زلزله شناسی توییتی!

هفته نامه عصر ارتباط - میثم لطفی: از سال 2009 به بعد زلزله شناسان «مرکز زمین شناسی آمریکا» با شبکه های اجتماعی بزرگ وارد همکاری شدند و این اتفاق به واسطه داشتن صفحه اختصاصی یا انتشار مطالب تخصصی نبود.

کارشناسان این مرکز با بررسی های خود متوجه شدند بخش اعظم مردم جهان در شبکه های اجتماعی حضور دائم دارند و حتی اگر هم به صورت روزانه به صفحه خود مراجعه نکنند، در اطراف آنها شخصی وجود دارد که پایه ثابت شبکه های اجتماعی باشد و آنها را از آخرین اخبار و اطلاعات مطلع کند.

با همین استدلال «مرکز زمین شناسی آمریکا» تصمیم گرفت پیام های هشداردهنده را به صورت گسترده روی شبکه های اجتماعی منتشر کند تا مردم زودتر از هر زمان دیگر بتوانند در جریان بلایای طبیعی قرار بگیرند و پیشگیری های لازم را انجام دهند.

بزرگترین مزیت این اتفاق برای کاربران این است که در عمومی ترین فضای جهان می توانند به موقع در جریان اتفاقاتی مانند زلزله قرار بگیرند. این اتفاق یک فضای تعاملی گسترده به وجود می آورد.

بر این اساس اگر هم اکنون کلمه Earthquake به معنی زلزله را توییت کنید، می توانید به دانشمندان زمین شناسی به صورت مستقیم دسترسی داشته باشید و حتی به آنها کمک کنید تا تبعات این پدیده مخرب را دنبال کنند.

این واژه را می توانید به زبان های مختلف توییت کنید تا از هر نقطه جهان آخرین اخبار و اتفاقات پیرامون زلزله را در اختیار بگیرید. دانشمندان می گویند این کاربردی ترین روش در تاریخ است که موجب شده آنها به مردم متصل شوند و در کوتاه ترین زمان پیام های هشداردهنده خود را به دست آنها برسانند.


* زلزله شناسی توییتی

سیستمی که «مرکز زمین شناسی آمریکا» (USGS) برای حضور در شبکه های اجتماعی ارائه کرده است Tweet Emergency Dispatch نام دارد. شرکت توییتر با انتشار مطالبی روی وبلاگ رسمی خود توضیح داد که دانشمندان وابسته به دولت آمریکا با آنها قراردادی منعقد کرده اند تا از این هفته بخشی از فرآیند زلزله نگاری در شبکه های اجتماعی دنبال شود و مردم بهتر بتوانند آخرین اخبار و اطلاعات را در اختیار بگیرند.

برای این سیستم فرایند بسیار ساده ای در نظر گرفته شده است. مرکز USGS بر اساس قراردادی که با توییتر منعقد کرده است به آنها پول پرداخت می کند تا اخبار مهم و حیاتی در آن واحد برای تمام مشترکان این شبکه اجتماعی ارسال شود. شبکه اجتماعی توییتر ۳۱۶ میلیون کاربر فعال دارد و سیستم مذکور به صورت خودکار تمام توییت هایی را که از طرف آنها ارسال می شود طبقه بندی می کند.

زمانی که اتفاقی مانند زلزله صورت می گیرد، ساکنان مناطق حادثه دیده از همان ابتدا شروع به ارسال پیام های مربوطه می کنند که اطلاعات مندرج در این پیام ها تحلیل می شود و زمین شناسان و دیگر مسئولان بدون آنکه در صحنه حضور یابند، در جریان آخرین اتفاقات قرار می گیرند.

در بخش دیگر مراکز مسئول می توانند از طریق این پیام های دسته بندی شده با همه کاربران در ارتباط باشند و پیش از آنکه زلزله یا بلاهای طبیعی مختلف صورت گیرد، توییت های هشداردهنده را ارسال کنند.

پائول ایرل، مدیر آژانس فدرال زمین شناسی آمریکا در این خصوص گفت: «این اتفاق یک تحول جدید در عرصه فعالیت های ما ایجاد نمی کند ولی به کمک آن می توانیم دقایق بیشتری را برای حفظ جان میلیون ها نفر در اختیار بگیریم و به آنها کمک کنیم پیش از وقوع هرگونه اتفاق ناخوشایند، جان خود و اطرافیان شان را نجات دهند. کاربران در هر لحظه از شبانه روز این پیام های هشداردهنده را به صورت جداگانه دریافت می کنند تا آنها را جدی بگیرند.»

اطلاعات مندرج در توییت های منتشر شده ارزش زیادی دارد و هر بخش آن می تواند در زمینه های مختلف مورد استفاده قرار گیرد. در برخی مواقع این توییت ها پیام های هشداردهنده دانشمندان را به دست کاربران می رسانند. زمین شناسان در نقاط مختلف حسگرهای هوشمند را مستقر کرده اند تا بتوانند چند دقیقه پیش از وقوع زلزله از بروز آن مطلع شوند. این حسگرها با سیستم اصلی «مرکز زمین شناسی آمریکا» در ارتباط هستند تا اگر اتفاق ناخوشایندی پیش رو بود، بدون دخالت انسان بتوانند پیام های هشداردهنده را در آن واحد به مردم منتقل کنند. در بخش دیگر، کاربران با توییت های خود می توانند هرگونه لرزش اندک زمین که حسگرها موفق به ثبت آن نشدند را به دانشمندان انتقال دهند تا بررسی های لازم در منطقه مذکور انجام شود.

مزیت دیگر این سیستم مربوط به محل هایی می شود که حسگر هوشمند در آنها نصب نشده است و افراد وقایع مربوطه را تحلیل می کنند.

«مرکز ملی اطلاعات زلزله نگاری آمریکا» وابسته به سازمان USGS بیش از دو هزار حسگر هوشمند و بسیار حساس را در نقاط مختلف جهان مستقر کرده است تا کوچکترین حرکت داخلی هم ثبت شوند ولی باید توجه داشت تنها نیمی از این حسگرها در خارج از کشور آمریکا به کار گرفته شده اند و به همین دلیل اگر قدرت نفوذ یک شبکه اجتماعی مانند توییتر به کار گرفته شود، به طور حتم مردم داخل و خارج از آمریکا می توانند اطلاعات بهتر و دقیق تری از این حسگرها در اختیار داشته باشند.

برای مثال، سال گذشته حسگرهای زمین شناسی که در ایالت کالیفرنیا ثبت شدند، خبر از یک زلزله پنج ریشتری دادند که این مسئله نگرانی های فراوانی را میان مردم ایجاد کرد. مرکز USGS به صورت خودکار هشدارهای لازم را روی سایت اینترنتی خود منتشر کرد. آن دسته از کاربرانی که در صفحه اجتماعی سایت مذکور در توییت عضو بودند، این پیام هشدار دهنده را در میان دیگر اخباری که هر لحظه به آنها می رسد مشاهده کردند که چندان مورد توجه قرار نگرفت.

البته بسیاری از ساکنان کالیفرنیا هم در صفحه اختصاصی خود عضو این صفحه نبودند و خبر مذکور برای آنها منتشر نشد. این کاربران حین گشت و گذار اینترنتی خود هیچ پیام غیرمعمول و خطرناکی را پیش روی خود ندیدند و هشدار مذکور هم در قالب یک خبر عادی برای آنها منتشر شد.

همین مسئله مدیران USGS را به فکر فرو برد تا بتوانند به صورت کارآمدتر اطلاع رسانی کنند و در نهایت سیستم جدید برای انتشار جداگانه پیام های هشداردهنده روی توییتر ارائه شد.


* هشدارهای توییتی

پائول ایرل، مدیر آژانس فدرال زمین شناسی آمریکا بر این باور است که مردم باید اخبار فوری و پیام های هشداردهنده را جدا از اخبار معمول دریافت کنند. شبکه های اجتماعی این روزها گستره جهانی دارند و انتشار یک خبر روی آنها می تواند بازتاب قابل ملاحظه ای داشته باشد ولی اگر همین اخبار مهم در میان دیگر اتفاقات روزانه گم شوند، پلتفرم گسترده ای مانند توییتر هم نمی تواند کارایی خاصی داشته باشد.

بر این اساس کاربران باید در یک بخش مجزا اخبار مهم را مشاهده کنند تا بتوانند در کوتاه ترین زمان بهترین عکس العمل را نشان دهند. ده ها مورد از زمین لرزه هایی که طی چند سال اخیر رخ داده است به دانشمندان کمک کرد تا بتوانند سیستم های دقیق تر بسازند و چند دقیقه پیش از وقوع این پدیده از آن مطلع شوند. سیستم جدیدی که هم اکنون محققان آمریکایی ارائه کرده اند قادر است به صورت هوشمند محتویات داخل توییت ها را شناسایی کند و آن دسته از پیام هایی را که اطلاعات مرتبط ندارند را کنار بگذارد.

برای مثال توییت های حاوی اخبار عمومی با موضوع زلزله و گفتگوهای روزمره مردم در این زمینه به صورت خودکار کنار گذاشته می شوند و فقط توییت های مهم و حاوی اخبار حیاتی درت یک بخش ویژه به نمایش درمی آیند تا کاربران زمان خود را برای خواندن مطالب بیهوده هدر ندهند.

باید توجه داشت در شرایطی که فاجعه مهیبی مانند زلزله رخ می دهد مردم زمان کافی ندارند تا مطالب طولانی را بخوانند.

مرکز USGS همچنین متوجه شده است که باید در جریان انتشار توییت و ارسال پیام های هشداردهنده از کلمات خاص استفاده کند. برای مثال، کاربران اسپانیایی به کلمه Terremoto به معنی زلزله عکس العمل ویژه نشان می دهند و اگر واژه مترادف آن یعنی Temblor به کار رود، چندان مورد توجه قرار نمی گیرد.

* اطلاع رسانی عمومی

شرکت توییتر با انتشار مطلبی روی وبلاگ رسمی خود اعلام کرد پائول ایرل از شرکت آنها بازدید کرده و به این نتیجه رسیده که در شرایط کنونی هیچ ابزاری بهتر از شبکه های اجتماعی نمی توانند با این گستره اطلاع رسانی کنند.

چندی پیش زمانی که پس لرزه های مهیب زلزله شیلی رخ داد، در نخستین ثانیه ۱۴ کاربر مستقر در منطقه زمین لرزه، توییت های خود را با همین مضمون منتشر کردند و دانشمندان نیز به صورت مستقیم ایمیل های هشداردهنده را در اختیار گرفتند.

همین مسئله موجب شد پیام های مرتبط با نحوه عکس العمل مردم در مقابل پس لرزه ها به صورت گسترده تر منتشر شود و حتی یک نفر در این اتفاق جان خود را از دست ندهد.

زمین شناسان در نظر دارند به نحوی پیام های هشدار دهنده در توییتر را منتشر کنند تا با این اتفاق حتی مطالبی که کاربران منتشر می کنند هم در بخش ویژه مشاهده شود. این ایده می تواند ابزار کاربردی تر از حسگرهای هوشمند را در اختیار دانشمندان بگذارد تا مردم بتوانند خود را در مقابل اتفاقات مختلف ایمن کنند.

در زلزله مهیب امسال در نپال هشت هزار نفر جان خود را از دست دادند و ۳۵۰ هزار نفر بی خانمان شدند. نپال کشور فقیر در دامنه هیمالیا توان استفاده از حسگرهای هوشمند را ندارد و به واسطه مشکلات اقتصادی خود نمی تواند سرمایه گذاری چندانی در عرصه زمین شناسی انجام دهد. با این وجود بیش از ۸۵ درصد ساکنان نپال به اینترنت بی سیم دسترسی دارند و بسیاری از آنها در توییتر عضو هستند.

این اتفاق موجب شده دانشمندان، شبکه های اجتماعی را کاربردی تر از حسگرهای زمین شناسی بدانند زیرا به جز نپال ده ها کشور دیگر هم هستند که از این حسگرها استفاده نمی کنند و اگر قرار باشد روش های سنتی برای اطلاع رسانی مورد استفاده قرار گیرد، باز هم باید شاهد کشته و مجروح شدن هزاران نفر در سراسر جهان بود.

دانشمندان بر این باورند کاربرد اصلی شبکه های اجتماعی در هنگام بروز پس لرزه نمایان می شود. در این شرایط کاربران از نخستین لحظات وقوع پس لرزه های کوچک و بزرگ مطالب مربوط به آن را توییت می کنند که این کار می تواند اطلاع رسانی دقیقی برای عموم مردم زو زمین شناسان محسوب شود.

البته به جز توییتر، دیگر شبکه های اجتماعی هم در این زمینه اقداماتی را انجام داده اند. برای مثال فیس بوک قابلیتی را با نام Safety Check ارائه کرده که امکان انتشار پیام های هشداردهنده با موضوع مشخص را در بخش مجزا فراهم می آورد و البته اگر قرار باشد اطلاعات مذکور در باکس ویژه فیس بوک به اشتراک گذاشته شود، دانشمندان زمین شناس باید آنها را تایید کنند.

فیس بوک و توییتر بزرگترین شبکه های اجتماعی جهان هستند که برای کمک به ساکنان مناطق زلزله خیز اقدامات لازم را انجام داده اند و پیش بینی می کنند با این اقدام، سالانه جان هزاران نفر را در سراسر جهان نجات می دهند.

این دو شبکه اجتماعی سیستم های خود را به زبان های مختلف و متناسب با نیاز کاربران جهانی ارائه کرده اند تا مردم به صورت مستقیم بتوانند به اطلاعات کاربردی دسترسی داشته باشند.