ماجرا‌های پشت پرده استیضاح روحانی

روزنامه اعتماد - سیدمیلاد علوی: این روز‌ها بحث سوال از روحانی و استیضاحش داغ است، سوال و استیضاحی که حتی اصولگرایان هم بی‌ثمر توصیفش می‌کنند. در این مطلب به ماجرا‌های پشت پرده این استیضاح پرداخته‌ایم.

شاید آن روز که حسن روحانی، محمدباقر قالیباف و سیدابراهیم رییسی به عنوان ۳ رقیب و مدعی اصلی کرسی ریاست قوه مجریه مقابل هم ایستادند و با تمام قوا به یکدیگر تاختند و بخشی از اسرار مگو را هم گفتند، هیچ‌یک تصورش را نمی‌کرد چند سال بعد در قامت روسای قوای سه‌گانه جمهوری اسلامی مجبور به همراهی و هماهنگی با یکدیگر باشند، اما روزگار چنین خواست و چنین کرد.

رییسی با حکم رهبری رییس دستگاه قضا شد، اما قالیباف در جریان انتخاباتی با کمترین مشارکت تاریخ جمهوری اسلامی به پارلمان رفت؛ با این تفاوت که سردار روز‌های دور، برخلاف حقوقدان پاستورنشین، این روز‌ها حامیان پروپاقرصی دارد؛ چنان پروپاقرص که از هر اقدام مجلس تحت مدیریت‌شان دفاع کنند؛ حتی استیضاح عالی‌ترین مقام انتخابی جمهوری اسلامی.

اصولگرایان سنتی و نواصولگرایان و پایداری‌ها و احمدی‌نژادی‌ها و... حالا در شرایطی اضلاع اصلی مجلس یازدهم ایران را تشکیل می‌دهند که هم شعار‌های بزرگی به زبان آورده‌اند و هم میزان توقعات از پارلمان و پارلمانتاریست‌ها را در شرایطی بالا برده‌اند که به گواه فعالان سیاسی چپ و راست، نهاد مجلس این روز‌ها و به واسطه هزار و یک دلیل پیدا و پنهان، دیگر شأن و جایگاه سال‌های ابتدایی انقلاب را ندارد. همه این‌ها کنار هم پارلمان و اهالی‌اش را ناچار به اقدامات تبلیغات می‌کند و نتیجه می‌شود بازی با کلیدواژه‌های شفافیت، فساد و مواردی از این دست؛ آن‌هم بی‌آنکه اقدام واقعی ترتیب داده باشند. حالا این روز‌ها باید به این لیست سوال و استیضاح رییس‌جمهوری را نیز اضافه کرد؛ سوال و استیضاحی که حتی اصولگرایان هم بی‌ثمر توصیفش می‌کنند.

علیه پاستور

خوی «بهارستان» در قبال «پاستور» از آنجا تغییر کرد و گام به سوی خصومت گذاشت که نمایندگان در جریان بررسی مسائل حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، محمدجواد آذری‌جهرمی را با هزار و یک اتهام بدرقه کردند.

بلایی که بر سر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی نیز نازل شد و با این تفاوت که او صراحتا «دروغگو» و «خائن» خطاب شد. مجلس، اما به همین‌جا بسنده نکرد و در شرایطی که دلار و سکه و اقلام مصرفی مردم و تورم به شکلی افسارگسیخته افزایش می‌یافتند، از ناکارآمدی رییس‌جمهوری سخن گفت و تلاش‌هایی را برای کشاندن دوباره روحانی به پارلمان آغاز کرد ولی همزمان گروهی دیگر در پارلمان پیش از آنکه تکلیف سوال سایر هم‌طیفی‌های‌شان از عالی‌ترین مقام انتخابی جمهوری اسلامی مشخص شود، صراحتا خواستار عزل رییس‌جمهوری شدند و در این مسیر به تهیه طرحی برای استیضاح او تن دادند.

چون بنی‌صدر...

«می‌خواهیم حسن روحانی را همچون بنی‌صدر عزل کنیم»، این عین عبارتی است که جواد نیک‌بین، نماینده عضو جبهه پایداری کاشمر در یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی به کار می‌برد. او که در روز حضور ظریف در صحن علنی چنان با آب و تاب به او می‌تاخت و خواستار خروجش از پارلمان بود که قالیباف را نیز به تذکری بی‌ثمر واداشت، در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی توییتر با انتشار تصویری، استیضاح رییس‌جمهوری را علنی کرده و همزمان از جمع‌آوری ۱۵ امضا برای تحقق این مهم خبر داد. جالب آنکه او در جریان اظهاراتی که پایگاه خبری «دیده‌بان ایران» منتشر کرد، عزل رییس‌جمهوری و استیضاح او را به منزله «سقوط» دولت نمی‌داند و درحالی معتقد است که «جلوی ضرر را از هر جا بگیری منفعت است» که می‌گوید: «قطعا هر دولتی که می‌آمد مشکلاتی داشتیم، چون مقصر کرونا و یک‌سری از مشکلات دولت نیست.»

طراح کیست؟

بدین‌ترتیب و باتوجه به فضای رسانه‌ای ایجاد شده، به نظر می‌رسد طراح طرح استیضاح رییس‌جمهوری جواد نیک‌بین باشد ولی محمدتقی نقدعلی، نماینده خمینی‌شهر و عضو کمیسیون کشاورزی مجلس که او نیز عضو جبهه پایداری محسوب می‌شود، در جریان گفت‌وگوی خود با «اعتماد» تاکید می‌کند که «آقای نیک‌بین فقط ماجرا را رسانه‌ای کرده است.» اشاره‌ای به اینکه طراح، فرد دیگری است، به‌ویژه وقتی نقدعلی در پاسخ به این پرسش که «پس طرح استیضاح توسط شما طراحی شده» با خنده می‌گوید: «بالاخره دیگه!»

این نماینده مجلس در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود یادآور شد که «طرحی که در حال حاضر برای استیضاح رییس‌جمهوری طراحی شده، ۱۸ محور دارد ولی قرار است روز یکشنبه جلسه‌ای برگزار شود که به محور‌های این طرح افزوده شود؛ چراکه عملکرد ۷ سال اخیر آقای روحانی به‌گونه‌ای بوده که می‌تواند موارد متعددی را برای عزل و استیضاح او درنظر گرفت.» نقدعلی حاضر نشد جزییاتی از نشست روز یکشنبه ارایه دهد ولی چنان‌که از شواهد پیداست، این نشست می‌تواند تاثیر بسزایی در آینده طرح تازه به نماینده‌شدگان برای عزل رییس‌جمهوری داشته باشد.

مرد پشت پرده

حال، اما شاید اصلی‌ترین سوال آن باشد که محل برگزاری نشست مدنظر نماینده خمینی‌شهر کجاست و هماهنگی‌های لازم ازسوی چه کسی صورت گرفته است. پیگیری‌های خبرنگار «اعتماد» در این مسیر پای یکی از جنجالی‌ترین نمایندگان مجلس دهم و یازدهم را درحالی به پرونده استیضاح رییس‌جمهوری باز کرد که در یکی، دو ماه گذشته کمترین موضع را علیه دولتی‌ها گرفته بود. «مجتبی ذوالنوری» و اختلاف عقیده‌اش با حسن روحانی و به‌طور کلی دولت‌های تحت مدیریت او شهره آفاق است؛ ولی حال پرسش اینجاست که او چرا باید بانی اولین گردهمایی نمایندگان خواستار استیضاح رییس‌جمهوری باشد؟!

چنان‌که یکی از نمایندگان مجلس که نخواست نامش فاش شود، به «اعتماد» گفته و نقدعلی نیز به‌طور ضمنی تایید کرده که ذوالنوری طی پیامکی از نمایندگان خواسته «ساعت ۶ صبح روز یکشنبه»، در «محل کمیسیون امنیت ملی» برای «بررسی موضوع استیضاح رییس‌جمهوری» حاضر شوند. او حضور نمایندگان را «مغتنم» و «موجب تشکر» دانسته و در پایان مراتب «ارادت» خود را به همکارانش اعلام کرده است. همه این موارد کنار هم و مرور تلاش‌های ذوالنوری در مجلس دهم برای سوال از روحانی و اگر می‌شد استیضاح رییس‌جمهوری، حاکی از آن است که نماینده نزدیک به جبهه پایداری مردم قم در مجلس یازدهم، ممکن است همان مرد پشت پرده طرح استیضاح رییس‌جمهوری باشد، با این تفاوت که احتمالا این‌بار برای حفظ شأن و جایگاه ریاست کمیسیون امنیت ملی هم که شده، از پیگیری علنی این مساله خودداری کرده است.

بلاتکلیفی قالیباف

بدین‌ترتیب و با اتکا به وزن ذوالنوری میان مجلس یازدهمی‌ها آنچه می‌تواند مانع کار او باشد، موضع هیات‌رییسه مجلس به عنوان ساکنان قدرتمندترین کرسی‌های پارلمان و البته شخص محمدباقر قالیباف است، اما پیگیری‌های خبرنگار «اعتماد» از اعضای هیات‌رییسه مجلس حاکی از آن است که رییس مجلس هنوز موضعی در این زمینه اتخاذ نکرده است. در همین راستا شنیده شده که قالیباف برای تعیین تکلیف موضوع سوال از رییس‌جمهوری و احتمالا تهیه طرح استیضاح او درخواست دیداری با رهبری به عنوان عالی‌ترین مقام جمهوری اسلامی را مطرح کرده است.

دیداری که در صورت برگزاری می‌تواند تاثیری قابل‌توجه در آینده طرح‌های سوال و استیضاح رییس‌جمهوری، آن هم در دشوارترین و پیچیده‌ترین شرایط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و البته بهداشتی ایران داشته باشد. این میان یکی از نزدیکان علی نیکزاد، نایب‌رییس دوم مجلس نیز به «اعتماد» گفته که نایب‌رییس این روز‌های پارلمان چندان تمایلی به این قبیل طرح‌های حاشیه‌ساز ندارد. گفته‌ای که در صورت صحت باتوجه به همراهی مسعود پزشکیان، نایب‌رییس دوره دهم مجلس و نماینده فعلی تبریزی‌ها در پارلمان با حسن روحانی به منزله مخالفت فراکسیون آذری‌زبانان با استیضاح رییس‌جمهوری باشد.

طرح‌های فرا فراکسیونی

نکته قابل‌توجه در این میان آنکه طرح تهیه شده توسط حداقل ۱۵ تن از نمایندگان مجلس برای استیضاح رییس‌جمهوری را نمی‌توان طرحی تهیه شده در فراکسیون نیرو‌های انقلاب دانست؛ چنانکه ابوالفضل ابوترابی، نماینده نزدیک به جبهه پایداری اصفهان در همین راستا به «اعتماد» می‌گوید که «فراکسیون هنوز جلسه‌ای تشکیل نداده که بخواهد درباره این طرح بحث کرده و از آن حمایت کند.» براساس گفته‌های این نماینده اصولگرای مجلس، «فراکسیون نیرو‌های انقلاب از ابتدای مجلس یازدهم تا امروز تنها ۲ جلسه برگزار کرده» که احتمالا همان جلساتی است که در جریان آن قالیباف گزینه نهایی ریاست مجلس شد و علیرضا زاکانی بدون رای‌گیری رسمی و درپی یک قیام و قعود، رییس این فراکسیون.

البته همچنان این احتمال وجود دارد که تنها فراکسیون سیاسی مجلس یازدهم هفته آینده. نه به صورت علنی، بلکه به طور ضمنی موافقت خود با پیگیری طرح استیضاح را ابراز کند یا حداقل با آن مخالفت نکند. این میان بخشی از یاران روز‌های نه‌چندان دور محمود احمدی‌نژاد و نه همه آنان در مجلس هم چندان تمایلی به استیضاح رییس‌جمهوری ندارند؛ چنانکه علاوه بر نیکزاد، علی‌اصغر عنابستانی، نماینده سبزوار و از مدیران دولت‌های نهم و دهم هم در جریان گفت‌وگوی خود با «اعتماد»، صراحتا مخالفتش را پیگیری طرح استیضاح و عدم کفایت رییس‌جمهوری اعلام و آن را موجب «اتلاف وقت مجلس» توصیف کرد.

چماق و هویج!

کنار تمام این کش و قوس‌ها، آنچه همچنان محل سوال است، موضع کلی پارلمان در قبال استیضاح رییس‌جمهوری است. علاوه بر عنابستانی، فداحسین مالکی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز به‌رغم امضای طرح سوال از رییس‌جمهوری و انتقاد از نوع مدیریت حسن روحانی در ۷ سال اخیر، استیضاح و عزل او را چندان مثمرثمر نمی‌داند هرچند که تاکید می‌کند «تصمیم نهایی را پس از مطالعه طرح استیضاح رییس‌جمهوری» اتخاذ خواهد کرد.

بدین‌ترتیب و با اتکا به اظهارات پیشین نمایندگان مجلس مبنی بر تمایل‌شان به همراهی با دولت به‌جای استیضاح رییس‌جمهوری و عزل او، می‌توان گفت که پارلمان این روز‌ها سیاست چماق و هویج را در قبال پاستورنشینان به کار گرفته، چنان‌که عنابستانی هم این مهم را رد نکرده و می‌گوید: «اختیارات مجلس همیشه مانند چوب بالای سر دولت است. این اختیارات ازسوی قانون اساسی و مردم به نمایندگان مجلس واگذار شده و در جای خود استفاده خواهد شد؛ ضمن آنکه باتوجه به دلار ۲۲ هزار تومانی و سکه ۱۰ میلیون تومانی نمی‌توان طرح‌های مجلس را سیاسی‌کار دانست؛ چراکه توجیه لازم را دارد هر چند که شخصا استیضاح رییس‌جمهوری را به سود کشور ندانسته و معتقدم در شرایط کنونی باید به مدیریت کشور بپردازیم ولی با این طرح فقط یک یا دو ماه زمان از دست می‌دهیم و درنهایت نیز اتفاق خاصی نمی‌افتد.»