۷ اردیبهشت - ۲۷ آوریل؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز 7 اردیبهشت برابر با 27 آوریل تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

53 سال پیش از میلاد - ایران و روم برای قاطعترین جنگ دنیای باستان آماده می شوند

اواخر اپریل سال 53 پیش از میلاد، ایران و روم در آستانه جنگ کارهه (حّران) قرار داشتند که «دوپوی» در صفحه 129 تالیف خود ــ تاریخ جنگ ــ از آن به عنوان قاطعترین نبرد نظامی بشر در قرون قدیم نام برده است. در این جنگ، کراسوس کنسول اول روم کشته شد و از ارتش آن کشور کمتر از پنج هزار تن موفق به فرار شدند. جنگ اواخر بهار روی داد.

کراسوس پس از سرکوب خونین قیام اسپارتاکوس تصمیم گرفت با ایران وارد جنگ شود تا بر شهرت و ثروت خود بیافزاید. سنای روم از جنگ با ایران اکراه داشت، زیرا که به سبب طول کشیدن دوران صلح از توان رزمی ایران به درستی آگاه نبود، ولی کراسوس اصرار بر این جنگ داشت.
 
به نوشته پلوتارک برای حمله به ایران، کراسوس هفت لژیون رومی و چهار هزار پیاده کمکی آماده ساخت. به منظور احتیاط ده هزار سوار غیر رومی از جمله هزار سوار گالیائی (فرانسوی) را هم بر این نیرو اضافه کرد و با تجهیرات فراوان از طریق سوریه به سوی تیسفون به حرکت درآمد.

سپهبد سورنا سرفرمانده ارتش ایران با سپاهیان خود که به اسلحه تازه مجهز بودند و از تاکتیک نوین استفاده می کردند از تیسفون عازم جلوگیری از او شد.

دو ارتش در دشت حران که رومیان کارهه (کارئه) می خواندند به هم رسیدند. حّران به فاصله نه چندان دور از فرات شمالی در دشتی خشک و پر باد و غبار بر سر راه کاروانها، به ویژه راهی که به شهر باستانی «اور» ختم می شد واقع شده و آثار باستانی آن هنوز باقی است. قدمت این شهر به دو هزار سال پیش از میلاد می رسد. نام آن از زبان سومری گرفته شده و به معنای «چهار راه مسافران» است. آب این شهر از چاهها تامین می شد.

  پس از رسیدن دو ارتش به یکدیگر، کراسوس دستور داد که سربازانش آرایش جنگی به خود بگیرند و تشکیل «تستودو Testudo» دهند. تستودو ها دژهای انسانی مربع شکل بودند که هر ضلع آن را 12 سرباز پیاده دارای سپرهای آهنی بزرگ که در کنار هم می ایستادند تشکیل می دادند و سواره نظام در داخل این دژها آماده حمله در فرصت مناسب می شد و مجموعه این تستودو ها که در کنار هم قرار می گرفتند یک دژ عظیم دارای دروازه های متعدد را تشکیل می داد.

رومیان با این عمل، منطقه و روش جنگ را، خود انتخاب می کردند و نیروی دشمن را وادار می ساختند که در زمین آنان وارد بازی شود. ولی، این بار ایرانیان تاکتیک جنگی خود را تغییر داده بودند و از سلاحهای تازه ای استفاده می کردند؛ سواره نظام زره پوش و نیز زوبین انداز داشتند و کمان بزرگ و تازه ساخته بودند و با شتر به سربازان در حال جنگ، مهمات و آب می رسانیدند. هر واحد پس از چند ساعت جنگ باید به پشت جبهه برای استراحت منتقل می شد و کار سواران سبک اسلحه، قطع راههای تدارکاتی دشمن و عملا در محاصره گرفتن آن و جنگ و گریز بود.

پلوتارک در باره «سورنا» سر فرمانده نیروهای ایران در این جنگ نوشته است که او از یک خانواده اصیل پارسی بود و در امور نظامی نبوغ داشت و شخص دوم ایران پس از شاه بشمار می رفت. به استناد این نوشته و نوشته های دیگر «سورنا» از کیانیان سیستان بود و در نزدیکی شهر زرنگ (درنگیانا) و نه چندان دور از ساتراپی (استان) آریا به دنیا آمده بود و درحقیقت از همشهریان رستم زال، پهلوان افسانه ای ایران بود و یعقوب لیث نیز بعدا از همین منطقه برخاست. به نوشته مورخان بعدی، خانواده سورنا بدون توجه به این که چه دودمانی پادشاهی می کند همیشه در خدمت ایران بود. آرش پدر سورنا نیز از ژنرالهای بنام ایران بود. در سیستان (مشترک میان ایران و افغانستان امروز ) سورنا «رستم سورنا» خطاب می شد.

در سال 53 پیش از میلاد، پس از رسیدن دو نیرو به یکدیگر در دشت حران، سورنا کوشید که کراسوس و ژنرالهایش متوجه آرایش و نقشه جنگی او ، مخصوصا سواره نظام زره پوش نشوند و جنگ پس از بالا آمدن خورشید و گرم شدن هوا آغاز شود زیرا که سورنا می دانست دسترسی سربازان کراسوس به آب دشوار است.

پس از آغاز جنگ، سربازان رومی متوجه کمانهای تازه و پر قدرت ایرانیان شدند، زیرا که سربازان ایرانی با این کمانها موفق شدند پای بسیاری از پیادگان سپردار رومی که اضلاع تستودو ها را تشکیل داده بودند به زمین و نیز به یکدیگر بدوزند و اندکی بعد همه نیروی رومی در محاصره قرار گرفت.

کراسوس صبر کرد تا تشنگی و خستگی بر سربازان ایران غلبه کند و با تمام شدن تیرهایشان حلقه محاصره ضعیف شود و او بتواند نیروهایش را به منطقه مرتفعی منتقل کند که مشاهده کرد با شتر آب و مهمات (تیر) به سربازان ایرانی می رسد و این واحدها بدون تضعیف حلقه محاصره جا به جا می شوند که پسرش پوبلیوس را با چند هزار رومی و همه سواران گالیایی مامور شکستن خط محاصره کرد که در این تلاش پوبلیوس و بیشتر افراد او کشته شدند و بقیه نیز به اسارت در آمدند.
 
نیروهای ایرانی برای تضعیف روحیه رومیان سر«پوبلیوس» را بر نیزه کردند و به آنان نشان دادند. کراسوس که چنین دید تصمیم به عقب نشینی به شهر حران که دارای حصار بود گرفت، ولی موفق نشد؛ جانش را از دست داد و از آن سپاه انبوه، کمتر از پنج هزار تن موفق به رساندن خود به آن سوی فرات شدند.

در مورد شمار تلفات، ارقام متفاوت است. پلوتارک بیش از ۲۰ هزار تن کشته، ده هزار اسیر و هزاران زخمی که بیشترشان بعدا جان باختند ذکر کرده است. اسیران رومی به سغدیا = سغدیانا (فرارود و عمدتا تاجیکستان امروز) جهت کار زراعت منتقل شدند و مورخان چینی در باره اقامت آنان در سغدیا مطالب متعدد نوشته اند. سر کراسوس همراه با ژنرالهای اسیر رومی به تیسفون برای مشاهده اورودس ( اورود ــ هیرودس ) شاه وقت فرستاده شدند. مورخان نوشته اند که اورود (ارد) با مشاهده سر کراسوس گفت که مقداری سکه طلا بیاورند و سر کراسوس را در کنار سکه ها قرار دهند و سپس خطاب به سر کراسوس گفت: حالا تا می توانی طلا بخور که حرص آن را می زدی.
 
بیشتر نیروهایی که سورنا در جنگ با کراسوس بکار برد از شرق ایران (خراسان ، سیستان و کرمان) بودند.

این جنگ باعث تحقیر رومیان در جهان آن روز شد.
 
۱۵۲۱ - روزی که ماژلان در فیلیپین کشته شد

فردیناند ماژلان Ferdinand Magellan، دریانورد اروپایی که نام پاسیفیک (پاسیفیکو ــ آرام) را بر بزرگترین بدنه آبی جهان گذارد ۲۷ اپریل ۱۵۲۱ در جزایر فیلیپین و در جریان نبردِ ایستادگی مردان یک قبیله بومی به دست یکی از مردان این قبیله کشته شد. او و همراهانش نخستین اروپاییان بودند که راه عبور از اقیانوس اطلس به اقیانوس آرام را به دست آوردند که بر تنگه مربوط (منتهی الیه قاره آمریکا) نام ماژلان گذارده شده است. او و همراهانش همچنین نخستین اروپاییان بشمار می روند که عرض اقیانوس آرام را طی کردند و باقیمانده همراهان ماژلان موفق شدند که در همین سفر، گردش خود با کشتی به دور کره زمین را تکمیل کنند.
 
ماژلان یک پرتغالی بود، ولی چون پادشاه پرتغال حاضر به قبول پیشنهاد او برای دور زدن کره زمین نشده بود به اسپانیا رفت و پادشاه این کشوررا به قبول آن راضی کرد و در سال ۱۵۱۹ با پنج کشتی و ۲۳۰ مرد عازم انجام طرح خود شد و در سال ۱۵۲۲ تنها یکی از این کشتی ها با ۱۸ نفر به اسپانیا بازگشت.

کشته شدن ماژلان مانع از استعمار اسپانیا بر فیلیپین و کاتولیک کردن مردم آن نشد. فیلیپ دوم پادشاه اسپانیا نام خودرا هم بر این کشور ۳۰۰ هزار کیلومتری و اینک ۹۳ میلیونی گذارد که باقی مانده است. اسپانیایی ها در همین روز (۲۷ اپریل) در سال ۱۵۶۵ کلنی خودرا در منطقه «سبو Cebu» (گوشه دیگری از فیلیپین) گسترش دادند و ۲۳ دهه بعد این کشوررا به آمریکا باختند و فیلیپین از ۱۹۴۶ استقلال به دست آورده است.

۱۵۲۶ - بابر از امیر زادگان تیموری در جنگ بر پادشاه هند فائق آمد، دهلی را تصرف و دودمان تیموریان هند (معروف به مغولان) را بنیاد گذارد.
 
۱۹۱۳ - احمد شاه قاجار در تهران ازدواج کرد.

۱۹۱۹ - نظامیان روس در تبریز

۲۷ اپریل ۱۹۰۹ (هفتم اردیبهشت ۱۲۸۸ هجری خورشیدی) چند واحد ارتش روسیه به بهانه محافظت از جان و مال خارجیان مقیم تبریز! وارد این شهر شدند و مداخله مستقیم در امور آذربایجان از این زمان آغاز شد و تا پیروزی انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ ادامه یافت.

روسیه و انگلستان طبق موافقتنامه آگوست ۱۹۰۷ معروف به سازش سن پترزبورگ، ایران را میان خود به دو منطقه نفوذ تقسیم کرده بودند و بنابراین، به زعم آن دو دولت فرستادن نیرو به ایران کاری خلاف قاعده نبود!.
 
سازش سن پترزبورگ با میانجیگری فرانسه حاصل شده بود تا آخرین مانع راه تحقق اتحاد نظامی سه دولت در برابر آلمان و یارانش برداشته شود. اتحاد نظامی انگلستان، روسیه و فرانسه زمینه را برای آغاز جنگ جهانی اول معروف به جنگ بزرگ و جنگ اروپاییان آماده ساخت که بر سر استعمار سرزمین های دوردست با هم رقابت داشتند.

1928 - استخدام مستشار مالی از آلمان و سویس برای ایران!

سی ام اپریل 1928 (دهم اردیبهشت 1307) دولت وقت «دکتر والدر» سویسی را برای اداره خزانه داری ایران استخدام کرد. هفته پیش از آن، دکتر «کورت لیندن بلات» آلمانی برای ریاست بر بانک ملی ایران استخدام شده بود. هر دو، در نیمه دوم ماه می وارد تهران شدند. قبلا برای اداره خزانه داری ایران از آمریکا که کشوری بیطرف بود و از ورود به صحنه سیاست جهان پرهیز داشت کارشناس استخدام می شد ولی دولت روسیه با استخدام کارشناس امور مالی از آمریکا هم موافقت نداشت زیرا قبلا یک کارشناس آمریکایی چند مالک هوادار روسیه (فئودال) را مجبور به پرداخت مالیات ساخته و چند فئودال دیگر را تهدید به حرّاج اموال کرده بود.

دولت وقت ایران ناچار به استخدام کارشناس امور مالی از خارج بود زیرا که مودیان مالیات که عمدتا متنفذان کشور و بازاریان بودند این تکلیف ملی خود را جدّی نمی گرفتند و به علاوه، حاضر به پرداخت مالیات به مقامات و ماموران ایرانی نبودند!. مقام مالیاتی خارجی زیر بار متنفذان نمی رفت!. مورگن شوستر آمریکایی در طول اقامت در ایران به مسائل داخلی پی برده و اعلام کرده بود که تا مسئله مالیات ـ از تعیین آن تا دریافت ـ حل نشود گره یی از مشکلات ایران باز نخواهد شد و مسئله دوم هزینه هاست که باید رسیدگی مضاعف (دو بار) داشته باشند تا سوء استفاده از اموال دولت کشف و با مجازات مرتکبین از تکرار آن جلوگیری به عمل آید و عادت سوء استفاده از میان برود.

از گزارش های مطبوعات چنین برمی آید که این «دو مسئله مرتبط» ایران پس از یک قرن هنوز به طور کامل حل نشده اند.

1330 - آغاز نخست‏ وزیری دکتر محمد مصدق در نوبت اول

دکتر مصدق به عنوان نماینده‏ای پرسابقه در مجلس شورای ملی و در رأس جبهه ملی مطرح بود. او در دوره چهاردهم، درباره ملی شدن نفت، نطق‏های متعددی ایراد نمود و با تصویب پیشنهاد او، از دادن امتیاز جدید نفت به شوروی، جلوگیری شد. مصدق که ریاست کمیسیون نفت را به عهده داشت و وجاهت ملی او هم در اوج مبارزات ملی شدن نفت قابل توجه بود، با نزدیکی به آیت‏ اللَّه کاشانی وجهه مذهبی نیز به خود گرفت. بنابراین پیشنهاد قبول نخست وزیری او، استقبال نمایندگان را در برداشت و او بلافاصله مأمور تشکیل کابینه گردید. در ابتدای صدارت دکتر مصدق، وی بیشتر درگیر مساله ملی شدن صنعت نفت و تبعات آن بود تا اینکه به پیروزی دولت ایران بر شرکت نفت انگلستان منجر شد.
 
با آغاز به کار مجلس پانزدهم، مصدق کابینه خود را ترمیم کرد و در ضمن از محمدرضا پهلوی درخواست کرد که پست وزارت جنگ هم با او باشد. ولی چون این امر با مخالفت شاه مواجه گردید، مصدق بدون مشورت با کسی، از نخست‏وزیری استعفا داد و شاه نیز پس از تمایل مجلس، فرمان نخست‏وزیری احمد قوام را صادر کرد. در این میان، آیت‏ اللَّه سید ابوالقاسم کاشانی برای حفظ یکپارچگی بین نیروهای ملی و مذهبی، از مصدق حمایت نمود و تهدید کرد در صورت کنار نرفتن احمد قوام و بازگشت مصدق، حکم جهاد صادر خواهد نمود. این امر زمینه‏ ساز قیام تاریخی سی‏ ام تیرماه 1331 و بازگشت دکتر مصدق به قدرت گردید. اما پس از مدتی، بر اثر مسائل گوناگون، شکاف بین دو جبهه بیشتر شد تا اینکه دولت مصدق با توطئه دست‏های استعماری بیگانگان و همکاری مهره‏های داخلی، در جریان کودتای 28 مرداد 1332 سقوط کرد و نهضت مردمی به شکست انجامید.

1938 - خشم رضاشاه از فرهنگستان و تعطیل کردن آن

رضاشاه پهلوی 27 اپریل 1938 (هفتم اردیبهشت سال1317) باخشم تمام فرهنگستان ایران را که از عمر آن درست 3 سال می گذشت به دلیل تنبلی اعضاء آن، که هرکدام مشاغل دیگر داشتند تعطیل کرد و دو هفته بعد (21 اردیبهشت) فرهنگستان تازه ای به ریاست وزیر فرهنگ وقت و 24 عضو ثابت ایجاد کرد.

از رضاشاه (رئیس وقت کشور) نقل شده است که گفته بود: اینان می آمدند؛ چای، شیرینی و میوه می خوردند، دیدار تازه می کردند و حقِ حضور می گرفتند بدون اینکه برای فرهنگ و زبان ما (واژه سازی) کاری انجام دهند!. فردوسی نان خودش را خورد و زبان مارا زنده کرد. اینان پول گرفتند، آقایی کردند اما در راهی که آن مرد هزار سال پیش بازکرد یک گام به جلو برنداشتند. از گور آن مرد شرم نکردند. زبان زیربنای ملیّت است. شرم دارد که با واژه های بیگانه سنگ میهن به سینه بزنیم.
 
وظایف فرهنگستان، عمدتا قراردادن واژه های پارسی به جای کلمات بیگانه در زبان ملی و ساختن واژه های تاره با استفاده از ریشه های پارسی و پسوند و پیشوند بود که فرهنگستان دوم تا حد زیاد موفق به انجام این مهم شد. این فرهنگستان، همچنین از آگاهان و پژوهشگران محلی خواسته بود تا واژه ها و همچنین رسوم باقیمانده از عهد باستان را به آن موسسه گزارش کنند.

دولت تاجیکستان پس از اعلام استقلال، دارد همین هدف را دنبال می کند که کمک بزرگی به ترمیم زبان پارسی و احیاء رسوم کهن ایرانیان است و ایرانیان باید قدردان آن باشند.

1945 - روزی که موسولینی به چنگ پارتیزان های کمونیست افتاد

27 اپریل سال 1945 و چند روز پیش از پایان جنگ جهانی دوم، پارتیزان های کمونیست ضمن بازرسی چند کامیون نظامی آلمان که در حال حرکت به شمال ایتالیا برای خروج از این کشور بودند موسولینی رهبر سابق (دوچه) و مِترس (رفیقه) اورا که در میان بار کامیونها مخفی شده بودند یافتند و بیرون کشیدند. موسولینی از سال 1943 عملا یک زندگی مخفی در حال فرار داشت.

وی در همین روز در سال 1919 حزب فاشیست ایتالیارا که مخالف لیبرالها و کمونیستها ــ هردو ــ بود و پایه ملی گرایی داشت تاسیس کرده بود و از طریق آن به قدرت دست یافته بود.
 
زادروزها

۱۷۵۹ - زادروز مری ولستون‌کرافت، نویسنده و فیلسوف انگلیسی
۱۷۹۱ - زادروز ساموئل مورس نقاش آمریکایی و مخترع کد مورس
 
۱۸۲۰ - زادروز هربرت اسپنسر فیلسوف مشهور انگلیسی
۱۸۲۲ - زادروز یولیسیز سایمن گرانت هجدهمین رئیس جمهور آمریکا، قهرمان جنگ داخلی آمریکا
 
۱۹۶۷ - زادروز ویلم-الکساندر پادشاه هلند
۱۹۶۷ - اریک تامسون بازیگر استرالیایی.
 


درگذشت‌ها

۱۶۰۵ - درگذشت لئون یازدهم از پاپ های کلیسای کاتولیک رم
۱۸۸۲ - درگذشت رالف والدو امرسون فیلسوف و نویسنده آمریکایی
 
۱۹۳۷ - درگذشت آنتونیو گرامشی فیلسوف کمونیست ایتالیایی
۱۹۷۲ - درگذشت قوام نکرومه بانی استقلال کشور غنا، اولین نخست وزیر و رئیس جمهور کشور غنا
 
۲۰۰۷ - درگذشت مستیسلاف روستروپوویچ نوازنده معروف ویلونسل و رهبر ارکستر اهل شوروی

*****
منابع:

-پایگاه نوشیروان کیهانی زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون