چشم بادامی ها در راه تصاحب بازار موبایل

مجله همشهری دانستنیها - محمدحسین جهان پناه: چینی ها مدت هاست همه چیز می سازند. درواقع اگر بگوییم هفتاد درصد همه تکنولوژی هایی که امروز استفاده می کنیم، مستقیم یا غیرمستقیم در چین مونتاژ می شوند، بیراه نگفته ایم. با این وجود چینی ها هیچ وقت برند نبوده اند. تا همین چند سال پیش، هیچ خبری از برندهای اسم و رسم دار چینی نبود. درواقع چین فقط کارخانه بزرگی برای تولید محصولات دیگران بود، اما حالا همه چیز در شرف تغییر است.

همه از ظهور غول های جدید دنیای دیجیتال صحبت می کنند. غول هایی که با گام هایی بلند در حال پرکردن جای برندهای مشهور و قدیمی هستند. اگر هنوز هم فکر می کنید Sony، HTC و دیگر برندهای مشهور مثل همیشه باقی مانده بازاری را که هر سال پس از نبرد پر آب و تاب سامسونگ و اپل باقی می مانَد، جمع می کنند، کاملا در اشتباهید.


چینی ها ظرف کمتر از سه سال گذشته، جایگاه سوم بزرگ ترین تولیدکنندگان گوشی دنیا را از آن خود کرده اند و با سرعت به پیش می رانند. آنقدر سریع که بسیاری هنوز هم آمدن غول های نوظهور چینی را به سختی باور می کنند، اما آیا چینی ها به زودی بازار موبایل را هم مثل بازار کامپیوتر فتح می کنند؟

شادی باورنکردنی به نظر برسد، اما امروزه۱۰ شرکت از ۱۷ شرکت اصلی سازنده تلفن همراه دنیا، چینی اند. رتبه سوم تا پنجم تولیدکنندگان تلفن همراه در آغاز سال جاری میلادی نیز در اختیار سازندگان چینی بود. شرکت های Lenovo, Huawei (به لطف خرید موتورولا از گوگل) و Xiaomi پس از سامسونگ و اپل، در جایگاه بزرگ ترین تولیدکنندگان تلفن همراه دنیا نشسته اند. جالب اینکه چینی ها تنها ظرف چهار سال، جای برندهای مشهور ژاپنی، تایوانی و فنلاندی را گرفتند.

تا سال ۲۰۱۱، سه برند نوکیا، سامسونگ و اپل بیش از هفتاد درصد بازار موبایل را در اختیار داشتند. سه سال بعد، چینی ها جای نوکیا را گرفتند و اکنون به تنهایی با سامسونگ رقابت می کنند. از بین سه غول پیش تاز چینی، «هوآوی» بزرگ ترین تولیدکننده تجهیزات شبکه در دنیاست که به تنهایی، تقریبا نیمی از تمام شبکه ۴G جهان را ساخته است. به علاوه با سرمایه گذاری ششصد میلیون دلاری، روی توسعه تکنولوژی ۵Gطی چهار سال آینده نیز کار می کند.

این شرکت را می توان از خیلی جهات نزدیک ترین رقیب سامسونگ به شمار آورد. «سیاومی» نیز دست کمی از هوآوی ندارد. فقط همین قدر در نظر بگیرید که مجموع صادرات محصولات این شرکت در سال قبل، دویست برابر بیش از سال های پیشش بود. این شرکت در سال ۲۰۱۰، تقریبا از میان هیچ (!) ظاهر شد و به مدد شبکه های اجتماعی، به سرعت به برند مورد اقبال چینی ها بدل شد. اقبالی که تا حدود زیادی، به استراتژی تبلیغاتی غیرعادی Xiaomi در استفاده از شبکه های اجتماعی بر می گشت.


لوبیای سحرآمیز چینی

علت رشد سریع شرکت های چینی، تا حد زیادی به شرایط بسیار خاص چین بر می گردد. شرکت های چینی لزوما تابع چهارچوب های رایج دیگر شرکت ها هم چون اپل یا سامسونگ نیستند و بسته به شرایط، می توانند گوشی های مدرن خود را با قیمت هایی به مراتب پایین تر از دیگران بفروشند. این موضوع خصوصا در کشورهای غربی، که قیمت گوشی های Unlock (گوشی های آزاد از قرارداد سیم کارت اپراتورهای خاص) معمولا بالاست، تاثیر قابل توجهی بر اقبال مصرف کنندگان دارد.

توجه کنید که در بیشتر کشورها (برخلاف کشور ما)، گوشی های لاک شده (تحت قرارداد سیم کارت اپراتوری خاص) با قیمت ارزان، اما قراردادی پرسود برای شرکت مربوطه و در حقیقت به صورت قسطی فروخته می شوند، اما موضوع تنها قیمت نیست. سخت افزار، کیفیت ساخت و حتی طراحی گوشی های چینی در طول چند سال گذشته، به سرعت رشد کرده تا حدی که به راحتی می توان گوشی های چینی را هم تراز گوشی های رده اول بازار دانست، اما چرا با این وجود، قیمت این گوشی ها پایین تر است؟ علل متعددی وجود دارد.


چینی ها نسبت به شرکت های دیگر، هزینه بسیار کمتری را صرف تحقیق و توسعه می کنند و به لطف نیروی کار در دسترس بسیار ارزان، عملا مشکلی با هزینه تولید ندارند. به علاوه با این پشتوانه، می توانند زمان مورد نیاز برای تولید و توسعه محصولات جدید را هم به طرز قابل ملاحظه ای کاهش می دهند.

شرق بی قانون

اشتباه رایج این است که همه علت ارزان بودن گوشی های چینی را تنها به قطعات و نیروی کار ارزان ربط می دهند. حال آن که این موضوع تنها بخشی از مساله است. نیمه دوم جواب سوال، همان شهرت منفی قدیمی چینی هاست. یعنی کپی کردن، بدون کسب اجازه! قوانین مالکیت فکری (IP) در چین آن قدر کمرنگ است که تقریبا اصلا به حساب نمی آید. در نتیجه، بیشتر اوقات اصلا نیازی به صرف هزینه برای خرید IP- که در همه جا، سهم قابل توجهی از هزینه های توسعه تولید و بازاریابی محصول را به خود اختصاص می دهد- ندارند.


این در حالی است که در بیشتر کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه، قوانین سفت و سخت مالکیت فکری، شرکت ها را ملزم به پرداخت حق وفاداری مشخصی به مالکان ایده می دهند. هزینه ای که معمولا روی قیمت هر گوشی همراه اضافه می شود. این موضوع شاید در بازار بزرگ چین بی اهمیت باشد، اما خارج از چین در حال بدل شدن به مشکلی بزرگ برای چینی هاست. مثلا سیاومی، سال گذشته به خاطر تخطی از حق امتیازی که در اختیار شرکت قدیمی اریکسون بود، مجبور شد از بازار هند پا پس بکشد.

مشکلات چینی

علاوه بر مشکل IP، چینی ها مشکلات عدیده دیگری هم دارند. برندهای چینی هم چنان وارث همان شهرت قدیمی هستند که همه محصولات چینی زمانی با خود یدک می کشیدند؛ این که چینی ها محصولات ارزان و بی کیفیت می سازند. به علاوه کمپین های تبلیغاتی ضعیف چینی ها، هیچ کمکی به از میان بردن این ذهنیت نکرده است. شرکت های چینی آن قدر که به فکر تولید و توسعه هستند، به حسن شهرت خود فکر نمی کنند. در سال ۲۰۱۴، در میان صد برند درجه اول دنیا، تنها نام یک برند چینی وجود داشت که همان «هوآوی» بود که تازه در رتبه ۹۴ قرار داشت.


یک مشکل دیگر هم هست، چنین همین حالا هم سرزمین غول هاست و این غول ها برای رشد، صرفا با رقبای خارجی نمی جنگند. درواقع رقابت اصلی در خود چین جریان دارد. شرکت های هوآوی و ZTE، دو غول بزرگ چین هم اکنون نیز حتی بدون درگیر شدن با رقبای کره ای مثل سامسونگ، با رقبای هم وطن خود همچون سیاومی و nubia، سرسختانه دست و پنجه نرم می کنند. این در حالی است که رقیبی مثل موتورولا را- که مالکیت آن در اختیار لنوو است- به حساب نیاورده ایم.

در حریم غول ها

تا همین بیست یا سی سال پیش، کره جنوبی دست کمی از چین نداشت. درواقع بیشتر محصولات کره جنوبی هم ارزان و بی کیفیت شمرده می شدند. با این حال، کره ای ها موفق شدند همه چیز را عوض کنند. تا حدی که سامسونگ بدل به غول بی رقیب دنیای موبایل شد. امروز، احتمالا تاریخ در حال تکرار است و این بار چین ستاره ماجراست.

کشوری که انگیزه بالایی برای از بین بردن تصویر قدیمی محصولات کم کیفیت خود دارد. خصوصا این که با کندشدن رشد اقتصادی چین، شرکت های حوزه انفورماتیک در این کشور، توجهی بیش از پیش به جهانی شدن نشان می دهند. با این همه چینی ها برای سرشاخ شدن با رقبایی مثل اپل یا سامسونگ، نیازمند چیزی بیش از انگیزه و قیمت پایین هستند؛ تغییر اساسی در دیدگاه تجاری آن ها، در پای بندی به قوانینی که دیگران با آن خو گرفته اند. آن زمان هیچ بعید نیست که بتوانند غول های سنتی بازار دیجیتال را هم بی کار کنند.


مهم ترین شرکت های چینی

Xioami

سیاومی، یکی از بزرگ ترین غول تلفن همراه چین و ششمین تولیدکننده بزرگ دنیاست که سالانه بیش از شصت میلیون تلفن همراه می فروشد. این شرکت، سال قبل جای سامسونگ را به عنوان بزرگ ترین غول تلفن همراه در بازار چین (که بزرگ ترین بازار تلفن همراه دنیاست) گرفت و حالا به گرفتن جای سامسونگ در بازار جهانی می اندیشد.

Huawei

بزرگ ترین تولیدکننده تجهیزات شبکه در دنیا، که در سال ۲۰۱۲ جای اریکسون را گرفت و امروزه بیش از نیمی از شبکه ۴G جهان ساخت این شرکت است. هوآوی تا پیش از ظهور ناگهانی ساومی، بزرگ ترین غول تلفن همراه چینی بود. این برند از خیلی جهات، شناخته شده ترین برند دیجیتالی چینی ها شمرده می شود.

ZTE

یکی زا پنج غول بزرگ سازنده تلفن همراه در چین ک البته بزرگ ترین شرکت چینی از لحاظ پتنت های خریداری شده نیز شمرده می شود. این شرکت ضمنا شهرت زیادی در OEMT یا همان ساخت و مونتاژ سخت افزار برای دیگر شرکت های دنیای دیجیتال دارد.

Meizu

غول جوان دیگر چینی که ۱۲ سال پیش با تولید «ام پی تری پلیر» شروع به کار کرد، اما در سال ۲۰۰۸، با تولید نخستین تلفن هوشمند خود (Meizu MB) وارد بازار موبایل شد. میزو با فروش تقریبا ۹ میلیون گوشی تنها در شش ماه اول، یکی از اصلی ترین رقبای بازار داخلی چین است که حالا به خارج از چین می اندیشد.

Oppo

این شرکت جوان چینی، بیشتر شهرتش را مدیون محصولات رنگارنگ مولتی مدیایی است که در طول ۱۰ سال گذشته با قیمتی بسیار پایین به فروش رسانده. «اوپو» امسال برای مدت کوتاهی، صاحب رکورد باریک ترین گوشی دنیا نیز بود. این شرکت شهرت زیادی هم در طراحی و ساخت ایده های نوظهور دارد. مثلا امسال اولین گوشی جهان با دوربین قابل گردش را به بازار عرضه کرد.

نکته

One Plus

جوان ترین غول چینی با کمتر از دو سال عمر، ظرف همین مدت ره صدساله پیموده است. One Plus خیلی عجیب و سریع به محبوبیت رسید و امروز یکی از آینده دارترین برندهای چینی شمرده می شود.