همسریابی دولتی

هفته نامه صدا - مینا عینی فر: «100 بهانه بنی اسرائیلی برای نه گفتن»، «مهریه و روز قشنگ بله برون» و «کی آمادگی بله گفتن دارید؟» بعضی از عناوین مطالبی است که می توانید در سایت همسان گزینی بخوانید. اما اگر با هدف پیدا کردن همسر مناسب وارد سایت شده باشد، باید روی گزینه «ثبت نام مجردها» کلیک کنید. قرار است واسطه هایی که تجربه و مقبولیت عام دارند برایتان پادرمیانی کنند و همسر مناسب تان را میان بقیه ثبت نام کنندگان پیدا کنند. به شرط اینکه به آنها اعتماد کنید و کپی شناسنامه، کپی کارت ملی، تصویر خودتان و تمام مشخصات لازم را در سایت آپلود کنید و چند روزی منتظر بمانید. از دادن آدرس محل زندگی و محل کارتان هم نباید مضایقه کنید.

پروژه همسان گزینی در سایت تبیان تلاشی است که وزارت ورزش و جوانان برای کنترل همسریابی اینترنتی آغاز کرده است. سامانه ای که به گفته معاون ساماندهی وزارت ورزش و جوانان، دختران و پسران هماهنگ با یکدیگر را پیدا می کند. آنطور که او توضیح داده است، واسطه های ازدواج هم افرادی مانند روحانیون، استادان دانشگاه و پزشکان مورد قبول جامعه هستند.


راست و دروغ مجردها

ثبت نام مجردها را که فشار دادید، باید که یکی از واسطه ها را انتخاب کنید. گرچه از روی عدد نمی توانید تشخیص دهید کدام واسط بهتر شما را به همسرتان می رساند، کافی است روی یکی از دو کد کلیک کنید. بعد باید آدرس ایمیل و تلفن همراه را بنویسید تا «مرامنامه استفاده از خدمات همسان گزینی» روی صفحه ظاهر شود. در میان شرایط استفاده از خدمات همسریابی آمده: «مسوولیت صحت اطلاعات وارد شده در فرم ها، به عهده متقاضی است و در صورت مشخص شدن نادرستی این اطلاعات، تبیان نسبت به تبعات قانونی و شرعی آن مسوولیتی ندارد.» اگر با خواندن این جمله دست تان به کار نمی رود ممکن است به سراغ سوال و جواب های سایت بروید تا مطمئن شوید اطلاعات چقدر محرمانه می مانند.

یکی از کاربران در قسمت نظرها از نگرانی اش درباره تحقیق در محل کارش نوشته و خواسته مطمئن شود تا با آنجا تماسی گرفته نمی شود. سایت در پاسخ به این کاربر نوشته: «به شما اطمینان می دهیم که کوچکترین تماسی با محل کار شما گرفته نخواهدشد و این اطلاعات تنها به منظور شناخت نسبی از شما گرفته می شود و حتی در اختیار طرف مقابل شما هم قرار نخواهد گرفت.» خودم را جای یک متقاضی واقعی همسر می گذارم. یعنی هیچ تضمینی وجود ندارد طرف مقابل راست بگوید یا دروغ؟ این سوال، برای بسیاری از کاربران دیگر هم پیش آمده.

مثل کاربری که پرسیده: «می خواستم بپرسم این تحقیقات کارشناسان شما که منجر به راستی آزمایی می شه به چه شکله؟ آیا مثلا میان تحقیقات محلی از همسایه ها می کنن؟ این جوری که آبروی طرف مخصوصا دخترخانم ها در محله و بین همسایه ها می ره؟!» پاسخ این کاربر هم این طور داده شده است: «تبیان در زمینه تحقیقاتی محلی هیچ فعالیتی انجام نمی دهد و در این زمینه مسوولیتی ندارد.»

نرم افزاری برای تشخیص همسان ها

زهره حسینی مدیر پروژه هسمان گزینی در موسسه تبیان در توضیح دلیل اعتبار سایت و تفاوت آن با سایر سایت های همسریابی اینطور پاسخ می دهد: «قبل از هرچیز لازم است توضیح بدهم که همسان گزینی تبیان با سایر سایت های همسریابی تفاوت های آشکار و اساسی دارد. چرا که مبنای راه اندازی این طرح وجود شبکه ای از معرفین ازدواج است که وظیفه معرفی جوانانی که کفو همدیگر هستند را به عهده دارند و این معرفی از طریق خانواده ها انجام می شود و محوریت خانواده ها در این طرح شرط اصلی معرفی است.

محوریت خانواده ها، رایگان بودن، وجود شبکه ای از معرفین معتمد و آگاه، همیاری شبکه مشاورین متخصص، تبیین شاخص های همسان گزینی و استفاده از نرم افزار هوشمند همسان گزینی که بر مبنای شاخص های همسان گزینی موارد مناسب همدیگر را به واسطه ها معرفی می کند، مهمترین وجوه تمایز همسان گزینی تبیان نسبت به سایر سایت های همسریابی است.»

او در پاسخ به این که واسطه ها چه کسانی هستند و کارشان چیست می گوید: «معرفان (راویان) افرادی خیرخواه، معتمد و آگاه هستند که جوانان کفو و متناسب یکدیگر را شناسایی کرده و به خانواده ها معرفی می کنند. این افراد کسانی هستند که سابقه معرفی جوانان به خانواده ها را در کارنامه خود دارند.»

او معیارهای همسان شناخته شدن دو فرد در این سایت را چند دسته ذکر می کند. از جمله: دینداری و ایمان، ارزش های اخلاقی، خصوصیات جسمی، صلاحیت خانوادگی، خصوصیات اقتصادی، ویژگی های اجتماعی و ویژگی های روانشناختی. البته این روش برای برخی افراد مناسب تر است؛ آنطور که حسینی می گوید، برای افرادی که در یافتن همسر مناسب دچار مشکل هستند و آنهایی که مایلند برای یافتن همسر از روشی علمی استفاده کند و به ازدواجی آگاهانه برسند.

به گفته او در حال حاضر مشخصات ۱۵۰۰۰ نفر در بانک مجردین تبیان ثبت شده است و نزدیک به ۱۳۰ معرف هم در آن فعال هستند.


از مشخصات مکتوب تا ملاقات حضوری

بعد از ثبت مشخصات و ارسال کپی مدارک هویتی، راه زیادی تا ملاقات همسر احتمالی آینده نمی ماند. در سایت توضیح داده شده که تبیان و واسطین ازدواج در قبال ارائه خدمات به متقاضیان هیچگونه وجهی دریافت نمی کنند. سرویس همسریابی بخش همسان گزینی خدمات خود را فقط به مجردین و در زمینه ازدواج دائم ارائه می دهد.

فقط می ماند چند روز فرصت تا یافتن همسان شما. بعد از معرفی فرد همسان می توانید با او ملاقات کنید. البته توصیه هایی هم برای ملاقات و نحوه انجام شان در سایت درج شده است. مثلا: «توصیه می شود آقایان متقاضی در صورت ملاقات با خانم معرفی شده، چنانچه به هر دلیل صحبت هایشان به نتیجه نرسید، طی تماس تلفنی با خانواده دختر خانم ضمن تشکر از آنان و آرزوی سعادت و خوشبختی برایشان نتیجه را اطلاع دهند.» همچنین توصیه شده در صورت ادامه پیدا کردن صحبت های جدی تر، هر دو طرف به اتفاق به یک مرکز مشاوره معتبر مراجعه کنند.

اگر با شرایط مرامنامه موافقید باید دکمه «موافقم» را فشار دهید. بعد فرم مشخصات را پر کنید. تمام مشخصات با ستاره به فیلد اجباری تبدیل شده اند به جز دین و مذهب که معین کردن آن دل بخواهی است. بعد باید مشخصات ظاهری و وضعیت کار و تحصیل و همه چیز را درباره خودتان توصیف کنید.

مدیر پروژه همسان گزینی درباره سنجش صحت آنچه کاربران به عنوان مشخصات خود درج می کنند، می گوید: «مسوولیت صحت اطلاعات وارد شده در فرم ها، به عهده متقاضی است. هرچند صحت بخشی از اطلاعات افراد معرفی شده در بخش همسان گزینی تبیان احراز می شود، از جمله اطلاعات سجلی، تحصیلی، محل سکونت و... با این همه، بخش وسیع تری از اطلاعات صرفا بر مبنای خوداظهاری متقاضیان استوار است. بنابراین از همه خانواده هایی که به این شیوه به یکدیگر معرفی می شوند موکدا خواسته می شود پیش از رد یا قبول پیشنهاد ازدواج، تحقیقات کافی در مورد طرف مقابل انجام دهند.»

او درباره میزان دخالت خانواده ها در پروسه همسان گزینی و میزان اعتماد آنها به این سایت می گوید: «خانواده ها لازم است از همان ابتدای ثبت نام متقاضی در جریان ثبت نام او باشند. چرا که کلیه مراحل معرفی و پیگیری ها از طریق خانواده انجام می شود. با توجه به سابقه فعالیت های مثبت سایت تبیان در فضای مجازی معمولا با اعتماد خانواده ها مواجه هستیم و معتقدیم چنانچه عملکرد مناسبی در این طرح داشته باشیم می توانیم در فرهنگ سازی این موضوع بین خانواده ها و جلب اعتماد آنها نسبت به این روش تاثیرگذار باشیم.»

خجالتی های نگران و دلگرمی ها

به نظر می رسد ابراز نگرانی درباره فاش شدن عضویت در سایت و اقدام برای همسان یابی مهم ترین معضل مراجعه کنندگان به سایت است. به خصوص دخترانی که با مراجعه برای همسریابی نگران آبرو و شخصیت خود هستند. یکی از کاربران در بخش نظرها نوشته: «به نظر شما معرفی خانواده ها از طریق سایت کار مناسبی هست؟ کرامت یک دختر از بین نمی رود اگر یک خانواده تماس بگیرند که دختر شما در سایت تبیان برای همسریابی عضو شده است...؟»

کاربران بعضا در پاسخ به یکدیگر در این باره بحث کرده اند و نظرشان را نوشته اند. یکی از کاربران نوشته: «من به عنوان یه دختر خجالت می کشم تو سایت ثبت نام کنم.» دیگری در پاسخ به او گفته: «خجالت نداره. اونایی که توی خیابون دنبال این و اون هستند باید خجالت بکشند.» یکی دیگر از کاربران هم که نگران آپلود کردن مدارک هویتی اش بوده گفته: «آیا می توانید به مشاهده و تایید مدارک به صورت حضوری بسنده کنید و متقاضیان مجبور نباشند مدارک را آپلود کنند؟ در اختیار گذاشتن مدارک و اطلاعات شخصی در عرف جامعه ما صورت خوبی ندارد. مخصوصا برای خانم ها آن هم در مورد همسریابی.»

حسینی در پاسخ به دغدغه بعضی از کاربران درباره مشکلات فرهنگی این طرح و احتمال وجود دید منفی به خصوص نسبت به دختران عضو سایت می گوید: «طبیعی است این موضوع نیاز به فرهنگ سازی بیشتری دارد تا هم دید منفی که از قبل وجود داشته است از بین برود هم اینکه نسبت به دخترانی که از این طریق اقدام می کنند دید منفی ایجاد نشود.»

او درباره پروسه ملاقات حضوری هم این طور توضیح می دهد: «اولین جلسه ملاقات حضوری جلسه معارفه نام دارد که می تواند با توافق طرفین در منزل دخترخانم یا با اطلاع خانواده ها و نظارت ایشان در خارج از منزل برگزار شود. این مرحله معمولا به خانواده ها سپرده می شود تا مطابق با شان خود جلسه معارفه را برنامه ریزی کنند.»

طبق توضیحات مدیر این پروژه، پس از ملاقات اولیه کار سایت تقریبا به پایان رسیده است و خانواده ها باید درباره این وصلت تصمیم بگیرند. چنانچه نظر طرفین منفی باشد مجددا در چرخه همسان گزینی قرار می گیرند تا فرد دیگری به ایشان معرفی شود، اما چنانچه نظر طرفین مثبت باشد به آنها توصیه می شود از بسته های آموزشی که از طرف سایت ارائه می شود استفاده کنند و در جلسات مشاوره شرکت کنند.

او درباره دردسرهای آشنایی مجازی و تدابیری که برای فیصله دادن به ارتباط ایجاد شده بعد از نارضایتی یک طرف اندیشیده شده است. به این توضیح اکتفا می کند که : «برای جلوگیری از این امر تدابیر قانونی اندیشیده شده است که الحمدلله تاکنون شکایتی در این زمینه نداشته ایم.»


همسریابی غیرمجاز منقرض شد؟

امید و الهام هر دو از لرستان، متولد سال های ۶۹ و ۶۷ به تازگی در ۱۸ تیر ۹۴ ازدواج شان را ثبت کرده اند. البته این ادعای سایت همسریابی «ت» است. در همین روز دو ازدواج دیگر هم ثبت شده و فقط به فاصله یک روز یعنی در روز ۱۹ تیر دو ازدواج و در روز ۲۰ تیر دو ازدواج دیگر ثبت شده است. فشردگی برنامه کمی تردیدبرانگیز است و آمار سایت را مشکوک می کند!

به هرحال اگر قصد دارید به اطلاعات اعتماد کنید و برای همسریابی به سراغش بروید، باید چند فرم را پر کنید و عضو سایت شوید. بعد از مشخصات فردی باید مشخصات خانواده از درآمد تا وضعیت اتومبیل و مسکن را مشخص کنید، از مشخصات ظاهری از جمله وزن و رنگ پوست خودتان بگویید و در مرحله بعد، باید در چند کلمه بگویید چگونه آدمی هستید و همسرتان چگونه باشد. بعد نوبت به معیارهای ازدواج و همسر می رسد. در نهایت می توانید اطلاعات تماس تان را برای افراد ویژه ای که به سایت پول پرداخت کرده اند به نمایش بگذارید. نمایش اطلاعات برای تمام اعضا فقط با پرداخت پول ممکن است.

بقیه سایت ها هم تقریبا روال مشابهی دارند؛ لیست بلندبالایی از ازدواج ها با اسم کوچک دختر و مشخصات مختصر، تعرفه هایی برای امکانات بیشتر و فراگیرکردن آگهی همسریابی و فرم های مشابهی برای عضویت.

۲۵ خردادماه معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان گفته بود: «زمانی که ۱۱ میلیون مجرد در کشورمان زندگی و ۳۵۰ سایت همسریابی غیرقانونی فعالیت می کنند مشخص می شود که موضوع ازدواج مهم است و کاری نکرده ایم. پس ازدواج یکی از مسائل نظام محسوب می شود و جزو سیاست های ضروری کشور است؛ اما پرداختن به آن مانع توجه به اشتغال و مسکن جوانان نیست.»

او از سایت هایی صحبت می کرد که ناگهان ظرف چند سال صفحات اینترنتی را پر کرده بودند. با وجود هشدارهای پی در پی درباره غیرقانونی بودن فعالیت این سایت ها، تعداد آنها روز به روز بیشتر شد. با وجود اینکه تمام آنها از نظر دولت غیرقانونی به حساب می آیند، فعالیت های همسریابی در این سایت ها همچنان ادامه دارد. حالا سایت همسان گزینی رقیب دولتی این سایت ها که از اسفندماه فعال شده است قصد دارد همسریابی مجازی را به طور رسمی دنبال کند.