شطرنج جهان مبهوت ذهن هوشمند نابغه ایرانی

روزنامه شرق: علیرضا فیروزجا با عملکرد بی‌نظیرش در رقابت‌های قهرمانی اروپا همه را حیرت‌زده کرده است. برتری برابر «شهریار ممدیاروف» سوپر استاد‌بزرگ آذربایجانی، شکستن رکورد تاریخی مگنوس کارلسن و نایب‌قهرمانی فرانسوی‌ها همه اتفاقات مهمی است که نابغه ایرانی شطرنج جهان در این رویداد معتبر رقم زده است. دور پایانی مسابقات شطرنج جام ملت‌های اروپا دو شب پیش در شرایطی برگزار شد که علیرضا به مصاف «شهریار ممدیاروف» رفت و با هفت برد و دو تساوی، مقابل این شطرنج‌باز صاحب‌نام به برتری رسید.

ممدیاروف ششمین ریتینگ برتر تاریخ شطرنج جهان را در سال ۲۰۱۸ به ثبت رسانده بود و با ریتینگ ۲۸۱۸ در آن سال نفر سوم جهان بود! فیروزجا اما با رکورد فوق‌العاده هشت امتیاز از ۹ بازی، آن‌قدر هوشمندانه مقابل رقیب با‌تجربه خود حاضر شد که توانست مدال طلای میز یک اروپا را نیز از آن خود کند. اما قهرمانی فیروزجا برابر سوپر استاد‌بزرگ آذربایجانی تنها موضوعی نبود که دنیای شطرنج را متحیر خود کند. گذشتن از رکورد جاودانه مگنوس کارلسن، مرد شماره یک شطرنج جهان کار بزرگی بود که همه را مات‌و‌مبهوت خود کرد. علیرضا که دو‌سالی می‌شود برای فرانسوی‌ها بازی می‌کند و عضو رسمی تیم ملی شطرنج این کشور شده، با کسب این پیروزی ریتینگش را به عدد ۲۸۰۳.۹ رساند تا رکورد جدیدی را به نام خود ثبت کند. نکته در‌خور‌توجه جهش خیره‌کننده فیروزجا در عبور از ریتینگ ۲۸۰۰ اینجاست که او با سن ۱۸ سال‌ و‌ پنج‌ماه و ۱۳ روز موفق شده به این مهم برسد و رکورد کارلسن را بشکند. کارلسن اما زمانی که ۱۸ سال و ۱۱‌ماه و دو روز داشت، توانسته بود از ریتینگ ۲۸۰۰ بگذرد.

در طول تاریخ شطرنج جهان تا به الان تنها ۱۴ بازیکن موفق شدند که ریتینگ ۲۸۰۰ را پشت‌سر بگذارند که فیروزجا پانزدهمین شطرنج‌باز در این عرصه حساب می‌شود. او با این رکورد جوان‌ترین بازیکنی است که از ریتینگ ۲۸۰۰ عبور کرده است. به گزارش ایسنا، در رده‌بندی فدراسیون جهانی شطرنج (فیده) مگنوس کارلسن همچنان با ریتینگ ۲۸۵۵.۹ مرد شماره یک شطرنج جهان شناخته می‌شود. فیروزجا که به ریتینگ ۲۸۰۳.۸ رسیده است، تعقیب‌کننده جدی کارلسن به شمار می‌آید؛ چرا‌که این شطرنج‌باز در رده دوم ایستاده است. رکورد منحصر‌به‌فردی که این نوجوان مازنی در رقابت‌های شطرنج قهرمانی اروپا از خودش به یادگار گذاشت، به همین‌جا ختم نشد و باعث موفقیت چشمگیر تیم ملی فرانسه هم شد. فرانسوی‌ها که در دوره گذشته این پیکارها به‌عنوان بیستم رسیده بود، به لطف درخشش علیرضا، به طرز شگفت‌انگیزی بعد از اوکراین به‌عنوان نایب‌قهرمانی رسیدند.

عضو پیشین تیم ملی شطرنج ایران چند ‌روز پیش در تورنمنت شطرنج گرند سوئیس نیز قهرمان(شش پیروزی، چهار تساوی، و تنها یک شکست با هشت امتیاز) شده بود. این رقابت‌ها با حضور ۱۰۸ شطرنج‌باز برتر جهان در ۱۱ راند به روش سوئیسی برگزار شد و یکی از مسابقات مقدماتی و انتخابی قهرمانی جهان در سال ۲۰۲۲ به‌شمار می‌رود. ‌علیرضا فیروزجا با کسب قهرمانی در این مسابقات، ۱۱ امتیاز در رده‌بندی جهانی کسب کرد و همچنین جواز حضور در رقابت‌های ۲۰۲۲ شطرنج را به دست آورد.

افتخاراتی که علیرضا در ایران به دست آورد

علیرضا فیروزجا سال ۲۰۱۵ در رده زیر ۱۲ سال قهرمان شطرنج آسیا شد. در سال ۱۳۹۴ و در ‌۱۳‌سالگی موفق شد احسان قائم‌مقامی، اولین استاد‌بزرگ شطرنج ایران، را شکست دهد. او جوان‌ترین استاد‌بزرگ تاریخ شطرنج ایران است که توانست در سال ۱۳۹۷ و با سن ۱۴ سال و ۱۰ ماه به این عنوان دست یابد. عنوانی که پیش از او با ۱۶ سال و ۱ ماه در اختیار پرهام مقصودلو بود. در سال ۲۰۱۹ با رسیدن به ریتینگ ۲۷۰۲، رکورد بالاترین ریتینگ کسب شده در تاریخ شطرنج ایران را به نام خود ثبت کرد. این رکورد هم پیش از او با ریتینگ ۲۶۸۹ در اختیار پرهام مقصودلو بود. علیرضا فیروزجا با رسیدن به ریتینگ ۲۷۰۰ با سن ۱۶ سال و یک‌ماه (پس از وی یی و بالاتر از ماگنوس کارلسن)، دومین بازیکن جوان تاریخ شطرنج جهان شد که به‌عنوان سوپر استا‌دبزرگی رسید.

ریتینگ فیروزجا در رده بزرگسالان که در نوامبر ۲۰۱۴ در تیم ملی ایران کسب کرد ۲۳۳۲ بود و این رتبه، بالاتر از ریتینگی است که ماگنوس کارلسن در چنین سنی داشته‌ است. فیروزجا نخستین شطرنج‌باز تاریخ ایران است که توانست در سال ۲۰۱۹ به دور سوم جام جهانی شطرنج راه یابد. پیش از او احسان قائم‌مقامی، پرهام مقصودلو و محمد‌امین طباطبایی توانسته بودند به دور دوم جام جهانی شطرنج راه یابند. فیروزجا در این مرحله مقابل دینگ لیرن نفر سوم رنکینگ جهانی و بخت نخست قهرمانی رقابت‌های جام جهانی قرار گرفت. دو بازی اول آنها در بخش شطرنج استاندارد با تساوی به پایان یافت؛ ولی در رقابت‌های شطرنج سریع، دینگ لیرن توانست با استفاده از تجربه خود با نتیجه ۲ بر صفر فیروزجا را شکست دهد و به مرحله یک‌هشتم نهایی جام جهانی راه یابد.

مهاجرت غیر‌منتظره نابغه شطرنج ایران

دی‌ماه ۱۳۹۸ خبر رسید که علیرضا فیروزجا شطرنج‌باز ایرانی بعد از اعزام‌نشدن تیم مردان ایران به مسابقات سریع قهرمانی جهانی تصمیم گرفته است تا با پرچم فیده (فدراسیون جهانی شطرنج) در این رقابت‌ها شرکت کند؛ اتفاقی دور از انتظار که هم‌زمان با مهاجرت جنجالی سعید ملایی، قهرمان اسبق جودوی ایران افتاد. دلیل عدم اعزام تیم ملی شطرنج مردان ایران در مسابقات جهانی دو سال پیش هم به مسئله اسرائیلی‌ها بازمی‌گشت.

با توجه به اینکه احتمال آن خیلی زیاد بود تا نماینده‌های ایران با شطرنج‌بازان اسرائیلی هم قرعه شوند، با دستور وزارت ورزش وقت برای جلوگیری از تبعات منفی این قضیه، سفر تیم به روسیه لغو شد. بعد از آن بود که فیروزجا در واکنش به این حرکت، تصمیم به مهاجرت گرفت. او در این مسابقات با پرچم فدراسیون بین‌المللی شطرنج (فیده) شرکت کرد و در دور نهایی پس از ماگنوس کارلسن، در سکوی دوم شطرنج سریع جهان قرار گرفت. علیرضا فیروزجا در‌حال‌حاضر تابعیت فرانسه را گرفته و به همراه خانواده‌اش در این کشور زندگی می‌کند.