سه اتفاق سرنوشت‌ساز که آینده ایران را مشخص می‌کند

توسعه ایرانی: سه‌شنبه هفته گذشته انتخابات پارلمانی در اسرائیل آغاز شد؛ انتخاباتی که بسیاری آن را شمارش معکوس بازگشت بنیامین نتانیاهو به قدرت تعریف کردند و چنین هم شد.

چهار ماه پیش وقتی نفتالی بنت، اولین نخست وزیر کیپاپوش اسرائیل از پست خود کنار رفت، بنیامین نتانیاهو طی اظهاراتی گفت که کابینه بنت در مسائل امنیتی، سیاسی و اقتصادی به شدت شکست خورده است. او اعلام کرد که قصد دارد یک کابینه ائتلافی گسترده تشکیل دهد.

یائیر لاپید از حزب معتدل یش عتید جای بنت را گرفت و از ابتدای ماه ژوئیه سال جاری به عنوان چهاردهمین نخست وزیر اسرائیل کار خود را آغاز کرد. پس از چهار ماه از نخست‌وزیری لاپید اما نظرسنجی‌ها از احتمال بازگشت بنیامین نتانیاهو خبر می‌داد.

ابتدای هفته گذشته روزنامه اسرائیلی معاریو، نتیجه یک نظرسنجی را منتشر کرد که بر اساس آن مجموع آرای احزاب اردوگاه چپ در اسرائیل قادر به تصاحب بیش از 55 کرسی در کنست نخواهند بود. در مقابل اما احزاب راستگرا خواهند توانست 59 کرسی از کرسی‌های کنست اسرائیل را به خود اختصاص دهند. به نوشته معاریو بر اساس نظرسنجی انجام شده، «اگر 4 کرسی احتمالی حزب «یامینا» یا حتی دو کرسی آن هم به اردوگاه نتانیاهو بپیوندند، او می‌تواند دولت را تشکیل دهد.»

شمارش آرای انتخابات پارلمانی اسرائیل روز پنجشنبه به پایان رسید و نتیجه از پیش‌بینی نظرسنجی‌ای که معاریو منتشر کرده بود، فراتر رفت. حزب لیکود بنیامین نتانیاهو، 64 کرسی از 120 کرسی را به دست آورد. در خصوص میزان مشارکت در انتخابات نیز کمیسیون انتخابات اسرائیل، آن را 71.3 درصد اعلام و تاکید کرد که این میزان بالاترین سطح مشارکت از سال 2015 تاکنون است.

 تفاوت‌ دولت‌های معتدل و تندروی اسرائیل برای ایران

بدین ترتیب بنیامین نتانیاهو که 15 سال در قدرت بود و برای مدت کوتاهی کنار رفته بود، دوباره به صحنه قدرت در اسرائیل بازگشت؛ بازگشتی که برای ایران خوشایند نخواهد بود.

او به عنوان عضوی از جریان راست افراطی اسرائیل همواره مواضع و رفتارهای تندی نسبت به ایران داشته است. سال‌های آخر نخست‌وزیری او، تکرار هر روزه اقدامات ضدایرانی اسرائیل از جنگ نفتکش‌ها و کشتی‌های ایرانی و اسرائیلی روی آب تا عادی‌سازی روابط با اعراب منطقه در جهت منزوی‌سازی ایران بود.

حتی در واکنش به اعتراضات در ایران نیز تفاوت رفتار دولت او و دولت میانه‌روی لاپید مشهود است. در حدود دو ماهی که از اعتراضات خیابانی در ایران می‌گذرد، اظهارنظرهای قابل توجهی از دولتمردان و مقامات دولت مستقر در اسرائیل دیده نشده است. نتانیاهو اما نسبت به اعتراضات سال 88 در ایران که نسبت به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری بود توجه ویژه‌ای نشان می‌داد. او صریحا از اعتراضات سال 88 حمایت کرده و آن را «شجاعت باورنکردنی» خوانده بود.

نتانیاهو مخالف سرسخت برجام نیز هست. او بارها در دوران نخست‌وزیری خود بر عدم پایبندی کشورش به مفاد برجام تاکید کرد و در زمان تلاش‌ها برای احیای برجام نیز مکرر تکرار کرد که هر توافقی با ایران بی‌ارزش است و اسرائیل را ملزم نخواهد کرد.

هرچند که خصومت بین رژیم اسرائیل و ایران بنیادین است و دولت لاپید نیز همین سیاست‌ها را در قبال ایران دنبال می‌کرد، اما تفاوت اصلی دولت او و نتانیاهو در همان میانه‌روی دولت لاپید و افراطی‌گری نتانیاهو به عنوان نماینده جریان راست افراطی در اسرائیل است.

 سایه ترامپ

این افراطی‌گری وقتی با بازگشت ترامپ یا جمهوری‌خواه دیگری شبیه او ترکیب شود، به مراتب مخرب‌تر خواهد شد و از قضا نظرسنجی‌ها در آمریکا از بازگشت ترامپ به کاخ سفید خبر می‌دهند.

میزان محبوبیت جو بایدن نسبت به آغاز ریاست جمهوری وی در آمریکا افت کرده است. چندی پیش وبگاه خبری «هیل» نوشت که محبوبیت بایدن حتی در میان اعضای حزب دموکرات، هفت درصد نسبت به ماه قبل کاهش یافته است.

آمار گالوپ نیز نشان می‌داد که محبوبیت بایدن در یک سال و نیمی که وارد کاخ سفید شده 40 درصد است که بدترین عدد در تاریخ روسای جمهور آمریکاست. همزمان محبوبیت دونالد ترامپ در میان جمهوری‌خواهان رو به افزایش است.

تابستان امسال نظرسنجی مشترکی از پولتیکو و مورنینگ کانسالت منتشر شد حاکی از اینکه در رقابت درون‌حزبی برای انتخاب نامزد جمهوریخواهان در انتخابات ریاست جمهوری 2024، ترامپ 57 درصد رأی موافق دارد که نسبت به اوایل تابستان رشد 4 درصدی را نشان می‌داد. در میان مردم آمریکا نیز ترامپ از محبوبیت بالایی در بین اقشار مذهبی، راستگرا و روستایی برخوردار است.

مجموع این شواهد احتمال بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید را شدت بخشیده است؛ رئیس جمهوری که آمریکا را از برجام خارج و ایران را گرفتار هزینه‌های بسیار اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کرد که تبعات آن نه تنها همچنان ادامه دارد، بلکه هر روز ابعاد گسترده‌تری پیدا می‌کند.

 از واقعیت حمله به اقلیم کردستان تا ادعای حمله به عربستان

جان بولتون که محمدجواد ظریف از او در کنار بنیامین نتانیاهو، محمد بن زاید و بن سلمان به عنوان تیم «ب» نام برده بود، مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ بود. از این تیم دو تن یعنی نتانیاهو و ترامپ از صحنه سیاست دور شده بودند که اکنون یکی بازگشته و احتمال بازگشت دیگری مطرح است.

عضو مهم دیگر، یعنی محمد بن سلمان از قدرت کنار نرفته و در تمام این مدت در جایگاه خود نشسته بود. او طی این مدت در غیاب ترامپ و نتانیاهو باب گفت‌وگو با تهران را باز کرد؛ گفت‌وگوهایی که پنج دور با وساطت عراق در بغداد برگزار شد اما اکنون نه تنها متوقف شده‌اند، بلکه خبر روزنامه وال استریت ژورنال فاز تازه‌ای از خصومت میان جمهوری اسلامی و آل سعود را باز کرد.

پس از هشدارهای متعدد سردار حسین سلامی، فرمانده سپاه به آل سعود، این روزنامه سه‌شنبه گذشته نوشت که «ایران قصد یک حمله قریب‌الوقوع به خاک عربستان را دارد.»

وال استریت ژورنال مدعی شده که اطلاعات مربوط به این حمله را مقامات سعودی به آمریکایی‌ها داده‌اند و به دنبال آن آمریکا، عربستان و چند کشور همسایه دیگر به حالت آماده‌باش درآمده‌اند.

در همین ارتباط یک سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا هم گفته است که ما نگران این تهدید هستیم و از کانال‌های نظامی و اطلاعاتی با مقامات سعودی دائما در ارتباط هستیم. وال استریت ژورنال برای باورپذیر کردن خبر خود به حملات اخیر سپاه پاسداران ایران به کردستان عراق اشاره کرده است.

سپاه پاسداران ماه گذشته حملاتی موشکی و پهپادی به منطقه شمال اقلیم کردستان عراق صورت داد و اعلام کرد که این حملات را به منظور «خلع سلاح گروهک‌های تروریستی» انجام داده و آن را ادامه خواهد داد.

وال استریت ژورنال در خبر خود نوشته بود که سعودی‌ها گفته‌اند ایران قصد دارد هم به خود پادشاهی عربستان و هم به اربیل در کردستان عراق حمله کند. نکته‌ای که این دو را به هم ربط می‌دهد این است که جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران در طول مدت اعتراضات حدود دو ماهه ایران، ساماندهی و شکل‌دهی این اعتراضات را به گروهک‌های مخالف کرد در اربیل و رسانه‌های وابسته سعودی مربوط دانسته‌اند.

 هشدار دوباره سردار سلامی

وزارت خارجه ایران، خبر وال استریت‌ژورنال را تکذیب کرده است. سردار سلامی، فرمانده کل سپاه اما دیروز در مراسم 13 آبان تلویحا در واکنش به این خبر گفت: «امروز همین دشمنان به نیرو‌های خود آماده‌باش دادند و نگران هستند که جمهوری اسلامی اقدامی علیه آن‌ها نشان ندهد و بر همین اساس اکنون از بیم اقدام ایران علیه آن‌ها در لاک دفاعی فرو رفتند. در واقع این موضوع نشان‌دهنده واقعیت ما است.»

او ادامه داده: «ما حتماً نتیجه این اقدامات مداخله‌جویانه و شرارت‌افروز آنها را پاسخ خواهیم داد اما الان نمی‌توانیم بگوییم کجا و چگونه این اقدام را انجام خواهیم داد. بعدها در روز حادثه دشمنان خودشان متوجه می‌شوند. هر کسی که آرامش مردم ما را بگیرد، آرامش نخواهد داشت.»

برخی چون دیپلمات‌های روسی آن را شیطنت رسانه‌ای عربستان برای راه انداختن موج تازه‌ای از ایران‌هراسی تفسیر کرده‌اند. اظهارات فرمانده سپاه اما هرچند تایید خبر وال استریت ژورنال نیست، اما نشان‌دهنده تیرگی بیشتر خطوط روابط تهران- ریاض است؛ روابطی که با توجه به پنج نوبت مذاکره به نظر می‌رسید رو به بهبود برود.

با این تفاسیر باید گفت در کنار بازگشت قطعی نتانیاهو و بازگشت احتمالی ترامپ و با وجود جنگ لفظی و رسانه‌ای ایران و عربستان، احتمالا بن سلمان نیز بر سر سیاست‌های قبلی خود در قبال ایران بازگردد و این سه بار دیگر مثلث فشار بر ایران را شکل دهند.