمان كوتاه‌تري در دستگاه قرار مي‌گيريد. اما افرادي كه چنين تفكري دارند سخت در اشتباه هستند. نور چراغ‌هاي سولاريوم نور خالص شده ماورای بنفش است؛ به همين دليل تحمل بيمار را براي ماندن در چنين نورهايي افزايش مي‌دهد. در صورتي كه نور مادون قرمز خورشيد باعث گرم شدن و بالا رفتن پوست شده، طاقت فرد هم براي ماندن در مقابل نور آفتاب كمتر مي‌شود اما در سولاريوم طول زمان كوتاه‌تر و طاقت فرد بيشتر بوده و براي همين عوارض بيشتري به پوست مي‌رسد.


كرم‌هاي برنزه كننده را جايگزين كنيد

افرادي كه قصد دارند پوست تيره‌تر يا به اصلاح برنزه‌اي داشته باشند، بهتر است از كرم‌هاي اتوبرنز استفاده كنند. اين كرم‌ها عارضه خاصي براي پوست به همراه ندارند، اما برخي از پوست‌ها ممكن است نسبت به آنها آلرژي و حساسيت داشته باشند كه توصيه مي‌شود اين افراد استفاده نكنند. در غير اين صورت استفاده كرم‌هاي برنزه كننده براي افرادي كه عارضه ندارند، بلامانع است.

ضدآفتاب هم ديگر سپر بلاي‌تان نمي‌شود

افرادي كه از كرم ضدآفتاب استفاده مي‌كنند، فكر مي‌كنند كه ديگر پوست‌شان صددرصد در مقابل نور آفتاب محافظت مي‌شود. اما بايد بدانيد كه ضدآفتاب‌هايي كه ۱۰۰spf هم دارند به‌طور صددرصد از پوست محافظت نمي‌كنند؛ به‌طور مثال عينك آفتابي باعث مي‌شود نور كمتري به چشم‌ها برخورد كند، اما فرد از پشت عينك دودي هم قادر است ببيند و كرم‌هاي ضدآفتاب هم به همين طريق عمل مي‌كنند.

كرم‌هاي ضدآفتاب تا حدي قادرند از رسیدن نورماورای بنفش به پوست جلوگيري كنند؛ به همين دليل برخي از افراد فكر مي‌كنند با زدن ضدآفتاب مي‌توانند به راحتي در آفتاب تردد كنند مثلا در استراليا افراد بعد از زدن ضدآفتاب خود را در معرض نور خورشيد قرار مي‌دهند و فكر مي‌كنند علاوه بر رنگ گرفتن، پوست‌شان هم محافظت مي‌شود اما اين موضوع باعث شده است كه سرطان‌هاي پوستي در اين افراد بيشتر از سايرين شود؛ از طرفی ضدآفتاب تحمل اين افراد را در برابر نور خورشيد بالا برده است و این به ضررشان تمام می‌شود بنابراين افرادي كه از كرم ضدآفتاب استفاده مي‌كنند هم نبايد به مدت طولانی در معرض نور خورشيد قرار بگيرند.

بچه‌ها باید ضدآفتاب را دوست داشته باشند

براي بچه‌هاي زير شش ماه، معمولا ضدآفتاب برايشان استفاده نمي‌شود و بايد با پوشش مناسب در برابر آفتاب از آنها محافظت كرد. بين سن ۲ تا ۶ سال در مورد مصرف ضدآفتاب هنوز ترديد وجود دارد، اما ترجيح بر اين است كه استفاده شود. تا سن ۱۲ سالگي بايد افراد از ضدآفتاب‌هاي مخصوص كودكان استفاده كنند و بعد از ۱۲ سالگي از ضدآفتاب‌هاي مخصوص بزرگسال استفاده مي‌شود.

نكاتي كه لازم است از ضدآفتاب‌ها بدانيد

اين نكته را هم بدانيد كه هرچه spf ضدآفتاب‌ها بالاتر باشد، نشانه بهتر بودن آنها نيست، چون كه اگر خاصيت حفاظتي پوست بالاتر باشد سنگيني روي پوست بيشتر بوده و براي افراد به خصوص پوست‌هاي چرب ممكن است مشكل‌ساز شود. معمولا به اندازه يك قاشق چاي‌خوري پر بايد ضدآفتاب روي پوست صورت، گردن، دست‌ها و. . پخش كرد و باید هر ۲ تا ۳ ساعت يك بار تكرار شود.