مارکوس ساموئل، امپراطور سیاه دریاها!

برترین ها به نقل از مجله آسیا : یکی از ویژگی های مهم شرکت های موفق، درک اهمیت ساده برگزارکردن کارها در شرایط فشار زیاد و پیچیدگی ها است. بسیاری از شرکت های موفق با طرح ضربتی به جنگ کاغذبازی و بوروکراسی رفته اند، البته می توان شرکت های بسیاری را در جهان نشان داد که به مرور زمان حوزه فعالیت اولیه خود را تغییر داده و پس از مدتی، در حوزه ای کاملا جدید و بدیع به فعالیت پرداخته اند.

۱۷۴ سال پیش که مارکوس ساموئل (Marcus Samuel)، تجارت اشیای عتیقه را آغاز کرد و صادرات و واردات صدف دریایی را به آن افزود، هیچ گاه تصور نمی شد که صدف های زیر دریا آرام آرام به سطح دریا بیایند و به نفتکش های غول پیکری تبدیل شوند که نفت و فرآورده های آن را جا به جا می کنند، اما این استحاله به مرور انجم شد. ساموئل پسر، گرچه راه پدر را در پیش گرفت، اما در اواخر عمر خود شرکت حمل و نقل و تجارت شل را تاسیس کرد که پس از ادغام، در سال های آغازین قرن بیستم، شرکت نفتی رویال داچ شل متولد شد.


شل تاکنون خود را به قله برترین ها در حوزه نفت و فرآورده های نفتی کشانده است و با به کارگیری مدیرعالم اسطوره ای قبلی شرکت نوکیا در هیئت مدیره خود، رویای کسب مقام برتر در این حوزه را دارد. باتوجهبه اختلال اندک این شرکت با دو شرکت نفتی و غیرنفتی بالاتر از خود و دورخیز شل در سرمایه گذاری وسیع در حوزه استراتژی های نوین و سوخت های پاک و تجدیدپذیر، بعید نیست که در آینده ای نه چندان دور، صدف نمادین شرکت را در راس شرکت های برتر جهانی ببینیم.

فعالیت اولیه شرکت شل در قالبی غیرنفتی شکل گرفت. به گزارش برترین ها در سال ۱۸۳۳، مارکوس ساموئل، یک فروشنده جوان اشیای عتیقه در شرق لندن تصمیم می گیرد تجارت خود را گسترش دهد. او صدف های دریایی را برای کار خود برمی گزیند که در آن روزها بازار خوبی داشت و همین کار، موفقیت او را در صادرات و واردات رقم زد.


نیم قرن بعد، مارکوس ساموئل پسر و برادرش، کسب و کار خانوادگی را گسترش دادند. آنها ماشین آلات، پارچه و ابزار را صادر و از خاور دور، برنج و چینی آلات وارد می کردند. در برگشت از سفر ژاپن، مارکوس به کسب و کار صادرات نفت به باکو و روسیه علاقه مند شد، اما هسته اولیه شل نفتی در ۱۸۹، زمانی شکل گرفت که توسعه نفت در سوماترا مطرح شده بود. تحت مدیریت آگوست کسلر و هنری دترونیگ، سازمانی تشکیل شد که از استراتژی انتقال و ذخیره نفت، برادران ساموئل استفاده می کرد.


انتقال دریایی نفت معضلی برای همه شرکت های نفتی به شمار می آمد. بشکه ها نشت پیدا می کرد و فضای بسیاری نیز در کشتی اشغال می شد. برادران ساموئل، مخزن را برای نگهداری و حمل حجم بزرگ راه انداختند که یک رویکرد انقلابی بود. سال ۱۸۹۲ اولین نفت کش ها توسط شل مورد بهره برداری قرار گرفت. ابتکار دیگر نیز استفاده از کانال سوئز بود. در سال ۱۸۹۷ نام شل با نشان تجاری معروفش - صدف - ظاهر شد. با آنکه مارکوس ساموئل در یک سال پایان عمر دچار سرطان شده بود، اما همت خود را به کار برد و شرکت را تاسیس کرد و ابتدا نام آن را Tank Syndicate گذاشت. این نام به سرعت به شرکت حمل و نقل و تجارت شل تغییر یافت.

به گزارش برترین ها در سال ۱۹۰۷ شرکت شل با تولیدکنندگان روسی ادغام و شرکت نفتی رویال داچ شل تاسیس شد که سهم شرکت حمل و نقل شل ۴۰ درصد و سهم شرکت رویال داچ ۶۰ درصد بود. شرکت تازه تاسیس خیلی سریع به شهرت رسید. دو سال بعد، سوخت هواپیمای اولین فردی که بر فراز کانال انگلیس پرواز کرد از شل بود.


در انتهای دهه ۱۹۲۰ شل رهبر شرکت های نفتی دنیا بود و با تصاحب ۱۰ درصد نفت کش های جهان، ۱۵ درصد نفت خام دنیا را تامین می کرد. در سال ۱۹۲۹ شرکت شیمیایی شل تاسیس و به شل اضافه شد. در ۱۹۴۶، شل برنامه های اکتشاف جدیدی در آفریقا و آمریکای جنوبی اجرا کرد اولین نفت زیر دریا را در خلیج مکزیک استخراج کرد. در سال ۱۹۵۰ شل به تیم فراری در مسابقات فرمول یک پیوست. شل در دهه ۱۹۶۰ به شرکتی بین المللی تبدیل شد و افراد محلی را در راس پست های حساس قرار داد. شعار شل در این دوران «محلی فکر کنید و محلی عمل کنید» بود. در دهه ۱۹۶۰ شل حضور قوی در خاورمیانه داشت و اکتشافات جدیدی در آزمایشگاه های متعدد آن عرضه شد که رزین های اپوکسی و شوینده های مایع از آن جمله است.

در ۱۹۷۳، بحران نفتی، شوک قیمتی وارد کرد و شل به دنبال کاهش قیمت و تنوع تولید رفت و اولین گام ها را به سمت تولید انرژی های تجدیدشونده براشت: انرژی خورشیدی و سوخت های پاک.

در دهه ۱۹۹۰، شل کسب و کار LNG را آغاز کرد و تولید سوخت های تجدید شونده رونق گرفت که انرژی خورشید، انرژی باد، انرژی سوخت های پاک و هدیروژن بود؛ سرمایه گذاری شل در این زمینه ها به سرعت گسترش یافت.

شل در سال ۲۰۰۵ به یک تجدید ساختار دست زد و براساس انرژی های نوین، شرکتی جدید را خلق کرد که در ۱۴۶ کشور جهان به صورت یک گروه جهانی از شرکت های انرژی و پتروشیمی عمل می کند.

استراتژی شرکت شل شامل صنایع بالادستی مدرن و صنایع پایین دستی سودآور است. اهداف گروه عبارت است از مشارکت موثر، مسئولیت پذیری و سودآوری در نفت، فرآورده های نفتی، گاز، شیمیایی و سایر کسب و کارهای منتخب و مشارکت در تحقیق و توسعه سایر منابع انرژی برای پاسخگویی به نیازهای متغیر مشتری و نیازهای رو به رشد جهانی برای انرژی.


شل، کسب و کار خود را براساس یک تعهد شفاف برای درست عمل کردن بنیان نهاده است. ارزش های اصلی شل عبارت است از صداقت، درستی و احترام به مردم، شل مدعی است گروه های متنوع مردم را استخدام می کند و برای آنها ارزش می آفریند. به حقوق انسان های همکار احترام می گذارد و شرایط کار و ایمن و زمینه رشد و توسعه استعدادهای آنها را فراهم می آورد.

تحقیق و توسعه محور فعالیت های شل، به ویژه در حوزه انرژی های نوینا ست. سیاست تحقیق و توسعه در شل عبارت است از ابداع، توسعه و به کارگیری فناوری در کسب و کارهای بالادستی و پایین دستی صنایع نفت و نیز سوخت های تجدیدپذیر، هیدروژن و CO۲، هزینه R&D در سال گذشته (۲۰۰۶)، ۸۸۵ میلیون دلار بوده است. تمرکز فعالیت های تحقیق و توسعه در حوزه های زیر است:

- رهبری فنی، محیطی و هزینه ای در کسب و کارهای موجود و خلق فرصت های کسب و کار جدید.

- حفظ مزیت رقابتی در فناوری LNG به ویژه فرآوری، ایمنی، مسائل زیست محیطی حمل و نقل و ذخیره آن.

- تداوم فعالیت های تبدیل زغال سنگ به گاز و مایع با تاکید بر کاهش هزینه های سرمایه ای و افزایش فروش و بازدهی کارخانه ها و عملکرد زیست محیطی.

- خلق راه حل های فناوری به منظور افزایش دسترسی به منابع هیدروکربنی و توسعه فرآورده های مختلف.

شل تاکنون ۲۶۶۲۱ اختراع به نام خود ثبت کرده است.


درآمد شرکت در فاصله پنج سال اخیر به دو برابر افزایش یافته است. درآمد ۱۶۰ میلیارد دلاری در سال ۲۰۰۲، در سال ۲۰۰۵ به ۷/۳۰۶ میلیار دلار و سال ۲۰۰۶ به ۸/۳۱۸ میلیارد دلار افزایش یافت. سود خالص شرکت ۳/۲۵ میلیارد دلار بود که ۲/۱۴ درصد در حوزه اکتشاف و تولید، ۵۷/۱ درصد در حوزه گاز، یک درصد در حوزه شیمیایی و ۱۰ درصد در حوزه فرآورده های نفتی بوده است. تعداد چاه های فعال شرکت در سال ۲۰۰۶، ۲۴۳۵۲ چاه نفت و ۳۲۳۱ چاه گاز بوده است.

در فهرست ۵۰۰ شرکت برتر مجله فورچون در سال ۲۰۰۶، شل پس از کسون موبیل و وال مارت به مقام سوم دست یافته است.


رئیس هیئت مدیره شل، جورما اولیلا (Jorma Ollila) فنلاندی است. او که در ژوئن ۲۰۰۶ به شل پیوست قبلا مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره شرکت نوکیا بود. دوران طولایی رهبری او در نوکیا، از ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۹ به عنوان مدیر اجرایی و از ۱۹۹۹ تا پیوستن او به شل به عنوان مدیرعامل، شخصیتی استثنایی از او در اذهان ساخته بود. او نوکیا را به یک شرکت کلاس جهانی تبدیل کرد و در زمان رهبری، مقام اول جهانی در فناوری اطلاعات راه دور و تلفن همراه را به صورت مداوم برای شرکتش به ارمغان آورد. شل با به خدمت گرفتن این اسطوره فنلاندی که در حال حاضر رئیس هیئت مدیره نوکیا و مدیر غیراجرایی شرکت فورد نیز هست، رویای دست یابی به جایگاه برترین شرکت نفتی جهان را در سر می پروراند.

جروئن وندرفیر (Jruyn Vndrfyr) هلندی از سال ۲۰۰۴ سکان رهبری شل را به دست گرفت تا تغییرات اساسی در ساده سازی ساختار و شفاف سازی مسیر حرکت شرکت و پاسخگویی بیشتر ایجاد کند. او در سال ۱۹۷۱ به شل پیوست و سال ها در حوزه های ساخت و بازاریابی در کشورهای مختلف مشغول به کار بود. در ۱۹۸۴ به عنوان مدیر برنامه ریزی شرکت شل هلند برگشت و در ۱۹۹۲ به عنوان مدیرعامل شل هلند منصوب شد. در ۱۹۹۵ به آمریکا رفت و مدیرعامل شرکت شیمیایی شل شد. وندرفیر خود را ارزش گرا می داند و معتقد است صرف رشد تولید دف اصلی ما نیست، بلکه دستاورد انتخاب ارزش ماست.


پیش بینی آژانس بین المللی انرژی (IEA) آن است که در ۲۵ سال آینده، میزان مصرف انرژی ۵۰ درصد رشد خواهد داشت و در سال ۲۰۵۰ میزان مصرف به ۳ برابر خواهد رسید.

مدیرعامل شرکت در مواجهه با چنین چالش هایی در آینده، سیاست شرکت را چنین ترسیم می کند: «ما به دنبال اتخاذ یک رویکرد جهانی و بلندمدت هستیم. شل از طریق فناوری، ارزش افزوده ایجاد می کند. ما در جایی سرمایه گذاری می کنیم که بتوانیم بهترین بهره را از دانش فنی خود ببریم. پروژه های نوین میراث ما خواهند بود و تا دهه ها ما را تغذیه خواهند کرد. آنها بنیان ما را در نیمه اول قرن بیست و یکم خواهند بود».


تاکید اصلی شل برای ادامه حیات در دهه های آتی، روآوردن به سمت انرژی های جایگزین است. وندرفیر می گوید: «ما تحقیقات خود را در زمینه دست یابی به سوخت های تمیزتر ادامه خواهیم داد. ما در حال توسعه فناوری های زغال سنگ تمیز و راه حل های کاهش CO۲ و توسعه سوخت های تجدیدپذیر هستیم». او در عین حال از تجدید ساختار شرکت متناسب با نیازهای فرارو سخن می گوید و عنوان می کند: «شل اکنون در موقعیت خوبی است تا جهشی جدید را برای پابکی بیشتر و سرعت بخشیدن به فرآیند تصمیم گیری انجام دهد. هم افزایی های عملیتی و کاهش هزینه بالا سالانه ۵/۰ میلیارد دلار در میان مدت برای ما صرفه جویی به همراه آورد.


باز نشر: مجله اینترنتی Bartarinha.ir