موزه تاریخ طبیعی؛ گنجینه ای پنهان در کنج همدان

موزه تاریخ طبیعی همدان با وجود برخورداری از غنای بسیار هنوز ناشناخته است و حتی بسیاری از اهالی این استان نیز از وجود چنین ظرفیتی مغفول مانده اند. متاسفانه معرفی موزه ها در استان همدان کمتر مورد توجه قرار گرفته و تبلیغی شایسته در این خصوص انجام نشده است.

پر واضح است که وجود موزه ها در شهرهای تاریخی از امکاناتی بشمار می آید که به آشنایی بیشتر دیدارکنندگان با تاریخ و سابقه مدنیت آن شهر کمک می کند.

موزه‌ها از معدود مراکز حافظ یادگاران نسل گذشته و فرزندان هنر و تاریخ هستند به طوریکه هریک از اشیا داخل موزه در عین بی زبانی به هزار زبان سخن گفته و اسناد معتبری از هنر، فرهنگ و تاریخ را ارائه می‌دهند.

غنای موزه های همدان در جهان زبانزد است
استان همدان که به پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین شهرت یافته است به لحاظ بهره مندی از موزه های تاریخی حرف های بسیاری برای گفتن دارد و وجود سه موزه در مرکز این استان و در شهر همدان موید این مطلب است.

موزه هگمتانه، موزه تاریخ طبیعی و باغ موزه بی نظیر دفاع مقدس در همدان هریک به تنهایی گنجینه ای ارزشمند از دوران های مختلفند که باید برای شناساندن آنها در کشور و حتی دنیا تلاش کرد.

اما آنچه در این گزارش به آن پرداخته می شود گذری بر ویژگی های موزه تاریخ طبیعی همدان است تا از این باب تلاشی در راستای معرفی هر چه بیشتر آن صورت گیرد.

موزه تاریخ طبیعی همدان در خاورمیانه حرف برای گفتن دارد
بنا بر اظهار نظر کارشناسان موزه تاریخ طبیعی همدان با بهره گیری از الگوها و استانداردهای بین المللی طراحی و تکمیل شده و این گنجینه نه تنها در ایران بلکه در خاورمیانه و جهان نیز حرف برای گفتن دارد.

وجود انواع ماهیان و آبزیان، خزندگان، پستانداران تاکسیدرمی شده و نمونه های کانی و فسیلی برخی جانوران، این موزه را بسیار دیدنی و جذاب ساخته است به طوری که رنگارنگی طبیعت و حیوانات و محیط پیرامون آنها را می توان در آن به نظاره نشست و لذت برد.

در لابه‌لای این مجموعه اعجاب‌انگیز که هم‌اینک به عنوان یکی از گرانبهاترین سرمایه‌های ملی و بستری برای مطالعات دانش پژوهان و اهل تحقیق شناخته شده است، هزاران نمونه زنده، سنگواره و تاکسی درمی شده از گونه‌های گیاهی و جانوری به شیوه‌های مدرن و علمی نگهداری می‌شود.

تاسیس موزه در سال ۱۳۵۱شمسی و با هدف تامین اهداف علمی- آموزشی و پژوهشی دانشگاه بوعلی سینا و در محل دانشکده کشاورزی همین دانشگاه با زیربنای دو هزار متر مربع انجام شده است.

در توضیح چگونگی شکل گیری این موزه چنین عنوان شده که در خرداد ماه سال ۱۳۵۱ این موزه در ساختمانی قدیمی که مربوط به یکی از خوانین همدان و در اجاره مدرسه عالی کشاورزی بود با زیر بنایی حدود ۶۰ متر مربع تاسیس شد.

فضای موزه تاریخ طبیعی همدان باید گسترش یابد
این موزه در آن زمان سومین موسسه دانشگاهی در نوع خود در ایران بود که بعد از آن با چهار بار تغییر مکان به ساختمانی با زیر بنایی دو هزار متر تبدیل شد.

نظیر این موزه در دانشگاههای اروپا کمتر دیده می شود و اگر این موزه کمبود فضا و مکان را به صورت مدرن جبران کند پتانسیل آنرا دارد که در سطح آسیا سرآمد باشد.

موزه تاریخ طبیعی همدان در خاورمیانه بی‌نظیراست و براساس نظر مسنولان مربوط درحال حاضر ‪ ۵۰‬ درصد از گونه‌های پستانداران و ‪ ۷۰‬ درصد از گونه‌های پرندگان بومی پهنه وسیع ایران در کنار صدها نمونه از گونه‌های حیوانی و گیاهی عرصه گیتی در این موزه جلوه‌گری می‌کند.

پرنده های در حال انقراض در موزه همدان نگهداری می شوند
همچنین از شناسنامه موزه که در دسترس قرار دارد چنین برمی‌آید که بیش از ۵۰۰ نمونه پرنده و ‪ ۱۴۰‬ نمونه از پستانداران متعلق به دوره‌های کهن تا عصر حاضر مختص اقلیم ایران که نسل بسیاری از آنان تاکنون منقرض شده یا در حال انقراض است را می‌توان در موزه تماشا و مطالعه کرد.

چنانچه با نگاه پرسش گرانه و حوصله و دقت چندین ساعته موزه تاریخ طبیعی همدان را تماشا کنیم، گونه‌هایی مختلف از پرندگان و پستانداران بومی جای جای ایران و نمونه‌هایی از گونه‌های حیوانی شناخته شده در نقاط مختلف جهان را خواهی یافت که نگهداری آن مختص همین موزه است.

در این موزه نادر نمونه‌هایی از حیوانات و گونه‌های آبزی به صورت زنده و فسیل نگهداری می‌شود که برای اولین بار در همین موزه به پژوهشگران معرفی شده است.

در موزه تاریخ طبیعی همدان برای نمایش نمونه‌های حیوانی، گیاهی و کانی صحنه آرایی‌های متفاوتی مطابق با شرایط زیست محیطی جانوران ایجاد شده است که موزه را به محیطی کم نظیر در آسیا و قابل مقایسه با موزه‌های مشابه در اروپا و آمریکا تبدیل کرده است.

بهترین کلکسیون صدف های ایران در موزه همدان موجود است
سالن نخست این موزه، سالن خلیج فارس است که در آن انواع دو کفه ایها، گاستروپودها، حلزونها، سخت پوستان، مرجان ها و اسفنج های خلیج فارس نگهداری می شود و علاوه بر آن از مجموعه های خارجی بخشی نیز به نمونه های ایرانی ملحق شده که جمع این دو مجموعه خارجی و ایرانی بهترین کلکسیون صدف های ایران موجود در موزه است.

سالن دوم نیز به سالن حشرات اختصاص دارد و در آن زیباترین پروانه های دنیا و ایران و حشرات متنوع جا داده شده است.

سالن سوم مخصوص پستانداران و پرندگان است و مجموعه پرنده ها و پستانداران ایران که خود از ارزش و اعتبار ویژه ای برخوردارند در این سالن قرار داده شده است.

سالن چهارم، سالن آبزیان، خزندگان و دوزیستان است که در آن مجموعه عظیمی از آبزیان که شامل ماهی های استان، ماهی های دریای خزر، ماهیان خلیج فارس و دریای عمان، انواع خزندگان، انواع دوزیستان و آکواریوم هایی جلوه های زیباست خودنمایی می کند.

کاملترین مجموعه کانیها در موزه همدان جمع آوری شده است
در سالن پنجم سنگها، کانیها و فسیلها قرار گرفته که این سالن نیز در نوع خود در سطح جهان از نمونه های ایرانی منحصر بفرد است و زیباترین و و کاملترین مجموعه فسیل ها و کانیها که برای حتی هر بیننده عامی جذابیت خاص خود را دارد، قرار گرفته است.

موزه تاریخ طبیعی همدان به واقع مجموعه ای کم نظیر در دنیاست که حفظ و نگهداری آن نیازمند همت بلند مردان این دیار است.

موزه تاریخ طبیعی همدان گنجینه کاملی از وسعت طبیعت پیدا و پنهان جهان است که با مشکلات چندی همراه است و از جمله اصلی‌ترین آن مهجوری در گوشه‌ای از شهر بزرگ همدان و بی‌توجهی متولیان و اغلب شهروندان به این گنج پنهان است.

با این تفاسیر همیشه جای این سئوال وجود دارد که همدان به عنوان پایتخت تاریخ تمدن ایران با شخصیت‌های جهانی نظیر بوعلی سینا چرا نباید موزه‌ای درخور نام و در استانداردهای جهانی داشته باشد.

کمبود نیروی کمکی و تخصصی، تنگی و فرسودگی مکان فعلی موزه، فشرده بودن مکان نمایش نمونه‌ها و در اوج احتیاج، برخورداری از یک ساختمان مناسب و مدرن نیازی است که هر از چندگاهی برای این موزه مطرح می شود که تامین آن نیازمند حرکتی همگانی است.

منبع : خبرگزاری مهر