هر چیزی که باید از دنیای بازی های ترسناک بدانید

ماهنامه دانشمند - کسری کریمی طار: «ترس و وحشت زمین تا آسمان با یکدیگر فرق دارند. ترس انسان را به سمت خلاقیت سوق می دهد در حالی که وحشت بدن را فلج و راه تفکر را سد می کند.» این جمله دیمتری گلوفخوفسکی، بخشی از رمان مترو ۲۰۳۴ قطعا یکی از بهترین توصیف ها در مورد وحشت آدمی است. عنصری که هنوز هم برای عموم ناشناخته است.

دلایلش مشخص است اما منبعش نه. هر یک از ما وحشت و ترسی نسبت به وقایع پیرامونمان داریم، حتی شجاع ترین انسان ها هم با ترس ها و وحشت های فراوانی زندگی می کنند. ترس هایی که شاید برای هر کسی متفاوت باشد، اما همیشه وجود داشته و دارند. این عنصر ناشناخته خیلی زود خود را به عنوان یکی از مهم ترین عناصر پول ساز صنعت سرگرمی معرفی کرد.

در ادبیات، ادگار آلن پو و اچ پی لاو کرفت، طلایه داران نوشته های وحشتناکی بودند که در ترساندن مخاطبان خود به شدت موفق عمل کردند. در سینما به خصوص در هالیوود عموم ترس و وحشت به کلوزشات ناگهانی یک هیولای بدریخت یا جامپ اسکر (بیرون پریدن ناگهانی این هیولا و ترس لحظه ای مخاطب) خلاصه می شود. اما در بازی های رایانه ای قواعد کمی فرق می کند. شما ساعت ها با قهرمان بازی همراه هستید.

شاید بهتر است بگویم شما خود قهرمانید و برای همین ترس موجود در یک بازی به سادگی می تواند تا مغز استخوانتان نفوذ کند. استرس وجودتان را فرا می گیرد و بار دیگر ساده ترین مفاهیم انسانی برایتان چالش برانگیز می شود. کم نیستند بازی های ترسناکی که بیشتر به عناوین اسلشر سینمایی شبیه اند. Slasher Film گونه ای از فیلم ترسناک یا دلهره آور است که در آن، قاتلی که معمولا دچار مشکلات روانی است افرادی از پیش انتخاب شده را به قتل می رساند.

اما به همان اندازه بازی هایی داریم که چندین برابر فیلم های سینمایی شما را از وحشت لبریز می کنند. بازی های ترسناک در روزگار بازی های دو بعدی چندان مورد توجه قرار نگرفتند اما هر چقدر که سخت افزارها قدرت گرفتند، بازی ها هم ترسناک شدند. بازی های ترسناک اکنون در دوره طلایی شان هستند، هر چند سال ها طول کشید و نسل های فراوانی عوض شد تا این ژانر به بلوغ برسد.

قصه از کجا شروع شد؟

بازی های ترسناک در چند ژانر مختلف طبقه بندی می شوند. هر یک از این ژانر های دارای ویژگی های منحصر به فرد خود هستند که به واسطه آن ها «گیم پلی» (Game Play) بازی تعریف می شود. در این میان، محبوب ترین ژانر بازی ترسناک Survival horror است که معنی تحت اللفظی اش بقا وحشت می شود. در بازی های Survival horrorمنابع، مهم ترین ویژگی بازی اند طوری که حتی بخشی از بار ترسناک بودن روی دوش منابع است.

در این بازی ها به شدت با محدودیت منابعی همچون سلاح، تیر، بسته های سلامتی و موارد مشابه روبه رو هستید. به همین دلیل، بخشی از وقت شما در این بازی ها به گشتن محیط و پیدا کردن منابع مورد نیاز خلاصه می شود.

Sweet Home (خانه زیبا) ابداع کننده این سبک بود؛ بازی ای که بر اساس فیلم ترسناکی با همین نام ساخته شد و هیچ گاه خارج از مرزهای ژاپن منتشر نشد، هر چند تاثیر بسزایی روی ژانر وحشت گذاشت. بازی که در یک عمارت جن زده سپری می شد، جایی که بازی، کنترل 5 شخصیت را بر عهده شما می گذاشت. هر یک از این شخصیت ها دارای ویژگی های منحصر به فرد خودشان بودند، ویژگی هایی که به آن ها اجازه می داد تا بازی را به انتها برسانند.

به طور مثال، یک شخصیت چراغ قوه داشت و شخصیت دیگر قفل شکن. از طرفی، کاربر می توانست هر یک از این 5 شخصیت را به صورت تک تک یا در قالب گروه های دو یا سه نفری به دل ماجرا بفرستد. هر شخصیت دارای محدودیت حمل آیتم بود، اما در سوی دیگر کاربر می توانست این آیتم ها را در محلی مشخص قرار دهد و سر بزنگاه با بازگشت به همان محل، آن ها را دوباره بردارد.

ادامه یک حماسه

به تبع موفقیت Resident Evil بازی های Survival horror زیادی روانه بازار شدند. در این میان، بعضی بازی ها بودند که نمی خواستند خود را در دام ترس های ناگهانی و کمبود آیتم محدود کنند. سال ۱۳۷۸/۱۹۹۹ شرکت ژاپنی کونامی که رقیب مستقیم کپ کام ناشر Resident Evil بود بازی به نام Silent Hill یا همان «تپه خاموش» را عرضه کرد.

این بازی درباره شخصیتی بود که به صورت کاملا اتفاقی گذرش به شهری متروکه به نام سایلنت هیل می افتاد. شهری که رازی مخوف را در خود جا داده بود که تک تک شهروندانش را تهدید می کرد. سایلنت هیل به معنای واقعی کلمه ترسناک بود. در این بازی خبری از زامبی ها و ارواح خبیثه نبود بلکه دشمن اصلی کاربر، خود شهر به حساب می آمد. سایلنت هیل برای نخستین بار ژانر Psychological horror (ترس روانشناسانه) را به گیمر ها معرفی کرد.

این ژانر بر خلاف Survival horror در انحصار بازی نبود و پیشینه ای طولانی داشت. «درخشش»، اثر استفان کینگ یکی از کتاب های مشهور این ژانر بود، ژانری که بعد ها ژاپنی های با J horror مخلوطش کردند تا سبکی جدید از آثار ترسناک خلق شود. اما سایلنت هیل داستان دیگری داشت. این بازی در زمینه ترساندن کاربر و نفوذ وحشت تا مغز استخوانش، به راحتی هر کتاب و فیلمی را به چالش می کشید.

وقتی اکشن سبقت می گیرد

موضوعی که علاوه بر اینکه محبوبیت این سری را کاهش داد، موجبات تضعیف ژانر وحشت را در بازی هم رقم زد. تلاش های بعدی بازی های «ترسناک روانشناسانه» همچون «الن ویک» و «فیر» دارای سکانس های اکشن فراوان بود. البته میان آن ها، بازی های همچون The Suffering،از سال 1383/2004 به بعد همزمان با عرضه نسخه چهارم Resident Evil سازندگان ترجیح دادند کمی چاشنی اکشن به آثار ترسناک خود اضافه کنند.

ماحصل این تغییرات از بین رفتن هویت آثاری همچون Resident Evil بود.در سوی دیگر، کونامی نیز با تبعیت از دیگر ناشران ژاپنی کار ساخت سری بازی سایلنت هیل را به سازندگان غربی سپرد.Dead Space و Condemned: Criminal Origins هم وجود داشتند که آثار درجه یکی در ژانر وحشت به حساب می آمدند و کاملا در ترساندن مخاطبان خود موفق عمل کردند.

دنیای جدید

فروش این بازی طی 2 سال به 4/1 میلیون نسخه رسید، فروشی که هرچند بی نظیر نبود، اما سازندگان را به استفاده از مکانیک های سخت تر سوق داد. در این دست بازی ها که به Hide & Run (قایم شدن و فرار کردن) معروف شده بودند، کاربر اصلی هیچ قدرت ویژه ای نداشت، محیط اطرافش پر شده بود از دشمنان ترسناک و همه چیز روی روایت داستانی تکیه داشت.

استفاده از صداهای محیطی و تمرکز کم روی موسیقی از دیگر ویژگی هایی بودند که به وحشت این دست بازی ها می افزودند. پیرو موفقیت «فراموشی» بازی های همچون Outlast، «اسلندر» و «آنا» عرضه شدند. این بازی ها به قدری موفق عمل کردند که کونامی هم برای بازسازی سری سایلنت هیل از ویژگی های مهم آن ها استفاده کرد. البته به علت مشکلات شرکت ژاپنی ساخت این بازی متوقف شد، اما حتی کپ کام هم برای Resident Evil 7 به استفاده از ویژگی های بازی های Hide & Run متوسل شد.

سقوط بازی های ژانر وحشت ادامه داشت تا اینکه در سال 1389/2010 استودیوی سوئدی فریکشنال گیمز که استاد ساخت بازی های ترسناک با تم اورپایی شرقی بود، بازی «فراموشی» (Amnesia: The Dark Descent) را روانه بازار کرد و این بازی به شدت وام دار آثار اچ پی لاو کرفت، نویسنده مشهور آثار ترسناک بود و در آن نه فقط خبری از اکشن نبود حتی کاربر از یک دفاع ساده مقابل دشمنان هم عاجز بود.

بازی های ترسناک بیش از هر چیزی به ایده پردازی مناسب نیاز دارند، موضوعی که طی دهه گذشته به اثبات رسید. به همین دلیل است که سازندگان مستقل در این مدت بسیار موفق تر از شرکت های بزرگ عمل کرده و حتی بازی های پر فروشی را عرضه کرده اند. در حال حاضر بازی های ترسناک فراوانی در حال ساخته شدن هستند و انتظار می رود سال 2017 شاهد عرضه عناوین با کیفیت فراوانی باشیم که می خواهند مخاطبانشان را تا جای ممکن بترسانند.

شیوه خطرناک

Sweet Home ویژگی مهم دیگری هم داشت؛ Backtracking یا همان بازگشت دوباره به تمامی بخش های موجود. موضوعی که در دو سری بازی «متروید» و «کسلوانیا» هم وجود داشت و سختی آن ها را به شکل قالب توجهی افزایش می داد. مبارزات بازی به صورت کاملا رندم (تصادفی) رخ می داد و کاربر باید تصمیم می گرفت که می خواهد با ارواح مبارزه یا از دستشان فرار کند. آخرین نکته سخت بازی، سیستم سلامت شخصیت ها بود.

کاربر می توانست فقط با استفاده از یک آیتم مشخص از جان شخصیت اش محافظت کند. در قید و بند بودن کاربر برای رعایت قوانین بازی باعث شد تا ژانر Survival horror متولد شود. این بازی را تو کارا فوجیوارا، یکی از کارمندان زبده شرکت کپ کام ساخت. سازنده ای که بعد ها همراه شینجی میکامی Resident Evil را خلق کرد؛ بازی ای که هر چند خالق Survival horror نبود، اما باعث محبوبیت روز افزون این ژانر شد.

Resident Evil از قضا در کشور خودمان طرفداران پرشماری دارد، حتی بین آن هایی که چندان علاقه ای به گیم ندارند. این بازی نیز مانند پدرش در عمارتی روح زده یا شاید بهتر است بگوییم زامبی زده دنبال می شد. Sweet Home به علت سخت افزار ضعیف نمی توانست کاربران را به خوبی بترساند، در حالی که این موضوع در مورد Resident Evil صدق نمی کرد. این بازی تمامی ویژگی های یک اثر ترسناک درجه یک را داشت.

زامبی های کند همراه با صدای ناله ای که وحشت را در دل شما زنده می کردند و محیطی ساکت که آدرنالین شما را به بالاترین حد ممکن می رساند، اما با رسیدن زامبی های همه چیز تغییر پیدا می کرد و دیگر از سکوت خبری نبود. همچنین تیرها و برگ سلامتی محدود که برای به دست آوردنشان باید جاهی مختلف عمارت را وارسی می کردید و خود خواسته وارد دهان شیر می شدید!

دنیای متروک

بازی سایلنت هیل سرشار از مفاهیم فلسفی است. شهر متروکه حکم برزخ را برای شخصیت های اصلی دارد. هر یک از این شخصیت ها گناه بزرگی را در گذشته انجام داده اند و به همین دلیل پایشان به سایلنت هیل باز شده است. از طرفی همه آن ها با موجوداتی روبه رو می شوند که از آن ها می ترسند. در حقیقت، شهر فوبیای (هراس) هر کسی را به خوبی می شناسد. علاوه بر این، شخصیت های جانبی بازی هم هر یک دارای داستان و پیشینه خودشان هستند که با پیشروی در بازی متوجه گذشته ترسناک هر یک می شوید.

دنیای سایلنت هیل به دو بخش اصلی و موازی تقسیم می شد که در دنیای موازی همه چیز به رنگ قرمز در می آمد و شخصیت منفی دهشتناکی به نام «کله هرمی» دنبال این شخصیت ها راه می افتاد. «کله هرمی» شخصیتی بود که بعدها به یکی از نمادهای اصلی سری مبدل شد و با حضورش وحشت را به معنای واقعی به گیمر منتقل کرد. با تمامی این توصیف ها، سایلنت هیل در گیم پلی دارای ضعف بود طوری که هیچ وقت نتوانست انیمیشن های نرم و مبارزات جذاب Resident Evil را داشته باشد.