پچ‌پچ‌های درگوشی چند خانم جلسه‌ای که لو رفت

برترین‌ها: تصورتان از خانم جلسه‌ای‌ ها و دیدگاه‌هایشان دور از جمع جلساتی که برگزار می‌کنند و بدون میکروفون چیست؟ باورهای اجتماعی‌ یا دید خانم جلسه‌ای‌ها به تغییرات این سال‌ها چگونه است؟ در جلسات مذهبی زنانه‌ی محلات چه بحث و گفت‌وگوهایی شکل می‌گیرد؟، این مقدمه‌ای بود از مطلب وب سایت خبری انصاف نیوز درباره فضای جلسات روضه در تهران که در ادامه بخشی از آن را می‌خوانید.

بنا بر برخی ملاحظات بخشی از این گزارش حذف شده است.

اینگونه جلسات منظم زنانه که معمولا به صورت هفتگی یا ماهانه در کوچه‌های شهر برگزار می‌شود می‌تواند تصویری برای کنکاش در زیست این گروه از زنان جامعه‌ی ما باشد.

برای پاسخ به آن سوال‌ها و برداشت کوتاهی از این تصویر با دو خانم جلسه‌ای گفتگو شده اما اینبار نه با تمرکز بر حقوق‌های نجومی بخشی از هم‌صنفی‌هایشان.

ارقام بالای دستمزد خانم جلسه‌ای مانع برگزاری این جلسات است

خانم فرامرزی، ۵۵ ساله، ساکن یکی از مناطق متوسط تهران

خانم فرامرزی حدود ۱۵ سالی می‌شود که مداح خانم جلسه‌ای‌ست. چادر و لباسش خیلی نو نبودند اما تمیزی و اتوکشیده بودنشان چشمگیر بود؛ در عین سادگی ترکیب رنگ‌های روشن قشنگی هم داشتند. اینطور به نظر می‌آمد به یک مجلس مذهبی شادی دعوت است.

گفت‌وگویمان با وجه مالی شغل او شروع شد. در صنف خانم فرامرزی واژه‌ی «پاکت» جایگزین مرسوم وجه نقد است. او هیچ عایدی مالی‌ای از این شغل نداشت و این تصمیمی بود که از ابتدای ورودش به این شغل گرفته است: من از اول نیتم این بوده که پاکتی دریافت نکنم. دوستان دیگرم هستند که پاکت دریافت می‌کنند اما نرخ هم تعیین نمی‌کنند. کارشان هم به نظر من اشکالی ندارد. آقامون همون اوایل به من گفتن که راضی نیستن  حتی یک ریال به خانه‌مان بیاید. شاید شده با اصرار زیاد به من پاکتی داده باشند من اون رو مستقیم به مستحق و نیازمندش کمک کرده‌ام.

خانم فرامرزی اینطور ادامه داد: اون نرخ‌های بالایی که شما شنیدید بیشتر برای آقایونه. البته خانم‌هایی هم هستن که وقتی پاکت کمی می‌گیرن ناراحت میشن. میگن که خب بلاخره ما یکی، دو ساعت زحمت کشیدیم. این از نظر من درست نیست.

او دلیل نادرست بودن این رفتار را از این جهت می‌دانست که مهم ذکر نام اهل بیت در خانه‌هاست و ارقام بالا برای برپایی چنین مراسم‌هایی مانعند. خانم فرامرزی می‌گفت خودش به دلیل عشق به اهل بیت با وجود خانه‌کوچک و مستاجر بودن حتی با تعداد کم هم که شده هر سال در خانه‌اش مراسمی دارد.

می‌گفتند فلان خانم جلسه‌ای اول محله را می‌بیند بعد دستمزد تعیین می‌کند

مرا به مراسم‌ امسال محرم در خانه‌اش دعوت می‌کند و حرفش را اینطور ادامه می‌دهد: جوان‌تر که بودم دوست داشتم مداح‌های خوش‌صدایی که می‌دیدم رو برای مراسمم دعوت کنم. این جریان که به شما میگم تقریبا مال بیست سال پیشه. یه خانم خوش‌صدایی رو دیدم که دلم می‌خواست ایشون‌و دعوت کنم. زنگ که زدم گفتن این خانم محله رو نگاه می‌کنه بعد قیمت تعیین می‌کنه. اون زمان به من گفتن اگر بالای منطقه پنج باشد به ازای ده شب ۷۰۰ هزار تومان پول دریافت می‌کنه. برای ۲۰ سال پیش خیلی بود. مناطق پایین‌تر پاکت کمتری دریافت می‌کردن. من خیلی از این حرف ناراحت شدم.

از نرخ های جدید متوسط می‌گفت: مثلا کسانی مثل من که خیلی برنامه نمی‌روند از ۴۰۰، ۵۰۰ تومان هستند. کسانی که معروف تر هستند پاکت‌های میلیونی دریافت می‌کنند مثلا دخترم می‌گفت فلانی برای یک شب پاکت سه میلیونی می‌گیرد. من اگر خودم مداح نبودم و می‌خواستم مراسمی برای اهل بیت اجرا کنم با همین وضعیت ۳میلیون را از کجا باید جور می‌کردم؟! یکبار با یکی از همین خانم‌ها حرف زدم گفتن که بخشی از این پول را هم به نیازمند می‌دهند. خب این هم از نظر من درست نیست.

به نوعی همین قیمت‌های بالا باعث شده بود که خانم فرامرزی چهار سال و نیم مشغول یادگیری این حرفه شود و کارت مداحی بگیرد:  فکر کردم که خب من اگر نداشته باشم و نتوانم این جلسات را برگزار کنم چه باید کنم؟!

میزان حضور جوان‌ها در جلسات مذهبی

به همراه دوستانش در تدارک مراسم بودند و امیدوار بود که رونق مجلسشان مانند سال‌های قبل کرونا باشد.خانم فرامرزی می‌گفت استقبال مردم محله‌ی آن‌ها بعد از کرونا دوباره به روال سابق بازگشته است. شاهد مثالش هم شلوغی دو مراسمی بود که رفته بود خانم فرامرزی گفت: البته کاهش استقبال مردم رو دیدیم اما سعی می‌کنیم تبلیغ کنیم و اسم ائمه در خانه‌ها باشد.

از توضیحات خانم فرامرزی اینطور برداشت می‌شد که شاهد کاهش استقبال مردم بوده ولی کرونا را نمی‌توان دلیل آن دانست چرا که پیش از آن نیز این کاهش اتفاق افتاده است.

به صورت خاص راجع به استقبال جوانان پرسیدم :حضور جوونا بعد از اتفاقاتی که در کشورمون می‌افته مثلا این اغتشاشات کمتر میشه. قبلا تو این مراسم‌ها جوون زیاد داشتیم الآن یه مقدار کمتر شده. حرفش را اینطور ادامه داد: انشاالله تصمیم داریم خودمون این رو جبران کنیم چون ما با سیاست کاری نداریم. ما فقط می‌خوایم ترویج دین و قرآن کنیم و مراسم اهل بیت را داشته باشیم.

از او پرسیدم نظرش در این مورد چیست که بعضی‌ها می‌گویند «مردم دین‌گریز شده‌اند و به همین دلیل استقبال از چنین مراسم‌هایی هم کمتر شده است». خانم فرامرزی اینطور پاسخ داد: خب این بستگی به رفتار من هم دارد.

ملاقات و گفتگو با فخری سادات از حضور در یکی از جلسات خانگی‌اش شروع می‌شود.

تاثیر شباهت صدایی به خواننده‌ها

می‌گفت از سال ۶۲ مشغول این کار است. آن زمان پولی دریافت نمی‌کرده ولی بعدها خود صاحبان مجلس با اصرار مبلغی به او داده‌اند. فخری خانم از حدود نرخ‌های بالای هم‌صنفی‌های خود اطلاع کامل و به روزی نداشت اما مثالی از ۱۲سال پیش یادش بود که خانمی خوش‌صدا، شاید چون صدایش شبیه دو خواننده مشهور بود جلسه‌ای یک میلیون تومان دریافت می‌کرد. فخری خانم در توضیح این معیار می‌گفت دید مردم متفاوت است.

از او پرسیدم که آیا جلساتش به بحث سیاسی هم کشیده می‌شود یا خیر. فخری خانم می‌گفت بحث سیاسی به آن معنا ندارند اما در جلسه‌ی همان روز از دشمن، نقش دشمن در بعضی اتفاقات و لزوم آگاهی از این امر برای خانم‌ها می‌گفت.

در توضیح این تناقض می‌گفت تذکرات مختصری می‌دهد چون علمش را هم ندارد و ادامه داد: امروز گفتم مثلا خانما حجاب‌ها اینطور شده… خب این خیلی بده. برای من و شما هم زشته. ما هم زنیم. چرا خودشون رو میان بیرون ول می‌کنن؟! اونایی که یه ذره روسریشون اینورتره (به حجاب من اشاره می‌کند) هدفی ندارند ولی اون‌های دیگه یه گروه خاصی‌اند!

در مورد تغییرات اینگونه مجالس در سال‌های اخیر پرسیدم و اینطور پاسخ شنیدم: از کرونا اینطور شد. کرونا رو بهونه کردن.  یکی کرونا، یکی هم این […] شده، مهسا امینی!

انگار آرام‌تر شد و ادامه داد: به هر حال درست نبود عصبانی که می‌شم اینطور می‌گم. خب خیلی زشته خانم. اصلا دلم نمی‌خواد دیگه تو خیابون برم! دلم نمی‌خواد مسجد برم که نکنه چشمم بیفته به اینا! این عناده. یه ذره روسری چیزی نیست البته اونم درست نیست سوره‌ی الرحمن میگه فردای قیامت با مو آویزون می‌کنن. این بی‌احترامی به من و شما و اسلام و قرآنه. این دیگه آزادی نیست… بی‌حیائیه!

در جلساتی که خود فخری خانم برگزار می‌کرد یا در آن شرکت می‌کرد جمع‌آوری پول برای نیازمندان و یا معرفی دخترها و پسرهای جوانان نیز وجود داشت. البته این را هم می‌گفت که الآن دیگر جوان‌ها گوششان بدهکار این حرف‌ها و این معرفی‌ها نیست.

فخری خانم جلسات خصوصی هم برای بعضی خانم‌ها برگزار می‌کرد مثلا برای یک مادر شهید که هر چند وقت یک بار به خانه‌اش می‌رود و مراسم دونفره‌ای آنجا دارند.