۱۰ آذر - ۱ دسامبر؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۱۰ آذر برابر با ۱ دسامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

مناسبت ها

روز مجلس

روز مجلس در ایران، همزمان با سالروز کشته شدن آیت‌الله سید حسن مدرس است. وی در شب دهم آذر ۱۳۱۶ توسط عوامل رضاشاه کشته شد و ۱۶ آذر ماه در تقویم جمهوری اسلامی، به نام روز مجلس خوانده می‌شود.

روز آزادی و دموکراسی در کشور چاد

روز اتحاد در کشور رومانی و روز ملی این کشور

روز ملی کشور برمه

روز جمهوری کشور جمهوری آفریقای مرکزی

روز بازگشت استقلال در کشور پرتقال

روز جهانی ایدز

روز جهانی ایدز از سال ۱۹۸۸ به منظور افزایش بودجه‌ها و افزایش آگاهی، آموزش و مبارزه با تبعیض‌ها به اول دسامبر (برابر ۱۰ آذر) هر سال اطلاق می‌گردد و هر ساله برای این روز، شعار خاصی نیز در نظر گرفته می‌شود. هدف عمده از این کار این است که به عموم مردم یادآوری شود که HIV از بین نرفته‌است و هنوز کارهای زیادی است که باید انجام شود.


شعار روز جهانی ایدز از ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ «Getting to zero» بوده‌است.

-به صفر رساندن مرگ ناشی از ایدز
-به صفر رساندن برچسب و تبعیض
-به صفر رساندن مبتلایان جدید

در روز جهانی ایدز مردم لباس‌های شان را به روبان قرمز مزین می‌کنند تا توجه و مراقبت در برابر HIV و ایدز را متذکر شده و به دیگران یادآور شوند که تعهد و پایبندی و حمایت آنها مورد نیاز است.

رویداد ها:

۱۳۱۴ - رضاشاه فروغي را برکنار کرد، و شش سال بعد وي با دست فروغي برکنار شد!

رضاشاه پهلوي دهم آذر ماه ۱۳۱۴ به گونه اي غير منتظره، محمدعلي فروغي را متهم به مساعدت و حمايت از بستگان كرد كه شهرت سوء استفاده از مقام و منزلت اورا داشتند و از نخست وزيري بركنار ساخت و يكي از آن افراد هم كه متهم به چنين سوء استفاده اي شده بود چند روز بعد اعدام شد. پس از بركناري فروغي، رضاشاه تلاش براي دور ساختن تدريجي ايران از نفوذ انگلستان را آغاز كرد.

تاريخ ايران از آغاز دوران قاجارها سوژه هاي بسيار براي تحقيق دارد كه روي آنها آن طور كه بايد كار نشده است. باز شدن هركدام از اين پرونده ها پُر است از حقايق تلخ، که آگاهي از آنها چشم و گوش را باز و مانع از تكرار اشتباه خواهد شد و يكي از اين سوژه ها دنبال كردن كارهاي فروغي است كه مردي سياسي ـ فرهنگي بود.

فروغي كه در كابينه مهدي قلي هدايت (مخبرالسلطنه) وزير امور خارجه بود در سال ۱۳۱۲ پس از كناره گيري هدايت، نخست وزير ايران شده بود. در زمان نخست وزيري هدايت بود كه قانون تمديد قرارداد نفت با انگلستان تصويب شده بود. کناره گيري هدايت به خواست رضاشاه و سه ماه پس از تصويب لايحه تمديد قرارداد نفت صورت گرفته بود. تمديد قرارداد نفت موسوم به قانون سال ۱۹۳۳ از قوانين ننگين و خيانت آلود ايران بشمار مي رود زيرا که به موجب آن، مدت قرارداد و منطقه مشمول آن افزايش يافته بود.

فروغي پيش از نخست وزير شدن، مشاغل متعدد را پشت سر گذاشته بود و ازجمله در ۱۳۰۹ وزير اقتصاد شده بود. وي پس از بركناري از نخست وزيري در ۱۳۱۴ به مدت شش سال مورد بي مهري رضاشاه قرار داشت و به او نزديك نمي شد.


دو روز پس از آغاز تجاوز نظامي انگلستان و روسيه به ايران در شهريور 1320 همين فروغي را که طرف بي مهري و خشم رضاشاه بود آوردند و نخست وزير کردند که ترتيب تسليم ايران و کنار رفتن رضاشاه و به شاهي رسيدن پسر او، محمدرضا را داد!. بازي هايي كه به نخست وزير شدن مجدد فروغي انجاميد از اين قرار بود: چهارم شهريور 1320 و پس از شكست مذاكرات ايران با نمايندگان انگلستان و شوروي بر سر توقف تعرض نظامي، علي منصور از سمت نخست وزيري كناره گيري و رضاشاه مجيد آهي را مامور تشكيل كابينه كرد كه او هم نپذيرفت ولي محمد علي فروغي را ( ! ) برغم بي توجهي رضاشاه نسبت به او، براي احراز اين پست پيشنهاد كرد كه شاه وقت از ناچاري پذيرفت!

5 شهريور 1320 فروغي كابينه خودرا تشكيل داد كه در آن سرلشكر احمد نخجوان كفيل وزارت جنگ و علي سهيلي وزير امور خارجه بودند. فروغي در همان نخستين جلسه کابينه اشاره کرده بود که نظر بر ترک مخاصمه دارد. با اين بيان، در سومين روز تهاجم و ادامه بمباران شهرهاي كشور هنوز معلوم نبود که بايد جنگ کرد و يا تسليم شد و اين ابهام در تضعيف روحيه نظاميان موثر بود.
در اين ميان، در همان ساعاتي که فروغي و وزير امور خارجه اش با نمايندگان انگلستان و شوروي مذاكره مي كردند نخجوان و يكي ـ دو مقام نظامي ديگر در حال تنظيم بخشنامه مرخص كردن سربازان از پادگانها بودند که همان روز ابلاغ و وطن بدون دفاع رها شد!

فروغي پس از چند تماس با نمايندگان انگلستان و شوروي كه نيروهايشان بدون برخورد با مقاومت جدّي (به سبب مرخص شدن سربازان ايران) به تهران نزديك مي شدند در ۱۸ شهريور مجلس شوراي ملي را به تشكيل يك جلسه فوق العاده دعوت كرد و در اين جلسه روشن شد كه دولت انگلستان خواهان بركناري رضاشاه و تبعيد او از كشور است. چون فروغي به اين دو دولت وعده هايي داده بود؛ در پايان جلسه تقاضاي راي اعتماد كرد كه مورد تاييد قرار گرفت.

هفت روز بعد فروغي به اتفاق علي سهيلي وزير امورخارجه اش به ديدار سفيران انگلستان و شوروي شتافت و به آنان اطلاع داد كه رضاشاه همچنانكه آن دو دولت خواسته بودند كناره گيري كرده و رهسپار اصفهان شده است و در همين ملاقات موافقت ضمني دو دولت مهاجم با شاه شدن محمدرضا به فروغي اعلام شده بود. فروغي سي ام شهريور سرلشكر احمد نخجوان را كه قبلا قرار بود به اتهام خيانت به وطن اعدام شود به عنوان وزير جنگ كابينه ترميم شده خود انتخاب كرد كه پاداشي به خيانت عنوان شده است. فروغي به رغم بدگويي مردم، درنيمه آذر ماه ۱۳۲۰ سرلشكر احمدنخجوان را به عنوان وزير جنگ كابينه دوم خود ابقاء كرد كه تعجب همگان را برانگيخت.

فروغي اواخر سال ۱۳۲۰ هنگام دفاع از لايحه خود مبني بر امضاي پيمان اتحاد با انگلستان و شوروي (دو دولتي كه ايران را اشغال نظامي كرده بودند) در مجلس شوراي ملي، توسط يك تماشاگر كتك خورد. با وجود اين، لايحه وي در جلسه بعدي مجلس به تصويب رسيد و ايران رسما به صف كشورهاي در حال جنگ با آلمان پيوست.

فروغي ۱۵ ماه پس از تسليم ايران به متفقين، در ۶۷ سالگي در پنجم آذر ۱۳۲۱ درگذشت.

۱۹۴۳ - پايان كنفرانس سران در تهران و اشاره اي به تصميمات و نتايج آن ـ تثبيت محمدرضا شاه

سران آمريكا، شوروي و انگلستان يکم دسامبر سال ۱۹۴۳ به مذاكرات مهم چهار روزه خود در تهران پايان دادند. آنان ژنرال دوگل رهبر فرانسه آزاد را به اين كنفرانس دعوت نكرده بودند زيراكه ميان دوگل و چرچيل صميميت قلبي وجود نداشت. دوگل سال بعد، در آذرماه، به تنهايي از تهران و مسكو ديدن كرد.

در كنفرانس تهران، رهبران آمريكا و انگلستان تسليم نظر استالين شدند كه در ماه می ۱۹۴۴ در غرب اروپا، يك جبهه زميني مشترك بر ضد آلمان به وجود آورند تا از فشار آلمان در جبهه شرق (خاک شوروي) كاسته شود . اصرارچرچيل به تقسيم آلمان پس از جنگ و دادن قسمتي از آن به لهستان پذيرفته شد [کاری که در پایان جنگ جهانی اول صورت گرفت؛ استخوان لای زخم] و با خواست استالين كه اسلاوهاي اروپا (ازلهستان تا يوگوسلاوي) در حيطه نفوذ شوروي قرار گيرند موافقت شد و استالين به روزولت قول داد كه پس از پايان كار آلمان، در خاور دور برضد ژاپن وارد جنگ شود تا بارجنگي آمريكا در آن منطقه كاهش يابد. بخشی از مذاکرات تهران و تصمیمات سران سه قدرت محرمانه بود.

گفته شده است که در کنفرانس تهران، سران سه دولت طرح قبلی متفقین را که پس از پایان جنگ، امور ایران به یک هیئت مدیره تا تعیین تکلیف نظام حکومتی و رئیس کشور در یک رفراندم سپرده شود رد کردند و در نتیجه قانون اساسی به همان صورت باقی ماند و همچنین محمدرضاشاه پهلوی. دلیل طرح قبلی که بلافاصله پس از اشغال نظامی ایران به میان آمده بود ناخرسندی شدید متفقین از رضاشاه بود که به آلمان (دولت هیتلر) نزدیک شده بود.


«گذشت زمان = تاريخ» نشان داد كه اجراي آن قسمت از تصميمات كنفرانس تهران كه مربوط به منطقه اسلاو نشين بود، پس از جنگ با كارشكني آمريكا و انگلستان رو به رو شد و چرچيل شوروي را كشور «پشت پرده آهنين» لقب داد و ترومن تصميم به محاصره و در قفس انداختن آن گرفت، يوگوسلاوي را تحريك به خروج از دائره نفود استالين كردند و به اين سان جنگ سرد دو بلوک آغاز شد و بر ضد هم دست به تشكيل اتحاديه هاي نظامي زدند و جنگهاي منطقه اي راه انداختند و اين ماجرا 45 سال طول كشيد كه سرانجام با كمك شواردنادزه وزير امورخارجه دولت گورباچف به سود غرب پايان يافت و نه تنها بلوك شرق بلكه شوروي هم از ميان رفت و اينك دولتهاي «كشورهاي سابق بلوك شرق» به اتحاديه نظامي غرب (ناتو) پيوسته و مقامات برخي ازاعضاي شوروي منحله هم در آرزوي پيوستن به اين اتحاديه نظامي هستند!.

1331 - تصویب بهترين ضابطه مطبوعاتي ايران

دهم آذر 1331 جلسه نهايي بررسي لايحه قانوني مطبوعات در خانه دكتر مصدق رئيس دولت وقت و با حضور او تشكيل شد، سه ساعت طول كشيد و ايرادهاي وارده برطرف گرديد.

اين ضابطه پس از براندازي 28 امرداد ابطال و دو سال بعد از آن (سال 1334) يك قانون «محدود كننده» مطبوعات جايش را گرفت كه اين قانون هم در سال 1358 توسط شوراي انقلاب لغو شد. قانون جاري مطبوعات ايران در سال 1364 تدوين شده است که به اظهار اهل اين حرفه، خالي از ايراد نيست.

طبق ضابطه آذر ماه 1331، جامعه مطبوعات ايران موظف شده بود كه با تشكيل انجمن، خود بر كار نشريات از نظر خروج از دايره حرفه، نزاكت، اخلاقيات و عفت قلم نظارت كند، اخطار دهد و در صورت بي اعتنايي به اخطار، طرد كند. اين لايحه قانوني 47 ماده اي كه با امضاي دكتر مصدق (كه اختيار اجراي موقت لوايح خود را داشت) از 12 آذرماه آن سال به اجرا در آمده بود چون با توجه به اصول آزادي فكر و بيان تنظيم شده بود در تاريخ ژورناليسم ايران به عنوان بهترين ضابطه مطبوعاتي توصيف شده است. در اين لايحه قانوني رسيدگي به اتهامات مطبوعاتي بدون حضور هيات منصفه منع، و «نشريه عمومي ـ اصطلاحا حرفه اي» تعريف شده بود و در آن، شرايط قبلي در مورد متقاضي پروانه ـ جز داشتن حداقل 30 سال سن، سواد كافي [كه به تفسير كارشناسان معاصر، منظور: سواد روزنامه نگاري بود]، نداشتن محكوميت قطعي ارتكاب جرائم عمومي و داشتن بنيه مالي براي شش ماه انتشار نشريه ـ حذف و امور مطبوعات از وزارت فرهنگ جدا و به وزارت كشور واگذار شده بود.


مورخان عموما شكوفايي ژورناليسم ايران از آذر ماه 1331 تا 28 مرداد 1332 را به حساب اين لايحه قانوني گذارده اند. رسيدگي به اتهامات مطبوعاتي با حضور هيات منصفه در قوانين بعدي مطبوعات هم باقي مانده است. لايحه قانوني مطبوعات مصوب 1331 انتشار نشرياتي را كه نخواهند منظما انتشار يابند، مانند كتاب و هرگونه مطلب چاپي ديگر، از دريافت پروانه معاف كرده بود كه اينك انتشار كتاب هم نياز به بررسي قبلي و صدور مجوز از جانب دولت (وزارت ارشاد) دارد.

پروانه انتشار نشريه از شهريور 1332 به اين طرف در ايران، با قوانيني كه جانشين لايحه دكتر مصدق شد محدود و هربار محدودتر شده و عملا به صورت انحصاري درآمده است كه به اظهار برخي صاحبنظران، همين محدوديت از پيشرفت و تكامل مطبوعات در ايران جلوگيري كرده و در اين زمينه، ملت بدون دفاع مانده است.

2008 - اتهام تجاوز به عنف به روسها پس از 63 سال در يک فيلم سينمايي!

شصت و سه سال! ـ دو نسل ـ پس از سقوط برلين، خودكشي هيتلر و اشغال نظامي آلمان، اواخر نوامبر 2008 در اين كشور يك فيلم سينمايي روي اكران آمده بود كه تجاوز به عنف نظاميان دولتهاي متحد را به زنان آلماني نشان مي داد. توليد کننده اين فيلم سينمايي از ميان نظاميان چهار كشور فاتح آلمان، تنها دوربين را متوجه روسها كرده بود ـ تنها كشوري كه نظاميانش خاك آلمان را ترك گفته اند. روسها يك چهارم آلمان را در كنترل داشتند و مردم اين قسمت كه بانو «آنگلا مركل» صدر اعظم راستگراي آلمان هم از آنجا برخاسته است تاكنون سخني از تجاوز به عنف نگفته بودند، حتي در 19 سالي كه از تامين وحدت آلمان گذشته بود. در اين فيلم اشاره به تلفات 27 ميليوني روسها از تعرض ارتش هيتلر به كشورشان و تجاوز به عنف نظاميان آلماني به زنان ملل مغلوب نشده است و به اين ترتيب «تبليغات هاليوودي پس از جنگ جهاني دوم»، به اتحاديه اروپا منتقل شد!.


۱۹۱۹ - گاندي، جنبش نافرماني مسالمت آميز او و نظراتش درباره دمکراسي

يکم دسامبر سال ۱۹۱۹ روز انتشار انديشه «نافرماني مسالمت آميز = مبارزه منفي» مهاتما گاندي (به صورت مکتوب) است كه آن را به منظور رسيدن به هدف سياسي ابتكار كرده است. وي اين روش مبارزه را از ششم نوامبر سال ۱۹۱۳ به آزمايش گذارده بود و در اين روز برپايه آن نخستين راهپيمايي گسترده را در افريقاي جنوبي برگزار كرده بود.

گاندي كه در اكتبر سال ۱۸۶۹ متولد و سي ام ژانويه سال ۱۹۴۸ مقتول شد و فارغ التحصيل رشته حقوق از انگلستان بود در مقدمه اين نظريه خود نوشته است كه تا مردم از يك جنبش حمايت صادقانه نكنند به پيروزي نخواهد رسيد.

وي معتقد به نقش توده ها در هر جنبشي بود. گاندي نوشته است كه تا توده ها از صميم قلب در يك جنبش مشاركت نكنند اين جنبش نخواهد توانست وضعيت موجود را تغيير دهد.

گاندي براي احقاق حق توسل به خشونت را ضروري نمي دانست و معتقد بود كه نه تنها همگان از توسل به خشونت حمايت نمي كنند بلكه طرف متقابل كه نيروي تهاجمي بيشتري دارد به سهولت خواهد توانست جنبش خشونت آميز را سركوب و عمل خود را مشروع جلوه دهد.


گاندي براي رسيدن به هدف به نفوذ كلام توام با عمل باور فراوان داشت. وي نوشته است كه بزرگترين نيروي سياسي نيروي مردم است كه براي بسيج اين نيرو مهارت فراوان، شهرت خوب، محبوبيت عمومي و نفوذ كلام لازم است و اگر كلام با عمل توام نباشد مردم جذب نمي شوند. مردم اگر بدانند كه خشونت در كار نيست زودتر جمع مي شو ند.

گاندي شديدا مخالف جدايي سياست از اخلاق است. وي در اين زمينه نوشته است كه سياست اگر از اخلاق جدا شود به خشونت، فساد و جاه طلبي مي انجامد و دروغ گفتن نخستين گام براي جدا كردن اخلاق از سياست است و مردم خيلي زود از جنبشي كه زعماء و گردانندگانش از گفتن دروغ ترس و اباء نداشته باشند جدا مي شوند و ريزش مردم برابر است با شكست جنبش.

گاندي مي گويد كه بهترين و برنده ترين حربه در برابر زورگويي مقاومت منفي است، زيرا كه نمي توان زور را برضد چنين مقاومتي بكار گرفت.

مهاتما گاندي در زمينه دمكراسي گويد كه با انتخابات مستقيم، اما در سطحي محدود موافق است يعني در سطح يك روستا و نمايندگان جوامع كوچك شوراهاي بزرگتر را انتخاب كنند؛ تا به آخر. به اين ترتيب وي موافق دمكراسي ساويت (شوراها) است و تصريح مي کند كه حكومت بر منطقه اي كوچك و جماعتي محدود آسان و ثمربخش است. گاندي با ايده نافرماني مسالمت آميز و يا به تعبيري نافرماني مدني موفق شد با حداقل تلفات به استعمار انگلستان بر هند پايان دهد.

او در زمينه زندگي خصوصي لذت را در فروتني و سادگي و پرهيز از تجملات مي دانست.

1919 - نخستين بانوي عضو پارلمان انگلستان سوگند ياد کرد

ليدي ننسي آستور Lady N. Astor يکم دسامبر 1919 به عنوان نخستين عضو زن مجلس نمايندگان انگلستان سوگند ياد کرد. او 28 نوامبر و 4 روز پيش از مراسم سوگند انتخاب شده بود. ليدي آستور که در آمريکا به دنيا آمده و بعدا به دليل ازدواج تابعيت انگلستان را پذيرفته بود تا سال 1945 کرسي خودرا در مجلس انگلستان حفظ کرد. بانو آستور که زني ثروتمندبود در سال 1964 در 85 سالگي درگذشت. شوهر وي نيز در آمريکا به دنيا آمده و بعدا به انگلستان مهاجرت کرده بود.


1941 - اعلان جنگ ژاپن به آمريكا و ورود تمام عیار آمریکا به جنگ جهانی دوم

هيرو هيتو (1901 - 1989) و از 1926 امپراتور ژاپن یکم دسامبر سال 1941 و سه روز پس از اینکه دولت آمریکا همه موافقتنامه هاي بازرگاني خودبا ژاپن را لغو و دستور صدور اعلان جنگ به آمريكا را امضاء كرد، اما تا هفتم دسامبر كه ناوگان ژاپن به پايگاه نظامي آمريكا در پرل هابور (هاوايي) شبيخون زد محرمانه مانده بود و يك روز پس از اين شبيخون به دولت آمريكا ابلاغ شد. در اين شبيخون به پايگاه پرل هاربور آسيب وارد آمد و آمريكا تلفات سنگين متحمل شد.


دولت آمريكا هشتم دسامبر متقابلا به امپراتوري ژاپن اعلان جنگ داد.

1955 - ایستادگی یک زن سیاهپوست و آغاز پایان تبعیض نژادی در آمریکا

«رُزا پارکز» بانوي سياهپوست آمریکایی و در آن زمان 42 ساله، یکم دسامبر سال 1955 در شهر مونتگمري ايالت آلاباماي آمريکا رسم تبعيض آميز نشستن سياهپوستان روي صندلي هاي عقب اتوبوسهای عمومی را که يک تحقير طولاني بود شکست و پس از ورود به اتوبوس که مسافر چنداني نداشت در صندلي قسمت جلو (ویژه سپید پوستان) نشست و بعدا هم حاضر نشد جاي خود به يک مرد سفيد بدهد و باوجود تذکر پي در پي راننده اتوبوس به قسمت عقب برود.

راننده که چنين ديد اتوبوس را متوقف کرد و جريان را تلفني به پليس اطلاع داد. پلیس «رزا» را بازداشت کرد. در پي انتشار اين گزارش همراه با تصویر «رزا» که در اتوبوس نشسته بود در روزنامه ها ،سياهپوستان آمريکا به مدت يک سال سوار شدن بر اتوبوسهاي عمومي (شهري) را تحريم کردند و تظاهرات خیابانی و مقاومت های دیگر آنان ادامه یافت که در دهه بعد به تصویب قانون «حقوق مدنی» و رفع تبعیض انجامید و 54 سال بعد ایالات متحده دارای رئیس جمهور سیاهپوست شد، گرچه این رئیس جمهور از اعقاب بردگان سیاه نیست. رزا که در 24 اکتبر سال 2005 در ديترويت فوت شد از کنگره آمريکا لقب «مادر جنبش حقوق مدني» گرفت. پس از مرگ، جنازه رزا با تشريفات ويزه دفن شد.


1988 - نخستين نخست وزير زن در يک کشور اسلامي

بانو «بي نظير بوتو» يکم دسامبر سال 1988 (دهم آذرماه 1367) نخست وزير پاکستان شد. وي نخستين زني بوده است که در يک کشور اسلامي چنين مقامي را به دست آورده است. ذوالفقارعلي بوتو پدر «بي نظير» بنیادگذار و رئیس حزب مردم پاکستان قبلا همين مقام را داشت که دولت او در يک کودتاي نظامي سرنگون و خودش هم بعدا اعدام شده بود. ذوالفقارعلي سی ام نوامبر 1967 حزب مردم پاکستان را که یک حزب سوسیال دمکرات (چپ میانه رو) است تاسیس کرد.


بي نظير که دو بار نخست وزير پاکستان بود بعدا در مظان اتهام قرارگرفت و از وطن خارج شد و سالها در خارج از پاکستان بسربُرد. شوهر او «آصف علي زرداري» نيز به اتهام سوء استفاده از مقام زنش در خريدهاي دولتي مدتي زنداني بود. بي نظير در سال 2007 پس از دريافت وعده هايي به پاکستان بازگشت و کار مبارزه سياسي را از سرگرفت که در جريان يک سخنراني و پس از ايراد نطق ترور شد. قتل او باعث ناآرامي بيشتري درپاکستان و مآلا به کناره گيري پرويز مشرف (ژنرال بازنشسته) از رياست کشور منجر شد و در انتخابات بعدي، «زرداري» شوهر بي نظير و پدر فرزندان او به رياست جمهوري پاکستان برگزيده شد.

2008 - رويداد خونين «مومباي» هند

با اينكه درپي رويداد 26 تا 29 نوامبر 2008 مومباي (بمبئي)، دو مقام دولت هند و ازجمله «شيوراج پاتيل» وزير داخله اين فدراسيون كناره گيري خودرا اعلام داشتند، تظاهرات پراكنده و اعتراض به كوتاهي دولت هند، سي ام نوامبر آن سال و بويژه در آن شهر حادثه ديده به چشم مي خورد. تظاهركنندگان شعار مي دادند: ديگر بس است، سياستمدار حرف مفت مي زند و بي گناه جان مي بازد. تظاهركنندگان همچنين مي گفتند كه دولت؛ نه توانست از وقوع رويداد جلوگيري كند، و نه واكنش آن فوري بود.


روزنامه هاي هند ۳۰ نوامبر ۲۰۰۸ نوشته بودند كه قبلا وقوع چنين رويدادي به دولت هند گوشزد شده بود. رسانه هاي ديگر به نقل از منابع آمريكايي نوشته بودند كه سازمانهاي اطلاعاتي آمريكا قبلا در اين زمينه به مقامات هندي هشدار داده بودند!. در اين ميان، دولتهاي ديگر، هركدام درجهت پيشبرد سياست خود تلاش مي کرد كه از اين نمد كلاهي بردوزد. جورج دبليو بوش رئيس جمهور وقت آمريكا به طور غير منتظره به «كاندوليزا رايس» وزير امورخارجه كابينه خود كه در اروپا بود دستورداده بود كه فورا به هند برود و اين سفر انجام شد. هدف از اين سفر اين بود که اقدامي از سوي هند برضد پاكستان (متحد آمريکا) صورت نگيرد. برخي از دولتها با استفاده از رسانه هاي خود كوشيده بودند كه پاي پاكستان را به ميان بكشند و برخي ديگر، پاكستان را بركنار از كارهاي «لشكر طيّبه» مي داشتند كه همه ده تن افراد درگير در ماجراي مومباي که نزديك به پانصد كشته و يا مجروح به وجود آورده بودند پاكستاني بودند.

۱۶۴۰ - پرتغال پس از شصت سال از اسپانيا جدا شد و اعلام استقلال كرد. اسپانيا پس از شكست در جنگ دريايي سال ۱۵۸۸ خود از انگلستان رو به ضعف گذارده بود.

۱۷۴۲ - اليزابت پادشاه وقت روسيه دستور اخراج همه يهوديان از قلمرو آن کشور را صادر کرد.

۱۸۷۸ - كاخ رياست جمهوري آمريكا داراي تلفن شد.

۱۹۰۶ - نخستين سينماي جهان به نام «سينما پاته» در پاريس آغاز بكار كرد.


۱۹۳۳ - استفاده از راه چالوس به تهران آغاز شد.


۱۹۳۷ - سيد حسن مدرّس نماينده مجلس در چند دوره در جريان حبس و تبعيد به قتل رسيد.

سیدحسن مدرس در سال ۱۲۴۹ برابر ۱۲۸۷ (قمری) در روستای سرابه اردستان از توابع استان اصفهان متولد شد. در شش سالگی به همراه پدرش به قمشه(شهرضا) رفت و نزد پدر بزرگش میر عبدالباقی درس خواند و پس از درگذشت میر عبدالباقی در شانزده سالگی برای ادامه تحصیلات به اصفهان رفت. او تحصیل خود را در علوم اسلامی در اصفهان نزد علامه شیخ مرتضی ریزی، جهانگیر خان قشقایی و سامرا و نجف ادامه داد. در نجف نزد مراجعی چون میرزای شیرازی، آخوند خراسانی و سید محمدکاظم یزدی به تحصیل پرداخت. وی تحصیلات حوزوی اش را تا درجه اجتهاد ادامه داد؛ آنگاه به اصفهان بازگشت و مشغول تدریس فقه و اصول شد.


فعالیت سیاسی او با عضویت در انجمن مقدس ملی اصفهان آغاز شد. در ۱۲۸۹ هم‌زمان با تشکیل دوره دوم مجلس شورای ملی که پس از استبداد صغیر برپا شد، نورالله نجفی اصفهانی از سوی آخوند خراسانی و عبدالله مازندرانی به‌عنوان یکی از مجتهدان طراز اول به مجلس شورای ملی معرفی گردید که وی نیز مدرس را برای این امر معرفی نمود و از سوی مجلس نیز پذیرفته شد. وی در دوره سوم نیز از طرف مردم تهران به نمایندگی انتخاب شد؛ ولی این مجلس به علت فشار خارجی و آغاز جنگ جهانی اول یکسال بیشتر دوم نیاورد.

در ۱۲۹۳ (۱۳۳۲ قمری) که جنگ جهانی اول شروع شد، دولت ایران رسماً اعلام بی‌طرفی کرد، اما نیروهای روسیه، انگلیس و عثمانی، بدون توجه به این بی‌طرفی وارد کشور شدند به درگیری با یکدیگر پرداختند. در ۱۲۹۵ (۱۳۳۴ قمری) بیست و هفت نفر از نمایندگان مجلس و گروهی از رجال سیاسی و مردم عادی به منظور مقابله با تجاوزات روس و انگلیس به ایران، به طرف قم حرکت کردند و در آن شهر «کمیته دفاع ملی» را تشکیل دادند و یک هیأت ۴ نفری را برای اداره امور برگزیدند که مدرس یکی از آنان بود.

پس از کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹ که توسط رضاخان و سید ضیاءالدین طباطبایی صورت گرفت، بسیاری از آزادیخواهان دستگیر شدند. از جمله آنان مدرس بود که به قزوین تبعید و در آنجا زندانی شد. وی بیش از ۳ماه در حبس بود و پس از عزل سید ضیاء آزاد شد.

پس از آزادی به نمایندگی مردم تهران در مجلس چهارم انتخاب شد و به عنوان نایب رییس مجلس و رهبری اکثریت مجلس برگزیده شد. دوره پنجم مجلس در ۱۳۰۲ افتتاح شد و در این دوران پر اهمیت تاریخ مشروطه که با تغییر سلسله قاجاریه و روی کار آمدن رضاخان همراه بود، مدرس رهبری اقلیت مجلس را بر عهده داشت.

یکی از وقاع مهم مجلس پنجم استیضاح رضاخان، سرانجام در روز ۷ مرداد ۱۳۰۴، مدرس به همراه شش تن دیگر از نمایندگان مخالف بود که رضاخان رئیس‌الوزراء را به دلیل سوء سیاست داخلی و خارجی، قیام و اقدام بر ضد قانون اساسی و حکومت مشروطه استیضاح نمودند. جلسه استیضاح تبدیل به محل منازعات طرفداران سردارسپه و طرفداران مدرس گردید. طرفداران مدرس که عموماً از مردم عادی بودند فریاد «زنده‌باد مدرس» سر دادند و طرفداران سردارسپه که نظامیان بودند فریاد «مرده‌باد مدرس». مدرس از هوادارانش خواست تا ساکت شوند و آنگاه خطاب به طرفداران سردارسپه گفت «اگر مدرس بمیرد دیگر کسی به شما پول نخواهد داد.»

اما، رضاخان توانست مقدمات تصویب انقراض قاجاریه را فراهم کند و در تاریخ ۹ آبان ۱۳۰۴ این کار را عملی کرد و خود به پادشاهی ایران رسید.

در سال ۱۳۰۵ وی مورد سوءقصد قرار گرفت که از ترور جان سالم به در برد. مدرس در جریان قیام نورالله نجفی اصفهانی در دیماه ۱۳۰۵ شمسی در قم علیه اقدامات رضاشاه طی تلگرافی از قیام ایشان حمایت کرد. رضاخان در طی برگزاری انتخابات مجلس هفتم، با مداخله آشکار در انتخابات و حذف آرای وی، اجازه نداد مدرس به مجلس راه یابد و سپس در ۱۶ مهر ۱۳۰۷ دستگیر و به دامغان و مشهد و سپس به خواف تبعید کرد.

مدرس ۷ سال در خواف توسط مأموران تحت نظر بود و در ۲۲ مهر ۱۳۱۶ از خواف به کاشمر منتقل شد. در این زمان رضا شاه دستور قتل مدرس را به رئیس شهربانی کاشمر داد ولی او به این کار تن ندادو در نتیجه این مأموریت به جهانسوزی، متوفیان و خلج واگذار شد. آنها در شب ۱۰ آذر ۱۳۱۶ برابر با ۲۷ رمضان ۱۳۵۶ (قمری) او را کشتند و جنازه را خاک کردند.

قبر مدرس پس از شهریور ۱۳۲۰ و خروج رضا شاه از ایران، توسط اهالی محل مشخص گردید. آرامگاه وی در شهر کاشمر واقع است.

۱۹۶۰ - نخستين عکسبرداري رنگي فضايي از کره زمين توسط يک ماهواره شوروي انجام گرفت.

۱۹۶۰ - پاتريس لومومبا ، رهبر استقلال کنگو از استعمار بلژیک دستگير شد.



زادروز ها

۱۳۲۵ - ابراهیم آشتیانی بازیکن و مربی فوتبال ایرانی
۱۳۳۲ - شهلا معززی، نقاش ایرانی.
۱۳۳۸ - بومان ایرانی، بازیگر هندی
۱۰۸۱ - لویی ششم پادشاه فرانسه
۱۰۸۳ - آنا کومننه تاریخ‌نگار بیزانسی و دختر آلکسیوس یکم کومننوس، امپراتور وقت بیزانس


۱۵۲۱ - تاکدا شینگن از دایمیوها (امیران محلی) ژاپن در سدهٔ شانزدم میلادی و در دوران موسوم به دوره سن‌گوکو، از نامدارترین جنگاوران تاریخ ژاپن و در عین حال مدیری لایق برای کشورداری.
۱۷۹۲ - نیکلای ایوانویچ لباچفسکی ریاضی‌دان روس
۱۸۹۶ - گئورگی ژوکوف ژنرال روس و گشایندهٔ برلین در جنگ جهانی دوم
۱۹۱۲ - مینورو یاماساکی معمار آمریکایی
۱۹۱۳ - مری مارتین بازیگر و خوانندهٔ آمریکایی
۱۹۳۰ - مت مونرو خوانندهٔ انگلیسی.
۱۹۳۵ - وودی آلن کمدین و کارگردان آمریکایی.
۱۹۴۰ - ریچارد پریور مجری استندآپ کمدی، هنرپیشه، منتقد اجتماعی، رئیس تشریفات و نویسنده آمریکایی.


۱۹۴۴ - جان دنزمور موسیقی‌دان، فیلم ساز، یکی از اعضاء و نوازنده درام گروه دورز.
۱۹۴۴ - طاهر بن جلون شاعر و نویسنده مراکشی به زبان فرانسه.
۱۹۴۹ - پابلو اسکوبار قاچاقچی کلمبیایی مواد مخدر.
۱۹۴۹ - سباستین پینیه‌را رئیس‌جمهور وقت شیلی، از میلیاردرها و اقتصاددانان محافظه کار این کشور.
۱۹۵۱ - جاکو پاستوریوس موسیقی‌دان جَز اهل آمریکا.
۱۹۵۸ - گری پیترز نمایندهٔ حوزه انتخابیه چهاردهم میشیگان از حزب دموکرات ایالات متحده آمریکا در مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا.
۱۹۵۹ - بیلی چایلدیش هنرمند بریتانیایی است که در زمینه‌های نقاشی، موسیقی، شعر، نویسندگی، عکاسی و فیلم‌سازی فعالیت دارد.
۱۹۶۴ - سالواتوره سکیلاچی بازیکن فوتبال و اهل ایتالیا
۱۹۶۶ - علی مصفا بازیگر و کارگردان ایرانی


۱۹۶۷ - نستر کاربونل بازیگر آمریکایی
۱۹۶۸ - آندرس هولمچ شناگر اهل کشور سوئد
۱۹۷۰ - سارا سیلورمن کمدین، نویسنده، بازیگر، خواننده و موسیقی‌دان آمریکایی.
۱۹۷۱ - امیلی مورتیمر بازیگر انگلیسی.
۱۹۷۶ - متیو شپارد دانشجوی ۲۱ ساله امریکایی دانشگاه وایومینگ بود که در اکتبر سال ۱۹۹۸ در وایومینگ مورد شکنجه و آزار قرار گرفت و به قتل رسید.
۱۹۷۷ - متیو شپارد گیتاریست آمریکایی و یکی از اعضای اصلی و بنیادگزاران گروه لینکین پارک.
۱۹۸۵ - متیو شپارد بازیکن فوتبال و دروازه‌بان اهل ایتالیا.


۱۹۸۸ - زو کراویتز بازیگر آمریکایی.
۱۹۹۰ - شانل ایمان مدل آمریکایی.
۱۹۹۲ - مارکو فن خینکل بازیکن فوتبال اهل هلند.
۲۰۰۱ - آیکو، شاهدخت توشی دختر و تنها فرزند ولیعهد کنونی کشور ژاپن ناروهیتو.

مرگ ها

۱۳۱۶ - سید حسن مدرس، روحانی و نمایندهٔ مجلس شورای ملی.

۱۱۳۵ - هنری یکم انگلستان، چهارمین فرزند ویلیام فاتح و پادشاه انگلستان بین سال‌های ۱۱۰۰ تا ۱۱۳۵ و دوک نورماندی از ۱۱۰۶ تا ۱۱۳۵.
۱۴۵۵ - لورنتسو گیبرتی، پیکره ساز، معمار، و نویسنده ایتالیایی.
۱۵۲۱ - لئون دهم، یکی از پاپ‌های کلیسای کاتولیک رم.
۱۸۱۴ - مارکی دوساد، نویسنده و فیلسوف فرانسوی
۱۸۲۵ - الکساندر یکم روسیه، تزار روسیه.


۱۸۳۰ - پیوس هشتم، یکی از پاپ‌های کلیسای کاتولیک رم
۱۹۱۴ - آلفرد ماهان، افسر نیروی دریایی آمریکا، ژئواستراتژیست و مربی
۱۹۴۷ - گادفری هرلد هاردی، ریاضی‌دان انگلیسی
۱۹۴۷ - آلیستر کراولی، هنرمند، شاعر، و جادوگر مراسمی و مشهور به خاطر بنیان‌گذاری آیین تلما
۱۹۶۴ - جان هالدین، متخصص ژنتیک و زیست‌شناسی تکاملی اهل بریتانیا و از دانشمندان مارکسیست و کمونیست
۱۹۸۷ - جیمز بالدوین، رمان‌نویس، مقاله‌نویس و نمایش‌نامه‌نویس آمریکایی
۱۹۹۱ - جورج استیگلر، اقتصاددان آمریکایی بود که در سال ۱۹۸۲ موفق به دریافت جایزه نوبل در اقتصاد شد
۱۹۹۷ - جورج استیگلر، نوازنده فرانسوی ویولن و از معدود نوازندگان ویولن جاز
۲۰۱۱ - کریستا ولف، نویسنده آلمانی
۲۰۱۲ - فیل تیلور، بازیکن فوتبال


*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر