فرصت ها و مخاطرات در عصر دیجیتالی روزگار ما

برترین ها: مجله اینترنتی برترین ها قصد دارد در مجموعه گفتارهای "کارآفرینی دیجیتالی"، هر هفته و در روزهای فرد، موضوعات مرتبط با فضای مجازی و جامعه اطلاعاتی را در زمینه های مختلف مورد بحث و بررسی قرار داده و خوانندگان محترم این پرتال را با موضوعات و مطالب جالب و خواندنی درباره دنیای دیجیتال، کسب و کار اینترنتی و ایده های موفق در این حوزه آشنا کند.


هم چنین در بخش "کارآفرینی دیجیتالی"، آخرین تحولات دنیای فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران در قالب گزارش جامعی در ۵ شنبه هر هفته تحت عنوان " آی تی ایران در هفته ای که گذشت" مورد بررسی و اشاره قرار می گیرد. پس هر هفته با ما همراه باشید با مطالب خواندنی درباره تحولات ICT در ایران و سایر نقاط جهان. در گفتار اول ، درباره حضور ۳ میلیاردی کاربران اینترنت در فضای مجازی سخن گفتیم و دومین گفتار ، به بررسی اجمالی نقش تجارت الکترونیک و دولت الکترونیک در ارتقای توسعه پایدار و اطلاع رسانی گسترده برای مخاطبان بحث کردیم. در این گفتار، روایتی خواهیم داشت از زندگی دیجیتالی مردمان عصر دهکده جهانی. مردمانی که در عصر پست مدرنیستی، به دنبال خلق آرزوهای خود در فضای صفر و یک هستند.

عصری که شاید، دنیای رنگ ها و صفر و یک ها، جای خود را به ارتباطات سنتی و دوست داشتنی قرون قبل داده است. زندگي اجتماعي همه مردمان روزگار ما به نوعي به فناوري اطلاعات و ارتباطات مرتبط شده است. به قول مادر بزرگ ها، همه سر به زیر شده اند ! اصطلاحی است که اکثر مردم نگاهشان به نوت بوک و موبایلشان است و در دنیای مجازی غرق شده اند. یا دارن کامنت می زنند یا لایک و فالو می کنند. این جماعت، وقت زیادی ندارند. پس باید دنبال فست فود باشند که سریع آماده شود و سریع مصرف کنند.

گویی فرهنگ مصرف و خوردن و نوشیدن هم تسریع شده است. ! حتي روستانيشنان نيز به بسترهاي ارتباطي و اطلاع رساني مجهز هستند. چه برسد به ابر شهرهاي امروزي از تهران و توکيو گرفته تا سيدني و مکزيکوسيتي و اتاوا. همه جا و همه وقت، نشانه هايي از ديجيتالي شدن زندگي انسان کره خاکي به چشم مي آيد. همه به فناوري اطلاعات و ارتباطات محتاج هستند. اما همه به نفت و خودرو و پيتزا ! وابستگي ندارند. بنابراين بازار آي تي، بازاري کم رقيب است که بازارهاي ديگر نمي توانند جايگزين آن بشوند و از سويي، بازارهاي ديگر به حضور فعالانه اين بازار در گسترش ارتباطات و تجارت خود به شدت نيازمند هستند.


شبکه های اجتماعی روز به روز در حال گسترش هستند و ضریب نفوذ آن ها روز به روز در حال افزایش است. این حضور با طراحی اپلیکیشن های موبایلی نیز بیشتر به چشم میخورد و هم اکنون صدها میلیون کاربر اینترنت تنها از طریق موبایل، لحظه ای با یکدیگر از طریق فیسبوک و اینستاگرام و لاین و تانگو و تلگرام و اسکایپ در ارتباط هستند. البته ارتباطی از جنس مجازی.

آیا این ارتباطات مجازی، افیونی برای نسل ما خواهد بود؟ آیا کودکی که صبح تا شب با ipad و iphone و حتی نوت بوک پدر و مادرش بازی می کند، فرصتی برای حفظ بازی ها و شعرهای خاطره انگیز نسل قبل را خواهد داشت؟ آیا تمایل دانش اموزان و دانشجویان به مطالعات کتابخانه ای و تحقیقات میدانی سنتی فراتر از جست و جو در گوگل، سوق خواهد یافت؟ آیا مردمان روزگار ما به اندازه مردمان نسل قبل، بیشتر با هم صحبت میکنند؟ آیا ما امروز بیش از قبل میخوابیم؟ همه این ها پرسش های مهمی است که شاید از آن غفلت کرده ایم.


بازار بورس، به شدت نيازمند ابزارهاي اطلاع رساني الکترونيکي براي تبادلات مالي، بين بانکي و ابزارهاي الکترونيکي جهت اطلاع رساني مي باشد. بازارهاي ديگر هم به انواع و اقسام ديگر. بنابراين، هيچ بازاري در دنيا نمي شناسيم که به بازار فناوري اطلاعات و ارتباطات محتاج نباشد. اما بازار خودرو هيچ ارتباطي با بازار مبل و طلا ندارد. شايد اين قابليت استثنايي بازار فناوري اطلاعات در زندگي امروز مردمان روزگار ما هست که سبب شده تا فعالان کسب و کار در اين عرصه، چشم اندازي نامحدود براي کسب و کار خود در پيش روي داشته باشند. چشم اندازي که به طبيعت زندگي دهکده جهاني و تبادل اطلاعات وارتباطات ديجيتالي شده مرتبط و عجين شده است. بنابراين چرا از اين فرصت طلايي استفاده نکنيد.

اکثر افرادي که در عرصه کسب و کارهاي ديجيتالي براي ارضاي نيازهاي عمومي مردم و نه نيازهاي خصيلي تخصصي، فرصتي خلاقانه را ارائه کردند، تحصيلات دانشگاهي در بهترين مراکز آموزشي جهان در اختيار نداشتند. همه از سرمايه بالا، ميراث آنچناني يا منابع انساني قوي و گسترده بهره مند نبودند. شروع خيلي از کسب و کارهاي اينترنتي موفق دنيا، از دانشگاه ها و گاراژ منازل و اتاق هاي کوچک بوده است که پس از گذر ايام، به برج ها و ساختمان هاي متعدد در سراسر جهان گسترانده شده است. شناسايي و فهم نيازهاي عموم مردم و تلاش براي پاسخ گويي به اين نيازها با ابزارهاي آي تي. اين موضوعي هست که خيلي ساده مطرح کرديم و مي تواند سرنخي براي فعالان کسب و کار در عرصه ديجيتال باشد.

فعالاني که فرصت شناس و فرصت ساز هستند. در گفتارهای بعدی مجموعه مقالات "کارآفرینی دیجیتالی"، ايده هايي ارائه خواهد شد که نشان مي دهد براي حضور موفق در عرصه کسب و کار اينترنتي، نيازمند ايده هاي شاق و عجيب و غريب نيست! نيازمند به سرمايه هنفگت نيستيد. ايده هاي ساده، فرصت هاي بزرگ خلق مي کنند. بنابراين اصل موفقيت در سرزمين ديجيتال، فرصت سازي هست. بايد براي خود و ديگران فرصت هاي مختلفي ايجاد کنيد تا در اين رقابت باقي بمانيد. نکته هشتم به اين موضوع اشاره دارد که بيزينس هاي بزرگ اين عرصه، نيازهاي عمومي و عادي زندگي اجتماعي و سنتي بشر را به خوبي درک کرده و با استفاده از قابليت هاي آي تي، آن ها را پاسخ داده اند.

درک درست از چالش ها و مشکلات زندگي سنتي و اهتمام خلاقانه مبتني بر آي تي در جهت حل اين چالش ها، مي تواند فرصت هاي زيادي را ايجاد کند و شما را به جمع باشگاه کارآفرينان ديجيتال دعوت کند. در حال حاضر، تقاضا براي آموزش از راه دور در ايران در شرف وقوع است حجم انبوه جمعيت جوان کشور، تعداد افرادي که پشت کنکور مانده اند، کارمنداني که جهت اخذ مدرک نياز به ادامه تحصيل در دانشگاه دارند، مخارج هنگفت تحصيل و اقامت در نقاط دور، عدم دسترسي به اساتيد متخصص در تمامي نقاط کشور، هزينه هاي رفت و آمد و ترافيک، آلودگي هوا و... همگي نياز به آموزش آنلاين را چند برابر ميکنند؛ ضمن اينکه هزينه آموزش نيروي انساني بصورت آنلاين براي دولت ها هم بسيار کمتر از آني خواهد بود که هم اکنون صرف مي شود.

اينجاست که دانشگاه ها و ادارات (براي تربيت نيروي متخصص خود) به آموزش از راه دور روي مي آورند. آموزش و اينترنت دو مقوله جداناشدني از يکديگر هستند که هر اندازه ضريب نفوذ اينترنت در دنيا افزايش پيدا مي کند، اهميت آموزش مبتني بر فناوري اطلاعات بيش از پيش درک مي شود.


حتي سنتي ترين مراکز آموزشي در دنيا نيز به وسايل و ابزارهاي ارتباطي در فضاي مجازي روي آورده اند و به نظر مي رسد ديگر هيچ موسسه آموزشي در دنيا را نمي توان سراغ گرفت که در فضاي ديجيتال، پرتالي يا وبلاگي يا نشاني از آن وجود نداشته باشد. ده ها هزار دانشگاه و مرکز آموزشي دانشگاهي دنيا را اگر کنار بگذاريم (که همگي در اينترنت فعال هستند)، پرتال هاي زيادي توسط اشخاص حقوقي و حقيقي در اينترنت راه اندازي شده است که هدف آن ها، اموزش از راه دور و توسط اينترنت مي باشد.

برخي از اين پرتال ها به اندازه اي سود آوري داشته اند که در سايت هاي معروف اينترنت، با آن هزينه هاي سرسام آور، تبليغ مي کنند. يا در شبکه هاي اجتماعي ۱ به ازاي هر بار ديده شدن، يک سنت پرداخت مي کنند. به واسطه مشکلات اخذ رواديد از کشورهاي مختلف جهان و همچنين هزينه هاي حمل و نقل و اسکان، خيلي از دانشجويان و محققان و کارشناسان در رشته هاي مختلف علمي، ترجيح مي دهند از طريق آموزش اينترنتي ۲ يا آموزش مبتني بر فناوري ۳ ، در دوره هاي گوناگون ثبت نام کرده و آموزش لازم را به صورت صوتي و تصويري دريافت کنند.

در سال ۲۰۱۰ ميلادي، ارزش بازار محصولات يادگيري الکترونيک در کل جهان بالغ بر ۳۲ ميليارد دلار بوده است که اين ارزش تا ۵ سال آينده به حدود ۵۰ ميليارد دلار خواهد رسيد ۴ . اکنون روند آموزش اينترنتي به طور فزاينده اي در ايران نيز در حال انجام است و بسياري از ارگان هاي دولتي و خصوصي، کلاس هاي آموزشي شبانه اينترنتي را براي ارتقاي اطلاعات کارمندانشان راه اندازي کرده اند و با اين روش ،در هزينه و وقت، به طور چشمگيري صرفه جويي مي کنند. اين يک فرصت خوب براي آموزش دهنده و آموزش گيرنده است. مهم نيست شما کجاي دنيا هستيد و مي خواهيد کورس هاي MBA يا طراحي دکوراسيون داخلي را يادبگيريد.

کافيست به سايت هاي معتبر ارائه دهنده خدمات آموزش الکترونيکي مراجعه کرده و در دور هاي مختلف ثبت نام کنيد. موتور جست و جوي گوگل، بيش از يک ميليارد نتيجه جست و جو براي معادل لاتين کليد واژه آموزش الکترونيکي به مخاطبان پيشنهاد مي کند. اين قضيه نشان دهنده اهميت کسب و کار آموزش اينترنتي در دنياي امروزي دارد و پيامي به فعالان کسب و کار ديچيتال. پيامي که بيانگر فرصت هاي ممتاز براي ايجاد بستر لازم جهت توسعه ظرفيت هاي آموزش سنتي در دنياي وب دارد. شايد تا دو دهه آينده، نيمي از آموزش ها کلاسيک و غير کلاسيک در دنيا از طريق اينترنت صورت بگيرد. آيا شما نمي خواهيد براي حضور در اين بازار رو به رشد، فعاليتي داشته باشيد و بسترهايي را فراهم کنيد؟

از درآمد ميليارد دلاري آموزش الکترونيکي در دنيا، از آموزش زبان و دروس دانشگاهي گرفته تا آشپزي و بورس و جوشکاري، چه اندازه درآمد براي خود پيش بيني مي کنيد؟ نکته نهم، نويد دهنده فرصت هاي طلايي در عرصه آموزش ديجيتالي براي فعالان کسب و کارهاي مجازيست. هر سايتي داريد، بخشي را به آموزش اختصاص دهيد. فرصت هاي متنوعي براي شما به ارمغان مي آورد. سامانه هاي آموزش مجازي دانشگاه هاي کشور ۵ ، همواره نيازمند نرم افزارهاي مختلف بر اساس نياز کاربرانش مي باشد.

تقاضا براي نسخه هاي مختلفي از سامانه هاي بومي شده هر موسسه آموزشي متفاوت است. شما مي توانيد چنين نيازهايي را شناسايي و خلاقانه براي رسيدن به اهدافش تلاش کنيد و درآمد کسب کنيد. چرا شما پيشنهاد دهنده راه اندازي دانشکده هاي مجازي در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالي کشور مانند دانشکده آموزش هاي مجازي دانشگاه شيراز ۶ نباشيد؟ شرکت کوچکي که طراحي برنامه هاي آموزشي براي سيستم عامل هاي مختلف گوشي هاي تلفن همراه را بر عهده داشته باشد، بازار فوق العاده اي در اين صنعت در داخل و خارج از کشور خواهد داشت. اين فرصت بزرگ را کوچک نشماريد.

رسانه هاي سنتي مانند شبکه هاي راديويي و تلويزيوني و نشريات، به نسخه ديجيتالي روي آورده اند و صدها هزار شبکه رسانه اي صوتي و تصويري و مکتوبي که امروز در سراسر جهان منتشر مي شود، پرتال اينترنتي دارند و صدها هزار نفر به طور مستقيم و غير مستقيم براي آن ها مشغول به کار هستند. خيلي از نشريات، فقط به ارائه نسخه الکترونيکي نشريه روي آورده اند، اما برخي ها، با نوآوري هاي ديجيتالي خود، نسخه مالتي مديايي را در اختيار مخاطبان قرار مي دهند. تايمز مالي ۷ ، اکنون از طريق نسخه اينترنتي ۸ خود درآمد کلاني به جيب مي زند، امري که در نسخه مکتوب آن با چالش هايي به مراتب بيش تر همراه است. مثلا فيلم فلان خبري که در نشريه منتشر شده است يا فايل صوتي مصاحبه با فلان شخصيت هنري يا سياسي. همه اين ها براي مخاطبان جالب و جذاب است. جذابيت آفريني، يعني فرصت سازي و فرصت سازي به معناي مخاطب بيش تر و درآمد بيش تر قابل تفيسير است.

موضوعي که خيلي از مديران سايت هاي نشريات، آن را فراموش کرده اند و از آن غافلند. افرادي که به هر نحوي در فضاي سايبر ژورناليسم ۹ فعاليت دارند، همواره فرصت هاي کسب و کار مختلفي در داخل و خارج از کشور برايشان فراهم مي باشد. در موضوع سايبر ژورناليسم، ده درصد کار به طراحي وب و مسائل تکنيکي مرتبط است، مابقي به موضوعات غير اينترنتي ارتباط دارد و درک صحيح و خلاقانه مسئولان پرتال از نيازهاي مخاطبان گسترده خود در سراسر جهان. اگر نشريه اي که در زمينه اي عمومي در کشور منتشر مي شود، نسخه انگليسي يا چيني راه اندازي کند ،ظرف مدت کوتاهي متوجه خواهد شد که تا چه اندازه مطالبي که درباره فرهنگ و رسوم و کشور خود تا کنون منتشر می کرده است ،مورد توجه مخاطبان غير فارسي زبان نيز قرار مي گيرد. يا پرتال خبري که فقط به زبان فارسي، اخبار صنعت پلاستيک يا مخابرات را منتشر مي کند.

خوب فلان شرکت بين المللي که بخواهد وارد بازار اين صنايع بشود، در صورتي که اين پرتال بخش غير فارسي نيز در اختيار مخطاب قرار دهد، درک بهتري از شرايط بازار ايران نخواهد داشت؟ قطعا بله. بسياري از اين شرکت ها و مخاطبان حاضرند براي دريافت اخبار تخصصي از بازارهاي صنعتي و تجاري که بر اساس مختصات بيزينس پلن ۱۰ آن ها تهيه مي شود، سفارش خبر و گزارش داشته باشند. بنابراين فعاليت آي تي مدار در حوزه رسانه هاي سنتي مي تواند سودآوري خوبي براي علاقمندان به اين عرصه به همراه داشته باشد. نکته دهم، به اهميت کسب و کار فناورانه افرادي اشاره دارد که ديجيتالي شدن رسانه هاي سنتي را به عنوان فرآيند کارآفريني خود در نظر گرفته اند.

بازاري گسترده و فرصت آفرين. اينترنت، با گسترش روز افزون و استثنايي خود، پديده غير قابل انکار روزگار ما شده است که اين پديده مانند هر پديده اي، در روابط اجتماعي انسان ها تاثير گذار است. هم در طرز برداشت آدم ها از مسائل روزمره، هم در شيوه دسترسي آن ها به اطلاعات و شيوه هاي ارتباطات آنان با يکديگر. اينترنت، از وبلاگ ها گرفته تا شبکه هاي اجتماعي و مسائلي از اين دست، پتانسيل مخاطره آميزي را به خوبي در خود دارد.

همين شبکه هاي اجتماعي که مانند قارچ هر روز از اقصي نقاط جهان متولد مي شوند و ميليون ها نفر را به عضويت خود در مي آورند، هم نقاط مثبت دارند هم منفي. چه بسيار طلاق ها و قتل ها و دزدي ها که اساس آن و شروع آن، از شبکه هاي اجتماعي بوده است و از آن طرف چه موفقيت هاي تبليغاتي و بازاريابي و سياسي، که پيروزي هاي طلايي و دستاوردهاي استثنايي آن ها، از طريق پرتال هاي اينترنت به دست آمده است. اينترنت و دهکده جهاني، مخاطرات خود را دارد که همه بايد با اين آسيب ها آشنا شوند. براي همين، حقوق سايبر ۱۱ و آسيب شناسي فرهنگي و اجتماعي سايبر، دردستور کار مراکز مطالعاتي و آکادميک در دو دهه اخير قرار گرفته است تا اين دنياي بي حد و حصر را تا حدودي با کنترل و نظارت بيش تري همراه کنند.

اگر چه برخي از اين کنترل ها، مغاير با آزادي بيان تلقي شده است. مانند روش هايي که در چين و کره شمالي در سال هاي اخير مشاهده کرده ايم. موضوع امنيت و حقوق سايبر، بازار خوبي را براي حقوق دانان، فعالان امنيت شبکه و محققاني که قصد دارند در اين عرصه به طور حرفه اي وارد شوند، فراهم کرده است. اگر قرار باشد هر فردي، يک هويت ديجيتالي داشته باشد، اين هويت ،حقوقي و الزاماتي را به همراه خواهد داشت که بالطبع، هر حقوقي، حقوق دان و قانون و دادگاه و وکيل و کارشناسان فرعي و مسائلي از اين دست نياز دارند.

مخصوصا که با توسعه آي تي، اين قضايا بيش تر جلوه گر شده و حساسيت آن هويدا شده است. گشتي در دنياي وب بزنيد و بررسي کنيد که بازار امنيت سايبر، تا چه اندازه گسترده و تخصصي و فرصت هاي کسب و کار دارد. شبکه هاي اجتماعي و انجمن هاي اينترنتي، بازار خوبي را براي فعالان کسب و کار به طور مستقيم و غير مستقيم فراهم کرده اند. چه از نوع متني، چه از نوع صوتي و چه از نوع ويدئويي مانند يوتيوب! شما مي توانيد نام ده شبکه اجتماعي و انجمن معروف اينترنتي را که جولان صدها هزار کاربر از اقتصي نقاط جهان است نام ببريد.

برخي از شبکه هاي اجتماعي معمولي و عادي هست و شايد براي دوست يابي و صرف وقت و پرت و پلا گويي باشد! و برخي هم مخصوصا متخصصان ۱۲ يا کتاب خوان ها ۱۳ و اهل فنون. اين بازارها را شناسايي کنيد و بدانيد که براي هر بازار و گروه صنفي، مي توان انجمن و شبکه اجتماعي تخصصي راه اندازي کرد و به ارائه سرويس هاي متنوع به آنان مبادرت ورزيد. امري که امروزه با همه گير شدن اينترنت و اينترنت مداري، بسيار آسان و شدني مي باشد. نمونه هاي ايراني شبکه ها اجتماعي ۱۴ و انجمن هاي اينترنتي ۱۵ که موفقيت هاي خوبي کسب کرده اند، مي تواند الگويي براي فعالان اين عرصه باشد. کسب و کار اين حوزه را فراموش نکنيد.نامزدها و برندگان سالانه رقابت هاي اينترنتي ۱۶ ، مي توانند الگوهاي خوبي براي کارآفرينان ديجيتال باشند.

عصر دیجیتال و مردمان دیجیتالی روزگار ما همه از یک چیز حکایت دارد. رشد ارتباطات و تسریع روند جریان اطلاعات در کنار کاهش روابط اجتماعی و سنتی که خطر بزرگی برای نسل حال و آینده بشر است. باید برای آن فکری کرد. خیلی از مهارت های ارتباطی شخصی و اجتماعی بشر، در دنیای مجازی در حال نابودی است و این مساله باید در سطح جهانی به دغدغه مهمی تبدیل شود. سرویس دیجیتال پرتال برترین ها در قالب سلسله گفتارهای "کارآفرینی دیجیتالی"، به موضوعات روان شناختی و اجتماعی محیط سایبر و تاثیرات آن بر زندگی نسل امروز خواهد پرداخت.

۱. Social networks

۲. E-learning

۳. Technology enhanced learning

۴. www.fanafar.ir

۵. lms.pnu.ac.ir / vc.iust.ac.ir / utec.ut.ac.ir

۶. vu.shirazu.ac.ir

۷. Financial Times

۸. www.ft.com

۹. Cyber journalism

۱۰. Business plan

۱۱. Cyber law

۱۲. www.linkedin.com

۱۳. www.goodreaders.com

۱۴. www.cloob.com

۱۵. www.applyabroad.org

۱۶. www.webbyawards.com