جنبش سانسور ممنوع!

همشهری جوان: اعتراض و اعتصاب در مخالفت با طرح «توقف سرقت آنلاین» در آمریکا کاری کرد که آخر سر نماینده های کنگره ایالات متحده مجبور شدند حرفشان را پس بگیرند.

«دانشجویان محترم! لطفا تکالیف تان را زودتر انجام دهید. ویکی پدیا روز چهارشنبه تعطیل است!» این جمله ای بود که جیمی ولز - بنیانگذار ویکی پدیا - روز 16 ژانویه روی صفحه خودش گذاشت و به همه دانشجویان دنیا هشدار داد که برای انجام تکالیف شان در این روز هیچ حسابی روی ویکی پدیا باز نکنند.


روز چهارشنبه تمامی صفحات انگلیسی ویکی پدیا به مدت ۲۴ ساعت از دسترس خارج شدند؛ چیزی حدود ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار صفحه. آن هم فقط برای اعتراض به قانون سوپا؛ قانون یکه درصورت تصویب به آمریکایی ها این اجازه را می داد هر وب سایتی که بدون رعایت کپی رایت مطلبی را منتشر کند، از دسترس خارج کنند.

روز چهارشنبه هر کاربری که به ویکی پدیا می رفت، فقط یک صفحه سیاه می دید و جملاتی که نشان از اعتراض شدید این دانشنامه اینترنتی به طرح تازه داست: «دنیایی بدون دانش آموز را تصور کن!»


روز چهارشنبه فقط ویکی پدیا سیاهپوش نبود؛ گوگل هم به نشانه اعتراض به تصمیم عجولانه اعضای کنگره آمریکا عزادار شده بود. لوگوی گوگل یک روز تمام سیاه بود. یاهو، ای اوال و... هم جزو مخالفان سرسخت سوپا بودند و همگی چهارشنبه گذشته یک جورهایی مخالفت شان را با قانون جدید کنگره نشان دادند.


پیش از این هم موزیلا فایرفاکس درست در روزهایی که طرح سانسور اینترنت به کنگره رفته بود، با چسباندن لوگوی «سانسور ممنوع!» روی روباهش، همه توجه ها را به سمت این قضیه کشانده بود. اما این وسط هیچ اقدامی مانند کاری که جیمی ولز برای تعطیلی ویکی پدیا ترتیب داد، روند تصویب طرح را عوض نکرد.

تعطیلی ویکی پدیا که از نفوذ بالایی در میان کاربران اینترنتی برخوردار است، شاخص ترین کاری بود که می شد برای رد قانون جدید اینترنت کرد. البته این اولین باری نبود که ویکی پدیا تعطیل می شد.

پیش از این یک بار صفحه ایتالیایی این سایت، در اکتبر سال ۲۰۱۱ و در جریان قانون سانسور محتوای اینترنت در دولت برلوسکونی، به مدت یک روز از دسترس خارج شده بود. کار ویکی پدیا نتیجه داد و طرح سانسور هیچ وقت تصویب نشد.


سوپا چه می گوید؟


اصل مارجا مال سه ماه پیش است. صبح یک روز پاییزی یک پیرمرد قانوندان آمریکایی به سرش زد برای سروسامان دادن به وضعیت اینترنت کاری بکند. ایده این بود که دیگر کسی نتواند راحت و بی دردسر در خانه لم بدهد و آهنگ و فیلم دانلود کند.

هنوز هم کسی نمی داند چرا لامار اسمیت رئیس جمهوری خواه کمیته امور قضایی کنگره آمریکا یک شبه هوس تصویب چنین قانونی به سرش زد. در هر حال روز ۲۶ اکتبر ۲۰۱۱ بود که او طرح را به کنگره برد. اسمش را هم گذاشت «قانون توقف سرقت آنلاین» (یا سوپا که مخفف Stop Online Piracy Act است) با این بهانه که قانون جدید هم مانند قانون حمایت از مالکیت معنوی یا پیپا (Protect IP Act) بتواند جلوی نقض قانون کپی رایت را بگیرد و خیلی از شرکت های تولیدکننده فیلم و موسیقی را از ورشکستگی نجات بدهد.

درواقع سوپا و پیپا فقط علیه وب سایت هایی هستند که محتوای تولیدشده در آمریکا را به صورت غیرقانونی در اختیار کاربران خود می گذارند. حدود ۱۷/۵ درصد پهنای باند آمریکا صرف دانلود غیرقانونی می شود که با تصویب قانون سوپا این میزان به حداقل ممکن می رسد.

براساس قانون سوپا شرکت های سرویس دهنده اینترنت و ثبت کنندگان اسامی دامنه در صورت صدور حکم از سوی وزارت دادگستری آمریکا ملزم به بلوکه کردن اسامی دامنه وب سایت های خارجی ناقض کپی رایت هستند.

سوپا افراد، شرکت ها و حتی موتورهای جست و جو را ملزم می کند اگر سایتی قوانین کپی رایت را رعایت نکرده بود، آن را از لیست سرویس ها حذف کنند؛ مثلا اگر شرکت مورد بحث گوگل است، آن سایت را در فهرست نتایج نیاورد و ISP است، آن سایت را باز نکند. این وسط هر شرکتی که یا خودش دست به انتشار غیرقانونی محصولات بزند یا اینکه برای این جور سایت ها امکاناتی فراهم کند از سوی دادگستری آمریکا توقیف و جریمه می شود.


شما به بزرگواری تان ببخشید!


سوپا روزهای اول به این بدی ها هعم نبود. خیلی از شرکت هایی که تا امروز از رعایت نشدن کپی رایت ضربه های زیادی خورده بودند، با آمدن قانون سوپا خیالشان راحت شده بود که به این راحتی ها نمی شود چوب حراج به تولیداتشان زد.

همین بود که بیشتر شرکت های بزگر بازی سازی دنیا در همان روزهای اول حمایت خودشان را از اعمال این قانون اعلام کردند. نینتندو و سونی به قول معروف با یک «لایک» جانانه به سراغ سوپا رفتند. این استقبال اما زیاد دوام نیاورد. بعد از ۴۸ ساعت همه آنهایی که از این طرح حمایت کرده بودند، حرفشان را پس گرفتند؛ یعنی مجبور شدند حرفشان را پس بگیرند.

تهدیدهای سفت و سخت هکرهای ناشناس کار خودش را کرده بود. درست در روزی که قرار بود طرح جدید به کنگره آمریکا برود، گروه هکرهای ناشناس یا همان آنونیموس که این روزها خبرهای زیادی از آنها درز پیدا می کند، در یک ویدئوی تهدیدآمیز اعلام کرد اگر سونی و باقی شرکت های بزرگ از حمایت طرح سوپا دست نکشند، مورد حمله هکرهای حرفه ای آنها قرار می گیرند.


اولین کسانی که از حمایت شان پشیمان شدند، مهندسان سونی بودند. آنها یک بار در سال ۲۰۱۱ قربانی هکرهای ناشناس شده بودند و دیگر دلشان نمی خواست از همان سوراخ گزیده شوند. نتیجه آن حمله، ضرر چندصدمیلیون دلاری بود و لورفتن اطلاعات محرمانه!

بعد این ماجرا نینتندو و سونی فقط قول دادند مانند گذشته حامی تولیدکننده ها و قانون کپی رایت بمانند، کمی بعدرت ESA هم از حمایت سوپا دست کشید. بعد از آن هم EA، اپل و... فهرستی که روز اول اعضای کنگره آمریکا از حمایت بیش از ۲۰۰۰ شرکت بزرگ تجارت آنلاین رو کرده بودند، ظرف دو روز کوتاه و کوتاه تر شد.


هکرها اینترنت راه می اندازند


هکرها روزهای اول فقط ناظر ماجرا بودند؛ حتی زمانی که بخر رسید ویکی پدیا به خاطر سوپا سیاهپوش شده و گوگل هم ماتم گرفته است، بازهم خبری از هکرهای ناشناس نبود.

جریان از وقتی داغ شد که خبر رسید آمریکایی ها قبل از تصویب سوپا خودشان جلو جلو دست به اعمال قانون زده و سایت «مگاآپلود» را مسدود کرده اند. مگا آپلود یکی از بزرگ ترین وب سایت های اینترنتی مبادله فایل دنیاست که بنیانگذاران آن به نقض قوانین ضدسرقت محکوم و دستگیر شدند. وزارت دادگستری آمریکا مدعی است که این سایت حدود ۵۰۰ میلیون دلار به دارندگان پروانه های حق پخش ضرر زده.

بعد انتشار این خبر یک عده از هکرهای اینترنتی که نگران سانسور اینترنت بودند اعلام کردند به زودی ماهواره ای به فضا می فرستند که دسترسی به اینترنت آزاد را بدون دخالت آمریکایی ها ممکن می کند. اول خیلی ها استدلال کردند که این کار نه مقرون به صرفه است و نه اینترنتش پرسرعت خواهد بود. اما با تامین مالی بزرگی که هکرها رو کردند، معلوم شد که آنها برای دورزدن سانسورهای دولتی به همه چیز فکر کرده اند.

گروه «Hackerspace Bal Grid» که مدعی دورزدن اینترنت سانسوری شده، همان روز اول برای کاخ سفید خط و نشان کشید که به زودی ایستگاه های زمینی را هم به منظور ردگیری و برقراری ارتباطات با ماهواره ها راه اندازی خواهد کرد.

آنها از مردم آمریکا تقاضای کمک های مادی هم کردند. شماره حسابی که آنها اعلام کردند، به سرعت پر شد. بعد نوبت هکرهای ناشناس بود. آنها که دو سه ماه پیش توانسته بودند ۹۰ هزار سند سیا را بیرون بکشند، واشنگتن را تهدید کردند که اگر کنگره و سنا طرح سانسور اینترنت را تصویب کند، اینترنت آمریکا را از کار می اندازند. «این قانون، آزادی مطبوعات، آزادی بیان و استفاده عادلانه از اینترنت را غیرممکن کرده و به دولت بهانه ای می دهد تا درصورت آپلود ویدئوی غیردلخواه یا لینک دادن به مطلبی جنجالی، به راحتی کاربران را زندانی و جریمه کند.»


مشکل همه دنیاست


سوپا فقط زندگی مجازی آمریکایی ها را تحت تاثیر قرار نمی دهد. اگر کنگره این کشور چنین قانونی را تصویب کند، آن وقت همه دنیا یک جورهایی با اینترنت سانسور شده رو به رو می شوند؛ به خصوص اروپایی ها که بدجور شبکه های مجازی شان با آمریکایی ها جوش خورده.

دو سه روز قبل از شروع اعتراض ها در آمریکا اتحادیه اروپا به عنوان یک مرجع قانونی پیش دستی کرد و با ارسال نامه ای به کنگره آمریکا تصویب لایحه توقف فعالیت آنلاین را غیرقانونی دانست. آنها می گفتند اینترنت فضایی یکپارچه در سطح دنیاست و برای کشوری مانند آمریکا واقعا افت دارد که جلوی جریان آزاد ارتباطات را بگیرد.

غیر از پارلمان اروپا، ۶۰۰ نهاد مدنی و سازمان حقوق بشری هم با ارسال نامه به کنگره تصویب این قانون را کاری غیرقابل پذیرش در سطح بین المللی تلقی کردند. درست فردای روزی که ویکی پدیا سیاهپوش شد و گوگل داشت طرفدارانش را برای یک اعتراض جمعی تشویق می کرد، خبر رسید که تعدادی از اعضای کنگره از حمایت طرح سوپا دست کشیده اند و امضایشان را پس گرفته اند. ۱۸ نفر از اعضای جمهوری خواه و دموکرات کنگره ترجیح داده بودند درباره سوپا حرفی نزنند که بعدها به ضررشان تمام شود.

برای همین بعد از راه افتادن اعتراض های بین المللی اعلام کردند دیگر قصد حمایت از این قانون را ندارند. به این ترتیب طرح برای بررسی دوباره به کمیته های مربوطه فرستاده شد.


مخالفان طرح سوپا چه می گویند؟

اینکه رسمش نمی شود!


مخالفان از هر قشر و طیفی هستند؛ از مردم کف خیابانی منهتن بگیر تا مهندسان و خوره های سیلیکون ولی. حرف همه اما یکی است. اینکه اگر قرار باشد اینترنت در آمریکا به بهانه های مختلف سانسور و سایت های مختلف از دسترس خارج شوند، آن وقت مردم ترجیح می دهند برای دسترسی به اینترنت به سرویس دهندگان خارج آمریکا و ارایه دهندگان سرویس های DNS متوسل شوند؛ مثلا اگر یک کاربر اینترنت آمریکایی از سرویس های مختلف دورزدن فیلترینگ استفاده کند یا یک شرکت آمریکایی ترجیح بدهد خدمات دی ان اس و میزبان یوب او توسط سرویس دهنده اروپایی یا آسیایی انجام شود، حجم زیادی از اطلاعات حساس خصوصی و دولتی در دسترس کشورهای دیگر قرار خواهد گرفت. آن وقت کار هکرها راحت می شود.

آنها می توانند مثل آب خوردن اطلاعات آمریکایی ها را از سرورهای خارجی به دست بیاورند. شرکت های فناوری و ISPها هم که این روزها بزرگ ترین مخالفان قانون سوپا هستند، حرف های زیدی دارند. آنها می گویند با تصویب چنین قانونی دیگر از انعطاف لازم برای ارایه خدمات اینترنتی با کیفیت خوب و ایمن برخوردار نیستند به عقیده آنها وقتی یک مرجع دولتی مدام در حال زیر و رو کردن اطلاعات آنها باشد، کسی به خدماتشان اعتماد نمی کند. کارشناسان فناوری می گویند کنترل دولت و مقامات قضایی و اطلاعاتی بر فضای سایبری بازارهای مجازی را نابود می کند.


از همه مهم تر اینکه با ادامه این وضع آمریکا برتری اطلاعاتی خودش را در فضای مجازی نسبت به باقی کشورها از دست می دهد. صاحبان مشاغل کوچک هم معتقدند اگر کنگره چنین قانونی تصویب کند آن وقت آنها مجبورند از صبح تا شب کاروبارشان را ول کنند و بنشینند به کنترل فرایندهای پرداخت و تهیه و توزیع کالاها مبادا کسی قانون شکنی کند و آنها را به دردسر بیندازد.

این جوری آنها متحمل هزینه های زیادی برای این کنترل ها و بازرسی های هر روز می شوند که در برابر درآمدشان بسیار زیاد است؛ مثلا یک شرکت توزیع کننده فیلم باید بعد از تصویب قانون سوپا هر روز بارها و بارها کالاهای دریافتی و ارسالی اش را کنترل کند تا از اصل بودن آنها و عدم نقض حقوق استودیوهای فیلمسازی مطمئن شود. هربار کنترل هم که خودش هزینه دارد.


موافقان طرح سوپا چه می گویند؟

خوش به حالمان شد

موافقان زیاد نیستند. فقط تهیه کننده های هالیوود و آنهایی که در زمینه موسیقی دستی بر آتش دارند، از سوپا خوششان آمده و با وجود همه داد و قال ها از موضع خودشان کوتاه نیامده اند. اما هالیوودی ها همان قدر که مخالفان طرح سوپا جنجال راه انداختند، برای اجرای این طرح مایه گذاشتند.

حتی می گویند خیلی هایشان که با نماینده های کنگره آمریکا سری از هم سوا هستند، به واشنگتن رفته و لابی کرده اند تا مبادا اجرای طرح عقب بیفتد به عقیده آنها اینکه مردم گوشه و کنار دنیا بتوانند با دو سه حربه اینترنتی و با استفاده از سایت هایی که هر جور امکاناتی در اختیارشان می گذارد، به محصولی که برای تهیه آن زحمت زیادی کشیده شده برسند، عملی غیرانسانی است و درواقع یک جور راهزنی مدرن است.

صحبت موافقان درست و منطقی است. منتقدان سوپا هم با استدلالی که آنها می آورند مخالفتی ندارند. آنها فقط حرفشان این است که این قانون می تواند برای کاخ سفید و کنگره دستمایه ای شود تا به راحتی محتوای وب سایت ها را سانسور کنند.