نون، الف، ج، الف یعنی چی؟

مجله سرنخ - سیما فراهانی: حتما تا حالا نام های اختصاری که روی خودروهای نظامی نوشته شده را دیده اید. ناجا، نهاجا، نزاجا و ... از جمله نام های اختصاری هستند که برای ارگان های نظامی برگزیده شده اند و به عنوان معرفی یکی از واحدها یا نیروهای ارگان های نظامی به شمار می روند. هر چند خیلی از این نام ها برای مردم شناخته شده اند اما شاید برخی از این نام ها برای بسیاری از شما ناآشنا باشد. برای همین در این گزارش قصد داریم به تشریح برخی از نام های اختصاری که در ارگان های نظامی استفاده می شوند بپردازیم.

پلیس راهور

پلیس راهنمایی و رانندگی را همه ما می شناسیم. در واقع پلیس راهور مخفف همین (پلیس راهنمایی و راننندگی) است. تاریخچه تشکیل این پلیس به سال ۱۳۰۰ برمی گردد.


در این سال، در اداره پلیس شعبه ای به نام «شعبه آلات ناقله» تاسیس شد و ۱۰ مامور که از بین پاسبان ها انتخاب شده بودند، کار کنترل عبور و مرور اتومبیل ها را به عهده گرفتند و علامت مشخصه آنها از دیگر ماموران پلیس، بازوبند سفیدی بود که به بازوی چپ خود می بستند. ریاست این شعبه در آن زمان به شخصی به نام فتح الله خان بهنام که در حقیقت اولین رییس راهنمایی و رانندگی محسوب می شد و دارای درجه نایب اولی - ستوان یکمی - بود واگذار شد.

این اداره پلیس با رشد ورود خودروها به خیابان های شهر گسترش یافت تا اینکه برای انتظام عبور و مرور و اجرای مقررات راهنمایی و رانندگی در سطح کشور، معاونت راهنمایی و رانندگی در ناجا به وجود آمد و این پلیس تلاش می کند که از بروز حوادث و تصادفات رانندگی در راه های درون شهری و برون شهری جلوگیری کند و امنیت ترافیکی را در معابر حاکم سازد.

ناجا

«ناجا» حروف اختصاری نیروی انتظامی جمهوری اسلامی است. نیروی انتظامی وظیفه مبارزه با جرم و جرایم در سراسر کشور را برعهده دارد و وظیفه اش ایجاد امنیت در میان مردم است. نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران در واقع همان پلیس ایران است که در سال ۱۳۷۰ خورشیدی از ترکیب شهربانی جمهوری اسلامی ایران، ژاندارمری و کمیته انقلاب اسلامی به وجود آمد و در حال حاضر به طور رسمی نیروی اصلی مسئول حفظ امنیت داخلی ایران است.


سیستم نوین ایجاد نظم و امنیت داخلی یعنی سازمان پلیس ایران به حدود ۱۰۰ سال پیش مربوط می شود. ناصرالدین شاه قاجار در سفرهای سه گانه خود به اروپا و مشاهده پلیس نوین در آن کشورها، با استخدام یک مستشار بلژیکی به نام «کنت دوبینو»، اولین سیستم پلیسی جدید را در ایران پایه گذاری کرد.

پلیس ایران یا همان نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، برای مدت های طولانی از دو قسمت مهم پلیس شهری و ژاندارمری (مرزی و روستایی) تشکیل شده بود. کمیته انقلاب اسلامی نیز به عنوان یکی از ارکان مهم حفظ نظم و امنیت داخلی و دفاع از ارزش های انقلاب در داخل کشور، بعد از پیروزی انقلاب، به این مجموعه افزوده شد.

کثرت نیروهای پلیس در بعد از انقلاب و ضرورت ادغام این نیروها باعث شد تا در سال ۱۳۷۰ با تصمیم مجلس شورای اسلامی، این سه نیرو در یکدیگر ادغام شده و سیستم پلیس واحد به وجود آید. پلیس جدید ایران در سه بخش تقریبا مستقل فرماندهی، حفاظت و اطلاعات و سازمان عقیدتی سیاسی تشکیل شده است.

پلیس فاتب

«فاتب» مخفف (فرماندهی انتظامی تهران بزرگ) است. این مرکز که ریاست آن برعهده رییس پلیس تهران است، وظیفه ایجاد امنیت و پیگیری جرایم در تهران بزرگ را شامل می شود و در واقع تمامی کلانتری ها و ادارات آگاهی زیر نظر فاتب مشغول فعالیت هستند. هر جرمی که در تهران رخ دهد، پلیس فاتب وارد عمل می شود تا به ماجرا رسیدگی کند.

نداسا

نداسا مخفف (نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) است که به فرمان امام خمینی (ره) در سال ۱۳۶۴ تشکیل شد. این نیرو به سرعت با استراتژی قایق های تندرو در عملیات های مختلف جنگ به تجربه اندوزی پرداخت و آرام آرام به یک نیروی تاثیرگذار تبدیل شد.

پلیس فتا

هر جا سخن از کلاهبرداری اینترنتی، سرقت های عابربانکی، کلاهبرداری های پیامکی و در مجموع جرایم اینترنتی است، نام پلیس «فتا» هم سر زبان هاست.


فتا مخفف (فضای تولید و تبادل اطلاعات) است و وظیفه این بخش از پلیس، مقابله با کلاهبرداری اینترنتی و جعل، سرقت اینترنتی، هک و نفوذ، جرایم سازمان یافته رایانه ای و تجاوز به حریم خصوصی از طریق ارتکاب جرایم اینترنتی است.

پلیس فتا از سوم بهمن ۱۳۸۹ به دستور فرمانده نیروی انتظامی ایران شروع به کار کرد. البته پیش از آن یعنی اواخر سال ۱۳۸۷، دبیرخانه پلیس فتا در ستاد ناجا راه اندازی شد که شامل کمیته های مطالعات تطبیقی، کمیته تجهیزات و منابع انسانی، مالی، کمیته خسارت و سازمان بود.

نوپو

یکی از حساس ترین یگان های نیروی انتظامی که با عملیات های ضد تروریستی سر و کار دارد، نوپو است.

نوپو که نام اختصاری «نیروهای ویژه پاسدار ولایت» و در اصطلاح بین المللی نیروی ویزه «پاد وحشت» است، یکی از واحدهای یگان ویژه نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران محسوب می شود.


ماموریت های این یگان، حضور در عملیات های ضدتروریستی و رهایی گروگان است که البته به تازگی دو ماموریت جدید یعنی دفاع شهری و امداد و نجات نیز به ماموریت های آن افزوده شده است.

قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، ماموریت های رهایی گروگان و عملیات ضد تروریستی در اختیار تیپ ۶۵ نوهد قرار داشت اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، این نیاز در نیروی انتظامی دیده شده و قرار شد نیروهای ویژه ای با هدف انجام «ماموریت های رهایی گروگان و ضد تروریست» آموزش ببینند.

نوئپو در سال ۷۴ به شکل منسجم تری درآمد و در سال ۷۶، وظیفه مقابله با تیم های تروریستی به این واحد سپرده شد که کمیته بازنشستگان تیپ ۶۵ نوهد نیز در آموزش این نیروها، کمک بسیاری در ابتدای راه کرد و ادامه این راه توسط خود نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران طی شد.

اعضای نوپو به دلیل داشتن یونیفورم سیاه رنگ به سیاه جامگان نیز معروف شده اند، ماموران این واحد برای آمادگی هر چه بیشتر، آموزش های ویژه ای شامل چتربازی، تیراندازی، پرش از ساختمان، راپل، غواصی، سکانداری، پرواز با گلایدر و همچنین دوره هایی موسوم به آبی و خاکی را پشت سر می گذارند.

نزاجا

نزاجا یا همان «نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران» وظیفه دفاع از مرزهای زمینی را برعهده دارد. نزاجا بزرگترین نیرو در بین نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران محسوب می شود. تشکیل نیروی زمینی در ایران از لحاظ تاریخی با پیدایش مادها در ایران همزمان است.


در این دوران و طبق یافته های باستان شناسان، نیروی زمینی متشکل از دو گروه پیاده نظام و سواره نظم بوده اند. صدها سال بعد و در دوره رضا شاه پهلوی، ایران به پنج حوزه نظامی بزرگ تقسیم شد که باید آن را مبدأ تشکیل نیروی زمینی ارتش به صورت اصولی و تقریبا به شکل امروزی دانست.

نهاجا

نهاجا (نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران) است که یکی از نیروهای چهارگانه ارتش به شمار می رود. این نیروها مسئولیت حفاظت از مرزهای هوایی و پشتیبانی نیروهای رزمی را برعهده دارد. پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ نام این نیرو به صورت فعلی تغییر پیدا کرد.


آجا

استفاده از کلمات کوتاه شده برای معرفی یک یگان، فقط مختص نیروی انتامی نیست. در دیگر ارگان های نظامی نیز چنین کلماتی به چشم می خورد. آجا مخفف «ارتش جمهوری اسلامی ایران» است که پیکره اصلی نیروهای مسلح ایران را تشکیل می دهد. ارتش جمهوری اسلامی ایران، به همراه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، نیروهای مسلح ایران را تشکیل می دهند، ارتش خود متشکل از چهار نیروی زمینی، هوایی، دریایی و پدافند هوایی است.


واجا

نام اختصای وزارت اطلاعات واجاست. واجا به مسائل امنیتی می پردازد و وظیفه جمع آوری اطلاعات، حفاظت اطلاعات و فعالیت های ضد اطلاعاتی در داخل و خارج از ایران را برعهده دارد. مسئولیت این وزارتخانه را در حال حاضر حجت الاسلام سید محمود علوی برعهده دارد.

یگوپ ناجا

وقتی صحبت از گروگانگیری، بمب گذاری، طرح های پاکسازی و در کل، مقابله با اغتشاشات می شود، باید به سراغ این قسمت از ناجا برویم.

یگوپ ناجا مخفف «یگان های ویژه پاسداران نیروی انتظامی جمهوری اسلامی» است. این قسمت یکی از منحصر به فردترین یگان های عملیاتی پلیس ایران است. کنترل اجتماعات، مبارزه و برخورد با اغتشاشات، مشارکت در عملیات های ویژه «مقابله با گروگانگیری، بمب گذاری، طرح های پاکسازی و ...»، اعزام نیرو و امدادرسانی به دیگر واحدهای پلیس کشور، از جمله وظایف عمده یگان ویژه پاسداران ناجاست. از جمله واحدهای این یگان می توان به واحد مردان یگان ویژه، وحد زنان یگان ویژه، واحد اسواران، واحد چتربازی، واحد رهایی گروگان، واحد سپکا، واحد دریایی و واحد خلع سلاح اشاره کرد.

اسواران

پلیس اسب سوار یا «اسواران» در اردیبهشت سال ۱۳۹۲ تشکیل شد. این واحد با در اختیار داشتن اسب های آموزش دیده، برای انجام ماموریت های ویژه در کوهستان و حفظ نظم استادیوم ها راه اندازی شد.

سپکا

واحدی است که سگ های آموزش دیده را برای انجام ماموریت هایی از جمله کشف محموله های مواد مخدر به کار گرفته است.

هواناجا

برای بخشی از ماموریت های نیروی انتظامی که نیاز به هواپیما یا هلی کوپتر است، واحدی به نام «هواپیمایی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران» در نظر گرفته شده است که مخفف آن می شود «هواناجا».

این هواپیمایی با دارا بودن چندین فروند هلی کوپتر و هواپیمای سبک، مسئولیت ماموریت هایی هوایی ناجا را برعهده دارد که در طول سال های اخیر ماموریت های زیادی را به سرانجام رسانده است. البته با ورود هواپیماهای فوق سبک و پهپادها، هواناجا در ماموریت های مرزبانی و پلیس راهنمایی و رانندگی نیز وارد شده است.